با توجه به اینکه برای نخستین بار است که در جامعه مورد پژوهش، این موضوع بررسی می­ شود، محقق به دنبال پاسخ به سوال اصلی تحقیق است و با بررسی تحقیقات انجام گرفته در این رابطه، مدل تحقیق به شکل زیر طراحی شد. در مدل تحقیق، متغیر­های مستقل شامل اعتماد، ارتباطات، تعهد و مدیریت تعارض، متغیر وابسته ارتباطات دهان به دهان و متغیر میانجی وفاداری مشتری است. به طور کلی هدف این مدل بررسی تاثیر بازاریابی رابطه مند بر ارتباطات دهان به دهان مشتریان با میانجی گری وفاداری مشتری شعب بانک ملی شهرستان رودسر است.

بازاریابی رابطه مند

شکل۲-۲: مدل مفهومی تحقیق برگرفته از (Ndubisi, 2013,101)

فصل سوم

روش اجرای تحقیق

۳-۱) مقدمه

تحقیق عبارت است از مجموعه فعالیت­های منظم، منسجم و هدفمند که در پی دستیابی به یکی از خواسته ­ها به صورت فردی و گروهی صورت می­پذیرد. در طی فرایند تحقیق با به کار گیری ابزار جمع‌ آوری داده ­ها به طور عینی و معتبر، مشاهده، بررسی و استخراج می­شوند و نتیجه ­گیری نهائی صورت ‌می‌گیرد(خاکی،۸۸:۱۳۸۸). روش تحقیق را ‌می‌توان به عنوان مجموعه ­ای از قواعد، ابزارها و راه­های معتبر و نظام یافته برای بررسی واقعیت ها، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات دانست. اتخاذ روش تحقیق علمی تنها راه دستیابی به دستاوردهای قابل قبول و علمی ‌می‌باشد(خاکی،۲۰۱:۱۳۸۸). به طور کلی هر تحقیق در ابتدا در پی طرح مسأله ای مطرح می­ شود، مسأله است که سئوالات زیادی را در ذهن محقق ایجاد می­ نماید و در برخی موقع موجب پیدایش فرضیه­ هایی می­ شود. در این حالت محقق با جمع ­آوری اطلاعات و آمار مورد نیاز و تجزیه و تحلیل آن ها به پاسخ سئوالات تحقیق، تأیید یا رد فرضیه های مطرح شده، می ­پردازد. مباحث مطرح شده در این فصل عبارتند از : فرایند اجرای تحقیق، روش های اجرای تحقیق، جامعه و نمونه آماری، روش­ها و ابزار جمع‌ آوری داده ها و اطلاعات و همین طور روش تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات .

۳-۲) روش اجرای تحقیق

این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی بوده و به لحاظ اجرای روش اجرا از نوع تحقیق‌های توصیفی^[۴۴] با تأکید بر روش همبستگی ^[۴۵]می‌باشد.از لحاظ جمع‌ آوری اطلاعات از نوع می‌دانی می‌باشد.

تحقیق توصیفی که گاهی به عنوان تحقیق غیرتجربی ( غیر آزمایشی) نیز نامیده می‌شود، با روابط بین متغیرها^[۴۶]،‌ آزمودن فرضیه‌ها، ‏پروراندن مفاهیم و قوانین کلی، اصول و یا ‌نظریه‌هایی که دارای روائی است، سروکار دارد و شامل مجموعه روش­هایی است که هدف آن­ها توصیف کردن شرایط یا پدیده‌های مورد بررسی است. اجرای تحقیق توصیفی می ­تواند صرفاً برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا یاری دادن به فرایند تصمیم گیری باشد و شامل مجموعه روش­هایی است که هدف آن­ها توصیف کردن شرایط یا پدیده‌های مورد بررسی است. اجرای تحقیق توصیفی می ­تواند صرفاً برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا یاری دادن به فرایند تصمیم ­گیری باشد.

۳-۳) جامعه آماری

جامعه آماری عبارت است از مجموعه ­ای از افراد یا ‌واحدهایی که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند (مقیمی، ۲۹۴:۱۳۸۹). نمونه بخشی از جامعه ‌می‌باشد که معرف آن است. به­عبارت دیگر نمونه عبارت است از تعداد محدودی از آحاد جامعه آماری که بیان کننده ویژگی­های اصلی جامعه آماری باشد (آذر و مومنی، ۱۸۲:۱۳۸۷) و نمونه گیری یعنی انتخاب تعدادی از افراد، حوادث و اشیاء از یک جامعه تعریف شده به عنوان نماینده آن جامعه (دلاور،۱۲۰:۱۳۷۶). جامعه آماری تحقیق حاضر مشتریان شعب بانک ملی شهرستان رودسر است.

۳-۴) روش نمونه گیری و برآورد حجم نمونه

برای انتخاب نمونه ­های آماری جهت استفاده از روش­های تحلیلی آمار استنباطی، از روش نمونه گیری غیر احتمالی در دسترس استفاده می­ شود. در این روش از نمونه گیری افراد نمونه فقط به دلیل سهولت، سادگی و دردسترس بودن انتخاب می­شوند و با توجه به نامحدود بودن تعداد افراد جامعه با بهره گرفتن از فرمول نمونه گیری جامعه نامحدود حجم نمونه برآورد گردید:

n حجم نمونه

سطح خطا

میزان خطای برآورد

واریانس نمونه

در فرمول فوق، نمونه گیری در سطح اطمینان ۹۵ درصد و با لحاظ نمودن ۵ درصد خطا انجام شده است. به دلیل اینکه تعداد قابل قبولی از پرسشنامه‌ها تکمیل شده به دست بیاید ۴۶۰ پرسشنامه بین مشتریان شعب بانک ملی توزیع گردید و در نهایت تعداد ۴۲۳ پرسشنامه قابل قبول جهت تجزیه و تحلیل جمع ­آوری شد.

۳-۵)روش­ و ابزار جمع ­آوری داده ­ها

روش جمع ­آوری اطلاعات می‌دانی است و از ابزار پرسش­نامه به شرح زیر استفاده شد:

۳-۵-۱)پرسش­نامه بازاریابی رابطه­مند

بازاریابی رابطه­مند در این تحقیق دارای چهار مؤلفه‌ است و برای سنجش آن از پرسشنامه ۱۷ آیتمی اِندوبیسی (۲۰۱۳) و از روش پنج درجه­ای لیکرت (از کاملاً مخالف تا کاملاً موافق) استفاده شده است.

۳-۵-۲)پرسش­نامه وفاداری مشتری

جهت سنجش وفاداری مشتری همانند متغیر بازاریابی رابطه مند از پرسشنامه ۲ آیتمی اِندوبیسی (۲۰۱۳) و از روش پنج درجه­ای لیکرت (از کاملاً مخالف تا کاملاً موافق) استفاده شده است.

۳-۵-۳)پرسش­نامه دهان به دهان

جهت سنجش متغیر دهان به دهان از پرسشنامه ۵ آیتمی پاراسورامان و از روش پنج درجه­ای لیکرت (از کاملاً مخالف تا کاملاً موافق) استفاده شده است.

۳-۶) روایی و پایائی ابزار اندازه گیری

پیش از اطمینان نهائی به ابزارهای اندازه ­گیری و به کارگیری آن­ها در مرحله اصلی جمع‌ آوری داده ­ها، ضرورت دارد که محقق ازطریق فنون تاکتیکی و علمی، اطمینان لازم را نسبت به روا بودن به کارگیری ابزار مورد نظر و معتبر بودن آن پیدا کند. در واقع روایی و پایائی ویژگی­هائی هستند که هر ابزار سنجش از جمله پرسشنامه و نیز مصاحبه باید دارا باشد. بررسی روایی و پایایی ابزار اندازه‌گیری بسیار مهم می‌باشد که در زیر به شرح آن پرداخته می‌شود.

۳-۶-۱) روایی پرسشنامه

1. 1. Ntale ↑

1. 1. Berry ↑

1. 1. Porter ↑

1. 1. Gronroos ↑

1. 1. Cotler ↑

1. 1. Dwyer ↑

1. 1. Beatty ↑

1. 1. Palmatier ↑

1. 1. Morgan & Hunt ↑

1. 1. Yien ↑

1. 1. Morgan & Hunt ↑

1. 1. Sin et al ↑

1. 1. Waith ↑

1. 1. Arndt ↑

1. 1. Hansen & Riggle ↑

1. 1. Talker ↑

1. 1. Topic ↑

1. 1. Tool ↑

1. 1. Taking Part ↑

1. 1. Tracking ↑

1. 1. Copland ↑

1. 1. Churchill ↑

1. 1. Day ↑

1. 1. Chestnat ↑

1. 1. Czepiel ↑

1. 1. Glimore ↑

1. 1. Dick & Basu ↑

1. 1. Jacoby & Kyner ↑

1. 1. Oliver ↑

1. 1. Majumdar ↑

1. 1. Castro Barrvsu & Martin Rmaryu ↑

1. 1. Jacob & Kamyz ↑

1. 1. Larson & Sullana ↑

1. 1. Asayl ↑

سادساً بی‌ثباتی محیط اقتصاد کلان و محیط سیاسی، رفتار قیمت‌گذاری بانک‌های تجاری را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به منظور اعمال تاثیرات محیط اقتصاد کلان و محیط سیاسی، معادلات تبیین‌کننده حاشیه سود، شامل تورم، رشد محصول ملی و نرخ بهره حقیقی بازار پول نیز می‌شوند.

و در نهایت هفتم اینکه قدرت بازاری مستقیماً ریسک‌پذیری بانک‌ها را تعیین می‌کند، از این رو اگر در یک بازار مالی فقط یک بانک تفوق داشته باشد، این بانک می‌تواند مابین اعطای وام‌های پر ریسک با بازدهی بالا و وام‌های کم ریسک با بازدهی پائین مبادله صورت دهد.(Barajas,1999)

۱-۶- فرضیه‌های تحقیق

1. 1. هر چه نسبت مطالبات معوق و سررسید گذشته بانک‌ها به کل وام‌های نظام بانکی افزایش یابد، نرخ حاشیه سود افزایش می‌یابد.

1. 1. هرچه نسبت هزینه های عملیاتی به کل وام‌های نظام بانکی افزایش یابد، نرخ حاشیه سود افزایش می‌یابد.

1. 1. هرچه سهم هر بانک تجاری از بازار سپرده‌ها افزایش یابد، نرخ حاشیه سود افزایش می‌یابد.

1. 1. هرچه نظام بانکی متمرکزتر باشد، نرخ حاشیه سود افزایش می‌یابد.

1. 1. هرچه نرخ ذخیره قانونی افزایش یابد، نرخ حاشیه سود افزایش می‌یابد.

1. 1. هرچه شاخص تولیدات صنعتی افزایش یابد، نرخ حاشیه سود کاهش می‌یابد.

1. هرچه نرخ تورم افزایش یابد، نرخ حاشیه سود بانکی افزایش می‌یابد.

۱-۷-قلمرو تحقیق

۱-۷-۱- قلمرو موضوعی

تحقیق به صورت توصیفی و علمی انجام شده است و هدف پژوهشگر شناسایی عوامل اثرگذار بر روی نرخ حاشیه سود بانکی در بانک انصار و همچنین ارائه راهکارهای علمی و عملی جهت پایین آمدن این نرخ می‌باشد.

۱-۷-۲- قلمر مکانی

قلمرو مکانی این تحقیق شامل کلیه بانک‌های انصار می‌باشد.

۱-۷-۳- قلمرو زمانی

قلمرو زمانی این تحقیق سال ۱۳۷۰ تا سال ۱۳۸۹ می‌باشد.

۱-۸-محدودیت‌های تحقیق

الف) محدودیت‌زمانی: با توجه به گستردگی حوزه فعالیت‌های مالی و بازار سرمایه، زمان ارائه شده برای انجام بهینه تحقق کافی به مقصود نبوده، علی‌ایحال تمامی سعی پژوهشگر در انجام این مهم به کار گفته شده است.

ب) محدودیت دسترسی به اطلاعات: یکی دیگر از محدودیت‌های تحقیق عدم دسترسی به آمار و اطلاعات لازم و به موقع در خصوص موضوع می‌باشد.

۱-۹- روش تحقیق و روش آزمون فرضیه‌ها

در بررسی حاضر، ابتدا به منظور مرور ادبیات مالی و بانکی، اطلاعات مورد نیاز با بهره گرفتن از روش اسنادی و تحقیق کتابخانه‌ای مورد شناسایی قرار می‌گیرد. در مرحله بعد جهت استنباط آماری، پاسخ به سوالات تحقیق و آزمون فرضیه‌ها، داده های مورد نیاز جمع‌ آوری می‌شود و در نهایت به منظور بررسی عوامل اثرگذار بر نرخ حاشیه سود بانکی، مدل اقتصاد سنجی ارائه و در قالب آن به تجزیه و تحلیل موضوع مورد نظر پرداخته می‌شود.

۱-۹-۱- روش گردآوری اطلاعات و داده ها

در این مطالعه جهت جمع‌ آوری داده های آماری، از منابع منتشر شده‌ بانک انصار شامل ترازنامه سالانه، گزارشات اقتصادی ماهانه انصار و نیز ترازنامه، حساب سود و زیان و ترازنامه تلفیقی بانک انصار جهت بررسی عوامل اثرگذار بر نرخ حاشیه سود در بانک انصار استفاده خواهد شد.

۱-۹-۲- جامعه ی آماری، روش نمونه‌گیری و حجم نمونه

به جهت تحلیل عوامل اثرگذار از دو منظر بلند مدت و کوتاه مدت و نرخ حاشیه سود، جامعه آماری مورد نظر در این تحقیق به دو بخش تقسیم می‌شود که اولی نظام بانکی خصوصی کشور و اطلاعات مورد استفاده به صورت سالیانه از سال ۱۳۷۰ تا سال۱۳۸۹ به تعداد ۲۱ مشاهده است.

جامعه مورد بررسی شامل کلیه بانک‌های انصار خواهد بود.داده های آماری به دلیل ماهیت متغیرهای مورد بررسی به صورت سری زمانی (سالیانه) جمع‌ آوری می‌گردند.

۱-۹-۳- روش تجزیه و تحلیل داده ها

روش انتخاب شده در این مطالعه جهت تجزیه و تحلیل داده ها به ۲ صورت توصیفی و علّی می‌باشد. به طوری که با بهره گرفتن از روش توصیفی به تحلیل داده های مربوط به نرخ حاشیه سود در بانک انصار و بررسی وضعیت آن در طول سال‌های ۱۳۸۹-۱۳۷۰ می‌پردازیم. همچنین برای تحلیل‌های علّی از تکنیک‌های اقتصاد سنجی استفاده می‌شود. ‌بنابرین‏ پس از معرفی مدل اقتصاد سنجی مورد نظر و متغیرهای مربوطه و نیز بررسی همگرایی بلند مدت متغیرهای مدل و پایایی آن ها، برای آزمون درستی فرضیه‌ها و برازش مدل از روش حداقل مربعات معمولی (OLS) برای دوره زمانی ۱۳۸۹-۱۳۷۰ استفاده می‌شود.

۱-۱۰- تعریف عملیاتی واژه ها

نرخ حاشیه سود بانکی: نرخ حاشیه سود بانکی عبارت است از تفاوت بهره دریافتی از تسهیلات (وام‌های اعطایی) و بهره پرداختی به سپرده‌ها

نرخ ذخیره قانونی: نرخ ذخیره قانونی عبارت است از نرخی که بانک مرکزی بانک‌ها را موظف می‌کند جهت حمایت از سپرده‌ها و پاسخگوئی بانک‌ها به مطالبات سپرده شده، نزد آن بانک به صورت قانونی ذخیره نمایند.

نرخ تورم: نرخ تورم عبارت است از افزایش بی‌رویه قیمت کالاها و خدمات

شاخص هرشمن: شاخص هرشمن یا همان شاخص تمرکز صنعت بانکداری است.

تسهیلات تکلیفی: وام‌هایی که دولت بانک ها را موظف می‌کند به بخش‌های اولویت دارد با سود کم پرداخت نماید.

سرکوب مالی: از دخالت دولت در امر تعیین قیمت‌ها و سیاست‌های پولی و مالی آن به نحوی که منجر به ایجاد اختلال در نظام مالی و اقتصادی شود به عنوان سرکوب مالی یاد می‌شود.

۱-۱۱- جمع‌بندی و خلاصه فصل

لازمه هر اقتصاد پویا و سالمی به طور حتم، یک نظام مالی کارآمد و شکوفاست که بدون آن وجود اقتصادی سرزنده دور از انتظار خواهد بود. از این رو هر آنچه به کارآمدتر شدن نظام مالی به طور اعم و نظام بانکی به طور اخص منجر شود، مستقیماً به رشد اقتصادی و ارتقاء سطح رفاه جامعه خواهد انجامید. یکی از معیارهای سنجش کارائی نظام بانکی هر چه کوچک بودن فاصله بین نرخ سود پرداختی به سپرده‌گذاران با نرخ وصول شده از دریافت کنندگان تسهیلات است که اصطلاحاً نرخ حاشیه سود نامیده می‌شود. هدف این مطالعه، شناسائی عوامل اثرگذار بر این نرخ، نحوه‌ اثرگذاری و درجه شدت و ضعف آن ها و در نهایت ارائه راه‌کارهایی برای هرچه کوچک‌تر کردن این نرخ و در نتیجه بهبود عملکرد نظام بانکی خصوصی است.

فصل دوم

ادبیات نظری موضوع

۲-۱- مقدمه

این فصل به دنبال فراهم آوردن مبانی تئوریک جهت پاسخ‌گویی به سوال اصلی تحقیق یعنی عوامل اثرگذار بر روی نرخ حاشیه سود بانکی در بانک انصار است. به عبارت دیگر، می‌خواهیم بدانیم با توجه به نظریه های اقتصادی نرخ حاشیه سود بانکی چگونه تعریف می‌شود، چگونه تعیین می‌شود و اجزاء اثرگذار بر آن کدامند؛ چرا که اگر این مبانی تئوریک مهیا نباشد می‌توان هر متغیری را با متغری دیگر بدون ارتباط واقعی به لحاظ اقتصادی، در معرض آزمون قرار داد و معنادار بودن آماری بین آن ها را یک رابطه واقعی تلقی کرد که منطقی نیست.

عنصر مادی جنایات علیه بشریت، ‌بر اساس ماده ۷ اساسنامه‌ی دادگاه کیفری بین‌المللی عبارت است از یکی از اعمال زیر: قتل- ریشه‌کن کردن، به بردگی گرفتن، اخراج یا کوچ اجباری جمعیت، محبوس ساختن یا ایجاد محرومیت شدید از آزادی جسمانی، شکنجه،تجاوز و خشونت جنسی و جرایم مرتبط با آن‌ ها، اذیت و آزار گروه معین بنا به دلایل سیاسی، نژادی، جنسیتی و غیره، ناپدید کردن اجباری اشخاص، تبعیض نژادی و اعمال غیرانسانی مشابه، که این مصادیق به طور مجزا مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

برای تحقق نسل‌کشی این که اعمال ارتکابی در چارچوب یک حمله‌ گسترده یا سازمان‌یافته ارتکاب‌یافته باشند ضروری نیست ولی در عوض این اعمال باید به قصد نابودکردن تمام یا بخشی از یک گروه ملی، قومی، نژادی یا مذهبی ارتکاب‌یافته باشند. بدین ترتیب نسل‌کشی، برخلاف جنایات علیه بشریت، نیازمند سوءنیت خاص است.

عنصر مادی نسل‌کشی، ‌بر اساس ماده۶ اساسنامه، عبارت است از ارتکاب یکی از اعمال زیر: قتل، ایراد صدمه شدید جنسی یا روحی، قراردادن عمدی اعضای گروه در شرایطی که موجب زوال آن‌ ها شود، جلوگیری از تولد و تناسل بین آن‌ ها و انتقال اجباری اطفال یک گروه به گروه دیگر، عدم ذکر برخی از جرایم، مثلاً آن چه که پاکسازی نژادی (Ethnic Cleansing) نامیده می‌شود، را می‌توان از نقاط ضعف اساسنامه دانست، هر چند که این عمل می‌تواند یک جنایت علیه بشریت محسوب گردد.

بدین ترتیب نسل‌کشی و جنایات علیه بشریت هرچند از لحاظ عنصر روانی با یکدیگر بی‌ارتباط هستند ولی از لحاظ عنصر مادی دارای رابطه‌ عموم و خصوص من وجه و قابل تشبیه با دو دایره متقاطع می‌باشند که در عین حال که هر یک دارای محدوده مستقلی هستند محدوده مشترکی هم دارند، مثلاً قتل هم می‌تواند عنصر مادی نسل‌کشی و هم عنصر مادی جنایات علیه بشریت باشد و تصمیم‌گیری ‌در مورد این که قتل خاص باید در کدام فقره قرار داده شود با توجه به عنصر روانی یا سوءنیت خاص مرتکب تعیین خواهد شد.

بدیهی است علاوه بر چهار جرم ذکر شده، ‌بر اساس مواد ۱۲۱ و ۱۲۳ اساسنامه، ممکن است اصلاحاتی در اساسنامه صورت گرفته و جرایم جدیدی به فهرست جرایم تحت صلاحیت دیوان افزوده شود. به علاوه دیوان، طبق مواد ۷۰ و ۷۱ اساسنامه، حق رسیدگی به جرایم علیه اجرای عدالت، مثل ادای شهادت کذب، اعمال نفوذ غیرقانونی بر شهود و ایجاد مانع برای حضور آن ها، تهدید و ارعاب کارکنان دیوان و انتقام‌گیری از آن‌ ها و مطالبه یا قبول رشوه از سوی کارگزاران دیوان و سوءرفتار در جلسات دادرسی یا امتناع عمدی از رعایت دستورات آن را دارد. این مورد اخیر صرفاً باعث اخراج فرد از محاکمه و جریمه تا میزان ۲۰۰۰ یورو خواهد شد (قواعد ۱۷۲-۱۷۰ از آئین‌نامه‌ی دادرسی و ادله»

۲- صلاحیت زمانی

صلاحیت زمانی مدت زمان حاکمیت صلاحیت دادگاه را شامل می‌شود^[۱۲۷]. براین اساس صلاحیت زمانی دیوان عبارت است از مدت زمانی که در طی آن دیوان، حق اعمال صلاحیت خود را در رسیدگی به جرایم مذکور در قسمت قبل دارد. بحث از صلاحیت زمانی ‌بر اساس دادگاه‌های موقتی قبل از دیوان کیفری بین‌المللی مورد توجه قرار می‌گیرد که صلاحیت رسیدگی به جرایم ارتکابی در دوره زمانی مشخص و محدود را دارا بودند. با این حال ماده یک اساسنامه دیوان، این نهاد را نهادی دائمی تعریف می‌کند. بدین ترتیب برخلاف دادگاه‌های ماقبل آن که برای دوره زمانی مشخصی ایجاد شدند این دادگاه دائمی خواهد بود.

بند یک ماده ۱۱ اساسنامه دیوان تاریخ شروع صلاحیت زمانی دیوان را بیان می‌کند. ‌بر اساس این بند صلاحیت دیوان دوره زمانی پس از لازم‌الاجراء شدن اساسنامه، نخستین روز از نخستین ماه پس از شصتمین روز از تاریخ توزیع شصتمین سند پذیرش، تصویب، موافقت یا الحاق آن دولت نزد دبیرکل سازمان ملل‌متحد دانسته است (ماده ۱۲۶) در همین راستا بند الف ماده ۲۴ اساسنامه، عطف به ماسبق نشدن مقررات اساسنامه را مورد پذیرش قرار داده است. بدین ترتیب محدوده زمانی که در طی آن دادگاه صلاحیت رسیدگی خواهد داشت از نخستین روز پس از لازم‌الاجرا شدن اساسنامه خواهد بود، مگر این‌که دولت عضو اعلامیه‌ای را مبنی بر پذیرش اعمال صلاحیت دیوان در جرم موردنظر داده باشد^[۱۲۸]. بدین ترتیب با توجه به قابل اجرا شدن اساسنامه در اول ژوئن ۲۰۰۲، دیوان تنها صلاحیت رسیدگی به جرایم ارتکابی پس از این تاریخ را دارد. در سایر دادگاه‌های کیفری بین‌المللی مسبوق بر دیوان کیفری بین‌المللی که به صورت موقتی تشکیل شده بودند، دوره زمانی محدودی پیش‌بینی شده بود. به عنوان مثال دادگاه کیفری رواندا تنها به جرایم ارتکابی در محدوده زمانی اول ژانویه تا ۲۱ دسامبر ۱۹۹۴ رسیدگی می‌کند. ماده ۸ اساسنامه دادگاه کیفری یوگسلاوی نیز رسیدگی به جرایم ارتکابی از اول ژانویه ۱۹۹۱ به بعد را ‌به این دادگاه واگذار می‌کند. علت تعیین این تاریخ از این روست که یک تاریخ مستقل می‌باشد و با واقعه خاصی مرتبط نیست. انتخاب این تاریخ مسلماًً برای منعکس کردن این پیام بوده است که هیچ قضاوتی ‌در مورد خصیصه بین‌المللی یا داخلی نبردها انجام نمی‌گیرد^[۱۲۹].

با توجه به بند ۲ ماده ۲۴ تنها استثناء قاعده عطف به ماسبق نشدن مقررات اساسنامه را موقعی دانسته است که تغییرات انجام شده قبل از صدور حکم نهایی به نفع شخص مورد تحقیق، یا تعقیب یا محکومیت باشد.

کناره‌گیری دولت‌ها از اساسنامه نیز، طبق ماده ۲۷، با دادن اعلامیه‌ای که حداقل یک‌سال قبل از تاریخ موردنظر برای کناره‌گیری هر دولت به دبیرکل ملل‌متحد ارائه شده باشد. امکان‌پذیر خواهد بود. کناره‌گیری، ‌بر اساس بند ۲ ماده مورد اشاره، تأثیری بر تعهدات ناشی از زمان عضویت دولت، از جمله تعهدات مالی آن، نخواهد داشت.

۳- صلاحیت مکانی^[۱۳۰]

صلاحیت مکانی عبارت است از قلمرویی که یک محکمه در محدوده آن اختیار اعمال صلاحیت دارد. در ماده یک اساسنامه دادگاه کیفری یوگسلاوی این قلمرو محدود به مرزهای یوگسلاوی سابق گردیده بود.^[۱۳۱] به عبارت دیگر این دادگاه تنها صلاحیت رسیدگی به جرایم ارتکابی در محدوده قلمرو یوگسلاوی سابق را دارا بود.

با نگاهی به اساسنامه و دادگاه کیفری رواندا می‌بینیم که محدوده فعالیت این دادگاه نیز محدود به کشور رواندا و سایر کشورهای همسایه (مشروط ‌به این‌که شهروندان رواندایی مسئول ارتکاب آن باشند)^[۱۳۲] می‌باشد.

“نمی­دانم”و “موافقم” انجام می­ شود که به ترتیب نمرات ۱ تا ۳ به گزینه­ ها تعلق ‌می‌گیرد، لذا نمرات مقیاس بین ۴۰ تا ۱۲۰ نمره در نوسان است. پرسشنامه از نوع مداد – کاغذی و زمان اجرای آن تقریبا ۳۰ دقیقه است. روایی و پایایی این مقیاس برای استفاده در فرهنگ ایرانی را لطیفیان و شیخ­الاسلامی (۱۳۸۳) مورد بررسی قرار داده ­اند. این محققان پایایی بازآزمایی را برابر ۷۰/۰ و ضریب آلفای کرونباخ را برابر ۹۰/۰ گزارش داده ­اند. زکی (۱۳۸۶) جهت تعیین روایی این مقیاس از ضریب همبستگی هر گویه با نمره کل مقیاس استفاده کرده که ضرایبی برابر با دامنه­ ۵۸/۰ تا ۷۳/۰ به دست آورده است.

۳-۱-۴- تجزیه و تحلیل آماری

برای تجزیه و تحلیل اطلاعات در این پژوهش، با بهره گرفتن از نرم­افزار آماری SPSS (نسخه ۱۷)، جهت بررسی سوال پژوهشی ۱‌، از ضریب همبستگی پیرسون و جهت بررسی سوالات ۲ و ۳ از روش رگرسیون چند‌گانه به شیوه همزمان استفاده شد.

برای بررسی هر یک از سوالات پژوهشی ۴ و ۵ (سوالات فرعی) نیز از آزمون تحلیل واریانس دو طرفه استفاده شد که در آن ها، جنسیت و پایه تحصیلی به عنوان متغیرهای مستقل و تعامل رفتاری – عاطفی دانش ­آموزان و مهارت­ های اجتماعی آنان به عنوان متغیرهای وابسته تلقی ‌شده‌اند.

فصل چهارم

یافته ­های تحقیق

در این فصل ابتدا یافته ­های توصیفی از متغیرهای مورد مطالعه و سپس نتایج تجزیه و تحلیل مربوط به سوالات پژوهشی ارائه می­گردد.

۴-۱- یافته ­های توصیفی

جدول ۴-۱ میانگین و انحراف معیار نمرات دختران و پسران را در متغیرهای مورد پژوهش نشان می­دهد.

جدول ۴-۱: میانگین و انحراف معیار نمرات دختران و پسران در متغیرهای مورد پژوهش

متغیرها
دختران (۱۸۳n= )
پسران (۱۷۱n= )
کل (۳۵۴n=)
میانگین
انحراف معیار
میانگین
انحراف معیار
میانگین
انحراف معیار

1. ثبات عاطفی

۷۷/۲۶
۴۰/۷
۹۳ /۳۰
۷۰/۸
۷۸/۲۸
۳۱/۸

1. گشودگی در تجربه

۵۶/۳۶
۷۷/۵
۱۷/۳۷
۳۴/۶
۸۵/۳۶
۰۵/۶

1. وظیفه مداری

۱۵/۳۵
۹۶/۵
۴۰/۳۶
۵۶/۷
۷۵/۳۵
۸۰/۶

1. توافق پذیری

۸۸/۴۰
۰۷/۶
۸۸/۳۹
۲۸/۷
۴۰/۴۰
۶۹/۶

1. برون گرایی

۸۴/۲۹
۳۴/۵
۵۷/۳۰
۶۹/۵
۲۰/۳۰
۵۲/۵

1. مهارت­ های اجتماعی مناسب

۰۲/۷۲
۵۲/۹
۱۳/۷۲
۷۴/۸
۰۷/۷۲
۱۴/۹

1. رابطه با همسالان

۹۲/۳۲
۶۴/۵
۵۷/۳۴
۰۰/۶
۷۲/۳۳
۸۶/۵

1. تعامل رفتاری

۶۵/۲۹
۸۵/۴
۷۷/۳۰
۱۴/۵
۱۹/۳۰
۰۲/۵
۹- تعامل عاطفی
۷۴/۴۸
۶۹/۹
۹۷/۴۹
۷۴/۹
۳۳/۴۹
۷۲/۹

۴-۲- سؤالات پژوهش

در اینجا یافته ­های پژوهش بر اساس سؤالات پژوهشی ارائه می­گردد.

۴-۲-۱- سؤال اول پژوهش

آیا بین ویژگی­های شخصیتی، مهارت اجتماعی و تعامل رفتاری – عاطفی دانش ­آموزان دوره راهنمایی رابطه وجود دارد؟

جهت ‌پاسخ‌گویی‌ به سؤال پژوهشی ۱ از روش همبستگی پیرسون استفاده شد که نتایج آن در جدول ۴-۲ ارائه شده است. همان‌ طور که جدول نشان می­دهد ویژگی­های شخصیتی شامل توافق­پذیری، وظیفه­مداری، ثبات عاطفی و گشودگی در تجربه با تعامل رفتاری و عاطفی روابط مثبت و معناداری را نشان داده ­اند. اما بعد برون­گرایی با ابعاد تعامل رفتاری و عاطفی رابطه نداشت و به همین علت نیز در محاسبات بعدی رگرسیون کنار گذاشته شد. همچنین ابعاد گشودگی در تجربه، وظیفه­مداری، توافق پذیری و برون­گرایی به جز ثبات عاطفی با متغیر مهارت اجتماعی مناسب رابطه مثبت و معناداری را نشان داده ­اند لذا بعد ثبات عاطفی در محاسبه بعدی رگرسیون با متغیر مهارت اجتماعی مناسب کنار گذاشته شد. از طرف دیگر ابعاد ثبات عاطفی، وظیفه­مداری، توافق­پذیری و برون­گرایی با بعد رابطه با همسالان رابطه معناداری داشتند، در حالی که بعد گشودگی در تجربه، با متغیر رابطه با همسالان همبستگی معناداری نداشت که این بعد نیز در محاسبه بعدی رگرسیون با متغیر رابطه با همسالان کنار گذاشته شد.

جدول ۴-۲ : ماتریس همبستگی متغیرهای پژوهش (۳۵۴N=)

متغیرها
۱
۲
۳
۴
۵
۶
۷
۸
۹
۱٫ برون­گرایی
۱
۲٫ توافق­پذیری
*۱۷/۰
۱
۳٫ وظیفه­مداری
۰۵۷/۰
*۵۲/۰
۱
۴٫ ثبات عاطفی
*۱۶/۰
*۲۶/۰
*۳۹/۰
۱
۵٫ گشودگی در تجربه
*۲۵/۰
*۴۶/۰
*۴۷/۰
*۲۱/۰
۱
۶٫ مهارت­ های اجتماعی مناسب
**۱۰/۰
*۵۸/۰
*۳۴/۰
۰۶/۰
*۳۱/۰
۱
۷٫ رابطه با همسالان
*۲۹/۰
*۲۲/۰
*۲۹/۰
*۴۴/۰
۰۷/۰
*۲۷/۰
۱
۸٫ تعامل رفتاری
۰۰۸/۰-
*۳۱/۰
*۴۲/۰
*۲۳/۰
*۲۶/۰
*۲۶/۰
*۲۴/۰
۱
۹٫ تعامل عاطفی
۰۸/۰
*۳۶/۰
*۴۶/۰
*۳۶/۰
*۲۵/۰
*۳۱/۰
*۳۱/۰
*۶۴/۰
۱

* P=05/0

** P=01/0

۴-۲-۲- سؤال دوم پژوهش

آیا ویژگی­های شخصیتی می ­توانند پیش ­بینی کننده مهارت اجتماعی دانش ­آموزان دوره راهنمایی باشند؟ برای پاسخ ‌به این سؤال از روش آماری رگرسیون چندگانه به شیوه همزمان استفاده شد، به گونه ­ای که در آن ویژگی­های شخصیتی به عنوان متغیرهای پیش­بین و مهارت اجتماعی مناسب و رابطه با همسالان به عنوان متغیر ملاک (به تفکیک از یکدیگر جدول ۴-۳ و جدول ۴-۴) وارد معادله گردید. نتایج جدول ۴-۳ نشان می­دهد مقدار آزمون F برای بررسی تاثیر ویژگی­های شخصیتی بر مهارت­ های اجتماعی مناسب برابر ۸۶/۴۶ بوده که در سطح ۰۰۰۱/۰P< معنادار است. مقدار R² بیانگر آن است که ۳۴ درصد از واریانس مهارت اجتماعی مناسب توسط ویژگی­های شخصیتی تبیین می­ شود.

۷- روابط بین فردی^[۱۱]

مهارت ارتباطی بین فردی شامل توانایی برقراری و حفظ ارتباطهای متقابل و عنایت بخشی است که محبت و تعادل وضعیت از ویژگی های آن است.

از ویژگی های ارتباط مثبت بین فردی، توانایی صمیمیت و محبت و انتقال دوستی به شخص دیگر است. این مهارت اجتماعی عموماً نیاز به داشتن حساسیت مثبت به دیگران، تمایل به برقراری ارتباط ‌ها و احساس رضایت از این روابط است.

۸- مسئولیت پذیری اجتماعی^[۱۲]

مسئولیت پذیری اجتماعی نشان دادن خود به عنوان یک عنصر سازنده، شرکت کننده و همکاری کننده در یک گروه اجتماعی است. این توانایی شامل مسئول بودن است حتی اگر شخصاً از این رابطه سود برده نشود. چنین افرادی دارای وجدان اجتماعی هستند و رفتارهای آن ها به صورت پذیرش مسئولیت‌های اجتماعی جلوه گر می شود.

۹- حل مسأله^[۱۳]

قابلیت حل مسأله توانایی شناسایی و تعریف مشکلات، همچنین خلق و انجام راه حلهای بالقوه مؤثر است. حل مسأله ماهیتی چند مرحله ای دارد و شامل توانایی انجام این مراحل است.

الف) احساس وجود مشکل و احساس داشتن کفایت و انگیزه کافی برای مقابله مؤثر با آن

ب) تعریف و تدوین مشکل تا حد امکان

ج) تصمیم گیری و انجام یکی از راه حل ها.

۱۰- واقعیت آزمایی^[۱۴]

واقعیت آزمایی توانایی ارزیابی انطباق بین آنچه تجربه می شود و آنچه عیناً وجود دارد، می‌باشد. بخش میزان انطباق بین آنچه فرد تجربه کرده و آنچه واقعاً وجود دارد. شامل تحقیق درباره شواهد عینی برای تأیید توجیه و اثبات احساسات، ادراکات و اندیشه هاست.

واقعیت آزمایی شامل درک موقعیت کنونی، تلاش برای فهم امور به طور صحیح و تجربه رویدادها آن گونه که واقعاً هستند، بدون خیالبافی و رویاپردازی بیش از اندازه است. به زبان ساده تر، واقعیت آزمایی توانایی درک صحیح موقعیت جدید است.

۱۱- انعطاف پذیری^[۱۵]

انعطاف پذیری توانایی منطبق ساختن عواطف، افکار و رفتار با موقعیت‌ها و شرایط دائماً در حال تغییر است. افراد منعطف افرادی فعال، زرنگ، همیار و قادر به واکنش به تغییر هستند. این افراد زمانی که مشخص شود اشتباه کرده‌اند، قادرند ذهنیات خود را تغییر دهند.

۱۲- تحمل فشار^[۱۶]

عبارت است از توانایی مقاومت در برابر رویدادها و موقعیتهای فشارزا و بدون توقف از طریق سازگاری فعال در برابر فشار، این توانایی به معنی پشت ‌سر گذاشتن موقعیتهای شکل ساز بدون از پا در آمدن. کسانی که تحمل فشار را در حد بالایی دارند. بحران‌ها و مشکلات را بهتر پشت سر می‌گذارند و کمتر دچار ناامیدی و بی یاوری می‌شوند.

۱۳- کنترل تکانه^[۱۷]

کنترل تکانه توانایی مقاومت یا به تأخیر انداختن تکانه، سائق یا وسوسه انجام عمل است. این توانایی شامل پذیرش تکانه های پرخاشگر، خوددار بودن و کنترل خشم، پایین بودن تحمل ناکامی، ناتوانی در کنترل مشکلات فقدان خود کنترلی و رفتارهای تند و غیر قابل پیش‌بینی تجلی می‌کند.

۱۴- شادکامی^[۱۸]

شادکامی توانایی راضی بودن از زندگی خود، لذت بردن از خود و دیگران و شاد بودن است.

این مؤلفه‌ از هوش هیجانی شامل توانایی لذت برون از جنبه‌های مختلف زندگی خود و به طور کلی زندگی است. افراد شادمان اغلب احساس خوبی و راحتی چه در محیط کار و چه در اوقات فراغت دارند. شادکامی با احساس کلی شادی و نشاط مرتبط است.

۱۵- خوش بینی^[۱۹]

خوش بینی توانایی نگاه کردن به طرف روشن تر زندگی و حفظ یک نگرش مثبت حتی رویارویی با بد اقبالی است. خوش بینی نشان دهنده امید به زندگی و رویکردی مثبت به زندگی روزمره است.

شناسایی حالت های هیجانی

اصلی ترین و بنیادی ترین مهارتی که به هوش هیجانی کمک می‌کند: توانایی شناخت دقیق حالت‌های هیجانی است. دلیل این ادعا ساده است: ناتوانی در تشخیص و شناخت یک هیجان، یا ناتوانی در شناخت تفاوت یک هیجان از هیجان دیگر، باعث می شود تا مهارت‌های دیگر بدون استفاده و مفید واقع شوند.

با آن که شناسایی هیجان‌ها بسیار مهم است، قبل از آن باید به موضوع بسیار مهمتری که تا کنون به آن اشاره نکرده ایم، بپردازیم. اینکه محل یا مکان هیجانی که می‌خواهیم آن را شناسایی کنیم کجاست. طبق نظریه های هوش هیجانی این نوع هیجان‌ها در هر مکانی می‌توانند باشند، در دیگران و در خود.

شناسایی حالت‌های هیجانی خود

همه ما می‌توانیم زمانهایی را به یاد بیاوریم که در آن هیجانهای بسیار قوی یا بسیار شفاف و واضح بوده است. آن قدر قوی یا شفاف که در شناسایی آن هیچ مشکلی نداشتیم، بعضی وضعیتها، به جای آن که واکنش‌های قوی و شفاف ایجاد کنند، هیجانهایی ایجاد می‌کنند که بسیار خفیف هستند و بعضی دیگر در وضعیت ها تنها یک هیجان آن هم هیجان شناخته نشده نامدار ایجاد نمی کنند، بلکه مخلوط پیچیده ای از انواع احساسات را به وجود می آورند.

هیجان ها درباره قضاوت هایتان اطلاعاتی در اختیار شما می‌گذارند

هیجان ها نوعی اطلاعات هستند. چون هیجان‌ها آشکارا به شما می‌گویند در حال ارزیابی مثلاً مردم اشیاء اوضاع و عقاید هستند، درک دقیق هیجان‌ها ‌به این معنا است که درباره ارزیابی هایتان اطلاعات دقیق تری دارید. شناخت دقیق هیجان‌ها درباره آنچه را که دوست دارید. آنچه را که دوست ندارید یا آنچه را که مطمئن نیستید دوست دارید یا نه. اطلاعات بیشتری به شما می‌دهند.

هیجان ها به شما می‌گویند که چگونه رفتار کنید.

اطلاع داشتن از قضاوت هایتان درباره بهترین روش های رفتاری در وضعیت های مختلف علایم مهمی را در اختیار شما می‌گذارد. بسیاری از هیجان‌ها علایمی هستند که به شما می‌گویند توجه خود را به کجا معطوف کنید و چگونه انرژی‌های خود را جهت بدهید. اگر نتوانید هیجان را دقیقاً شناسایی کنید نخواهید توانست به بهترین شیوه عمل کنید.

هیجان ها سودهای جانبی بیشتری دارند

سومین دلیل در تأیید اهمیت شناخت دقیق احساسات خود این است که داشتن این نوع دانش درباره حالات درونی می‌تواند به نتایج سودمند دیگری ختم شود. برای مثال، پژوهش نشان داده است، کسانی که از هیجانهای خود شناخت بسیار خوب و واضحی دارند معمولاً کمتر دچار افسردگی می‌شوند و نسبت به کسانی که احساسات خود را زیاد درک نمی کنند کمتر از ناراحتیهای هیجانی رنج می‌برند. طبق یافته های پژوهش‌ها در وضعیت هایی با استرس بالا و برانگیختن کسانی که از حالات هیجانی خود شناخت بهتری دارند معمولاً عملکرد بهتری دارند.

‌بنابرین‏، داشتن دانش دقیق از حالات روانی خود می‌تواند، در انجام دادن کارها کمک خوبی باشد. (براوبری – گریوز/ ترجمه، گنجی ۱۳۸۴)

رضایت زناشویی

رضایت زناشویی، احساس عینی از خشنودی، رضایت و لذت تجربه شدن توسط زن یا شوهر است. قسمتی که همه جنبه‌های زندگی مشترکشان را در نظر بگیرند. (الیس، ۱۹۸۶ به نقل از فیروز بخت ۱۳۸۱)

و صورت توجه به عوامل رضامندی زناشویی می توان انتظار داشت که با افزایش سطح رضامندی و بهداشت روانی بسیاری از مشکلات روانی، عاطفی و اجتماعی کاهش می‌یابد.

با ارتقاء سطح رضامندی زناشویی و رضایت از زندگی، افراد جامعه با آرامش خاطر بیشتر به رشد تعالی و خدمات اجتماعی فرهنگی، اقتصادی و … خواهند پرداخت و خانواده ها نیز از این پیشرفت سود خواهند برد. (ثنایی ۱۳۷۳)