N

شکل شماره ۳-۱موقعیت جغرافیایی منطقه

۳-۱-۲هواشناسی واقلیم:

به طور کلی مناطق خشک شرایط اقلیمی خاص خود را دارند. بارندگی اندک با پراکنش نامناسب و به دنبال آن رطوبت کم خاک باعث می شود پوشش‌گیاه وضعیت نامناسبی داشته باشد. نخستین پارامتر مورد بررسی بارندگی می‌باشد. با توجه به آمار بارندگی ایستگاه هواشناسی شهداد طی دوره آماری ۱۳۵۲ تا ۱۳۸۶متوسط بارندگی سالانه حدود ۳۰میلیمتر می‌باشد. پراکنش بارندگی به نحوی است که بیشترین میزان بارندگی در فصل زمستان با۶۵% و کمترین آن در تابستان با ۲/۰% می‌باشد. ۷/۱۵%بارندگی مربوط به پاییز و ۲/۱۹% به بهارتعلق دارد]۹[.

از مهمترین عوامل اقلیمی که می‌تواند در برنامه‌ریزیها محدودیت ایجاد نماید درجه حرارت است. جهت انتخاب گونه‌های گیاه بایستی به توان حرارتی حد‌اکثر و حد‌اقل گیاه توجه نمود. در مناطق خشک و منطقه مورد نظر اختلاف حداکثر و حداقل دما در طول سال گاها به ۶۰در‌جه سانتیگراد می‌رسد. با توجه به آمار ایستگاه مربوطه حد‌اکثر مطلق دمادر تیرماه معادل ۵۱درجه سانتیگراد و حداقل آن در آذر ماه معادل ۴/۰- در جه سانتیگراد می‌باشد]۹[.

شکل ۳-۲ نوسانات دما در دشت شهداد

باد غالب منطقه بادشمال بوده و بیشترین طوفان‌ها در اسفند ماه و اوائل بهار می‌وزد. سرعت باد در این منطقه تا۸۰ کیلومتر در ساعت می‌رسد. برای محاسبه تبخیر از روش تشتک تبخیر و برای محاسبه تبخیر و تعرق پتانسیل از روش بلانی کریدل استفاده گردیده که مقادیر آن با در نظر گرفتن ضرایب ماهانه در جدول (۳-۱) آمده است]۹[.

جدول ۳-۱ تبخیر ماهانه از تشتک و تبخیر ‌و تعرق پتانسیل برحسب میلیمتر

ماه
تبخیر از تشتک
تبخیر ‌و تعرق پتانسیل

مهر

۴۱۳

۲۸۹

آبان

۲۵۹

۱۸۲

آذر

۱۶۶

۸۳

دی

۱۰۶

۶۳

بهمن

۱۷۰

۱۱۹

اسفند

۲۷۱

۲۱۶

فروردین

۳۸۴

۳۰۷

اردیبهشت

۵۳۶

۴۲۹

خرداد

۶۰۵

۴۸۴

تیر

۷۵۰

۶۰۰

مرداد

۷۳۲

۵۸۶

شهریور

۵۷۶

۴۰۳

تعیین اقلیم به روش دومارتن

در این روش بر مبنای ضریب خشکی دومارتن که از طریق فرمول زیر تعریف می‌شود.

I = P /( T+10) = 0.8

p = متوسط بارندگی سالانه(۶/۳۰ میلیمتر)

T = متوسط درجه حرارت سالانه (۶۶/۲۷درجه سانتی‌گراد)

I = ضریب خشکی (۸/۰)

با تعیین ضریب خشکی دومارتن و جاگذاری در اقلیم نمای دومارتن، نوع اقلیم تعیین می‌گردد. با توجه به ضریب خشکی اقلیم منطقه از نوع گرم و خشک می‌باشد]۹٫[

شکل ۳-۳موقعیت محدوده مورد مطالعاتی در اقلیم نمای دومارتن

منحنی آمبروترمیک

این منحنی بر اساس نظریه کوپن استوار است. در این روش تغییرات ماهیانه متوسط درجه حرارت و بارندگی در یک دستگاه محور مختصات قائم ترسیم می‌شود . به طوری که محور افقی به ماه های سال، محور قائم سمت چپ به درجه حرارت ماهانه © و محور قائم سمت راست به بارندگی ماهانه (cm) اختصاص می‌یابد. با توجه به منحنی فوق‌الذکر‌، شکل(۳-۴)، همچنین درجه حرارت بالا، رطوبت اندک و بارندگی بسیار اندک، جدول(۳-۲) منطقه فاقد دوره مرطوب می‌باشد ]۹[.

جدول ۳-۲ پارامترهای مربوط به دما و بارندگی ماهانه ایستگاه مبنا (شهداد) طی دوره ۳۵ ساله(۱۳۵۱ لغایت ۱۳۸۵)

ماه

بارندگی

دما

دی

۸٫۴۹

۱۲٫۵

بهمن

۵٫۵۴

۱۶٫۴

اسفند

۶٫۰۷

۲۰٫۷

فروردین

۳٫۵۸

۲۵٫۶

اردیبهشت

۱٫۱۸

۳۳٫۷

خرداد

۰٫۱۱

۳۶٫۹

تیر

۰٫۰۰

۳۹٫۳

مرداد

۰٫۰۰

۳۸٫۹

شهریور

۰٫۰۶

۳۷٫۴

مهر

۰٫۰۷

۳۱٫۴۴

آبان

۰٫۳۷

۲۳٫۰۲

آذر

۴٫۷۲

۱۶٫۰۶

شکل ۳-۴منحنی آمبروترمیک حوزه شهداد

منحنی آمبروترمیک منطقه در نمودار ۳-۴آمده است. با توجه به منحنی فوق‌الذکر، همچنین درجه حرارت بالا و بارندگی بسیار اندک، منطقه مطالعاتی فاقد دوره مرطوب می‌باشد]۹[.

۳-۱-۳ زمین شناسی و ژئو مورفولوژی:

منطقه شهداد در زون لوت و در مجاورت زون ایران مرکزی واقع شده است. بخش عمده ای از ساختار زمین شناسی در این محدوده را نهشته های رسوبی مربوط به جدیدترین دوره زمین‌شناسی یعنی کواترنر تشکیل می‌دهند که به صورت پادگانه ها و آبر فت های جوان مربوط به دوره های ریس و ورم می‌باشد. شکل گیری آ ن تحت تاثیر عوامل محیطی آب وباد توامان صورت گرفته است.

منطقه شهداد به لحاظ ژئومورفولوژیکی در واحد دشت سر و تیپ دشت‌سر پوشیده در حاشیه پلایای لوت قرار گرفته و شیب منطقه در اکثر نقاط کمتر از ۳% می‌باشد. بیشتر سطح منطقه را رسوبات رسی و گچی پوشانده که بافت دانه‌ریز و خاک بدون ساختمان این منطقه زمینه فرسایش پذیری را افزایش داده است. در این تیپ رخساره هایی مثل اراضی شور و پف کرده، نبکا، کلوتک، ارگ، ربدو، اراضی رسی هموار و اراضی کشاورزی قابل مشاهده می‌باشد.

۳-۱-۴ هیدرو لوژی و هیدرو ژئولوژی:

مهمترین مسیلها و رودخانه‌های ورودی به دشت شهداد از ارتفاعات غربی منطقه سرچشمه گرفته و دامنه ارتفاعات شرقی شهداد فاقد ‌مسیل‌های مهم و جریان سطحی قابل توجه می‌باشد. بدین ترتیب ارتفاعات غربی شهداد نقش مهمی را در تامین منابع آب شهداد ایفا می نمایند.

مسیلها و رودخانه‌های مهم ورودی به دشت شهداد را می‌توان رو دخانه‌های شور، دهنه غار، سیرچ، سکنج و اندوهجرد نام برد. رودخانه های مذکور در تمامی ماه های سال دارای جریان سطحی پایه می‌باشند و بیشترین آبدهی ماهیانه مربوط به ماه اسفند می‌باشد.

با توجه به فیزیوگرافی دشت شهداد سطح آبهای زیر‌زمینی در این منطقه بالا بوده به طوری که در برخی نقاط آب ازعمق ۱۲ متری قابل استحصال می‌باشد. اما با توجه به نوع سازندهای حاشیه لوت آبهای زیرزمینی منطقه از کیفیت مناسبی برخوردار نبوده و میزان ECآب بر اساس آزمایشات انجام شده در اکثر نقاط بیش از ۴۰۰۰میکرو موس بر سانتیمتربوده که جزو آبهای شور طبقه‌بندی می‌گردد. آب مورد نیاز جهت شرب و کشاورزی در اکثر روستاهای منطقه از طریق قنوات تامین می‌شود.

۳-۱-۵ خاکشناسی: