آوایی گفتاری است که در تولید آن لبها بسته می شود.
واج های /b/ /p/ /m/ دو لبی هستند.
آوایی (واکدار) : لرزش تار آوا احساس شود : بِ (b)
بی آوایی^[۹] : (بیواک) : لرزش تار آواد با ادای آن همراه نباشد : (p) (همان، ص:۵)
۴ـ۱ـ۵ زبان ^[۱۰]
کلمه زبان هم در عرف و هم در اصطلاح زبان شناسان بر« بیان معانی و ارتباط میان اذهان بشر به وسیله ی گفتن و شنیدن » اطلاق می شود. (خانلری ، ج۱، ص: ۶)
زبان نوعی رفتار انسانی است که دارای طرح است؛ این طرح ها و الگوها بین امواج انرژی که از گوینده ساطع می شود از یک طرف و وقایع جهان بیرون از طرف دیگر ، رابطه برقرار می کند.
(باطنی ، ۱۳۸۵ ، ۶).
۴ـ۱ـ۶ واژه مرکب^[۱۱]
واژه ای است که دست کم ، دو تکواژ آزاد در ساخت آن به کار رفته باشد مثل : نوروز (بابک،۱۳۷۵،ص:۱۳)
۴ـ۱ـ۷ واژه مشتق ^[۱۲]
واژه ای است که دست کم از یک تکواژ آزاد و یک تکواژ وابسته ساخته شده مثل (شده). (همان، ص:۱۴)
۴ـ۱ـ۸ واج ^[۱۳]
کوچکترین واحد در نظام آوایی زبان ، واج نامیده می شود. (همان، ص:۱۳)
۴ـ۱ـ۹ واژه ^[۱۴]
واژه را می توان از چهار نظر تعریف کرد :
۱-از نظر آوایی : یک ساخت آوایی است که از یک یا چند هجا تشکیل شده ، دارای یک تکیه است و در آغاز و پایان آن یک “درنگ” وجود دارد. یعنی می توان در آغاز و پایان آن سکوت کرد .
۲-از نظر ساخت صرفی : از یک یا چند واژک تشکیل شده و در سلسله مراتب واحدهای دستوری زبان ، در ساختمان گروه به کار می رود.
۳-از نظر معنایی : عبارت است از یک واحد معنایی که بر یک یا چند مفهوم منفرد دلالت دارد.
۴-از نظر املایی : دارای وحدت املایی است، به این معنی که در نوشته ، معمولا فاصله هایی در دو طرف آن رعایت می شود.) کلباسی۱۳۷۵، ص ۲۱-۲۰ )
۴-۱-۱۰ اندامهای گفتار
شکل ۴-۱-اندام های گفتار
۴ـ۱ـ۱۰ مهمترین اندام گفتار زبان است از این رو به این اندام نام “عمل گفتار” نیز داده شده است.
در داخل دهان کام به سه قسمت ، از عقب دهان به جلو عبارتند از :
۱)پرده کام: زایده ای است که در عقب کام قرار دارد و در مسیر صوت می باشد. مانند:
/y/ ،/g/ ،/x/
۲) نرم کام ^[۱۵]: که به ملازه پرده کام منتهی می شود و ناحیه نرم کام است. مانند
/k ، g/
۳) پیشکام : که قسمت پیشین که به لثه ها منتهی می شود .
۴)خیشوم : فضای تهی است که میان پرده کام و(ملازه) سوراخ های بینی واقع شده است که نقش آن در تولید آواهای دماغی است. مانند : م / m
۵) میانکام^[۱۶] : واکه آوایی که در هنگام ادای آن ، زبان در حالت طبیعی است حالتی میان افراشته مانند e / ، / ه / (واکه یا مصوت زبان به آن دسته از اصواتی گفته می شود که در تولید آنها هوای مرتعش شده از تار آوا به دو لب رسیده و از دهان خارج می شود و هیچ گونه تنگی وجود ندارد. (برومند سعید، ۱۳۷۳،ص ۱۹ـ ۱۸ )
۴ـ۱ـ۱۱ آهنگ ^[۱۷]
آهنگ عبارت است از تغییراتی که در زیر و بمی صدا ، در گفتار ، پیوسته رخ می دهد. (وحیدیان کامیار ، ۱۳۸۴. ۷۹)
۴ـ۴ـ۱۲ انسدادی
آوای گفتاریی که در تولید آن ، جریان هوای برآمده از شش ها ، در جایی از دستگاه گفتار ، لحظه ای کاملا متوقف می شود.
واج های : /b/ ،/p/ ،/t/ ،/d/ ،/j/ ،/k/ ،/g/ ،/q/ انسدادی هستند. (بابک، ۱۳۷۵، ص: ۲ )
۴ـ۱ـ۱۳ تکواژ ^[۱۸]
کوچکترین واحد مشخص دستوری را تکواژ نامیده اند . تکواژ از یک یا چند واج ساخته
می شود و در ساخت واژه کاربرد دارد.
تکواژه ها را در گستره های زیر می توان بررسی کرد :
الف ـ دستوری ب : دستوری قاموسی :
الف ـ دستوری : این تکواژها تنها واحد مشخص دستوری اند مثل حرف اضافه ی /a/ در رفسنجانی.
ب ـ دستوری ، قاموسی : این تکواژها دارای مفهوم واژگانی یا قاموسی هم هستند. مثل : (car ، کار) ، (kar ، کر) (بابک،۱۳۷۵،ص:۱۴)
آزاد : تکواژ آزاد به تنهایی می تواند ظاهر شود ؛ (او – u) ، (خوب – xob) ، (دید – did) .
وابسته : این گونه از تکواژ کاربرد مستقل ندارد ؛ مثل () در شیرا (sir) به معنی حیوانی که شیر فراوان دارد. ( همان، ص:۴ )
۴ـ۱ـ۱۴ تکیه^[۱۹] :
برجستگی است که فقط به یک هجا در واحد تکیه پذیر هر زبان که معمولا کلمه است، داده می شود. (وحیدیان کامیار ، ۱۶۵:۱۳۸۹ .)
۴ـ۲: بررسی آوا شناسی و واج شناسی
واج شناسی بخشی از دانش زبان شناسی است که به بررسی آواهای نقش دار زبان می پردازد و برای دستیابی به این هدف شناخت واجهای زبان یا گویش مورد نظر ضروری می باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

از این رو در اینجا برای تشخیص واجهای این گونه زبانی (رفسنجانی) از روش جانشین سازی و ارائه جفت کمینه استفاده می شود. جفت کمینه جفت واژه ای است که در یک واج در موقعیّت مشابه متفاوت باشد که جانشینی یکی به جای دیگری تقابل معنی ایجاد کند.
۴-۲-۱- واکه ها :