۳۷۴۰/۱۸۸
چرا انسان دل به این دنیایی ببندد که مانند کاروان سرایی است که یاران از آن جا رفتند و ما هم منتظر رفتن هستیم.

چرا دل بر این کاروانگه نهیم؟

که یاران برفتند و ما بر رهیم

۳۷۴۴/۱۸۸
دل به این دنیای دل فریب مبند که به کسی وفا نمی‌کند و ناپایدار و بی ثبات است.

دل اندر دلارام دنیا مبند

که ننشست با کس که دل برنکند

۳۷۴۶/۱۸۹
فصل سوم
پیوند انسان با هم نوعان
۳-۱- درآمد
سعدی در بوستان انسانی است که برای پیوند هم نوع، با انسانیت آدم دست به هر فرابینی و تلاشی می زند تا راهی روشن را فرا راه پیوندهای انسانی و خدایی برای نسل بشریت قرار دهد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

سعدی جامعه شناسی است که جامعه‌ی زمان خود را به خوبی شناخته و برای تغییر این جامعه روابط بین تک تک اعضای جامعه‌ی بشری را درک کرده و تضادّ و تعارض‌های این جامعه را موشکافانه تحلیل و بررسی کرده تا بتواند آنچه را می‌گوید و برای آیندگان به یادگار می‌گذارد از سر صدق و راستی باشد و پیامبری باشد که آرمان اندیشه‌های خود را چون ستارگانی روشن در کهکشان پیوندهای خدایی برای زندگی بهتر و زیستنی فراتر از زندگانی دنیوی در آسمان بوستان خود می نگارد.
او برای نگاشتن اندیشه‌های فرابینشی خود دنبال جایگاهی می‌گردد که آغازی نیرومند و توانا داشته باشد پالایش این اندیشه‌ها را باید از جایی شروع کند که مورد پالایش خود تسلطی بر اندیشه‌های دیگر داشته باشد و آن کسی نیست جز حاکم یک کشور.
۳-۲- پیوند سلطان با مردم
اگر بوستان را به دست تحلیل بسپاریم به وضوح می‌بینیم که یک طرف خطاب سعدی پادشاه است گویا آگاهانه می‌داند که رفتار و کردار پادشاه زیر ذره بین زیر دستان و رعیت اوست، از این جاست که سعی می‌کند تمام القای اندیشه‌های خود را بر وجود پادشاه ببیند تا به دنبال آن جامعه‌ای پاک و عاری از فساد بوجود آید.
در جامعه‌ای که پادشاه حاکم بر کشوری است که زیر دستان از طبقات مختلف مردم هستند پادشاه باید چگونگی پیوند بین اعضای یک جامعه را به خوبی بشناسد و آگاه از روابط اجتماعی اعضای جامعه باشد و نوع برخورد با هر قشری از جامعه را بشناسد، خواه درویش، خواه ثروتمند، خواه مسافر، خواه غریب و…
پیش از سعدی، نویسندگانی از قبیل (غزالی، ۱۳۸۰: ۱۳۱-۸۱ ) و (خواجه نظام الملک، ۱۳۷۸: ۱۱) پادشاهان را «سایه خدا بر روی زمین» دانسته‌اند این نویسندگان معتقد بودند که پادشاه را خدای تعالی به مقام حکم رانی دنیا منصوب کرده است تا بر اساس حکمت بر مردم حکومت ‌کنند و رعایا باید از آنان اطاعت کنند و مخالفت با آنان به معنی مخالفت با خداست. پادشاه نیز باید فرمان‌های خداوند را صادقانه انجام بدهد، زیرا اجرای دستورات خداوند انسان را به سعادت می‌رساند پس پادشاه دو وظیفه دارد: یکی در برابر خدا و دیگری در برابر مردم.
سعدی نیز مانند نویسندگان قبل از خود شکی ندارد که برای اداره‌ی کشور و حفظ امنیت و آرامش آن وجود پادشاهان ضروری است و حضور آن‌ها به منزله‌ی رحمت خدا بر مردم است:

ضرورت است که آحاد را سری باشد

وگرنه ملک نگیرد به هیچ روی نظام

به شرط آن که بداند سر اکابر قوم

که بی وجود رعیت سری ست بی اندام

در آستانه هزاره سوم، مدیریت دانش، به عنوان یک نیاز استراتژیک برای موسسات، سازمان‌ها و نهادهای خدماتی مطرح است، مدیریت دانش تضمین کننده برتری‌های بلند مدت برای سازمان‌ها و جوامع و میزان بهره‌گیری آنها از سرمایه‌های انسانی، فکری و اطلاعاتی است. مدیریت دانش، نگرشی است که می‌تواند از سوی مدیریت سازمان‌ها با کمی انعطاف پیاده‌سازی شود و رقابت پذیری در آینده، پیشرو بودن در محصول و خدمات جدید، فتح بازارهای جدید و خلق بازارهای نو و از دست ندادن سرمایه‌های دانشی را به ارمغان بیاورد. مبحث مدیریت دانش یکی از مباحث نوظهور در مدیریت است که به شدت مورد اقبال و توجه دانشمندان علم سازمان و مدیریت واقع شده و مهمترین رکن مدیریت دانش، پیاده‌سازی و اثر بخشی آن می‌باشد، که شناخت مدیریت دانش به عنوان یک روح حاکم بر اعمال سازمانی برای پیاده‌سازی آن ضروری است. در دنیای امروز، دیگر منابع اقتصادی اصلی سرمایه، منابع طبیعی، نیروی کار و… نیستند، بلکه منابع اقتصادی اصلی، دانش خواهد بود. بعد از قرن بیستم که قرن اقتصاد صنعتی بود، قرن بیست و یکم قرن اقتصاد اطلاعات و دانش می‌باشد. در اقتصاد صنعتی، عوامل تولید ثروت اقتصادی، یکسری دارایی‌های فیزیکی و مشهود مانند زمین، نیروی کار، پول و … بوده است و از ترکیب این عوامل اقتصادی، ثروت تولید می‌شد. در این اقتصاد، استفاده از دانش، به عنوان یک عامل تولید، نقش کمی داشته است اما در اقتصاد دانشی، دانش یا سرمایه فکری به عنوان یک عامل تولید ثروت در مقایسه با سایر دارایی‌های مشهود و فیزیکی، ارجحیت بیشتری پیدا می‌کند. در اقتصاد دانشی بر خلاف اقتصاد صنعتی، دارایی‌های فکری و بخصوص سرمایه‌های انسانی، جزء مهمترین دارایی‌های سازمان محسوب می‌شود و موفقیت بالقوه سازمان‌ها ریشه در قابلیت فکری آنها دارد. بنابراین نحوه مدیریت سرمایه فکری در سازمان‌ها و نقش آنها بر کسب مزیت رقابتی می‌تواند در پیشبرد اهداف سازمانی نقش بسزایی ایفا کند (بطحایی، ۱۳۸۵). در این میان سازمان‌های کشورمان نیز برای همسویی با سایر سازمان‌ها و افزایش توان رقابتی، در عرصه‌های داخلی و جهانی نیازمند مدیریت دانش و استفاده از سرمایه‌های فکری سازمان خود هستند. بخصوص با عضویت ناظر کشورمان در سازمان تجارت جهانی در سال ۱۳۸۴ و افزایش رقابت در اقتصاد داخلی و همچنین تمایل کشور به پیوستن به این سازمان بین‌المللی، لزوم نگرش سازمان‌ها به مدیریت دانش و سرمایه فکری بیش از پیش احساس می‌شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱-۲ شرح و بیان مسئله
یکی از مهمترین مسائل در اقتصاد ایران در دهه اخیر بحث صادرات غیر نفتی بوده است .این در شرایطی است که میزان در آمد های حاصل از صادرات غیر نفتی قابل مقایسه با درآمد های حاصل از فروش نفت خام نبوده و نمی‌باشد . از طرف دیگر در سبد صادراتی کشور بیشترین سهم درآمد ارزی صادرات غیر نفتی کشور مربوط به صادرات تولیدات سنتی و فرآورده های کشاورزی است. یکی از این تولیدات سنتی فرش می‌باشد. فرش ایران متاثر از ویژگی های برجسته فرهنگی و هنری آن در سده ها و دهه های گذشته همواره به عنوان یکی از کالاهای برجسته در سبد صادرات غیر نفتی ایران مطرح بوده و می‌باشد. به طوری که طی سالهای متمادی اولین و بالاترین ردیف ارزآوری در صادرات ایران و حدود ۷% اشتغال کل کشور و معیشت چند میلیون نفر را به خود اختصاص داده است. (الماسی و همکاران، ۱۳۸۹).
فرش ایران اعم از قالی و قالیچه و گلیم و دیگر دستبافت ها جایگاه بسیار بالایی در میان کشورهای جهان دارد. آمارهای موجود در زمینه صادرات فرش این حقیقت را نشان می‌دهد که تا سال ۱۹۷۰ میلادی، فرش ایران اغلب بازارهای مهم جهان را در نیمی از مقدار و ارزش صادرات جهانی این کالا به خود اختصاص داده است. قبل از پیروزی انقلاب، ارز فراوان حاصل از فروش نفت بر همه فعالیت‌های اقتصادی، صنعتی و تجاری کشور اشراف داشت و تمام کمبودها و کاستی‌ها را به راحتی پوشش می‌داد. این مساله باعث شده بود تا برای هیچ یک از کالاها و تولیدات مورد نیاز اعم از صادراتی یا وارداتی، برنامه‌ریزی و تشکیلات آموزش دیده فراهم نشود. پول رسمی کشور با حمایت کافی ناشی از فروش نفت برخوردار بود و سایر کالاهای مهم از جمله قالی، هیچ گاه به صورت مستقل مورد بررسی قرار نمی‌گرفت تا بتواند در نوسانات بازارهای خارجی موقعیت خود را حفظ کند و یا شرایط مناسب‌تری را به دست آورد. پس از آن در سال ۷۳ ما شاهد یک دوره شکوفایی در صنعت و بازار فرش ایران شدیم که به مدد مطالعه در مورد بازار و همچنین تامین نیاز مشتریان بدست آمد، اما امروزه به علت عدم توجه به اصول بازاریابی نوین و راهبردی فرش در تمامی مراحل از مرحله تهیه مواد اولیه، بافت فرش تا عرضه به بازارهای جهانی باعث شده که ما جایگاه واقعی خود را در بازارهای سنتی و ثابت (کشورهای اروپایی و آسیایی مانند آلمان، انگلستان، اتریش، فرانسه و عربستان) و بازارهای جدید (ژاپن، برزیل، اروپای شرقی، استرالیا و زلاندنو) به نفع رقیبان خود همچون کشورهای چین، هند، پاکستان و… از دست بدهیم.
متاسفانه به دلیل فقدان اساسی در ابعاد سازمانی، ساختاری، مدیریتی، تولیدی و به ویژه تجاری و بازرگانی، فرش ایران دوران افول و رکورد شکننده ای را در عرصه رقابت های جهانی پیموده و اکنون در شرایط بحرانی خاصی به سر می برد. از طرفی، بی توجهی به اصول و مبانی بازاریابی و تجارت که دربرگیرنده فرایند تولید آن نیز می‌شود، مزیت های رقابتی فرش دستبافت را در داخل و بویژه در سطح جهانی با مخاطرات جدی مواجه نموده است. تجربه موفق دیگر کشورها حاکی از توجه آنها به واقعیت های محیط تجارت و دیگر عوامل تاثیرگذار است (شم آبادی و همکاران، ۱۳۸۶).
این صنعت، یکی از توانمندترین صنایع کشور پس از صنعت پتروشیمی بوده که علیرغم سیر نزولی میزان صادرات طی سالیان اخیر، جایگاه خود را در راس بهترین صادر کنندگان فرش سراسر دنیا حفظ کرده بود تا این که در سال ۱۳۸۷ جای خود را به کشورهای چین و هند سپرد. صادرات فرش ایران در پنج سال گذشته روندی نزولی داشته و پایین بودن قیمت فرش کشورهای رقیب در مقایسه با فرش ایران و هماهنگ بودن آن با سلایق بازارهای جهانی نیز از عوامل عمده رشد برخی از کشورهای رقیب در بازارهای جهانی به شمار می رود (بریم نژاد، ۱۳۸۷). از سویی دیگر افزایش قیمت‌های داخلی در اثر رشد تورم و انتقال تاثیرات تورم، کاهش حجم تجارت جهانی فرش به علت جایگزین شدن سایر کف‌پوش‌ها از جمله موکت، سنگ، پارکت، و سایر زیراندازها نیز به کاهش صادرات فرش ایران در سال های اخیر منجر گردیده است. (فرح بخش، ۱۳۸۴).
نتایج حاصل از تحقیقات مختلف بیانگر آن است که بازاریابی فرش دستبافت در ایران به صورت علمی دنبال نمی‌شود و هنوز بیشتر جنبه سنتی دارد و پس از تولید فرش، اقدام به یافتن مشتریان می‌شود. در ضمن تحقیقات اندکی در زمینه وضعیت بازاریابی فرش در ایران انجام شده (صبوری خسروشاهی، ۱۳۸۲) و کاستی‌هایی از قبیل کمبود اطلاعات روزآمد در مورد خواسته‌ها و گرایشات مشتریان، فقدان برنامه‌ریزی استراتژیک، کاهش کیفیت، ضعف تبلیغات، ضعف مدیریت و خلا برنامه ریزی برای شناسایی سلایق کشورها و ملت های مختلف، نبود آشنایی با بازارهای هدف و ضعف در مشارکت یا برپایی نمایشگاه های فرش دستبافت، در مطالعات انجام شده به چشم می‌خورد (دهقانی فیروزآبادی، ۱۳۷۷).
در دهه‌ های اخیر، انواع موسسات، شاهد تغییرات اساسی در زمینه های ساختار، کارکرد و سبکهای مدیریتی خویش بوده‌اند. موسسات کنونی، اهمیت بیشتری جهت درک، انطباق پذیری و مدیریت تغییرات محیط پیرامون قایل شده و در کسب و بکارگیری دانش و اطلاعات روزآمد به منظور بهبود عملیات و ارائه خدمات و محصولات مطلوبتر به ارباب رجوعان پیشی گرفته‌اند. چنین سازمانهایی نیازمند بکارگیری سبک جدیدی از مدیریت به نام “مدیریت دانش” می‌باشند.
توسعه سریع و شتابان اقتصاد جهانی بهم ‌پیوسته، حکایت از ضرورت توسعه قابلیت‌ها و توانایی‌های منابع دانشی کسب ‌و کار دارد. در پاسخ به این ضرورت در دهه ۹۰ مدیریت دانش به شکلی فراگیر مطرح شد و توسعه یافت. بسیاری از شرکت‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که برای عملکرد مؤثر در اقتصاد امروز، تبدیل شدن به یک سازمان دانش محور ضروری است. اما اندکی از آن‌ها به درستی می‌دانند که دانش محور شدن به چه معناست و یا چگونه می‌توان تغییرات لازم برای دانش محور شدن را انجام داد. در این راستا و با توجه به این مهم که مدیریت دانش سازمانی یکی از مهم ترین عوامل موفقیت شرکت ها در شرایط رقابتی و عصر اطلاعات است. اهمیت این موضوع به حدی است که امروزه شماری از سازمان‌ها، دانش خود را اندازه‌گیری می‌کنند و به منزله‌ی سرمایه فکری سازمان و نیز شاخصی برای درجه بندی شرکتها در گزارش‌های خود منعکس می‌کنند (موسوی،۱۳۸۷)، این مؤسسه ها، استقرار مدیریت دانش در سازمان را، به عنوان بخشی از راهبرد سازمان، ضروری می‌دانند (جعفرنژاد:۱۳۸۷)
مدیریت دانش، به مثابه بخشی ضروری و اساسی در موفقیت سازمان، دامنه‌ی گسترده‌ای از ایده‌های سازمانی، شامل نوآوری‌های راهبردی، اقتصادی، رفتاری و مدیریتی را در بر می‌گیرد. در جهان امروز که تولید کالاها و ارائه‌ خدمات به شدت دانش مدار شده‌اند، دانش دارایی کلیدی برای کسب مزیت رقابتی به شمار می‌رود.
۱-۳ پرسش اصلی تحقیق
آیا متغیرهای پیاده سازی مدیریت دانش بر افزایش صادرات فرش در ایران تاثیر مثبت و مستقیمی دارند؟
۱-۴ اهمیت تحقیق
با توجه به میزان استفاده از دانش و اطلاعات در صنایع امروزی و حیاتی بودن این عامل در چرخه تولید و مصرف محصولات و از آنجا که فرش به عنوان کالایی صادراتی در زمزه اقلام صادراتی غیر نفتی مهم در ایران به شمار می‌رود، لذا توجه و دقت در مراحل تولید و صادرات این محصول با توجه به شرایط جدید جهانی و وجود رقابت بین کشورهای بافنده فرش از جمله ایران، هند، پاکستان و … نیاز به حفظ کیفیت در سطح جهانی و توانایی رقابت با سایر کشورها در سطح جهانی لازمه دانش محور شدن و آگاه کردن تمامی کارکنان و دست اندرکاران تولید و صادرات از عوامل تعیین کننده و وضع بازار جهانی با بهره گرفتن از ابعاد مدیریت دانش در این چرخه خواهد بود.
اهداف تحقیق:
شناسایی عوامل مهم و اصلی مدیریت دانش در زمینه صادرات فرش
میزان اهمیت و تاثیر این عوامل در فرایند صادرات
مشخص کردن جهت هر یک از عوامل بر صادرات
ارائه راه حل مناسب در خصوص موضوع
سوالات تحقیق:
متغیرهای اثرگذار پیاده سازی مدیریت دانش کدامند؟
مدل مفهومی حاصل از مولفه‌های اصلی پیاده سازی مدیریت دانش کدام است؟
برازش مدل چگونه است؟
اولویت‌های هرکدام چگونه است؟
۱-۵ قلمرو تحقیق
۱-۵-۱ قلمرو موضوعی تحقیق:
در این پژوهش، محقق به دنبال بررسی و تاثیر عوامل مدیریت دانش بر افزایش صادرات فرش ایران و اهمیت و نقش هر یک از این عوامل خواهد بود.
۱-۵-۲ قلمرو مکانی تحقیق:
قلمرو مکانی این تحقیق جامعه انتخابی از میان تولید کنندگان، صادر کنندگان، فروشندگان، صاحب نظران در زمینه صنعت فرش در ایران انتخاب خواهند شد.
۱-۵-۳ قلمرو زمانی پژوهش:
زمان یا دوره زمانی آغاز تا پایان کار توزیع و جمع آوری پرسشنامه (ابزار گردآوری اطلاعات) و تجزیه و تحلیل داده‌های بدست آمده را شامل می‌شود که این روند یک دوره زمانی ۶ ماهه را پیش بینی می‌کند و از ۱/۱/۱۳۹۱ آغاز و در ۱/۷/۱۳۹۱ به پایان می‌رسد.
۱-۶ تعریف اصطلاحات
پیاده سازی مدیریت دانش
مدیریت دانش: مدیریت دانش، یک فرایند یکپارچه و سیستماتیک در سطح سازمان است که شامل فعالیت اکتساب، خلق، ذخیره، توزیع و بکارگیری دانش به وسیله افراد و گروه ها برای رسیدن به اهداف سازمانی می‌باشد. مدیریت دانش ۴ عنصر اساسی دارد: دانش، مدیریت، تکنولوژی اطلاعات و فرهنگ سازمانی (Ganderi at al, 2010)
ابعاد مدیریت دانش
دانش: دانش، دانستنی است که در تجربیات، مهارتها، قابلیت‌ها، توانایی‌ها، استعدادها، افکار، عقاید، طرز کارها، الهامات و تصورات افراد موجود است و به شکل مصنوعات ملموس، فرایندهای کاری و امور روزمره یک شرکت خود را آشکار می‌سازد .دانش دو نوع است: عیان و نهان (یا ضمنی) Hoffman, et al ,2005)).
مدیریت: مدیریت تلویحا بر طبقه بندی، فراهم کردن ساختار و ایجاد ادراک بهم پیوستگی در یک سازمان دلالت دارد. .( Rodriguez,2007:85)
تکنولوژی اطلاعات: تکنولوژی اطلاعات می‌تواند بعنوان ابزاری قدرتمند عمل کرده و ابزارهایی مؤثر و کارآمد برای همه وجوه مدیریت دانش شامل تسخیر، اشتراک و کاربرد دانش تأمین کند. برای تبدیل اطلاعات به دانش، افراد باید اطلاعات را تحلیل، تفسیر و درک کرده و آن را در متنی جای دهند (قاضی زاده فرد،۱۳۸۷).
فرهنگ سازمانی: سازمان‌ها نیاز به روابط حمایتی، تشریک مساعی و ایجاد فضای صمیمیت و دوستی (فرهنگ همکاری) برای تحقق مدیریت دانش دارند. در چنین فرهنگی افراد همدیگر را حمایت و کمک می‌کنند و دانش مورد نیاز برای انجام فعالیتهای سازمانی در اختیار همدیگر قرار می دهند تا به کارگیری دانش، آسان و زمینه ایجاد ایده‌ها و روش‌های نوین در سازمان فراهم شود. گرایش یا عدم گرایش سازمان‌ها به فرهنگ قدرت می‌تواند پیاده سازی مدیریت دانش را متاثر سازد .(Davel & Snyman, 2007)
صادرات:
صادرات تابعی از تجارت بین المللی است که به موجب آن کالای تولید شده در یک کشور برای فروش و یا تجارت در آینده به کشور دیگر حمل می‌شود (investopedia, 2012).
فرش :
پشم و موی حیواناتی نظیر گوسفند و بز، اولین یافته‌های بشر برای برآوردن این نیاز بود و متعاقباً پوست این حیوانات اولین زیرانداز یا به عبارت دیگر فرش منسوج بود. به دنبال تحول و پیشرفت در زندگی، بشر آموخت که می‌تواند با در هم نمودن و فشردن الیاف پشم، زیراندازی ضخیم‌تر و گرم‌تر به نام نمد تهیه نماید. متعاقباً با فراگیری فنون ریسندگی و تابندگی، نخهای پشمی را تولید نمود و برای اولین بار با ادغام رشته نخهای افقی و عمودی نخ‌های پشم، گلیم را ابداع کرد و این سرآغازی بود برای ابداع فرش گره دار یا پرزدار که هنر و فنی پیشرفته‌تر بود (پرتال شرکت سهامی فرش ایران،۱۳۸۹).
فصل دوم:
ادبیات پژوهش
۲ – ۱ مقدمه:
تئوری‌های عرفی نئو کلاسیکی بر پایه انباشتگی دو عامل بنا شده‌اند: سرمایه و نیروی کار. اقتصاد دانان باور دارند که هر دوی این منابع، بازده نزولی دارند و سرانجام هر افزایش اضافی از نیروی کار و یا سرمایه از قانون بازده نزولی پیروی خواهد کرد. ایده ایستایی رشد در برخی نقاط که توسط دیدگاه کلاسیک پیشنهاد شده بود توسط تئوری نئوکلاسیکی و با این نظریه که تکنولوژی وضعیت مناسبتری را از نقطه ایستا تبیین می‌کند به بن بست رسید و حال این ایده با عبارت دانش به چالش کشیده شده است. اما اقتصاد دانان یک دوره‌ی سختی برای تطبیق دانش در داخل مدل‌های خودشان دارند، چرا که بر خلاف سرمایه و نیروی کار که بازده نزولی را نشان می‏دهند، دانش بازده صعودی را نشان می‏دهد (Arntzen et al, 2009) دلیل بحرانی دیگر بر رشد دانایی محور، تغییرات است. تغییرات همیشگی و پیوسته با جلوه‌ای از حرکت شتابان دگردیسی‌ها در بازار، فناوری، بنگاه‌ها و دیگر بخش‌های اقتصادی. این امر موجب می‌شود تا بنگاهها و افراد در جستجوی سودهای بالاتر بجای سودهای معمول فکر نوآوری، جستجوی راه‌ها، عملیات و فناوری‌های جدید باشند. در نگرش اقتصاد جدید، تغییر اقتصادی، نتیجه حرکت آرام از یک حالت تعادلی به حالت دیگر نیست بلکه آن از دنبال کردن سودهای شبه انحصاری نتیجه می‌گردد که متعلق به نوآوران است. ایده‌های جدید بکرار توسط بنگاه‌ها ایجاد می‌شود و تغییرات اقتصادی بوسیله موفقیت فناوریها و راهکارهایی که روش‌های قبلی را منسوخ می‌کنند، بوجود می‌آید Hung , 2005)). خلاقیت هسته اصلی فرایند نوآوری است و بهره‌وری واحدهای تحقیق و توسعه نیز از خلاقیت نشأت می‌گیرد. در فرایند ملی نوآوری نیز دانش خلق می‏شود و وظیفه مدیریت دانایی نیز عبارت از فرایند اداره دقیق دانش برای رفع نیازهای موجود‌، شناخت و بهره برداری از دانش موجود کسب شده و ایجاد فرصتهای جدید و توان ظرفیت بکارگیری دانش می‏‏‏باشد. وظایف واحدهای تحقیق و توسعه نیز توسعه مرزهای دانش با تحقیقات پایه‌ای و یا تحقیقات توسعه‌ای و کاربردی برای بهبود مستمر فرایند تولیدی است. بنگاههای صنعتی موفق در اقتصاد جدید آنهایی هستند که بطور مستمر به تولید دانش بپردازند و آن را در سراسر سازمان توزیع کنند و سریعاً تبدیل به تکنولوژی و محصول کنند (Dalkir et al, 2007) .
۲-۲ مدیریت دانش
۲ – ۲ – ۱ تاریخچه مدیریت دانش

این نماگر همکاری قضایی کشورها را در تعقیب و مجازات مجرمین جرائم مالی از قبیل پولشویی و تامین مالی تروریسم مورد ارزیابی قرار می دهد. استرداد مجرمین و مصادره اموال حاصل از جرائم مالی از جمله مصادیق همکاری قضایی بین المللی است. که تنها ۷ مورد از ۸۲ کشور مورد مطالعه بطور کامل همکاریهای قضایی را انجام داده اند.
گفتار سوم : مرز رازداری بانکی
نگاه حقوقی به بحث رازداری بانکی، می‌تواند مرزبندی در انتشار اسرار حساب ها را مشخص کند. به‌طور کلی در زمینه مسائل مربوط به بانک ها و مسائل اقتصادی از این قبیل، اصل بر آن است که افرادی که به نوعی امین واقع می‌شوند از دادن هر نوع اطلاعات به اشخاص خارج ممنوع هستند. و طبق ماده ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی بحث افشای اسرار حرفه‌ای علاوه ‌بر جنبه‌های اقتصادی و اخلاقی، ضمانت اجرای کیفری نیز دارد.همانطور که قبلاً نیز ذکرشد مواردی است که این قاعده استثناء پیدا می‌کند، یکی مواردی است که مقام قضایی در امور کیفری از بانک یا موسسه اعتباری اطلاعاتی را می‌خواهد و در این حالت بانک مکلف به افشای سر است و ضمانت اجرایی هم در مورد آن وجود ندارد که بانک را وادار به مثلاً تقبل و تحمل مجازات یا جبران خسارت کند. مورد دوم در دعاوی مدنی وقتی طرف دعوا به حساب های بانکی و دفاتر بانک استناد می‌کند، ممکن است در مقام کارشناسی بانک ناچار شود، حساب های خود را در مورد خاص و راجع به فرد خاصی به کارشناس ارائه کند، تا بتواند کارشناسی را انجام دهد، اما حتی این مورد وقتی موضوع کیفری نیست، مطلق نبوده و بانک ها ممکن است در این مورد مقاومت کرده و از افشای سر خودداری کنند.حتی در مواردی که ظن پولشویی و اقداماتی که به تطهیر پول‌های آلوده منجر می‌شود، قانونگذار طی ضوابطی که برقرار کرده، در مواردی حتی حسابداران و وکلای دادگستری را به موجب ماده ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی که از افشای سر ممنوع هستند، مکلف کرده که اطلاعات لازم را در اختیار مقامات قضایی بگذارد.
بانک ها به اقتضای حرفه خود به حجم قابل توجهی از اطلاعات و اسرار بانکی مشتریان دسترسی دارند.
از دیرباز اسرار بانکی به‌عنوان اسرار حرفه‌ای محسوب شده و بانک ها متعهد به حفظ این اسرار و اطلاعات حساب مشتریان بوده‌اند. رازداری بانکی، یکی از اصول اساسی بانکداری در دنیای امروز است و می‌توان گفت هیچ کشوری در دنیا وجود ندارد که رازداری بانکی را به‌طور اصولی مورد قبول قرار نداده باشد. به عبارت دیگر، اختلافات میان کشورها در این رابطه، اختلاف در میزان اعمال این اصل و نه اختلاف در اصل مسئله است. همانطور که گفته شد در برخی کشورها از جمله سوئیس وجهه‌ای افراطی از این تعهد حرفه‌ای به مورد اجرا گذاشته می‌شود و همین عامل باعث شده است که رازداری بانکی برای بانک های این کشور تبدیل به یک مزیت رقابتی بزرگ و عامل جذب سرمایه‌های کلان از کشورهایی دیگر شود، اما این جنبه مثبت قضیه است و در بعد منفی و نامطلوب آن، اجرای سرسختانه اصول رازداری بانکی در بانک های کشوری مانند سوئیس، می‌تواند این بانک ها را به بهشت فرار مالیاتی و پولشویی تبدیل کند؛ چراکه سرمایه‌داران کلان سایر کشورها از طریق این بانک ها می‌خواهند دارایی‌های خود را از دسترس مقامات مالیاتی و قضایی مخفی نگه دارند و همین موضوع موجبات طرح اتهاماتی از قبیل کمک به فرار مالیاتی یا پولشویی و نگهداری سپرده‌های سیاستمداران فاسد و دیکتاتور را به‌دنبال داشته است. از این حیث جنبه‌‌های نامطلوب رازداری بانکی به‌ویژه در بخش فرار مالیاتی، صرفاً محدود به چارچوب نظارت‌های بانکی و پیگردهای قضایی و مالیاتی نمی‌ماند، بلکه زیان های مالی قابل توجه ‌وارده به کشورهایی که سرمایه‌های کلان و مشکوک از آن ها خارج شده و در چنین بانک هایی سپرده‌گذاری شده است، هر چند به‌طور غیرمستقیم، می‌تواند زمینه‌های نقض موازین و استانداردهای حقوق‌بشر بین‌الملل و به‌ویژه موازین حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را نیز فراهم آورد؛ چرا که یکی از منابع عمده وصول درآمد در کشورهای در حال توسعه، درآمدهای مالیاتی است. در واقع درآمد مالیاتی ابزار موردنیاز جهت تحقق بسیاری از تعهدات و برنامه‌های چنین دولت‌هایی در زمینه تامین حق بر بهداشت، حق بر آموزش، حق بر اشتغال، حق بر مسکن، حق برخورداری از حمایت اجتماعی،… و سایر حقوقی است که در میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به رسمیت شناخته شده و دولت‌ها موظف به تضمین و تحقق تدریجی این حقوق در قبال شهروندان خود شده‌اند.

گفتار چهارم: وضع قواعد ونظارت بر اجرای قاعده رازداری بانکی
رازداری بانکی به مباحث نهادی اختصاص دارد. مهم‌ترین پرسش در بُعد نهادی این است که وضع قواعد راجع به رازداری بانکی و نظارت بر اجرای آن وظیفه کدام نهاد یا سازمان است؟
در ایران نهادهای متعددی وضع قواعد راجع به رازداری بانکی را بر عهده گرفته‌اند. جدا از قانون مجازات اسلامی که افشای اسرار اشخاص توسط صاحبان برخی مشاغل را منع کرده و برای آن مجازات در نظر گرفته است، رئیس قوه‌قضائیه، هیات دولت و بانک مرکزی نیز مقررات و دستورهای مختلفی را درخصوص لزوم رعایت رازداری بانکی به بانک ها و موسسات اعتباری ابلاغ نموده‌اند. تعدد مقامات یاد شده موجب آن شده است که گاه تفاوت‌هایی در جزئیات تکالیف مقرر شده توسط آن ها وجود داشته باشد و ابهاماتی در این رابطه برای بانک ها و مشتریان آن ها به‌وجود آید. در اینکه برخی از ابعاد مسئله رازداری بانکی نیاز به تصویب قانون دارند و آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی درخصوص آن ها کفایت نمی‌کند تردیدی نیست؛ اما مسئله مهم دیگر این است که وضع قواعد و مقررات جزئی راجع به رازداری بانکی – که ورود به آن ها در شأن قانونگذار نیست – و نظارت بر اجرای آن ها وظیفه کدام نهاد است؟ در ایران، بانک مرکزی اولین نهادی است که در این خصوص به ذهن متبادر می‌شود و در عمل هم بانک مرکزی چنین نقشی را بر عهده گرفته است. حتی برخی از شکایات مشتریان از بانک ها مبنی بر اینکه رازداری بانکی توسط بانک نقض شده است، به بانک مرکزی واصل می‌شود و بانک مرکزی نیز به آن ها رسیدگی می‌کند. اما پرسش این است که آیا چنین امری با وظایف ذاتی بانک مرکزی همخوانی دارد؟ درست است که بسیاری از بانک های مرکزی، وظیفه نظارت بر بانک ها را بر عهده دارند و وجود چنین وظیفه‌ای برای بانک های مرکزی امری متداول در دنیا است، اما در اکثریت مواردی که وظیفه نظارت بانکی بر دوش بانک های مرکزی گذاشته شده است؛ مقصود از آن نظارت، نظارت احتیاطی یا همان حصول اطمینان از صحت و سلامت وضعیت و عملکرد مالی بانک ها است. نظارت احتیاطی به نوبه خود، در مقابل نوع دیگری از نظارت قرار دارد که به آن «نظارت بر عملیات تجاری» گفته می‌شود. نظارت بر عملیات تجاری، همانگونه که از نام آن پیدا است، مربوط به این می‌شود که بانک، در عملیات تجاری و روابط مالی خود با مشتریان، اقتضائات بانکداری را رعایت کند. به‌عنوان مثال، اصول اساسی قراردادها را مدنظر قرار دهد؛ عرف بانکداری را رعایت کند؛ مطالبی را که مشتری باید از آن ها آگاه باشد به اطلاع وی برساند و نظایر آن. اگرچه در عمل، مسائل نظارت احتیاطی «نظیر کفایت سرمایه، تسهیلات و تعهدات کلان و مرتبط» و نظارت بر عملیات تجاری با یکدیگر مرتبط می‌باشند، اما ماهیت و اهداف این دو نوع نظارت، با یکدیگر متفاوت است و مسائل رازداری بانکی، بیش از آنکه با نظارت احتیاطی مرتبط باشند، با نظارت بر عملیات تجاری همخوانی دارند. بانک های مرکزی‌که وظیفه ثبات قیمت‌ها یا ثبات مالی را بر عهده دارند، گزینه مناسبی برای نظارت احتیاطی هستند اما ارتباط آن ها با نظارت بر عملیات تجاری، مورد تردید قرار دارد. از این رو در سال‌های اخیر، بسیاری از کشورهای توسعه یافته «نظیر استرالیا، کانادا و انگلیس» نظارت بر عملیات تجاری را از نظارت احتیاطی جدا کرده‌اند و دو نهاد مجزا برای این دو نوع نظارت در نظر گرفته‌اند. به نظر می‌رسد نظارت بر اجرای مقررات رازداری بانکی توسط بانک ها «در کنار بسیاری از مسائل دیگر که به عملیات تجاری آن ها مربوط می‌شود» بار نظارتی گسترده‌ای را بر دوش بانک مرکزی نهاده‌اند که عملاً از حدود امکانات و توانایی آن فراتر است. خروج این موضوعات از دستور کار این بانک و در نظر گرفتن نهادی دیگر برای چنین نظارتی، راه‌حل مناسبی برای این مشکل است.
مبحث دوم : رازداری بانکی در بهشتهای پولشویی
نزدیک به ٣٠ هزار میلیارد دلار در حساب ها و شرکت‌های «آف‌شور» بهشت‌های مالیاتی جهان مخفی شده است. این رقم نجومی از جمع تولید ناخالص داخلی آمریکا و ژاپن بیش تر است. نصف این دارایی فقط به ٩١ هزار نفر تعلق دارد. بحران مالی و اقتصادی جهانی از سال ۲۰۰۸ میلادی به یکباره و همانند رویش سریع قارچ پس از باران، موضوع بهشت‌های مالیاتی جهان را بر جلوی صحنه افکار عمومی جهانی آورده و مطرح کرده است. طی این سال ها در آمریکا و اروپا ، از آوریل سال ۲۰۰۹ میلادی درسطح جهانی در اجلاس کشورهای گروه ۲۰، پیشرفت هایی در جهت محدود کردن بهشت های مالیاتی صورت گرفته است که به نظر کارشناسان و متخصصانی که علیه بهشت های مالیاتی مبارزه میکنند، این ابتکارات بسیار ناکافی بوده و نمی‌توانند محدودیت های جدی برای تداوم کار بهشت های مالیاتی ایجاد کند اما ایجاد یک پروژه جهانی به ابتکار «کنسرسیوم روزنامه نگاری تحقیقی آمریکایی» و تجمع ۴۰ روزنامه و ارگان خبری جهان به گرد این پروژه بزرگ که در تاریخ روزنامه نگاری جهان بی مانند است و «آف‌شور لیکس» ^[۲۱۸]نام گرفته، یک اعلام جنگ واقعی علیه بهشت های مالیاتی و ثروتمندان مالیات گریز، سیاسیون آغشته به فساد مالی و مافیای جهانی است. اجماع روزنامه نگاران به گرد این پروژه افشاگرانه به مثابه تابیدن نور به اعماق غار و فضای تاریک و ناشفاف بهشت‌های های مالیاتی در جهان است. راز پنهان و دارایی‌های مخفی بسیاری از ثروتمندان و سیاسیون جهان با این اقدام انقلابی روزنامه نگاران جهانی آشکار گردیده و برای قضاوت در معرض دید افکار عمومی قرار گرفته است در میان اسناد منتشر شده، نام بسیاری از مقامات بلندپایه سیاسی و حکومتی، دلالان اسلحه، شخصیت‌ها و چهره‌های شناخته‌شده دیگر از ۱۷۰ کشور جهان به چشم می‌خورد. به عنوان مثال در این اسناد منتشر شده به نام الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان و خانواده‌اش، همسر معاون نخست‌وزیر روسیه، همسر یک سناتور در کانادا، دختر ارشد فردیناند مارکوس، دیکتاتور سابق فیلیپین، بارونس کارمن، از مشهورترین کلکسیونرهای جهان که اهل اسپانیا است و همسر مارک ریچ، یک تاجر بزرگ نفت به چشم می‌خورد .آنچه تا کنون منتشر شده، فقط نخستین گام در جهت افشاگری بهشت‌های مالیاتی است و صرفاً مربوط به جزایر ویرجین بریتانیا (BVI) میشود. با این وجود، اسناد منتشر شده بر روی عملکرد غیر شفاف ۱۲۲ هزار شرکت «آف شور» و ۱۲۰ هزار واسطه، وکیل و حسابدار دلالت دارد. با توجه به آنکه این اسناد فقط مربوط به گوشه کوچکی از دنیای فاسد بهشت‌های مالیاتی می‌گردد و تعداد بهشت‌های مالیاتی جهان بیش از ۲۰۰ برابر اماکنی است که در باره آن افشاگری صورت پذیرفته، در آینده نزدیکی، احتمالاً باید در انتظار افشا گری های بیشتری پیرامون این پروژه جنجال ‌برانگیز و استثنایی بود.یادآور می‌شویم که اطلاعات منتشر شده در باره جزایر ویرجین بریتانیا (BVI) و ارتباط این جزایر که از جمله بهشت های مالیاتی هستند، از طریق دو شرکت فعال در صنایع مالی «آف‌شور» بدست آمده است. در سال ۲۰۱۲ یک منبع ناشناس این اطلاعات محرمانه را در اختیار کنسرسیوم بین‌المللی روزنامه‌نگاری تحقیقی در واشنگتن آمریکا قرار داده است.
گفتار اول: مشخصه های بهشت مالیاتی
«حال ببینیم بهشت مالیاتی اصولاًچیست و تحت چه شرایطی یک جزیره، مجمع الجزایر و یا یک کشور به عنوان بهشت مالیاتی شناخته می شود. باید گفت که هیچگونه قانون و رویه قضایی برای تعریف دقیق بهشت‌های مالیات وجود ندارد. بسیاری از سازمان های رسمی بین‌المللی و سازمان های غیر حکومتی تعاریف نسبی خود را درباره بهشت‌های مالیاتی ارائه داده‌اند. در کنار مفهوم بهشت های مالیاتی باید از بهشت های مقرارتی و بهشت های قضایی نیز سخن گفت. «سازمان توسعه وهمکاری اقتصادی»«OCDE» از هنگام اجلاس کشورهای گروه ۲۰ در سال ۲۰۰۹ میلادی در لندن به عنوان مرجعی برای تعریف بهشت‌های مالیاتی قرار گرفته است.
تعریف «سازمان توسعه وهمکاری اقتصادیOCDE » صرفاً به بعد مالیاتی تأکید میکند. لذا باید ابعاد دیگری را نیز در مد نظر گرفت تا بتوان مفهوم یک سرزمین ناشفاف را تبیین کرد. بر این اساس در تعاریف مشترک، به پنج مشخصه بر می‌خوریم که اجماع تمامی و یا قسمتی از آن ها ما را برای شناخت بهشت‌های مالیاتی راهنمایی می‌کند این پنج مشخصه عبارتند از:

• • • • رازداری بانکی کامل و عدم افشای صاحب حساب حتی با درخواست‌های قضایی.
    • • عدم وجود مالیات، و یا مالیات بسیار پائین، خصوصاً برای خارجی‌ها.
    • • سهولت استقرار و ایجاد شرکت‌ها و بعضاً ایجاد تراست‌های بسیار آزاد.
    • • همکاری قضایی بین‌المللی بسیار محدود.
    • • ثبت اقتصادی و سیاسی.

در بهشت‌های مقرراتی، به سرزمین‌هایی برمی‌خوریم که هیچگونه محدودیت مقرراتی برای بانک ها و مؤسسات مالی قائل نمی گردند. به عنوان مثال، بانک هایی که در این سرزمین ها مستقر شده اند، علیرغم کشورهای دیگر ملزم به رعایت موازین و مقررات بانکی بین المللی که بر اساس معاهده «بال» تعیین شده، نیستند.
حساب های آن ها شفافیت ندارد. تمام ظواهر برای سوداگری‌های مالی برای آن ها فراهم گردیده است. چنین شرایطی به این بانک ها و مؤسسات مالی اجازه میدهد که ریسک های بزرگی را انجام دهند. در بهشت‌های قضایی، به سرزمین‌ها و کشورهایی بر می‌خوریم که دستگاه قضایی، کنترل چندانی بر روی مبادلات مالی نداشته و به دنبال این امر نیستند که پول مبادله شده در حساب ها، از چه نوع فعالیتی کسب گردیده است.
در غیاب کنترل قضایی، پول حواله شده می‌تواند از منشاء فساد مالی و رشوه‌خواری حاصل شده باشد، و یا ناشی از فعالیت‌های قاچاق باشد .همان‌طور که ملاحظه می‌کنید عدم شفافیت، قاعده کلی مشترک تمامی بهشت‌های مالیاتی هستند. فرق نمی‌کند که دولت های مستقلی مانند سوئیس، ایرلند، لوکزامبورگ باشند، و یا سرزمین‌های کما بیش خود گردانی مانند: جزیره «جرسی» و یا «جزایر کایمان».»^[۲۱۹]
گفتار دوم : نقش بهشتهای مالیاتی در اقتصاد جهانی
«حال بررسی می کنیم که بهشت های مالیاتی، چه سهمی در اقتصاد جهانی دارند. در این باره به گزارش و اطلاعات منتشر شده صندوق بین‌المللی پول اتکا می‌کنیم. بر اساس این صندوق، ۵۰ در صد کل مبادلات مالی بین المللی از طریق بهشت های مالیاتی صورت می‌پذیرد.
بیش از ۴۰۰۰ بانک مختلف در بهشت‌های مالیاتی مستقر شده‌اند. دو سوم تمامی صندوق‌های سرمایه‌گذاری جهان در بهشت‌های مالیاتی مستقر شده‌اند. تقریباً بیش از ۷۰۰۰ میلیارد دلار سرمایه شرکت‌هایی هستند که در بهشت‌های مالیاتی مستقر شده‌اند.
«گابریل زوکمان» اقتصاددان مدرسه عالی اقتصاد پاریس بر آورد می‌کند که دارائی‌های اشخاص حقیقی در بهشت‌های مالیاتی بیش از ۸ در صد منابع مالی جهان را تشکیل می‌دهد. »^[۲۲۰]
«سوئیس بر اساس یک رتبه بندی بین المللی جدید از کشورهای بهشت مالیاتی، پناهگاه شماره یک محرمانگی مالی باقی ماند. طبق گزارش گروه «تکس جاستیس نت ورک»، سوئیس کشور شماره یک رازداری مالی در جهان است و تنها گاهی بر اساس توافقنامه‌های افشاگری میان کشورهای توسعه یافته عمل می‌کند در حالی که فرارکنندگان مالیاتی در کشورهای در حال توسعه را جذب می کند .سوئیس که همواره سنت رازداری بانکی را حفظ کرده است، به تازگی توافقنامه‌های اشتراک گذاری اطلاعات را در بخشی از برنامه گزارش به سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی امضاء کرده است اما طبق این گزارش، اقدامات مذکور موثر نبوده اند.
این در حالی است که مقامات آمریکایی به پیگرد بانک‌های سوئیسی برای دریافت اطلاعات در مورد دارایی‌های مشتریان آمریکایی آن ها ادامه می دهند. کردیت سوئیس اعلام کرده است در تابستان امسال، تحت تحقیق قضایی بزرگی قرار گرفته است. بانک یو بی در سال ۲۰۰۹ مبلع ۷۸۰ میلیون دلار را برای حل و فصل و خاتمه تحقیقات وزارت دادگستری آمریکا پرداخت کرد. آمریکا در فهرست بهشت مالیاتی، در رتبه پنجم پس از سوئیس، کایمن آیلندز، لوکزامبورگ و هنگ کنگ قرار دارد».^[۲۲۱]
گفتار سوم : طبقه بندی کشورها از حیث رعایت مقررات رازداری بانکی
همان‌طور که پیش از این اشاره شد، کشورهای مختلف، از حیث رعایت مقررات رازداری بانکی در یک سطح نیستند. «برخی کشورها این مقررات را به‌طور جدی و گسترده اجرا می‌کنند و برخی دیگر، استثنائات بسیاری بر آن وارد کرده‌اند. در یک تقسیم‌بندی، کشورها از حیث رعایت مقررات رازداری بانکی به چهار دسته تقسیم‌بندی می‌شوند .البته این تقسیم‌بندی شامل بسیاری از کشورها، همچون کشورهای خاورمیانه و کشورهای آمریکای مرکزی و جنوبی نمی‌شود عمدتاً در برگیرنده کشورهای اروپایی و آمریکا است. با این حال، اکثر کشورهای خاورمیانه و آفریقایی در تدوین قوانین بانکی و مدنی خود، از نظام حقوقی فرانسه تبعیت کرده‌اند و می‌توان این کشورها را دارای مقررات رازداری بانکی تقریباً بالا محسوب کرد، اگرچه نحوه تقید به این مقررات و حسن اجرای آن ها از کشوری به کشور دیگر تفاوت می‌کند.»^[۲۲۲]
«درسوئیس که شدیداً بر حفظ اسرار بانکی تأکید دارد مبارزه با پولشویی چندان مورد توجه واقع نشده زیرا انجام معاملات بانکی همواره سود هنگفتی برای مؤسسات مالی و بانکی این کشور به همراه آورده است .به عبارت دیگر، مؤسسات مذکور بیشتر به جلب سرمایه گذاری و جمع آوری وجوه توجه دارند تا به منشاء وجوه مورد معامله یا واریز شده به حساب ها. معذلک کمیسیون بانکداری دولت مرکزی سوئیس صریحاً بانک ها را از پذیرش وجوه ناشی از اعمال مجرمانه و غیر قانونی منع نموده ومسئولان و کارکنان متخلف راقابل پیگرد قانونی دانسته، البته بی اطلاعی مسئولان از غیر قانونی بودن منشاء پول ها موجب رفع مسئولیت آنهاست.»^[۲۲۳]
چندی پیش نیز وزارت دارایی سوئیس اعلام کرد، این کشور آماده است درباره تبادل خودکار اطلاعات مالی و بانکی در صورت تبدیل این امر به معیاری بین‌المللی مذاکره کند و احتمال می‌‌رود که تا سال ۲۰۱۵ از اجرای قانون رازداری بانکی به شکل فعلی آن صرف‌نظر کند. البته این کشور نخستین گام بزرگ را به سوی شفافیت بیش تر برداشت و خواسته‌های (FATA) قانون پرداخت مالیات حساب های خارجی شهروندان ایالات‌متحده آمریکا را قبول کرد. از این به بعد بانک های سوئیسی اطلاعات مربوط به حساب های شهروندان آمریکایی را در اختیار مقامات مالیاتی این کشور خواهند گذاشت. با این وجود تعهد به ارائه اطلاعات کماکان در اروپا و آمریکا قابل اجرا بوده و کشورهای در حال توسعه از مزایای چنین شفافیتی برخوردار نیستند و دسترسی چندانی به اطلاعات حساب شهروندان آن ها در خارج از کشور به‌منظور جلوگیری از فرار مالیاتی وجود ندارد.
«در استرالیا مقررات خاصی وجود دارد، که به موجب آن ها در آمدهای حاصل از عملیات بزهکارانه، مصادره می شود. به موجب سیستم متخذه در این کشور بسیاری از مؤسسات تجاری و افراد دخیل در معاملات نقدی بیش از حد مشخص ، باید انتقال وجوه مذکور و به طور کلی هر نوع نقل و انتقال مشکوک پول نقد را گزارش کنند.»^[۲۲۴]
فصل چهارم : شیوه های پیشگیری از جرم پولشویی
با توجه به آثار زیانبار جرم پولشویی به نظر می رسد که پیشگیری از وقوع این جرم منافع فراوانی برای جامعه در بر دارد و از خسارات بسیاری جلوگیری می شود. «این جرم دارای ویژگی های اختصاصی است و پیشگیری از وقوع آن نیازمند تدابیر ویژه است.»^[۲۲۵]
مبحث اول : پیشگیری
اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از ارتکاب جرم ، بهترین گزینه ای هست که می تواند جامعه را – اعم از جامعه داخلی یا بین المللی – در مقابل پدیده مجرمانه مصون نگه دارد. لیکن این راهکار، هیچوقت با موفقیت صد در صد همراه نیست و همواره کسانی هستند که در جوامع مختلف به ارتکاب جرم مبادرت می ورزند. در این صورت ضرورت کشف جرایم ارتکابی و تعقیب آن احساس می شود. لذا نخست تعریف مختصری از پیشگیری ارائه و سپس به راه های پیشگیری از پولشویی می پردازیم :
گفتار اول: مفهوم پیشگیری از جرم
پیشگیری از ارتکاب جرم و شیوه های تحصیل چنین هدفی یکی از شاخه های جرمشناسی است که مورد توجه صاحب نظران و دولتمردان واقع شده است. مفهوم واژه پیشگیری دارای دو بعد است : پیشگیری یا جلوگیری کردن هم به معنی «پیش دستی کردن، پیشی گرفتن و جلوی چیزی رفتن»و هم به معنی «آگاه کردن، خبر چیزی را دادن و هشدار دادن» است. «اما در جرمشناسی پیشگیرانه، پیشگیری در معنی اول آن مورد استفاده واقع می شود، یعنی با کاربرد فنون مختلف به منظور جلوگیری از وقوع بزهکاری، هدف به جلوی جرم رفتن و پیشی گرفتن از بزهکاری است. اما از نظر علمی پیشگیری یک مفهوم منطقی_ تجربی است که همزمان از تاملات عقلانی و مشاهدات تجربی ناشی می شود.»^[۲۲۶]
در پیشگیری متداول، از یک جنبه ، پیشگیری به سه مرحله یعنی پیشگیری اولیه، پیشگیری ثانویه و پیشگیری ثالث با الهام از مدل معمول در پزشکی ایجاد و از هم تفکیک شده است.
پیشگیری اولیه (نخستین) شامل اقدام هایی می شود که متمایل به تغییر اوضاع و احوال و شرایط جرم زای محیط فیزیکی و محیط اجتماعی است (یعنی بهبود شرایط زندگی).
پیشگیری ثانویه (دومین) شامل اقدام های پیش گیرنده می شود که ناظر به گروه های خاص است که بیم ارتکاب جرم از سوی اعضای آن ها می رود. به عبارت دیگر مخاطبان این اقدام ها، یک گروه یا جمعیت خاصی است، مثلاً کودکان و نوجوانان محله های فقیر یا بی بضاعت و دارای وضعیت نامناسب (یعنی اصلاح ساختارها و نهادهای اجتماعی مربوط)، اقدام های شهرداری یا تصمیمات شورای شهر و نیز فعالیت های مردمی سازمان یافته و خود جوش در این چارچوب مورد استفاده قرار می گیرند.
پیشگیری ثالث (سومین) در واقع ناظر به پیشگیری از تکرار جرم از طریق اعمال اقدام های فردی و سازگار سازی مجدد بزهکاران قدیمی است.
گفتار دوم : شناسایی و کشف جنایت

اندازه گیری عملکرد: فرآیندی که میزان پیشرفت را درجهت کسب اهداف تعیین شده ارزیابی میکند و شامل اطلاعات مربوط به کارایی منابع تبدیل شده به خروجی ها ( کالا و خدمت )، کیفیت این بروندادها، و نتایج میباشد.
بهبود عملکرد: مجموعهای از یک یا چند فعالیت یا پروژه هماهنگ که جنبه اصلاحی و یا پیشگیرانه دارد.
شکل ۱۰-۲: اجزای اصلی مدیریت عملکرد ( پرویز راد، ۱۳۸۱: ۴۵)
در این راستا برای اجرای مدیریت عملکرد دریک سازمان معمولاً مراحل زیر انجام میگیرد:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مرحله (۱): تعیین رسالت سازمان و اهداف عملکردی استراتژیک.
مرحله (۲): ایجاد مسئولیتپذیری در برابر عملکرد.
مرحله (۳): برقراری نظام یکپارچه اندازه گیری عملکرد.
مرحله (۴): ایجاد فرایند یا نظامی برای گردآوری داده ها به منظور ارزیابی عملکرد.
مرحله (۵): فراهم آوردن فرایند یا نظامی برای تحلیل، بازنگری و گزارش کردن داده های مربوط به عملکرد.
مرحله (۶): تدارک دیدن نظام یا فرآیندی جهت استفاده از اطلاعات مربوط به عملکرد (پرویز راد، ۱۳۸۱).
مدیریت عملکرد، یکی از مهمترین فرآیندهای استراتژیک سازمانها و جوامع عصر نوین بشمار میآید و طراحی مکانیزمهای ارزیابی عملکرد کارآ و موثر از جمله مهمترین خواستهای هر سازمان و جامعهای بشمار میآید.
سازمانهای جهان، مدیران و رهبران سازمانی در پی ارتقا و بهبود عملکرد سازمانهای خویش میباشند. عملکرد سازمان ترکیب گستردهای از دریافتیهای غیرملموس، همچون افزایش دانش سازمانی و هم دریافتیهای عینی و ملموس، همچون نتایج اقتصادی و مالی است. عملکرد سازمانی مفهوم گستردهای است که آنچه را شرکت تولید میکند و نیز حوزههایی را که با آنها در تعامل است در بر میگیرد. به عبارت دیگر عملکرد سازمانی شاخصی است که چگونگی تحقق اهداف یک سازمان یا موسسه را اندازه گیری مینماید (Ho, 2008: 109).
رویکردهای سنجش عملکرد
در سنجش عملکرد دو رویکرد عمده وجود دارد: عینی و ذهنی و هر دو رویکرد دارای محاسن و معایب خاص خود هستند (Alen & et al., 2008: 63). مقیاسهای عینی بیشتر واقعی هستند، اما از نظر قلمرو پوششی محدود با داده های مالی هستند و دیگر ابعاد سازمانی را تبیین نمیکنند. از طرف دیگر، مقیاسهای ذهنی کمتر واقعگرا هستند، اما توصیف غنی از اثربخشی سازمان ارائه میکنند. این مقیاسها اجازه میدهند دامنۀ وسیعی از سازمانها در صنایع مختلف مورد مقایسه قرار گیرند. بنابراین، قابلیت تعمیم یافتهها بر مبنای مقیاسهای ذهنی بیشتر است. همچنین مقیاسهای ذهنی عناصر تحلیلی مبتنی بر ادراک را نیز پوشش میدهند که در پژوهشهای علوم اجتماعی جایگاه ویژهای پیدا کرده است. این پرسش که کدامیک از این رویکردها باید در سنجش عملکرد مدّ نظر قرار گیرد به جهتگیری سازمانی و نوع نگرش مدیران بستگی دارد.
مقیاسهای سنجش عملکرد
به طور سنتی در سنجش عملکرد سازمانی بیشتر رویکرد مالی به کار گرفته می شد. امروزه دیگر این رویکرد برای سنجش عملکرد سازمانی کارساز نیست. زیرا شاخصهای مالی، مکمل ماهیت ماشین گونۀ سازمانها و فلسفۀ مدیریتی وقت بود (نیون، ۲۰۰۲). امروزه مقیاسهای مالی عملکرد، ارتقا یافته و مفهوم ارزش افزودۀ اقتصادی نقش غالب پیدا کرده است. براساس این مفهوم تا زمانی که سود حاصله هزینۀ سرمایه را پوشش ندهد، در حقیقت ارزشی برای ذینفعان خلق نکرده است. به همین دلیل، دس و رابینسون (۱۹۸۴) متغیرهای عملکرد را شامل کیفیت، بهره وری، سود دهی، سهم بازار، بازگشت سرمایه، و عملکرد کلی میدانند.
همچنین در رویکردهای نوین سنجش عملکرد سازمانی بر نقش چشم انداز و راهبردهای سازمانی در تعریف مقیاسهای عملکرد تأکید میشود. به عنوان مثال، کارت امتیاز متوازن، سنجش عملکرد را به عنوان زبان جدید در توصیف عناصر کلیدی در نیل به راهبرد سازمانی هم در بخش دولتی و هم خصوصی به کار میگیرد.
مفهوم ارزشیابی عملکرد سازمانی
برای درک مفهوم ارزشیابی عملکرد سازمانی بایستی ابتدا مفهوم عملکرد را دریابیم. عملکرد به درجه انجام وظایفی که شغل یک کارمند را تکمیل می‌کند، اشاره دارد (Byars and Rue, 2008: 216) و نشان می‌دهد که چگونه یک کارمند الزامات یک شغل را به انجام می‌رساند. عملکرد اغلب با «تلاش» که اشاره به صرف انرژی دارد یکسان تلقی می‌شود، اما عملکرد بر اساس نتایج فعالیت‌ها اندازه‌گیری می‌شود. برای مثال، یک دانشجو ممکن است تلاش زیادی را در آماده شدن برای آزمون به کار گیرد اما نمره کمی دریافت کند؛ در این مورد تلاش زیادی صورت گرفته اما عملکرد پایین بوده است. به عقیده بایرز و رو (۲۰۰۸: ۲۱۷) عملکرد افراد در یک موقعیت می‌تواند به عنوان نتیجه ارتباط متقابل بین: ۱) تلاش، ۲) توانایی‌ها و ۳) ادراکات نقش تلقی شود. «تلاش»، که از برانگیختگی نشأت می‌گیرد، اشاره به میزان انرژی (فیریکی یا ذهنی) که یک فرد در انجام وظیفه استفاده می‌کند، دارد. «توانایی‌ها»، ویژگیهای شخصی مورد استفاده در انجام یک شغل هستند و «اداراکات نقش» به مسیرهایی که افراد باور دارند بایستی تلاشهایشان را در جهت انجام شغلشان هدایت کنند، اشاره می‌کند. نو و دیگران^[۴۷] (۲۰۰۸: ۳۴۵) عملکرد را ناشی از ویژگیهای شخصی، مهارت‌ها و نظایر آن می‌دانند. همانطور که شکل ۲-۱ نشان می‌دهد این ویژگیها از طریق رفتار کارکنان به نتایج عینی تبدیل می‌شوند. در واقع کارکنان تنها در صورتی که دانش، مهارت‌ها، توانایی‌ها و سایر ویژگیهای ضروری برای انجام یک شغل را داشته باشند، می‌توانند رفتارشان را نشان دهند
شکل ۱۱-۲: مدل عملکرد سازمانی در سازمانها (Noe et al., 2008: 345)
دیگر مؤلفه‌ اساسی مدل نو و همکاران، راهبرد‌های سازمانی است. اغلب ارتباط بین مدیریت عملکرد و راهبردها و اهداف سازمان نادیده گرفته می‌شود. نهایتاً مدل یاد شده اشاره می‌کند که محدودیت‌های موقعیتی نیز نقش اساسی در عملکرد افراد ایفا می کند. همانطور که قبلاً اشاره شد، افراد ممکن است رفتار مناسبی انجام دهند اما نتایج مناسبی کسب نکنند. بنابراین، کارکنان بایستی دارای ویژگیهای مشخصی برای انجام مجموعه‌ای از رفتارها و دستیابی به برخی نتایج باشند و به منظور دستیابی به مزیت‌های رقابتی، ویژگیها، رفتارها و نتایج بایستی به راهبردهای سازمانی گره زده شوند. با این تفاسیر می‌توان عملکرد سازمانی را به عنوان فرایند ارزیابی و برقراری ارتباط با کارکنان در نحوه انجام یک شغل و استقرار برنامه بهبود آن تعریف نمود (Byars and Rue, 2008: 345). در این صورت عملکرد سازمانی نه تنها به کارکنان اجازه می‌دهد که بدانند عملکردشان چگونه است، بلکه بر سطح تلاش و مسیر آینده‌شان تأثیر می‌گذارد.
همچنین کارل و دیگران ^[۴۸] (۲۰۰۰: ۲۲۵) ارزشیابی عملکرد سازمانی را فرایند مداوم ارزیابی و مدیریت رفتار و بروندادهای انسانی در محل کار تعریف کرده‌اند؛ و به عقیده فوت و هوک^[۴۹] (۱۹۹۹: ۱۰۵) ارزشیابی کارکنان عبارت است از: فرایند رسمی برای سنجش و ارائه بازخورد به کارکنان در مورد خصوصیات و نحوه انجام فعالیت‌هایشان و همچنین شناخت استعدادهای بالقوه آنان به منظور شکوفایی آنها در آینده.
اهداف ارزشیابی عملکرد سازمانی
اگرچه مفهوم مدیریت عملکرد، مفهوم جدیدی به حساب می‌آید، اما ارزشیابی عملکرد سازمانی طی چند دهه گذشته از جمله بحث برانگیزترین خدمات پرسنلی و فعالیت‌های مدیریتی بوده است و می‌توان گفت که مدیریت عملکرد با مطرح ساختن مجموعه‌ای از دیدگاه‌ها و برانگیختن احساسات گوناگون، یکی از پیچیده‌ترین فعالیت‌ها و فرایندهای مدیریت منابع انسانی است. در بسیاری از سازمانها، ارزشیابی عملکرد، بخش جداییناپذیر برنامه‌های مدیریت منابع انسانی و ابزار بسیار کارآمد در توسعه حرفه‌ای محسوب می‌شود و برای مقاصد متعددی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عقیده برناردین^[۵۰] (۲۰۰۳: ۱۴۴) اطلاعات حاصل از اندازه‌گیری عملکرد به طور گسترده‌ای برای جبران خدمت، بهبود عملکرد و مستندسازی به کار می‌رود. همچنین می‌توان از آن در تصمیمات مربوط به کارکنان نظیر: ارتقاء، انتقال، اخراج و انفصال از خدمت، تجزیه و تحلیل نیازهای آموزشی، توسعه کارکنان، تحقیق و ارزشیابی برنامه، استفاده نمود. ایوانسویچ^[۵۱] (۲۰۰۷: ۲۵۳) اهداف ارزشیابی کارکنان را در بهسازی کارکنان، ایجاد انگیزه، برنامه‌ریزی نیروی انسانی و استخدام و ایجاد ارتباطات مؤثر بین کارکنان و سرپرستان برشمرده است. اسنل و بولندر^[۵۲] (۲۰۰۷: ۳۳۳) و نو و همکارانش (۲۰۰۸: ۳۴۷) نیز اهداف ارزشیابی کارکنان را به دو دسته اهداف توسعه‌ای و اهداف اداری- اجرایی تقسیم کرده‌اند. جدول ۲-۱ بیانگر موارد به کارگیری نتایج ارزشیابی عملکرد سازمانی به تفکیک اهداف توسعه‌ای و اداری- اجرایی می‌باشد.
سیستمهای مدیریت عملکرد که به طور مستقیم با سیستم پاداش سازمان در ارتباط است، انگیزهای قوی برای کارکنان فراهم می‌آورد تا در راستای دستیابی به اهداف سازمانی به طور ساعیانه و خلاقانه، تلاش نمایند. مادامی که سیستم مدیریت عملکرد به طور مناسب طراحی و اجرا شود، نه تنها به کارکنان اجازه می‌دهد که کیفیت عملکرد فعلیشان را بدانند، بلکه اقداماتی را که بایستی در جهت بهبود عملکردشان به انجام رسانند را روشن می‌سازد.
جدول ۴-۲: اهداف ارزشیابی عملکرد سازمانی (Snell & Bohlander, 2007: 333)

اهداف اداری- اجرایی

اهداف توسعه‌ای

– مستند کردن تصمیمات مربوط به کارکنان؛
– تعیین ارتقاء کاندیدها؛
– تعیین تکالیف و وظایف؛
– شناسایی عملکرد ضعیف؛
– تصمیم در مورد اخراج یا نگهداری؛
– اعتبارسنجی ملاکهای انتخاب؛
– ارزیابی برنامه‌های آموزشی؛
– تصمیم‌گیری در مورد پاداش و جبران خدمات؛
– برآوردن مقررات قانونی؛
– برنامه‌ریزی پرسنلی.

– فراهم آوردن بازخورد عملکرد؛
– شناسایی نقاط قوت و ضعف فردی؛
– تشخیص عملکرد افراد؛
– کمک به شناسایی اهداف؛
– ارزیابی میزان دستیابی به اهداف؛
– شناسایی نیازهای آموزشی فردی؛
– شناسایی نیازهای آموزشی سازمانی؛

• • فراهم آوردن امنیت و رفاه کامل برای استفاده‌ کنندگان از پارک.

  ( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• هماهنگی سازمان‌های مرتبط به امور گردشگری و همچنین هتل‌ها و فضاهای اقامتی با مجموعه پارک‌های آبی.

برای نمونه، توریسم تأثیر مثبتی بر اشتغال و درآمد شهر مشهد دارد. تأثیر اقتصادی که گردشگری در رشد اقتصادی مشهد ایجاد می‌کند، برای ساکنین مشهد نتیجه بهتری دارد تا سایر اشتغال‌ها، چون:

• درآمدهای گردشگری خیلی مستقیم به دست مردم مشهد می‌رسد. در واقع، بخش بزرگی از درآمدهای گردشگری مستقیماً بین زائرین و صاحب کسب و کار مبادله می‌شود. مانند فروشگاه‌ها، رستوران‌ها، حمل و نقل شهری و غیره.

• وقتی یک نفر از یک خانواده در مشاغل مربوط به گردشگری شاغل باشد، معمولاً در آن خانواده فرد بیکاری پیدا نمی‌شود. یعنی مشغول به کار شدن در این رشته بسیار ساده‌تر از استخدام در یک کارخانه یا اداره هست.

• نه قراردادی، نه استعلامی، نه مناقصه و پیش‌نیازی. کسی که برای گردش به شهر دیگر سفر کرده، به راحتی پولی که آورده را خرج می‌کند.

• توریسم مقاوم‌ترین کسب و کار نسبت به رکود و بحران‌های مالی جهان است. به همین علت باید به غیر جاذبه مذهبی مشهد، جاذبه‌های دیگر مشهد را شناخت. برای بهره‌برداری از آنها برنامه‌ریزی کرد و در عین حال از این منابع باارزش و فناپذیر حفاظت کرد، مردم محلی را تشویق نمود که در امر گردشگری مشارکت داشته باشند تا گردشگری بیش از پیش موجبات رشد اقتصادی هر چه بیشتر شهر مشهد را فراهم کند (فغفوریان و صداقتی، ۱۳۹۰).

فضای سبز و پارک جنگلی
به اعتقاد Kelly و همکاران، فضاهای سبز، نقش بی‌نظیری در ساخت سرمایه اجتماعی ایفا می‌کنند (Rabare et al, 2009: 19) و از عناصر اصلی چشم‌اندازهای شهری به شمار می‌روند
(Maria Zanin et al, 2005: 651). و در بهبود کیفیت زندگی، ارتقای استانداردها و جذابیت‌های شهری بسیار مؤثر می‌باشند (Dunnet et al, 2002: 8). همچنین در همین رابطه، تایستا و همکاران، فضای سبز شهری را شامل نواحی گیاهی محصور شامل پارک‌ها، جایگاه‌های درختکاری شده، درختان تنها در گوشه‌ای از شهر و خیابان و همچنین فضاهای سبزی که به عنوان دارایی شخصی افراد محسوب است، تعریف نموده‌اند (Thaiustsa et al, 2008: 219). خلیلیان عادل نیز، فضای سبز شهری را تمام عرصه‌های طبیعی یا مصنوعی (انسان‌ساخت) پوشیده از گیاهان که بهره‌وری از مواهب و مزایای طبیعی آنها مورد توجه انسان باشد، تعریف نموده است (خلیلیان‌عادل، ۱۳۸۶: ۶۵۱). فریدریک لاو اولمستد فضای سبز شهری را به مثابه فضایی که جلوه‌های گیاه‌شناسی با فواید بهداشتی و سلامتی و خدمات شهری در درون آن سازمان داده شود، تعریف نموده است (بهبهانی، ۱۳۷۳: ۳۲).
پارک‌های جنگلی یک اکوسیستم جنگلی هستند که منشأ آنها طبیعی، غیرطبیعی یا انسان‌ساخت است و برای اهداف مختلفی مثل تفرج، حفظ طبیعت و در شرایط استثنایی، تولید چوب استفاده می‌شود. آنها اساساً پوشیده از درخت‌اند اگرچه می‌توان عناصر دیگری همچون آب، مسیرها و فضاهای باز در اندازه‌های مختلف در آنها یافت (Bell et al، ۲۰۰۵).
از این رو می‌توان پارک‌های جنگلی (با منشأ انسان‌ساخت) را یک توده فشرده و غنی از درختان و درختچه‌ها دانست که از تلفیق مناظری همچون فضاهای باز، درختزارهای باز و درختزارهای نیمه‌باز و بسته تشکیل شده که در آن باید به سدها، ورودی‌ها فضاهای باز، و مناطق آبی درون آنها توجه ویژه نشان داد (Gustavsson، ۲۰۰۴).
مناطق جنگلی دست‌کاشت مناطقی هستند که بر اساس بازسازی مفهوم‌شده با محیط‌های شبه جنگلی جدید صورت گرفته باشد. هدف از ایجاد پارک جنگلی دست‌کاشت، غرس نهال با بهره گرفتن از روش آبیاری به منظور خلق یک محیط شبه جنگلی با هنر طراحی، جانمایی در عرصه با شرایط توپوگرافی مناسب است. ضروری است در این مورد ضمن فراهم آوردن امکانات تفریحی و تفرجی با تعیین مکان‌های خاص و مکان‌یابی از تنوع گونه‌های درختی، درختچه‌ای با خیابان‌بندی و تعیین مسیر جاده‌ها، پیک‌نیک‌ها، پارکینگ‌ها و سایر تأسیسات و امکانات رفاهی بر اساس ضوابط و اصول فنی مطابق با استانداردهای موجود پیش‌بینی شود (مجنونیان، ۱۳۷۴).
در بسیاری از کشورها وجود پارک‌های جنگلی با سیمای طبیعی و امکانات گردشگری مناسب از فاکتورهای مهم در جذب گردشگر محسوب می‌شوند، این گونه فضاها عموماً به خاطر گستردگی فضایی، سیمای طبیعی و امکانات رفاهی به عنوان کانون‌های جذب گردشگر عمل می‌نمایند (Yalc، ۲۰۰۵).
ایجاد جامعه‌ای سالم و سازنده برای تداوم پیشرفت و توسعه اقتصادی نیاز به ایجاد و توسعه و نگهداری تفرجگاه‌ها و مناطق توریستی جهت جوابگویی به تقاضای روزافزون انسان‌ها دارد (خداوردی‌زاده و همکاران، ۱۳۸۷).
طبق تعریف، ارزش‌های مصرفی از مصرف و بهره‌برداری واقعی پارک جنگلی مشتق می‌شوند که شامل ارزش‌های مصرفی مستقیم، نظیر درآمدهای حاصل از چوب و الوار و ارزش مصرفی غیرمستقیم، نظیر فعالیت‌های تفریحی، خدمات زیست‌محیطی و اکولوژیکی می‌باشند. ارزش وجودی، ارزش ذاتی پارک جنگلی و یا ارزشی که مردم فقط برای شناخت موجودیت پارک جنگلی قائلند حتی اگر از آن استفاده نکنند، می‌باشد (تورس، ۲۰۰۰).
ارزش تفریحی که جزء ارزش‌های مصرفی پارک جنگلی بوده، شامل استفاده از پارک جنگلی برای تفریح، اوقات فراغت و سرگرمی، پیاده‌روی، کوه‌پیمایی در جنگل و زیبایی‌شناختی می‌باشد.
به طور مثال، پارک جنگلی طرق در حاشیه جنوب شرق مشهد، یکی از بزرگترین اماکن در اسکان و ارائه خدمات گردشگری به شهروندان و زائران می‌باشد. این پارک که در مدخل ورودی شهر از مسیر تهران قرار دارد، شامل فضاهای تفریحی، فرهنگی، ورزشی و تجاری با ۲۱۰ هکتار فضای جنگلی و ۱۱۲ هزار مترمربع فضاهای عمرانی است. پارک بانوان این مجموعه با بیش از ۱۰۰ هکتار وسعت و زیربنای ۴۸ هزار مترمربع فضا جهت احداث دهکده تجاری، ساختمان‌های دور باغ و هتل برای کاربری‌های تفریحی، فرهنگی و تجاری در نظر گرفته شده است. پارک علوم این مجموعه با وسعت ۱۰۳ هکتار و زیربنای ۵۰ هزار مترمربع جهت احداث خانه علم مشهد، مرکز کیهان‌نما، دریاچه و ساختمان‌های مجاور آن پیش‌بینی شده است. پارک ورزش با ۷ هکتار مساحت و ۱۴ هزار مترمربع فضای ورزشی و تجاری و اداری تعیین گردیده است. (خاکسارآستانه و دیگران، ۱۳۹۰)
فضای سبز شهری از دیدگاه شهرسازی بخشی از سیمای شهر است که از انواع پوشش‌های گیاهی تشکیل شده است و به عنوان یک عامل زنده و حیاتی در کنار کالبد بی‌جان شهر، تعیین‌کننده ساخت مرفولوژیک شهر است. این نوع از کاربری زمین شهری با پوشش‌های گیاهی انسان‌ساخت هم واجد «بازدهی اجتماعی» و هم واجد «بازدهی اکولوژیکی» است. (سعیدنیا، ۱۳۷۹)
بنابراین نقش و عملکرد فضای سبز از دو جنبه بازدهی اجتماعی و بازدهی اکولوژیکی قابل بررسی است. عملکرد زیبایی‌شناسی و ایجاد چشم‌اندازهای زیبا برای شهروندان و ایجاد بستر مناسب برای گذراندن اوقات فراغت از اهمیت خاصی برخوردار است. امروزه فضای سبز و اصولاً معماری و طراحی منظر به عنوان بخشی از شهرسازی مطرح است. بر اساس همین دیدگاه این گونه فضاها جای خود را در طراحی بزرگراه‌ها و تفکیک کاربری‌ها و سایر موارد طراحی شهری باز کرده است. پیاده‌کردن طرح‌های فضای سبز شهری متناسب با سایر کاربری‌ها در ایجاد چشم‌اندازهای زیبا بسیار مؤثر است و محیط شهر را محیطی زیبا و هنری می‌سازد. تغییر چهره درختان در طول فصل‌های مختلف سال، شهر را متنوع‌تر و برای زندگی دلچسب‌تر می‌سازد. فضاهای سبز شهرها سبب کاهش فشارهای فیزیکی و روانی و آرامش بخشیدن به مردمان شهر می‌گردند. (جوانشیر، ۱۳۷۵)
علاوه بر این فضای سبز شهری به عنوان بخش جان‌دار ساخت کالبدی شهری تلقی می‌شود و در هماهنگی با بخش بی‌جان کالبد شهر ساختار یا بافت و سیمای شهر را تشکیل می‌دهد. در این حالت فضای سبز می‌تواند نقش لبه‌ی شهر، تفکیک فضاهای شهری و آرایش شبکه راه‌ها را بر عهده گیرد. به هر حال عملکرد فضای سبز شهری در کاهش تراکم شهری، ایجاد مسیرهای هدایتی، تکمیل و بهبود کارکرد تأسیسات آموزشی، فرهنگی، مسکونی و ذخیره‌ی زمین برای گسترش آینده شهر حائز اهمیت فراوان می‌باشد. (سعیدنیا، ۱۳۷۹)
عملکرد فضای سبز شهری از نظر اکولوژیکی (زیست‌محیطی) نیز با تأثیرگذاری فضای سبز روی اقلیم شهری (بهبود شرایط اکولوژیکی یا تعدیل شرایط اقلیمی) و تأثیرگذاری فضای سبز بر پاکی و سلامت هوا در شهر (کاهش میزان آلودگی) قابل تبیین است. امروزه فضای سبز اهمیت بسزائی در بهبود شرایط زیست‌محیطی دارد و نقش مهمی در ایجاد مناظر زیبا و دلپذیر، کاهش آلودگی‌های گوناگون، ایجاد تغییرات مناسب در میکروکلیما، حفاظت از محیط طبیعی و منابع موجود در آن ایفا می کند.
با عنایت به جایگاه ویژه شهر مقدس قم به عنوان پایگاه اصلی تشیع و اینکه اسلام دین آراستگی و نظافت است و از طرفی بخاطر موقعیت استراتژیک این شهر و عبور چند محور اصلی ارتباطی کشور از آن، نقش فضای سبز را در ایجاد چشم‌اندازهای زیبا از این شهر و ارائه چهره‌ای خوشایند از آن صدچندان کرده است.
فضای سبز مطلوب و آراسته یکی از نمادهای فرهنگ و معماری هر شهر محسوب می‌شود، بنابراین جایگاه فرهنگی و مذهبی شهر قم می‌طلبد که به جهت تبیین این جایگاه در همه ابعاد، به بخش فضای سبز شهر هم توجهی خاص مبذول گردد. (ایران‌نژادپاریزی و دیگران، ۱۳۸۴)
در عین حال شرایط اکولوژیکی حاکم بر شهر قم، محدودیت‌های فراوانی را جهت رشد و نمو گونه‌های گیاهی بوجود آورده است. محدودیت‌های اقلیمی، خاک و منابع آبی در مجموع شرایط نامساعدی را برای گسترش طبیعی گیاهان فراهم آورده و طبعاً در استقرار مصنوعی رویش‌های گیاهی موانع جدی بوجود می‌آورند (ایران‌نژادپاریزی و دیگران، ۱۳۸۴).
دریاچه مصنوعی
دریاچه‌های مصنوعی هر چند با هدف ذخیره‌سازی آب، تولید برق و یا کنترل سیلاب، تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی، احداث می‌شود اما ممکن است برای اهداف دیگری چون: ایجاد فضاهای توریستی، تفریحی، ورزشی، ماهی‌گیری، جلب توریست و گردشگر، کمک به رشد اقتصادی منطقه و نیز پاسخ به نیازهای طبیعت‌دوستی مردم ساخته شود.
به عقیده کارشناسان شهری و محیط زیست، ایجاد دریاچه‌های مصنوعی در کلان‌شهرها نه تنها به جذب گردشگران کمک می‌کند، بلکه می‌تواند تأثیر به سزایی در لطافت و تمیزی هوا داشته باشد و از آلودگی آن بکاهد. به باور این کارشناسان؛ ساخت دریاچه‌های مصنوعی موجب افزایش سرانه فضاهای سبز، به منظور تفریح و گردشگری می‌شود و می‌توان در این آبگیرهای مصنوعی موجودات آبزی پرورش داد که این عمل خود باعث ایجاد زمینه آشنایی مردم به ویژه کودکان با این نوع از گونه‌های جانوری می‌شود (فرصت‌های سرمایه‌گذاری قم، ۱۳۹۲).
شهربازی
شهر بازی پارکی است که از وسایل سرگرمی و تفریحی و همچنین سواری برای سرگرم کردن گروه بزرگی از مردم تشکیل شده است که نسبت به پارک‌های ساده و یا زمین‌های بازی داخل شهری، امکانات سرگرم‌کننده‌ی بیشتری دارند.
به طور کلی ۲ نوع شهر بازی داریم: شهر بازی سرپوشیده و سرباز که در شهر بازی‌های سرپوشیده دستگاه‌های الکترونیکی و رایانه‌ای موجود می‌باشد. (ویکی پدیا)
شهر بازی به فضایی اطلاق می‌شود که مجموعه‌ای از دستگاه‌های سرگرمی به منظور فراهم کردن اوقات تفریح را برای گروه زیادی از مردم به طور هم‌زمان و در کنار هم فراهم می‌کند. بیشتر شهربازی‌ها دارای زمین‌های بازی ساده و متعددی هستند که برای گروه‌های سنی اعم از کودکان، نوجوانان و بزرگسالان در نظر گرفته شده است. به طور کلی شهر بازی‌ها در دو مکان باز و مکان‌های سرپوشیده ساخته می‌شود.
پدیده شهرنشینی که در سال‌های اخیر شاهد رشد و گسترش آن در جهان و ایران بوده‌ایم، باعث تغییر در نوع تفریح و گذراندن اوقات فراغت شهرنشینان گردیده به طوری که مردم در گذشته برای گذراندن اوقات تفریح و فراغت خود به باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی خود پناه می‌بردند ولی امروزه باغ‌ها جای خود را به پارک‌ها، بوستان‌ها و شهر بازی‌ها داده‌اند. شهر بازی‌ها که در داخل پارک‌ها و بوستان‌ها ساخته می‌شوند محل مناسبی برای تفریح تمامی گروه سنی از کودک تا بزرگسال است.
اولین نمونه شهر بازی در ایران در پارک شهر سنگلج تهران ساخته شد که بعدها در آن دستگاه‌های سرگرمی چون: تاب، سرسره، الاکنگ و لاتاری به عنوان «گاردن پارتی» مستقر شد. این پارک سرسبز دارای استخر بزرگی بود که مردم در کنار این استخر مشغول تماشای برنامه دوچرخه سواری و اکروبات بازی می‌شدند و بعضی اوقات هم گروه موزیک ارتش برای سرگرمی مردم در مقابل استخر برنامه اجرا می‌کرد و موزیک می‌نواخت. از دیگر پارک‌های قدیمی ایران می‌توان به: «فان فان» در حوالی میدان ونک، پارک جلالیه یعنی لاله، پارک ساعی و پارک ملت نام برد. (سایت ایران نما)
جایگاه امکانات تفریحی در گردشگری
در حال حاضر استفاده از اوقات فراغت و تفریح جزئی از زندگی روزمره جوامع پیشرفته به شمار می‌آید و تفریح و سیستم‌های مختلف تفریحی به عنوان یک ضرورت در تمدن‌های شهری امروزی جلوه‌گر شده‌اند. با درک اهمیت این موضوع ضروری است که با ایجاد تفرجگاه‌ها و مراکز تفریحی که جزء نیازهای اساسی هر جامعه شهرنشین صنعتی به شمار می‌آید فضای سالمی را برای توسعه بیشتر آنها فراهم نمود (محمودی و دانه‌کار، ۱۳۸۶).
شهرها مرکز تجمع و تراکم قدرت سیاسی و اقتصادی هستند. شهرها غالباً گستره وسیعی از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی، خرید، رستوران‌ها و جنب و جوش شهری را شامل می‌شوند. بسیاری از جاذبه‌ها و تسهیلات رفاهی اساساً برای خدمت به شهروندان توسعه یافته‌اند، ولی استفاده گردشگران از این تسهیلات می‌تواند به تداوم آنها کمک کند. از این گذشته شهرها ممکن است مبادی ورودی و خروجی گردشگران به کشور یا منطقه باشند و برای گردشگرانی که به نواحی اطراف آن شهر مسافرت می‌کنند تبدیل به پایگاه شوند (حیدری‌چیانه، ۱۳۸۷: ۴۰).
جهانگردی یکی از عناصر توسعه بسیار زیاد تحرکات مربوط به جابه‌جایی‌ها و سرگرمی‌ها است. کاهش مدت زمان کار، افزایش وقت سرگرمی ناشی از آن و بهبود شرایط جابه‌جایی فرآیندی شناخته شده از تقسیم حرکت‌های جهانگردی است که با کوتاه‌شدن مدت اقامت و غالباً مسافت‌های طی‌شده همراه است و جزو تفکیک‌ناپذیر در رشد و تحرک و جابه‌جایی کوتاه‌مدت گردشگری گردیده است. بنابراین جاذبه‌های شهری نقشی مهم و محرک در پیدایی جهانگردی شهری و توسعه آن ایفا می‌کند.
بدیهی است مهم‌ترین فضاهایی که مورد اقامت گردشگران قرار می‌گیرد، فضاهای شهری هستند که از دیرباز جذاب‌ترین فضاها را تشکیل می‌دادند زیرا شهرها پیشرفته‌ترین و کامل‌ترین قرارگاه‌های انسان را تشکیل می‌دهند. شهرها دربردارنده مراکز مهم اقتصادی، علمی، تفریحی، پزشکی و… هستند و افزون بر این‌ها از جاذبه‌های طبیعی نیز بهره‌مندند. به همین جهت مهم‌ترین کانون‌های جلب جهانگردانند (کازس و ژرژ و پوتییه، ۱۳۸۲: ۱۱).
امکانات تفریحی گردشگری در برخی شهرهای ایران و جهان
شهرها بدلیل کانون جمعیت و مشکلات شهرنشینی، مبدأ و به دلیل امکانات رفاهی و اقتصادی و کانون تمرکز انواع فعالیت‌ها و جاذبه‌ها، مقصد توریسم به شمار می‌روند، شهرها امروزه به دلیل از بین بردن فضاهای طبیعی برای ساکنان خود آن شهر چندان جاذبه ندارند و همین مسافرت‌های گوناگون و جابجایی جاده‌ای را تشدید کرده است. اما استفاده از اوقات فراغت برای فرار از مسایل شهری در طبقه ممتاز انجام می‌شود که این مسئله حتی در کشورهای توسعه یافته نمود عینی دارد.

• نخستین موفقیت هر شهر در توسعه‌ی جهانگردی شهری وجود زیرساخت‌های مناسب شهری، مدیریت عاقلانه و مدبرانه در عرصه‌های سیاسی فرهنگی و اجتماعی و مانند اینهاست.

• دومین شرط برای تضمین موفقیت سیاست توسعه‌ی جهانگردی شهری نظم دادن و آمایش جاذبه‌های شهری و ایجاد تسهیلات و امکاناتی است که دسترسی به جاذبه‌ها را بیش از پیش آسان سازد. هر شهر با توجه به بستر مکان استقرار خود نقش ویژه‌ای دارد اگر نقش و فعالیت‌هایی که شهر در جهت جوابگویی به نیاز ساکنان خود تعقیب کند، نقش خدماتی داخل شهرها را ایفا می‌کند.

• شهرسازان شوروی و جمهوری‌های استقلال‌یافته در طرح‌های توسعه و عمران شهری، پارک وسیع فرهنگی و استراحت‌گاهی پیش‌بینی کردند. در بعضی از شهرها، هنوز زمین‌های آزاد وجود دارد که نشانه ادامه حیات بعضی موهبت‌های گذشته هستند. در شهرهای مدرن سطوحی نسبتاً آزاد دارای موقعیت نامناسبی هستند که یا دور از دسترس بوده و یا ورود به آن ممنوع می‌باشد. به واقع باید گفت برقراری رابطه صحیح بین سطوح ساخته شده و فضاهای سبز و اماکن فراغتی تنها راه ایجاد آرامش در شهرها می‌باشد.