شاخص توده بدن (BMI):
وزن و قد را می توان به سادگی در نمونه هایی بزرگ و با دقت بالا اندازه گرفت. شاخص توده بدن کیلوگرم بر متر مربع
کیلوگرم وزن
_____ = _____ =BMI
^۲(متر) ^۲(قد)
که به عنوان شاخص کویتلت شناخته شده است در مطالعات همه گیر شناسی و محیط های بالینی به عنوان روشی برای اندازه گیری ترکیب بدن بکار می رود. نرم های ارائه شده از BMI تا حد زیادی بر اساس رابطه آن با بیماری و مرگ و میر می با شد و به عنوان دستورالعمل هایی برای تعیین وزن مطلوب و مقدار چاقی پیشنهاد شده است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

نقطه ضعف عمده BMI این است که در اندازه گیری بین عضله، چربی، استخوان و دیگر ارگان های حیاتی تفاوتی نمی گذارد. بنابراین فردی با توده بدون چربی بیشتر، از BMI بالایی بر خوردار است در صورتی که این فرد چاق نیست. علاوه بر این ممکن است فردی مطابق با اندازه BMI کاهش وزن داشته باشد؛ اما درصد چربی زیادی داشته باشد در نتیجه افراد با مقادیر کم وزیاد عضله ممکن است اشتباه مورد ارزیابی قرار گیرد. به طور کلی باید در نظر داشت BMI تنها یک شاخص خام برای چاقی است و برای برآورد بافت چربی حقیقی و درصد چربی بدن مورد استفاده قرار نمی گیرد. در کودکان و بزرگتر ها که وزن عضله و استخوان در رابطه با قد در حال تغییر است تفسیر BMI بسیار مشکل است. در مطالعه ای که توسط وانگ و همکارانش (۱۹۹۶) برای معتبر ساختن BMI برای ارزیابی مستقیم چربی در گروه های نژادی مختلف انجام گرفت مشاهده شد که زنان و مردان آسیایی درصد چربی بیشتری دارند؛ اما مقادیر BMI در آنها کمتر از زنان و مردان سفید پوست بود. بنابراین طبقه بندی افراد یک نسل بدون در نظر گرفتن سن و نژاد با خطای زیادی همراه است (۶۴). ولنز و همکارانش (۱۹۹۶) رابطه ترکیب بدن و BMI را در تعدادی از زنان و مردان سفید پوست و با بهره گرفتن از چگالی سنجی و مدل دو قسمتی بررسی کردند (۵۸). نتایج این مطالعه و مطالعات دیگر (۵۵) نشان می دهد که BMI شاخص بسیار خوبی برای طبقه بندی افراد غیر چاق می باشد اما برای دسته بندی افراد چاق خیلی دقیق نیست. بعضی از سیستم های دسته بندی BMI مطابق سن و جنس نقاط متفاوتی دارند در حالی که دیگر سیستم ها یک مقدار واحدی دارند. دانشکده طب ورزشی آمریکا (ACSM)، BMI مطلوب را برای زنان، ۲۱ تا ۲۳ کیلو گرم بر متر و برای مردان ۲۲ تا ۲۴ کیلو گرم بر متر مربع و بالاتر از این مقدار را شاخصی برای چاقی بیان می کند (۳۵).
ولز و همکارانش در ۱۹۹۶ دریافتند که مقادیر BMI 25 در مردان و ۲۳ در زنان معیار بهتری برای تعیین چاقی هستند. در تحلیل مشابهی هورتوباگی در سال ۱۹۹۴ برای تعیین چاقی از مقادیر کمتری استفاده کرد یعنی ۵/۲۴ برای مردان و ۲۲ برای زنان (۲۴). ساده ترین دسته بندی توسط گروو در سال ۱۹۸۳، مو^ء سسه ملی قلب استرالیا (NHF) در سال ۱۹۹۰ و برای ^(۱) در سال ۱۹۹۲ توصیه شد، که BMI بیشتر از۳۰ kg/m² هر دو جنس نشان دهنده چاقی است. اگر چه BMI به خوبی با درصد چاقی بزرگسالان در ارتباط است، اما متخصصان بهداشت باید هنگام استفاده از BMI به عنوان یک شاخص تعیین کننده چاقی محتاط باشند (۵۶).
جدول (۲-۱) طبقه بندی سازمان جهانی بهداشت از وزن بر اساس BMI (48)

طبقه
[BMI] [kg/m]²
کم وزن
کمتر از ۵/۱۸
وزن طبیعی
۹/۲۴- ۵/۱۸
اضافه وزن
۹/۲۹- ۲۵
چاقی نوع ۱
۹/۳۴- ۳۰
چاقی نوع ۲
۹/۳۹- ۳۵
چاقی نوع ۳
۴۰ و بیشتر

۲-۴ ارزیابی ترکیب بدن:
برای اجرای یک برنامه کنترل وزن که مبنای علمی داشته باشد. نیاز به استفاده از ابزارهایی برای تعیین ترکیب بدن است. به عبارت دیگر، مشخص شدن درصد چربی بدن و جرم بدن ضروری است. هر چند نکات زیادی را باید مورد توجه قرار داد. اما برای ارزیابی ترکیب بدن انجام این مراحل ضروری است.
دقیق ترین روش تعیین ترکیب بدن، به ویژه در مورد کودکان، روشی است که در آن وزن بدن به اجزای چربی، آب بدون چربی و پروتیین بدون چربی تقسیم شده است(۶۹). اندازه گیری محتوی مواد معدنی بدون چربی و آب بدون چربی نشانه بلوغ شیمیایی بچه ها است و به این دلیل مورد توجه قرار می گیرد تا درصد چربی بچه های کم سن وسال تر که بلوغ اسکلتی کمتر و آب بدن بیشتری دارند، بیش از مقدار واقعی برآورده نشود. متاسفانه، استفاده از این روش ها برای مربیان سهل و آسان نیست. بنابراین روش های آسانتری با بهره گرفتن از روش دو بخشی ترکیب بدن ابداع کرده اند که دانشمندان آنها را از مدل های منطقی تر چهار بخشی نتیجه گیری کرده اند. برای ارزیابی ترکیب بدن روش های زیادی وجود دارد که در ذیل به دو روش آن که مهمترین، دقیق ترین و در عین حال کاربردی ترین آنها است اشاره می کنیم.
وزن سنجی در آب
یکی از دقیق ترین روش های مدل دو بخشی برای ارزیابی ترکیب بدن، وزن سنجی در آب است در این روش فرد داخل آب فرو می رود تا وزنش در داخل آب مشخص شود. وقتی وزن فرد در داخل و بیرون آب به دست آمد مجموعه ای از محاسبات انجام می گیرد تا چگالی بدن مشخص شود. با بدست آمدن چگالی می توان درصد چربی را پیش بینی کرد با اندازه گیری وزن در داخل آب می توان ترکیب بدن را محاسبه کرد، زیرا بافت چربی و بافت بدون چربی چگالی متفاوتی دارند. بافت بدون چربی فشرده تر از بافت چربی است فردی که درصد چربی بدن بیشتری دارد کمتر از فردی که درصد چربی کمتری دارد در آب فرو می رود. اگر چه وزن هر دو در بیرون آب یکسان می باشد.
به علاوه کودکان به سبب داشتن استخوان های نابالغ و مقادیر بیشتر آب، چگالی بافت خالص شان کمتر از بزرگسالان است. فرمول های ارائه شده در جدول از مطالعاتی که ترکیب بدن را از روش چهار بخشی ترکیب بدن بدست آورده اند، استخراج شده است و نشان می دهد چگالی بدن که همراه با درصد معینی از چربی است، با توجه به سن و جنس تغییر می یابد. با بهره گرفتن از این فرمول ها می توان درصد چربی بدن را با توجه به چگالی مربوط که از وزن کردن در زیر آب بدست آمده برآورد کرد (۱۲).
جدول (۲-۲) تبدیل چگالی بدن به درصد چربی(۱۲)