جوآلی که محتوی آویشن است و بار الاغ باشد چون فوق العاده بزرگ است . این شکل زیاد ترسناک نیست ولی پدر و مادرهای این مناطق بچه های خود را هنگام گریه و بی قراری می ترسانند تا آرام بگیرد و بخوابد.
۲-۱۲- آداب مرگ
مرگ از جمله مسائلی است که دو جنبه سنت و شرع را هر دو دارد. مسائل شرعی آن مانندکفن، دفن و نماز میت که در اکثر مناطق اسلامی مشابه است و از نظر سنت و آداب و رسوم خاص منطقه است. مثلا گاهی دیده می شود کسانی که برای عرض تسلیت و عزاداری به خانه صاحب عزا می روند غذای (خرجی) صاحب عزا را نمی خورند و از خانه همسایه برای آنها غذا می آورند زیرا اعتقاد دارند که اگر بخورند نیروی آزار دهنده ای، آنها را آزار می دهد. جایگاه عزاداری معمولا خانه هایی است که بعد از مرگ با چوب و شاخه های درختان می سازند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۱۳- عزاداری در ماه محرم
از اول ماه محرم تا چند روز بعد از دهه محرم مردم همه روستا هر شب مراسم عزاداری امام حسین (ع) و اصحابش را برگزاری می کنند. مراسم عزاداری بدین شکل است که طبق معمول قبل از اینکه روحانی یا ملا بر منبر برود چند نوحه در سوگ ائمه اطهار (ع) و یاران امام حسین(ع) می خوانند، سپس ملا به منبر می رود و ذکر مصیبتی می گوید.از آدابی که در مورد مصیبت خوانی مشاهده شده، این است که ملا و مداح در پایان منبر به صورت مشاعره نوحه سرایی می کنند بطوری که یک بیت ملا و یک بیت مداح می خواند بعد از پایان منبر یک حلقه بزرگ تشکیل می دهند و به صورت دورانی سینه می زنند.یک سبک سینه زنی معروف به «واحد» است که باریتمی خاص در حالت خم شدن سینه می زنند.
۲-۱۳-۱- علم گردانی
علم نشانه سپاه امام حسین (ع) است، میله ای که کارد یا تندیسی بر سر آن نصب می کنند و اطراف آن را به پارچه ای سیاه می پوشانند و با بندهای سبز آن را گره می زنند. و یکی از افراد موجه و با اعتقاد محکم نسبت به مسائل به عنوان علمدار به همراه بقیه مردم علم گردانی می کند و به نام خرج عزاداری امام حسین مبلغی را دریافت می کنند.روز دهم اسباب علم را در گوشه ای خلوت از هم باز می کنند که به شهید کردن علم معروف است.
نمونه ای از نوحه های رایجی که در دهه محرم خوانده می شود:
ایها الناس شمـــا را به حق خون حسین لحظـه ای گوش نمائید به این شیون وشین
تـا بیان سـازم از آن سبــط رسول ثقلین آن زمانـــی کـــه بـــه میدان لعینان آمـد
نــوبت جنگ شد و شــاه به میدان آمد شـــه دیــن بـــا دل صد آه به میدان آمد
گفتـم ای خـــواهر غمدیده زارم زینب صبــرم از حـد بگذشت تا به لبم جان آمد
کاکــل اکبــرم از خون سرش بسته حنا بعـــد اکبــر نتــوان زیست در این دار فنا
(رئوفی،۱۳۸۹،۸۱)
«نوبت جنگ»
نوبـــت جنـــگ شد و شــاه بـه میدان آمد شــه دیــن بـا دل صد آه بــه میـدان آمد
گفت کی خـواهــر غمـــدیــده زارم زینب صبــرم از حـد بگذشت و به لبم جـان آمد
گفت ای قـــوم اگـــر مــلت خیر البشرید مـــن حسین سبط رسولم همگی بـاخبرید
عطش و تشنـــگی اهـل حـــرم را نگـرید زانـــکه از سـوز عطش بر لبانش جـان آمد
کاکـــل اکبـــر از خـون ســرش بسته حنا بعـــد اکبـــر نتـــوان زیست در ایـن فنا
کایـن حسین است خلیل الله و این کوه منا کـــه علـــی اکبر او از پـــی قــربان آمد
خــــواهرا قــامت عبــاس و علمداری او پـــاسبانــی حرم کردن و این یـاری او
صـــولت حیــــدر کــرار و وفاداری او در صف جنــگ چـــو سقای یتیمان آمد
پسر سعـــد نــه رحمی بـه علی اکبر کرد نه به قاسم، نـه به عباس و علی اصغر کرد…
(همان،۹۲)
۲-۱۴- بازی های سنتی
بازی ها زاییده تخیل،هنر، ذوق و خشونت انسان در برابر دفاع و مبارزه هستند بنا به شرایط زندگی اجتماعی دارای ضوابط خاصی هستند. تنوع بازیها در هر منطقه نشانی از هویت مردم آن منطقه می باشد(صادقی، ۱۳۸۶ : ۸۳).بسیاری از بازیهای سنتی در این مناطق ریشه در فرهنگ دیرینه مردم این سامان دارد که متاسفانه به دلیل هجوم بازیهای متعددی مانند فوتبال، والیبال و….کم رونق شده اند.
۲-۱۴-۱- رمازا { Ramāzā}
در این بازی که در زمین های شنی و نرم انجام می شود، افراد به دو گروه تقسیم می شوند. یک گروه به عنوان مهاجم و یک گروه به عنوان مدافع کار دفاع از یک نشانه بر عهده می گیرند.هنگام شروع بازی نفرات با دست راست پای چپ را از پشت یا بالعکس گرفته با سر و سینه و یک دست دیگر به حریف حمله می کنند. هر کس پای او به زمین برخورد کند. خود به خود از دور بازی حذف می شود. گروهی که مهاجم هستند سعی دارند یاران خود را بیشتر به نشانه برسانند و گروهی که محافظ هستند، سعی دارند به دفاع از نشانه و دور کردن حریفان بپردازند. در پایان نفرات گروه مهاجم که به نشانه رسیده اند، با نفرات گروه محافظ که هنوز در دور بازی هستند سنجیده می شوند. هر گروه که نفرات آنها بیشتر باشند برنده است و دور بعد هم می تواند مهاجم بازی شوند.
۲-۱۴-۲- پت پتو نکا
نوع بازی :گروهی
رقابت:فردی
تعداد بازیکن: نامحدود
میدان بازی: محیط اطراف یک نشانه
نحوه بازی: بدین ترتیب که یک نفر نگهبان نقطه ای به عنوان نشانه می شود. و بقیه بازیکنان می خواهند به طور مخفیانه و سریع خود را به نشانه برسانند نگهبان قبل از اینکه بازیکنان به نشانه برسند باید آنها را با دست لمس کند. یا با شیء ضربه ای به آنها بزند. به این ترتیب آن بازیکن حذف می شود.
نحوه بازی در شب: در شب لازم است نگهبان فقط بازیکنان را ببیند و افرادی را که میبیند باید به کمک او بیایند و زوتر دیگر بازیکنان را پیدا کنند.
۲-۱۴-۳- تهلیا [ tahleyā]
چند نفر پشت به همدیگر می کنند و رو به میدان بازی دارند، یک نفر سعی دارد ضربه ای به آنان بزند و از میدان خارج شود، افرادی که دور هم هستند اگر قبل از خارج شدن او را دستگیر کنند او باید به جمع آنان بپیوندد و کسی که او را دستگیر کرده به جای او مسئول ضربه زدن می شود.
۲-۱۴-۴- چوس [čows]
این بازی همان کشتی سنتی است. دو نفر هم وزن کمر یکدیگر را می گیرند تا حریف خود را به زمین بزنند، اگر کسی پای خود را به پشت پای حریف بدهد، خطاست و به آن اصطلاحا «گلپا» [ galpa] می گویند.
۲-۱۴-۵- کتلا [kotlā ]
این بازی یک بازی دخترانه است. چندین سنگ را با فاصله مختلفی بر روی زمین می اندازند. یکی از سنگ ها را در دست گرفته و به هوا پرتاب می کنند. تا سنگ پرتاب شده به کف دست او می رسد باید یکی دیگر از سنگ ها را از زمین بردارد. همینطور بار دوم که سنگ دوم را به هوا پرتاب می کند، دو سنگ را از زمین بر می دارد تا اینکه با پرتاب یک سنگ همه سنگ ها را از زمین بر می دارد. همچنین در طی مراحلی که سنگ ها را بلند می کند نباید تکان بخورد یا در مرحله ای حتما باید صدا بدهند، این بازی که پس از طی هر مرحله اجازه اجرای مراحل بعدی را دارد همچنان ادامه پیدا می کند تا اینکه سنگ ها را به صورت زنجیری از زمین بلند می کند و همه را به هوا پرتاب می کنند و دوباره در دست خود جمع می کند. در مرحله پایانی سنگ ها را از کف دست به طرز ماهرانه ای به پشت دست پرتاب می کند، هرچه تعداد سنگ های پشت دست بیشتر باشد. امتیاز بیشتری نسبت به طرف مقابل به دست می آورد. از دیگر ضوابط بازی این است که با هر بار حریف مرحله ای را انجام دهد و مرتکب خطا شود. بازی را به نفر دیگری واگذار می کند.
۲-۱۴-۶- اِخکجو اِخکجو[ axkejo،axkejo]
بازی اخکجودرزمان قدیم از شهرت و محبوبیت فراوانی برخوردار بوده است.
برای شروع این بازی، بازیکنان به دو گروه تقسیم شده و از بین خود یک نفر را به عنوان سر گروه انتخاب می نمایند، شیوه آرایش بازیکنان به این ترتیب است که سر گروه در جلو و دیگر بازیکنان پشت سر او قرار می گیرند. آرایش گروه دوم نیز به همین صورت می باشد. در ادامه بازی دو سر گروه به حالت کلاغ پر یا دو زانو دستهایشان را روی زانو گذاشته و در مقابل یکدیگر قرار می گیرند و در حالیکه اخکجو اخکجو می خوانند به سمت گروه مقابل حرکت می کنند. موقعی که دو گروه بهم رسیدند سر گروه ها به گفتگو با همدیگر می پردازند که این گفتگو موزون و حالت شعر گونه دارد و چنین می باشد.
سرگروه اول سر گروه دوم
اِخکجو اِخکجو اِخکجو اِخکجو
خاله خالَکو بله خالَکو
مرغون نهوندن خالکو بله خالَکو
تخمی نکردن خالکو بله خالکو
تُخمی چت که خالکو فروختم خالکو
پولونی چت که خالکو حنام گه خالکو
حنائون چت که خالکو اپا عروسن خالکو
این بازی به همین طریق که ذکر آن رفت پایان می پذیرد.
۲-۱۴-۷- شاه و وزیرا [ šāh-o-vazirā ]
محل اجرای این بازی در هر مکانی می تواند باشد اما بیشتر در منزل انجام می شود، ابزار چهار تکه کاغذ به اندازه دو سانتیمتریاجلدکبریت می باشد که بر روی هر کدام از کاغذها یک اسم از این اسامی که در ذیل می آید باید نوشته شود که عبارتند از: شاه، وزیر، جلاد و دزد. تعداد بازیکن های این بازی چهار نفر است که دور هم جمع می شوند و بعد از نوشتن اسامی بر روی برگه ها و جمع و جور کردن کاغذها و پس از تکان دادن بر روی زمین می اندازند. در این هنگام بازیکن ها برای خود یک عدد کاغذ بر می دارند در ادامه بازی هر بازیکنی که عنوان شاه بر روی آن نوشته شده است می گوید: وزیر بنده کیست؟ وزیر خود را به شاه معرفی کرده و بعد به جلاد دستور می دهد که دزد را بگیرد در این راستا اگر جلاد در انتخاب دزد اشتباه کند خود جلاد تنبیه می شود که تنبیه آن به سبیل تو (sebil teuv) معروف است و آن محکم کشیدن دو شصت است بر جایگاهی که سبیل می روید به طوری که دزد دردش بگیرد. اگر دزد فرار کند بازیکن ها ندا می زنند دزد به جنگل رفت و در این هنگام بازی از نو آغاز می شود و دزد تنبیه نمی گردد.