• • جمع‌ آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات درباره عملکرد و ساختار فرایند، گام مهمی در معرفی و انتخاب فرآیندها برای طراحی مجدد به شمار می‌رود. ترسیم فرآیندهای موجود به صورت نقشه و یا فلوچارت و سپس اندازه‌گیری نتایج به عنون هزینه، کیفیت و زمان، موفقیت‌آمیز خواهد بود. فناوری اطلاعات می‌تواند این گام را با بهره گرفتن از ابزارهایی که برای شبیه‌سازی جریان کار و مدلسازی به کار می‌روند و همچنین ابزارهای مستندسازی فرآیندهای کسب و کار، تجزیه و تحلیل، داده‌کاوی و ارزیابی‌های ساختاری تسهیل می‌کند. فناوری هائی همچون سیستم‌های مهندسی مبتنی بر رایانه^[۳۵]، برای رسم مدل‌های فرایند طراحی شده‌اند. توانایی رسم مدل‌ها و ایجاد تغییر به طراحی مجدد سرعت بخشیده و فرایند طراحی فرایند را تسهیل می‌کند. (Davenport and Short,1990).

  

علاوه بر این ها، فناوری اطلاعات از قابلیت مرتب‌سازی و بازیابی اطلاعات چند‌رسانه‌ای و ساخت نیافته که می‌تواند در توسعه نمونه آزمایشی فرایند مفید باشد نیز برخوردار است. (Stowart,1993).

• • فناوری های محاسباتی مثل فناوری پایگاه داده، رویکرد مبتنی بر فرایند به توسعه سیستم‌ها را تسهیل نموده‌اند. به خصوص در جایی که یک پایگاه داده در واحدهای مختلفی که در یک فرایند کسب و کار دخیل هستند، به اشتراک گذاشته می‌شود.

• • علاوه بر پایگاه‌های داده به اشتراک گذاشته شده، فناوری عکسبرداری نیز رویکرد مبتنی بر فرایند را تسهیل نموده است چرا که برای مثال یک عکس دیجیتال از یک فرایند می‌تواند به طور مستقیم و همزمان از جانب چند نفر مورد پردازش واقع شود. (Hammer,1993)

• • فناوری های ارتباطی مثل شبکه های محلی، ‌گروه‌های کاری و غیره، با بهبود همکاری بین پرسنل واحدهایی که کارشان با یکدیگر متفاوت است، همراه بوده است.

• • جمع‌ آوری داده های کسب و کار در تمام گامها و مراحل و تمامی تعاملات با مشتریان، کاملاً ضروری می‌باشد. دیجیتالی نمودن داده ها از آغاز جمع‌ آوری می‌تواند نتایج مثبتی را در پی داشته باشد. هنگامی که اشکال و تصویر به صورت دیجیتالی موجود باشد، آنگاه کارکنان می‌توانند با هر جزئیات و یا هر منظوری که تمایل دارند ‌به این تصاویر بنگرند و آن ها را مورد مطالعه قرار دهند.

• • ورودی از جانب کارمندان و اطلاعات مربوط به نیازهای مشتری برای تحلیل‌ها و طراحی‌های مهندسی مجدد ضروری و واجب است. قابلیت‌های فناوری اطلاعات به سازمان‌ها اجازه می‌دهد که پایگاه‌ داده‌ای ایجاد نمایند که بتواند شاخص‌های رضایت مشتری را ردیابی نموده، شکایات و ‌انحراف‌ها را تحلیل کرده و از کارمندان در راستای بهبود رضایت مشتری بازخورد دریافت نمایند. (Frito Lay,1991)

• • قابلیت‌های فناوری اطلاعات برای تبادل اطلاعات و بهبود همکاری درون سازمانی مورد استفاده واقع می‌شود. این فناوری همچنین توانسته همکاری و هماهنگی را نیز هم درون سازمان و هم در ارتباطات بیرونی آن، افزایش دهد. استفاده از قدرت اینترنت و فناوری اطلاعات می‌تواند به اشتراک‌گذاری اطلاعات و تبادل داده ها را تسهیل نماید. در این نوع از ارتباط، به یک شریک و یا همکار اجازه داده می‌شود که به اطلاعات همکار خود دسترسی داشته و نسبت به اشتراک‌گذاری اطلاعات با آن اقدام نماید.

• فناوری اطلاعات همچنین می‌تواند برای کمک به معرفی فرآیندهای جایگزین یا دیگر توانمند‌سازهای طراحی مجدد فرآیندهای کسب و کار، به خدمت گرفته شود. به وسیله بهبود و حرفه‌ای شدن فناوری های اطلاعات، ازدیاد اطلاعات جای خود را به غنای اطلاعاتی خواهد بخشید. علاوه بر این ها فناوری های اطلاعات می‌تواند به شرکت‌ها در دستیابی به اهداف متعدد و مجزا در طراحی فرآیندها، کمک نماید.

سیستم‌های جزء و پایگاه‌های داده فنی می‌تواند اطلاعات مناسبی را ‌در مورد قابلیت‌های کنونی و آتی فناوری، منابع انسانی و تغییر سازمانی، در اختیار قرار دهد. فناوری اطلاعات باید از تغییرات زیربنایی مربوط به فرآیندهای ضعیف پشتیبانی نماید. (Davenport and Short,1998).

مرحله ۳- بعد از تکمیل فرایند طراحی (به ‌عنوان یک اجرا کننده)

بخش عمده فعالیت‌های مهندسی مجدد در این مرحله انجام می‌گیرد. در خلال این مرحله، فعالیت‌های مهندسی مجدد از جمله برنامه‌ریزی، مدیریت افراد، فرآیندها و فناوری و هدایت آن ها به سمت چشم‌انداز سازمان، صورت می‌پذیرد. اهداف این مرحله می‌تواند آزمون نسخه آزمایشی رویکرد جدید، کنترل مداوم نتایج و آموزش دوباره کارمندان در این زمینه باشد. همچنان که فعالیت‌های مهندسی مجدد جلو می‌رود، تعریف و تبیین مجدد اهداف و معیارهای عملکرد، حفظ تعهد کامل نسبت به چشم‌انداز، از میان برداشتن مرزهای موجود بین بخش‌های مختلف و منعطف‌بودن برای انطباق با تغییرات محیطی کسب و کار، ضروری و لازم‌الاجرا است. فناوری اطلاعات می‌تواند فرآیندهای زیر را در این مرحله تسهیل نماید.

فناوری اطلاعات می‌تواند اجرای فرایند جدید را با بهره گرفتن از ابزارهای تحلیل فرایند و مدیریت پروژه، تسهیل نماید. این ابزار می‌توانند به تبیین ساختار و برآورد فعالیت‌های مرتبط با مهندسی مجدد، کمک نمایند. این ابزار ردیابی و مدیریت انتظارات کارمندان در قبال تعهدات را تسهیل می‌کنند.

این مسأله تمام طرفهای درگیر را قادر می‌سازد که از آنچه که در پایان روی خواهد داد، آگاه باشند. مشکلات و اضطراراتی که در خلال مرحله اجرا به دست می‌آید، بدین ترتیب می‌‌توانند کنترل شوند. (همرو چمپی، ۱۹۹۴)

• • ارتباطات الکترونیک باعث ایجاد قابلیت‌ ارتباط آنلاین فرایند مهندسی مجدد بین کاربران و تسهیل‌کنندگان خواهد شد. فناوری اطلاعات به حذف مرزهای جغرافیایی و در نتیجه پذیرش گسترده‌تر تغییر فرایند، کمک خواهند کرد.

• • ارزیابی سرمایه‌گذاریها و نتایج بالقوه فعالیت‌های مهندسی مجدد در این مرحله ضروری و لازم‌الاجرا است. سؤال اساسی این است که چگونه ارزش ویژه هر کدام از فرآیندهای مهندسی مجدد در عملیات سازمان می‌تواند به صورت عینی بررسی گردد. تیم مهندسی مجدد یا مدیریت باید برای تعیین ارزش فعالیت جدید نسبت به عملکرد کلی سازمان، اطلاعات کافی در اختیار داشته باشند، فناوری اطلاعات می‌تواند با بهره گرفتن از تحلیل اطلاعات میزانی، انجام ارزیابی‌های ساختاری و یا انجام شبیه‌سازی این گام را به طرز چشمگیری تسهیل نماید (Housel,1994).

• • یکی از منابع اصلی مشکلات مربوط به سازمان‌های درگیر در اجرای مهندسی مجدد این است که فرآیندها مورد مهندسی مجدد واقع می‌شوند اما زیرساخت‌ها تغییر نمی‌کند. زیرساخت‌های انعطاف‌ناپذیر کنونی باید در راستای تسهیل همکاری و حذف مرزهای بین واحدی سازمان، تغییر پیدا کند، این قضیه نیازمند ساختار مسطح سازمانی است. بجای اینکه تصمیمات در رأی سازمان انجام شود، از این منشاء تنها باید هدایت صورت پذیرد.

۱۳۸۹رشیدی زادبررسی ارتباط بین تغییرات سهم بازار با ارزشیابی سودها و فرصت‌های رشد آتی در بورس اوراق بهادار تهرانرگرسیون خطی چند متغیرهنتایج حاکی از این بود که رابطه­ بین عملکرد جاری و آتی به طور معناداری وابسته به تغییرات سهم بازار بوده و این رابطه حتی بعد از معرفی سایر متغیر هایی که نشان گر باور سرمایه گذاران نسبت به چشم انداز رشد آتی شرکت ‌می‌باشد،تا سه سال آینده تداوم می‌یابد.۱۳۸۹خدادای و عرفانیبررسیر تاثیر نوع صنعت، سهم بازار و فشردگی سرمایه بر سودهای غیرعادیرگرسیون مدل داده ­های تلفیقی ایستا و روش حداقل مربعات تعمیم یافتهنتایج تحقیق نشان داد که نوع صنعت و فشردگی سرمایه، پایداری سودهای غیرعادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ‌بنابرین‏ نوع صنعت و فشردگی سرمایه دارای محتوای اطلاعاتی است

۱۳۸۹گرجیبررسی ارتباط بین سهم بازار محصول با درجه نقد شوندگی سهام و تاثیر عدم تقارن اطلاعاتی بر این ارتباط در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهرانرگرسیوننتایج حاکی از یک ارتباط مستقیم و معنی دار بین سهم بازار با نقدشوندگی سهام بود.به عبارت دیگر با افزایش سهم بازار محصول،درجه نقدشوندگی سهام شرکت‌های نمونه آماری مورد مطالعه در طول دوره تحقیق افزایش یافته استسالنام پژوهشگرعنوان تحقیقمدلنتیجه‌گیری۱۳۹۰ولی پور و آشوبرابطه بین سودهای ناپایدار فعلی شرکت ها با قابلیت پیش‌بینی سودهای آتیرگرسیون خطی چند متغیرهنتایج تحقیق بیانگر آن است، که بین سودهای ناپایدار فعلی و قابلیت پیش‌بینی سودهای آتی رابطه معنی دار و معکوسی وجود دارد. نتایج همچنین حاکی از آن است، با کسر اقلام تعهدی از سود عملیاتی، قابلیت پیش‌بینی افزایش می‌یابد.۱۳۹۰حقیقت و معتمدبررسی رابطه نوسان پذیری و قابلیت پیش‌بینی سودرگرسیونیافته های حاصل از این تحقیق، نشان دهنده ارتباط منفی بین نوسان پذیری و قابلیت پیش‌بینی سود در افق های زمانی کوتاه مدت و بلندمدت است. هم چنین نتایج پژوهش، حاکی از وجود رابطه مثبت، بین نوسان پذیری سود فصلی و قابلیت پیش‌بینی سود است که این رابطه، از رابطه بین نوسان پذیری سود سالانه و قابلیت پیش‌بینی سود، قوی تر است.۱۳۹۲مشایخعوامل مؤثر بر نوسان پذیری سودرگرسیون خطی چند متغیرهنتایج پژوهش نشان داد که عوامل حسابداری و عوامل اقتصادی( به استثنای چرخه عملیاتی شرکت) تاثیر با اهمیتی در به وجود آوردن نوسانات سود دارد.۱۹۸۶لوفشردگی سرمایه، سهم بازار و اندازه شرکترگرسیون خطی چند متغیرهرابطه معنی داری بین آن ها وجود دارد.۲۰۰۰فینیعوامل مؤثر بر سود آوری صنایعهمبستگیشدت اثر سرمایه ­های مورد مطالعه بر سود فعالیت­های مختلف صنعتی متفاوت است. همچنین، بین نوع فعالیت­های صنعتی و عوامل مؤثر بر سودآوری آن ها رابطه معنی داری وجود دارد.۲۰۰۲کلیبررسی تاثیر کوتاه و بلند مدت هزینه های تبلیغات بر سهم بازار در صنایع دخانیرگرسیون مقطعیهزینه های تبلیغات در کوتاه مدت دارای تاثیر مثبت و معنی دار بر سهم بازار بوده ولی رابطه بلند مدت بین هزینه های تبلیغات و سهم بازار برقرار نمی باشد.۲۰۰۵ماتراوس و روندیبررسی تاثیر متغیرهای تمایز محصول و تمرکز بر بی ثباتی سهم بازار در صنایع تولیدی آمریکارگرسیونیافته های این مطالعه نشان می‌دهد که درجه درجه بی ثباتی سهم بازار با افزایش اندازه بازار افزایش یافته اما سرمایه گذاری در هزینه های تبلیغات و تحقیق و توسعه بی ثباتی سهم بازار را تشدید نمی کند.۲۰۰۹دیچو و تانگبررسی رابطه نوسان پذیری سود و قابلیت پیش‌بینی سود در کوتاه و بلند مدترگرسیون و همبستگینتایج این تحقیق عبارت بود از نوسان پذیری سود با قابلیت پیش‌بینی سود در کوتاه و بلند مدت رابطه منفی دارد.۲۰۰۹گراونیتز و ساندنربررسی اثرات متقابل هزینه های تبلیغات، هزینه های تحقیق و توسعه و سهم بازاررگرسیون خطی چند متغیرهرابطه مستقیمی بین سهم بازار از یک سو و هزینه های تبلیغات و هزینه های تحقیق و توسعه از سوی دیگر وجود دارد.سالنام پژوهشگرعنوان تحقیقمدلنتیجه‌گیری۲۰۱۰روبل و ورساولبررسی رابطه بین هزینه های تحقیق و توسعه و سهم بازار را برای صنایع تولیدی اتحادیه اروپارگرسیون خطی چند متغیرهنتایج این مطالعه بیانگر این است که هزینه های تحقیق و توسعه تاثیر مثبت و معنی دار بر سهم بازار این صنایع داشته است.۲۰۱۱مانسون و کوآکلیبررسی رابطه نوسان پذیری سود و سود آتیرگرسیون مقطعینتایج این پژوهش وجود رابطه منفی بین نوسان پذیری سود و سود آتی را نشان داد. به اعتقاد آن ها ،توجیه این رابطه منفی از طریق سرمایه گذاری کمتراز حد ، انگیزه مدیریت و مالیات تصاعدی امکان پذیر است.۲۰۱۱جونز و همکارانتبیین رابطه­ بین فرصت‌های رشد و پایداری سود بدون درنظر گرفتن نقش تغییرات در سهم بازاررگرسیوننتایج نشان داد که فرصت های رشد متفاوت در صنایع گوناگون بر رابطه بین سود و ارزش تأثیرگذار است. آن ها با طبقه بندی شرکت‌ها به ‌گروه‌های با فرصت‌های رشد بالا و پایین، دریافتند که فرصت‌های آتی رشد و پایداری سود بر مربوط بودن ارزش سود تأثیر می‌گذارد و تعامل بین این دو موجب واکنش شدیدتر قیمت سهام نسبت به سود می شود.۲۰۱۲بندیوپادایا و همکارانتعیین رابطه بین نوسان پذیری اقلام تعهدی و بازده آینده سهامرگسیونمیان نوسان‌پذیری اقلام تعهدی و بازده آینده سهام همبستگی منفی و معنی‌داری وجود دارد و نیز این همبستگی و همچنین نوسان‌پذیری اقلام تعهدی پایدارند.

فصل سوم:

روش تحقیق

مقدمه

روش پژوهش مجموعه‌ای از قواعد، ابزارها و راه‌های قابل اطمینان و نظام یافته برای بررسی واقعیت‌ها، کشف مجهولات و دستیابی به راه‌حل مشکلات است. انتخاب روش انجام پژوهش بستگی به اهداف، ماهیت، موضوع پژوهش و امکانات اجرایی آن دارد.

در فصل دوم، مبانی نظری و ادبیات تحقیق تشریح شد. در این فصل مراحل انجام تحقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد. روش کلی تحقیق، جامعه آماری، حجم نمونه و روش تعیین آن، نحوه جمع‌ آوری داده های مربوط به متغیرهای تحقیق و چگونگی تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز در این فصل مورد توجه قرار گرفته است.

روش کلی تحقیق

همان طور که در فصل اول گفتیم روش کلی تحقیق بر مبنای معیارهای مختلف مبتنی بر مدل، روش استنتاج، طرح تحقیق و نوع متغیرها را می‌توان به صورت زیر دسته‌بندی کرد:

-از جهت هدف:

این تحقیق به جهت تکیه بر مبنای نظری و پیشینه تحقیق در ایران و جهان در راستای حل مسئله مربوط ‌به این تحقیق در قلمرو تحقیق کاربردی است.

-از جهت روش استنتاج:

روش استنتاج در این تحقیق استقرائی است، به دلیل آن‌که جمع‌ آوری اطلاعات از مسیر داده های اولیه برای قبول یا رد فرضیه‌ها انجام پذیرفته و نتایج حاصله به کل جامعه آماری مورد نظر تعمیم داده شده است.

-از جهت طرح تحقیق:

طرح تحقیق به جهت استفاده از داده های عملکردی تاریخی گذشته پس‌رویدادی و به عبارتی تحلیلی علی پس از وقوع است.

-انواع متغیرها و ابزار تحقیق:

جایگاه تکنولوژی آموزشی در فرایند آموزش و یادگیری

در تکنولوژی آموزشی ما برای ایجاد تغییر تقریباً دائمی در رفتار بالقوه فرد برنامه ریزی می‌کنیم این برنامه را اجرا می‌کنیم و میزان تغییر در رفتار را می سنجیم و برای اینکه تغییر در رفتار شامل نگرش‌ها و عواطف، ‌مهارت‌های حرکتی و روانی، اطلاعات و دانسته‌های فرد) را ایجاد کنیم از کلیه امکانات و منابع انسانی و غیرانسانی استفاده می‌کنیم. ما نتایج تحقیقات ‌در مورد یادگیری انسان و ارتباط را نیز مورد توجه و بهره‌برداری قرار می‌دهیم تا بتوانیم تغییرات مطلوب را در افراد ایجاد کنیم. (احدیان،۱۳۷۴، ۳ ، ص۱۲)

تکنولوژی در سه محدوده موقعیت و پیشرفت آکادمیک دانش‌آموز را تحت تاثیر قرار می‌دهد:

۱٫ موفقیت در یادگیری مواد درسی

۲٫ بالا بردن سطح تفکر و افزایش مهارت در حل مسائل

۳٫ آماده سازی نیروی کار

در پیشرفت این سه محدوده تکنولوژی نقش محوری را بازی می‌کند. (Cradler, 2002, 77)

برخی گرایشات مهم وجود دارند که چهره تعلیم و تربیت را تا بیست سال آینده تغییر خواهند داد که بعضی از آن ها به حضور تکنولوژی در آموزش اشاره دارد و از آن ها می توان ضرورت کاربرد تکنولوژی آموزشی را دریافت. از جمله این گرایشات مهم می توان موارد زیر را بیان کرد:

• • حرکت روزافزون به سمت آموزش فراگیر محوری

• • افزایش تداوم در استفاده از مواد یادگیری انفرادی

• • افزایش درک اهمیت توانمندی‌های کلی مرتبط به زندگی واقعی

• • اهمیت بیشتردادن به فرایندهای یادگیری نسبت به محتوای برنامه های درس استمرار فعالیت جهت تصریح و تبیین ماهیت بازده‌های یادگیری مورد نظر از قبیل تنظیم شاخص‌های شایستگی و تنظیم معیارهای عملکرد(مبتنی بر اهداف)

• • افزایش آگاهی نسبت به غیر طبیعی بودن روش های ارزیابی سنتی مانند امتحان کتبی چند ساعته

• • گسترش آگاهی نسبت به محاسن در یادگیری از طریق کار کردن در گروه بدون حضور معلم

• • استمرار و گسترش سریع تکنولوژی اطلاعات و سیستم‌های رایانه‌ای

• • مشارکت بیشتر عوامل تعلیم و تربیت در طراحی و استفاده از تجهیزات و برنامه های رایانه‌ای

• • افزایش انتظارات از فراگیران با توجه به استفاده و دسترسی بیست و چهار ساعته به منابع یادگیری چندرسانه‌ای

• • افزایش انتظارات از فراگیران مبنی ‌بر استفاده وسیع معلمان و مربیان از ابزارهای حمایتی تکنولوژی آموزشی در بالا بردن اثربخشی دوره ها و برنامه های خودآموزی

• گسترش سریع آشنایی فراگیران با رسانه های پیشرفته

همان‌ طور که مشاهده می شود پنج مورد آخر مربوط به وجود تکنولوژی در آموزش است که البته خود گرایشات قبلی را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. (علی‌آبادی ،۱۳۸۰، ۴۹، ص ۱۳۲)

تکنولوژی در هر دوره از زندگی بشر بسته به امکانات و توسعه خود آموزش را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به بیان کلی‌تر گسترش و توسعه تکنولوژی همه ابعاد اقتصاد، فرهنگ، آموزش و… را پوشش می‌دهد. اما برخی جوامع می‌خواهند با توسعه تکنولوژی به همراه جوامع پیشرفته‌تر حرکت کنند، به همین دلیل فقط همین بعد وارد کردن ابزارها و تجهیزات را مورد توجه قرار می‌دهند و تاثیر ورود آن ها بر زمینه‌های دیگر را نادیده می‌گیرند و تلاشی برای همسو کردن این ها نمی‌کنند. در واقع متخصص کارآمد تکنولوژی آموزشی برای همسو کردن دو متغییر تکنولوژی و آموزش(که حیطه وسیعی از زندگی را در بر دارد) پا به عرصه جهانی گذارده، تا بتواند پیش نیازها و بسترهای ورود هر نوع تکنولوژی جدیدی را در آموزش فراهم کند. تکنولوژی آموزشی خود نیز در این تغییر و تحولات گرایشات نوینی نسبت به قبل پیدا ‌کرده‌است، که به طور مختصر به بعضی از آن ها اشاره می شود:

– گسترش کامپیوترها در سطح مدارس و مؤسسات آموزشی

– دست یابی همگانی مدارس به منابع تلویزیونی

– افزایش جانبداری سیاستگذاران از بهره گیری تکنولوژی آموزشی

– افزایش تکنولوژی آموزشی در خانه و محیط اجتماعی

– توسعه شیوه های نوین در ارائه کاربرد تکنولوژی آموزشی

– لزوم سواد تکنولوژی آموزشی برای معلمان

– تکنولوژی آموزشی محل عمده برای حرکت به سمت اصلاحات آموزشی

تکنولوژی در هر دوره از زندگی بشر بسته به امکانات و توسعه خود، آموزش را تحت تاثیر قرار داده و می‌دهد.

اگرتکنولوژی و آموزش را دو متغییر فرض کنیم با هم دارای همبستگی مثبت اند یعنی اگر تکنولوژی توسعه یافت این توسعه باید در آموزش هم دیده شود.

اما بعضی از جوامع نتوانسته‌اند که این دو مقوله را با هم هماهنگ کنند و به اشتباه این دو را از هم جدا می‌دانند. به عبارتی دیگر توسعه تکنولوژی را به مرزهای خود وارد کرده‌اند اما آموزش را که خود تکنولوژی را هم در بر می‌گیرد را نادیده می‌گیرند. البته ضرورت کاربرد تکنولوژی آموزشی با عدم استفاده برخی جوامع از آن نفی نمی‌شود و همچنان بنا به بسیاری از گرایشات و دلایل که به برخی از آن ها در بالا اشاره شد، کاربرد تکنولوژی آموزشی امری قطعی و ضروری در آینده خواهد بود.

بحث بر آن که آیا تکنولوژی تاثیری روی یادگیری و نتایج آن دارد یا نه؟ هنوز حتی در جوامع پیشرفته ادامه دارد و پاسخ مشخصی به آن داده نشده است. آرتیکل^[۲۱] از متخصصان تعلیم و تربیت غربی معتقد است این بی‌مهری ناشی از این است که: “هنوز توافقی درباره‌ اینکه چه چیزی به طور مشخصه ‌در مورد تاثیر تکنولوژی اندازه‌گیری شود و حاصل نشده است. وی بیان می‌کند به همین دلیل است که بعضی از مراکز آموزشی برنامه های laptop دانش‌آموزان را به دلایل اقتصادی حذف نموده‌اند”. (Articles, 2009, 66)

به نظر آرتیکل سوء تفاهمی که ‌در مورد استفاه از تکنولوژی ایجاد شده است این است که گاهی یکی از تبعات بهره گیری از تکنولوژی آموزشی در جریان یادگیری، ساده‌سازی و ارائه شفاف محتویات آکادمیک است این امر فرایند یادگیری را به اندازه‌ای پائین می آورد که باعث کاهش شدید خلاقیت و مهارت می‌شود. در هر صورت مهمترین فایده استفاده از تکنولوژی این است که هر دانش‌آموزی را در فرایند یادگیری‌اش کمک نموده و او را مستقیماً در تماس با تمام اطلاعات مربوطه قرار می‌دهد و او را با تمام مراکز یادگیری و تیم‌های پروژه‌ای در ارتباط قرار می‌دهد و در صورتی که معلم نقش هدایتی و تسهیل‌گری خود را به خوبی ایفا کند مشکل فوق الذکر برطرف خواهد شد.

حالا سوال اصلی این است «کدام استاندارد موفقیت است که برای یافتن تاثیر تکنولوژی در یادگیری باید مورد توجه و اندازه‌گیری قرار گیرد؟

گیلفورد برحسب شخصیت به خلاقیت می نگرد و معتقد است خلاقیت مجموعه ای از توانایی ها و خصیصه هاست که موجب تفکر خلاق می شود.(حسینی،۱۳۷۸،ص۲۹)

گیلفورد برای تفکر خلاق ویژگی هایی قائل است که آزمون های خویش را ‌بر اساس آن تنظیم می‌کند:

۱) سیالی (روانی) : توانایی برقراری رابطه ی معنی دار بین فکر ، اندیشه و بیان است .

این توانایی افراد را قادر می‌سازد راه حل های متعددی در حل مسئله ارائه دهند.

۲) اصالت (ابتکار): توانایی تفکر به شیوه ی غیرمتداول و خلاف عادات رایج اصالت و ابتکار مبتنی بر ارائه جواب های غیر معمول و عجیب و زیرکانه به مسائل است.

۳)انعطاف پذیری : توانایی تفکر به راه حل های مختلف برای حل مسئله جدید است .

۴)بسط : توانایی توجه به جزئیات در حین انجام یک فعالیت است .(حسینی،۱۳۷۸،ص۴۷)

در رابطه با آزمون ها در مکتب روان سنجی دو اشکال عمده مطرح است :

اشکال اول: مربوط به نمره گزاری آزمون هاست ، که وقت بسیار زیادی می‌گیرد.

اشکال دوم:سؤالی است که بسیاری از محققان طرح نموده اند و هنوز بی جواب مانده است و آن این که ،آیا آزمون ها به راستی قادرند خلاقیت حقیقی یک فرد در انجام امور واقعی را بسنجند؟

آرتور کوستلر^[۶۵]

تز اصلی این است که تمامی فرایندهای خلاق ،الگوی مشترکی دارند که وی آن را ارتباط دو وجهی^[۶۶] می نامد که آن پیوند دادن سطوح تجربه های بی ارتباط پیشین با مبناهای داوری است . شخص هنگام تفکر خلاق،همزمان به بیش از یک زمینه ی تجربه می اندیشد ،حال آنکه در تفکر معمولی ،راه هایی را دنبال می‌کند که تداعی های گذشته را در بر می گیرند.

تمامی فعالیت های خلاق ، متضمن ساختاری از عادات منظم رفتار و اندیشه است که پیوستگی^[۶۷] و ثبات^[۶۸] را برقرار می‌کنند،اما فضایی را برای نوآوری باز می‌گذارند. کوستلر،کنش خلاق را در شوخ طبعی ،علم و هنر توصیف می‌کند.(نلر ،۱۳۷۹،ص۴۷)

ساختمانیان (۱۳۷۴) به نقل از زیو^[۶۹] (۱۹۸۸) به تحقیقاتی اشاره دارد که به کارگیری شوخ طبعی باعث رشد خلاقیت می‌گردد.

مکتب عصب شناختی

مکتب عصب شناختی را شاید بتوان یکی از جدیدترین دیدگاه ها درباره خلاقیت دانست.در این دیدگاه رابطه ی خلاقیت با مغز و امواج مغزی مورد بررسی قرار می‌گیرد .

بعضی از محقققان معتقدند در تفکر خلاق ‌نیم‌کره راست نقش اصلی را دارد و ادغام وظایف دو ‌نیم‌کره لزومی ندارد و حتی می‌تواند اثر منفی داشته باشد زیرا تفکر خلاق و منطقی به طور همزمان نمی توانند در بالاترین سطح عمل کنند.‌بنابرین‏ خلاقیت با تقویت ‌نیم‌کره راست مغز شکوفا می شود.

بعضی از محققان نیز اعتقاد دارند ، نمی توان با صراحت توانایی‌های یادگیری و یا بینش و استدلال را به ‌نیم‌کره راست ویا چپ نسبت داد،هر چند پژوهش های زیادی نشان داده است ‌نیم‌کره چپ در استدلال و منطق و ‌نیم‌کره راست در مسائلی از قبیل ادراک فضایی و بازشناسی نقش دارد. اما در مسائل زیادی تعامل دو ‌نیم‌کره تأثیر دارد.ویژگی های ‌نیم‌کره راست که خلاقیت و بهره وری حاصل آن است ،عبارت است از :

تصور و تجسم ،تخیل و رؤیا،شناخت رنگ و شناخت موسیقی.

عوامل مذکور که از عمده ترین خصوصیات مستقل و یا مشترک ‌نیم‌کره راست می‌باشد،کلیدهایی است که با پرداختن به هر یک از آن ها ،افزایش ‌نیم‌کره راست مغز و شکوفایی استعدادها را موجب خواهیم شد.

ورود ‌نیم‌کره راست به عرصه یادگیری ، به معنای دو برابر شدن توان یادگیری به جهت فعالیت ‌نیم‌کره ای دیگر نیست،یادگیری با بهره گیری از ‌نیم‌کره راست در کنار ‌نیم‌کره چپ ، توان یادگیری را به چندین برابر افزایش می‌دهد،چرا که ‌نیم‌کره راست با خلاقیت ،تفکر و کیفیت ارتباط دارد و ارزش میزان یادگیری در این حالت به صورت تصاعدی افزایش می‌یابد.(شجری ،۱۳۷۸،ص۲۱۳-۲۱۲)

عصب شناسی به نام کارل پریبرم^[۷۰] معتقد است که اگر روزی بتوانیم با کالبد شناسی ساده مغز به تقسیم بندی آن از لحاظ ارتباط بخش هایش با خلاقیت پی ببریم ،متوجه خواهیم شد که بخش های نقل پیشین وپسین در خلاقیت نقش دارند ،نه بخش های راست و چپ.(حسینی ،۱۳۷۸،ص۴۹)

تحقیقات روی امواج مغزی نیز نشان داده است برحسب میزان خلاقیت ،امواج تغییر می‌یابند.

چنانچه موقع استراحت امواج الفا کاهش می‌یابند و زمانی که شخص مشغول انجام کار خلاق گردد این امواج افزایش پیدا می‌کند.(حسینی ،۱۳۷۸) با توجه ‌به این که تحقیقات در شرایط آزمایشگاهی انجام گرفته در تعمیم این شرایط به موقعیت واقعی باید احتیاط نمود .ضمن این که تحقیقاتی در رابطه با میزان خلاقیت و تفاوت های فعالیت ‌نیم‌کره های مغز انجام می شود و صفاتی که در خصوص این افراد عنوان شود را با آزمون ،صحت و سقم آن بررسی شود .

جمع بندی نظریه ها

با وجود نبودن نظریه ای قطعی در آفرینشگری ،باید با بینش ناشی از نظریه های ویژه موجود ،چاره سازی کنیم.

برای تبیین متافیزیکی و کیهانی آفرینشگری ،ممکن است از فیلسوفان، نظریه ی تکاملی و متجددانی مانند وایت هد کمک بخواهیم .

برای پی بردن به نقش ناخوداگاه در آفرینشگری ،بایستی به فروید رجوع کنیم .

برای آگاهی از اینکه آفرینشگری تا چه حد پاسخی به محیط خارجی ما است مدیون اسکاکتل هستیم.

بهترین کوشش که تاکنون برای قرار دادن آفرینشگری در کل شخصیت ،انجام گرفته است متعلق به راجرز می‌باشد.

برای سنجش منظم واکاوی توانایی‌های ذهنی موجود در آفرینشگری به کار گیلفورد مراجعه می‌کنیم . برای جامع ترین ترکیب های سال های اخیر به سراغ نوشته های کوستلر می رویم و بالاخره در مواردی ادعای عصب شناسان را مد نظر قرار می‌دهیم .هر چند که به تنهایی به یک مکتب و دیدگاه خاص درباره خلاقیت نمی توان متکی بود.

منشأ خلاقیت

یکی از مهم ترین موضوعاتی که می توان در زمینه خلاقیت مطرح نمود،این است که خاستگاه و منشأ خلاقیت چیست؟ بر این اساس در فصل حاضر مهمترین منابع منشأ خلاقیت از دیدگاه صاحب نظران مورد بررسی قرار می‌گیرد.

۱- اطلاعات ذهنی:

بنابر نظر افلاطون هر یک از اعضای جهان مادی دارای یک همتای انتزاعی تحت عنوان ایده یا اندیشه است که علت آن شی به حساب می‌آید. مثلاً اندیشه انتزاعی صندلی با ماده کنش متقابل می‌کند تا آنچه را که ما صندلی می نامیم به وجود آورد. همه اشیاء مادی دارای چنین سر چشمه ای هستند ‌بنابرین‏ آنچه ما از حواسمان تجربه می‌کنیم یک صندلی یا درخت است نه صندلی یا درخت به معنی مطلق. همه انسان‌ها در ذهن خود دانش کاملی از همه اندیشه هایی که جهان را می‌سازند در اختیار دارند ‌بنابرین‏ ذهن انسان تصویری از جهان است. بر این اساس تمامی دانش و افکار جدید یادآوری تجاربی است که روح ما در آسمانی که فراسوی ‌آسمان‌هاست داشته است.

به پیروی از افلاطون، فلاسفه ای چون رنه دکارت و ایمانوئل کانت معتقدند که منشا ایده های تازه ذهن می‌باشد.

۲- اطلاعات حسی:

«شواهد نشان می­دهد افرادی که در ارتباط کلامی دچار مشکل هستند با خواندن آواز­ و سرود­های مخصوص و با شمرده تلفظ کردن اصوات و ممارست مداوم در این زمینه می ­توانند به کسب مهارت در حیطه تشخیص لغات دست یافته و به مرور زمان مسیر تکاملی و رو به جلویی را طی خواهند کرد. مسأله دیگر این که موسیقی برای تمرین در کسب مهارت ­ها ایجاد انگیزه می­ کند. ریتم و صدای موسیقی همچنین می ­تواند تقویت جریان تکلم را در اختلالات گفتاری ـ از جمله لکنت ـ آسان سازد. برخلاف باور عموم آواز خواندن نه تنها موجب لکنت نمی­ شود بلکه محرک­های ریتمیک به­ طور برجسته­ای باعث تخفیف آن نیز می­ شود. هنگامی که آهنگ­ها و جملات آواز­ها با دقت ساخته شوند، به طوری که آهنگ و ریتم اشعار با ریتم و صرف کردن گفتار منطبق باشد، می ­تواند در یادگیری و تمرین درست ریتم و صرف کلمات، عبارات و جملات کمک کند»(اشمییت پترز،۱۳۸۹،ص ۱۰۴).

۱-۲ بیان مسأله

لکنت نوعی اختلال حرکتی در جریان سیال و روان­گفتار است که با علائمی مانند تکرار کلمات و اصوات، کشیده­تر ادا کردن برخی آواها و یا قفل شدگی اندام­های گویایی بر روی تلفظ برخی صداها همراه است و فردی که دچار لکنت است ممکن است برای پنهان کردن یا اجتناب از این عارضه دست به اعمالی بزند که باعث تلاش و تقلای اضافی در حین صحبت در وی گردد(زمانی، ۱۳۹۰).

«لکنت از جمله مشکلات بی­شماری است که انسان از دیرباز با آن درگیر بوده است و علی رغم قدمت تاریخی آن هنوز ناشناخته­های زیادی ‌در مورد آن وجود دارد و در این زمینه ایده­ ها و نظریات متفاوتی وجود دارد. از یک سو گروهی علت لکنت را عصب شناختی و ناشی از نقص گفتار می­دانند وعده­ای تأخیر در ارسال امواج صدا از زبان به گوش را عامل لکنت می­دانند. گروهی دیگر نیز عدم برتر طرفی، ترس، تنبیه و تقلید را عامل لکنت می­دانند. اما عواملی نظیر اضطراب، عوامل ارثی و استعداد ذاتی نیز در بروز لکنت دخیل هستند. از سوی دیگر استرس و اضطراب آرامش درونی فرد را به مخاطره انداخته و توانایی ذهن را برای تمرکز بر روی عواملی که سبب شادی ونشاط در زندگی فرد می­شوند کاهش می­دهد. استرس خود شدت و ضعف دارد، زمانی که شدت آن به اندازه­ای برسد که از کنترل فرد خارج شود موجب آسیب جسمی و روحی فرد خواهد شد و اینجا است که موسیقی در صورتی که به شکل صحیح و درست استفاده شود می ­تواند با کاهش استرس واضطراب در فرد به کمک او بیاید. زمانی که استرس بر انسان غالب می­ شود، گوش کردن به موسیقی آرام و ملایم،ذهن را از منبع استرس منحرف کرده و باعث کاهش آن می­ شود»(اشمیت پترز، ۱۳۸۹؛ص، ۱۰۲).

با توجه ‌به این موضوع یکی از روش­های غیردارویی که می ­تواند در کاهش استرس و اضطراب مؤثر باشد موسیقی درمانی است. موسیقی همواره در زندگی بشر نقش آرامبخش و نشاط بخش داشته و ضمن ایجاد سرزندگی و تقویت احساس همدردی به کاهش ضربان قلب، عمیق­تر شدن تنفس، کاهش اضطراب و افسردگی و تسکین درد منجر می­ شود(شیبانی،۱۳۸۹).

موسیقی درمانی از شیوه ­های نوینی است که در دهه­های اخیر مورد توجه قرارگرفته است، زیرا ثابت شده است که سیستم عصبی انسان به محرک­های موسیقی پاسخ مثبت می­دهد و در تغییر حالت بیماران بسیار مؤثر ‌می‌باشد(طباطبایی فر،۱۳۸۹)

برای درمان لکنت روش­های زیادی وجود دارد که هر یک بر اساس دیدگاهی خاص تدوین شده است در بعضی پژوهش­های علمی اثربخشی موسیقی در درمان اختلال شناختی و همچنین مشکلات جسمانی به اثبات رسیده­است. پژوهش­های انجام شده نشان می­دهد که غده تالاموس به عنوان مهم ترین غده در انسان محرک­های صوتی را به وسیله سیستم­های عصبی دریافت و در کنار حافظه و تخیل به آن ها پاسخ می­دهد و موجب بروز ترشحاتی می­ شود که نتیجه آن آزادسازی ماده آندروفین خواهدبود. با توجه به اینکه مهم ترین اثر این ماده تسکین درد در انسان ‌می‌باشد، به سادگی ‌می‌توان به ارزش موسیقی درمانی پی برد. وهابی(۱۳۸۱) ‌به این نتیجه رسید که گوش کردن به موسیقی و نوار تن آرامی باعث کاهش اضطراب بیماران می­ شود و همچنین طبق نتایج تحقیقات معلوم گردید که موسیقی درمانی به­عنوان یک شیوه غیر تهاجمی در کاهش درد می ­تواند نتایج چشمگیری به همراه داشته باشد. به­علاوه تأثیر موسیقی بر کاهش شدت درد مرحله اول زایمان در زنان با اولین حاملگی انتخاب گردید. تأثیر آوای قرآن کریم در کاهش سطح اضطراب قبل و بعد از انجام اقدامات تشخیصی و درمانی مؤثر بوده است (نجفی، خیری، طاووسی، عرفان، ۱۳۸۹). حال با توجه به نقش مهم و غیر قابل انکار موسیقی در درمان اکثر بیماری­ها و نیز با توجه به نقش اساسی اضطراب در بروز لکنت، از یک سو و نقش موسیقی درسلامتی و کاهش اضطراب و لکنت از سوی دیگر، ( که متأسفانه تاکنون در زمینه درمان لکنت با کمک موسیقی کار پژوهشی قابل ملاحظه­ای انجام نگرفته است) از این رو بر آن شدیم تا اثر موسیقی ( آواز-­ ملودیک^[۱]) را بر درمان لکنت و اضطراب کودکان دبستانی بررسی نمائیم .

۱-۳ اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

موسیقی روشی است که چنانچه به صورت علمی و تجربی تأثیر آن شناخته شود می ­تواند بر بهداشت روانی جامعه و کاهش برخی اختلالات روانشناسی به طرز چشمگیر و مؤثری مورد استفاده قرار گیرد.

موسیقی به واسطه داشتن ساختار مطبوع ریتمیک و سیالیت، در جریان ملودیک به راحتی با وزن کلمات، آوا و بیان جملات هماهنگ می­ شود و فراینــدی را برای تسهیل و روانـی کلمات به وجود ‌می‌آورد و ‌می‌توان ریتم موسیقی را با ریتم زبان هماهنگ کرد و اختلال زبانی مانند لکنت را کاهش داد. از سوی دیگر ‌می‌توان اصوات واج­های موسیقیایی را با حروف و کلام از نظر ارتعاش و طنین هماهنگ کرد و مشکلات کلامی و لکنت را کاهش داد. موسیقی می ­تواند روش بسیار سودمند، آسان و در دسترس برای کودکانی که از لکنت رنج می­برند باشد.