«شواهد نشان می­دهد افرادی که در ارتباط کلامی دچار مشکل هستند با خواندن آواز­ و سرود­های مخصوص و با شمرده تلفظ کردن اصوات و ممارست مداوم در این زمینه می ­توانند به کسب مهارت در حیطه تشخیص لغات دست یافته و به مرور زمان مسیر تکاملی و رو به جلویی را طی خواهند کرد. مسأله دیگر این که موسیقی برای تمرین در کسب مهارت ­ها ایجاد انگیزه می­ کند. ریتم و صدای موسیقی همچنین می ­تواند تقویت جریان تکلم را در اختلالات گفتاری ـ از جمله لکنت ـ آسان سازد. برخلاف باور عموم آواز خواندن نه تنها موجب لکنت نمی­ شود بلکه محرک­های ریتمیک به­ طور برجسته­ای باعث تخفیف آن نیز می­ شود. هنگامی که آهنگ­ها و جملات آواز­ها با دقت ساخته شوند، به طوری که آهنگ و ریتم اشعار با ریتم و صرف کردن گفتار منطبق باشد، می ­تواند در یادگیری و تمرین درست ریتم و صرف کلمات، عبارات و جملات کمک کند»(اشمییت پترز،۱۳۸۹،ص ۱۰۴).

۱-۲ بیان مسأله

لکنت نوعی اختلال حرکتی در جریان سیال و روان­گفتار است که با علائمی مانند تکرار کلمات و اصوات، کشیده­تر ادا کردن برخی آواها و یا قفل شدگی اندام­های گویایی بر روی تلفظ برخی صداها همراه است و فردی که دچار لکنت است ممکن است برای پنهان کردن یا اجتناب از این عارضه دست به اعمالی بزند که باعث تلاش و تقلای اضافی در حین صحبت در وی گردد(زمانی، ۱۳۹۰).

«لکنت از جمله مشکلات بی­شماری است که انسان از دیرباز با آن درگیر بوده است و علی رغم قدمت تاریخی آن هنوز ناشناخته­های زیادی ‌در مورد آن وجود دارد و در این زمینه ایده­ ها و نظریات متفاوتی وجود دارد. از یک سو گروهی علت لکنت را عصب شناختی و ناشی از نقص گفتار می­دانند وعده­ای تأخیر در ارسال امواج صدا از زبان به گوش را عامل لکنت می­دانند. گروهی دیگر نیز عدم برتر طرفی، ترس، تنبیه و تقلید را عامل لکنت می­دانند. اما عواملی نظیر اضطراب، عوامل ارثی و استعداد ذاتی نیز در بروز لکنت دخیل هستند. از سوی دیگر استرس و اضطراب آرامش درونی فرد را به مخاطره انداخته و توانایی ذهن را برای تمرکز بر روی عواملی که سبب شادی ونشاط در زندگی فرد می­شوند کاهش می­دهد. استرس خود شدت و ضعف دارد، زمانی که شدت آن به اندازه­ای برسد که از کنترل فرد خارج شود موجب آسیب جسمی و روحی فرد خواهد شد و اینجا است که موسیقی در صورتی که به شکل صحیح و درست استفاده شود می ­تواند با کاهش استرس واضطراب در فرد به کمک او بیاید. زمانی که استرس بر انسان غالب می­ شود، گوش کردن به موسیقی آرام و ملایم،ذهن را از منبع استرس منحرف کرده و باعث کاهش آن می­ شود»(اشمیت پترز، ۱۳۸۹؛ص، ۱۰۲).

با توجه ‌به این موضوع یکی از روش­های غیردارویی که می ­تواند در کاهش استرس و اضطراب مؤثر باشد موسیقی درمانی است. موسیقی همواره در زندگی بشر نقش آرامبخش و نشاط بخش داشته و ضمن ایجاد سرزندگی و تقویت احساس همدردی به کاهش ضربان قلب، عمیق­تر شدن تنفس، کاهش اضطراب و افسردگی و تسکین درد منجر می­ شود(شیبانی،۱۳۸۹).

موسیقی درمانی از شیوه ­های نوینی است که در دهه­های اخیر مورد توجه قرارگرفته است، زیرا ثابت شده است که سیستم عصبی انسان به محرک­های موسیقی پاسخ مثبت می­دهد و در تغییر حالت بیماران بسیار مؤثر ‌می‌باشد(طباطبایی فر،۱۳۸۹)

برای درمان لکنت روش­های زیادی وجود دارد که هر یک بر اساس دیدگاهی خاص تدوین شده است در بعضی پژوهش­های علمی اثربخشی موسیقی در درمان اختلال شناختی و همچنین مشکلات جسمانی به اثبات رسیده­است. پژوهش­های انجام شده نشان می­دهد که غده تالاموس به عنوان مهم ترین غده در انسان محرک­های صوتی را به وسیله سیستم­های عصبی دریافت و در کنار حافظه و تخیل به آن ها پاسخ می­دهد و موجب بروز ترشحاتی می­ شود که نتیجه آن آزادسازی ماده آندروفین خواهدبود. با توجه به اینکه مهم ترین اثر این ماده تسکین درد در انسان ‌می‌باشد، به سادگی ‌می‌توان به ارزش موسیقی درمانی پی برد. وهابی(۱۳۸۱) ‌به این نتیجه رسید که گوش کردن به موسیقی و نوار تن آرامی باعث کاهش اضطراب بیماران می­ شود و همچنین طبق نتایج تحقیقات معلوم گردید که موسیقی درمانی به­عنوان یک شیوه غیر تهاجمی در کاهش درد می ­تواند نتایج چشمگیری به همراه داشته باشد. به­علاوه تأثیر موسیقی بر کاهش شدت درد مرحله اول زایمان در زنان با اولین حاملگی انتخاب گردید. تأثیر آوای قرآن کریم در کاهش سطح اضطراب قبل و بعد از انجام اقدامات تشخیصی و درمانی مؤثر بوده است (نجفی، خیری، طاووسی، عرفان، ۱۳۸۹). حال با توجه به نقش مهم و غیر قابل انکار موسیقی در درمان اکثر بیماری­ها و نیز با توجه به نقش اساسی اضطراب در بروز لکنت، از یک سو و نقش موسیقی درسلامتی و کاهش اضطراب و لکنت از سوی دیگر، ( که متأسفانه تاکنون در زمینه درمان لکنت با کمک موسیقی کار پژوهشی قابل ملاحظه­ای انجام نگرفته است) از این رو بر آن شدیم تا اثر موسیقی ( آواز-­ ملودیک^[۱]) را بر درمان لکنت و اضطراب کودکان دبستانی بررسی نمائیم .

۱-۳ اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

موسیقی روشی است که چنانچه به صورت علمی و تجربی تأثیر آن شناخته شود می ­تواند بر بهداشت روانی جامعه و کاهش برخی اختلالات روانشناسی به طرز چشمگیر و مؤثری مورد استفاده قرار گیرد.

موسیقی به واسطه داشتن ساختار مطبوع ریتمیک و سیالیت، در جریان ملودیک به راحتی با وزن کلمات، آوا و بیان جملات هماهنگ می­ شود و فراینــدی را برای تسهیل و روانـی کلمات به وجود ‌می‌آورد و ‌می‌توان ریتم موسیقی را با ریتم زبان هماهنگ کرد و اختلال زبانی مانند لکنت را کاهش داد. از سوی دیگر ‌می‌توان اصوات واج­های موسیقیایی را با حروف و کلام از نظر ارتعاش و طنین هماهنگ کرد و مشکلات کلامی و لکنت را کاهش داد. موسیقی می ­تواند روش بسیار سودمند، آسان و در دسترس برای کودکانی که از لکنت رنج می­برند باشد.