مشارکت در بودجه بندی منجر به افزایش اطلاعات در دسترس کارمندان شده، این عامل منجر به افزایش کارایی مدیران می شود. همچنین با افزایش ناپایداری و نوسان در محیط سازمان، آثارمثبت عملکردی مشارکت در بودجه بندی افزایش می‌یابد(توکلی و همکاران، ۱۳۸۶). مشارکت در بودجه بندی ‌در مورد مدیرانی که نگرش یا انگیزه مطلوب تر دارند، با بهبود عملکرد همراه است، درحالی که مشارکت مدیرانی که نگرش یا انگیزه نامطلوبی داشتند، با عملکرد مختل شده همراه بوده است(.(Mia,1988

بودجه مشارکتی درگیری مدیران یا مرئوسان در فرایندهای بودجه‌بندی است. برای سنجش بودجه مشارکت‌ها، ابزارهایی به کار گرفته شده که توسط میلان^[۲] (۱۹۷۵) توسعه یافت. مشارکت در تنظیم و تدوین بودجه از اشتیاق مدیران ناشی می‌شود. سپس آنان قصد دارند که انرژی ورودی بیشتر و زمان بیشتری را در کار صرف کنند تا به اهداف بودجه‌ها نائل شوند. مطابق نظر سیگل و مارکونی^[۳] (۱۹۸۹) مشارکت در بودجه‌بندی مزایا و معایبی دارد. مزایای آن وضعیتی است که عملکرد سازمانی را افزایش می‌دهد. ضعف مشارکت هم، این است که دقت زیادی را در بر می‌گیرد که می‌تواند موجب اختلال رفتاری، مانند اینکه افراد اختلاف بودجه‌بندی را ایجاد می‌کنند.۲۰۱۴) Syahputra,).

بر اساس نظریه عدالت رویه ای، مشارکت زیردستان را قادر می‌سازد تا هم رأی و هم حق بیان داشته باشند، لذا آن ها احساس می‌کنند که این روش عادلانه است هنگامی که آنهاهم حق بیان و هم حق رأی‌ دارند، درجه بالایی ازکنترل فرایند را در بودجه خود احساس می‌کنند(Zainuddin & Isa,2011). فلاهرتی و پاپاس(۲۰۰۰) از داده هایی که از فروشندگان۱۱ نمایندگی اتومبیل در آمریکا جمع‌ آوری کردند، دریافتند که نوعی همبستگی مثبت قوی بین عدالت رویه ای واعتماد کارکنان به مدیرانشان وجود دارد (رضائیان و همکاران،۱۳۸۷). تعهد سازمانی، نقش مداخله گری را در رابطه بین مشارکت بودجه و عملکرد ایفا می‌کند. نوری وپارکر(۱۹۹۸) استدلال کردند که کارکنان تعهد بیشتری به سازمان خواهند داشت اگر به آن ها اجازه داده شود که در فرایند بودجه مشارکت کنند ((Minai & mun,2013. طبق گفته فارمر و همکاران^[۴] (۲۰۰۳) چنانچه کارکنان رویه ها را منصفانه ببینند، آن ها احتمالاً به سازمان نیز از دید مثبت می نگرند و به آن متعهد می‌شوند، حتی اگر هم زمان از ستاده های خود ناراضی باشند (دهقانیان و همکاران،۱۳۹۲). مشارکت بودجه، اشاره به دخالت مدیران در ایجاد بودجه و نفوذ آن ها بر نتایج یک فرایند تصمیم گیری دارد. تقاضا برای بودجه بندی مشارکتی، به طور کامل توسط نیاز به داشتن بودجه کافی، ترویج تعهد سازمانی بهتر و تشویق به اشتراک گذاشتن اطلاعات و دانش حمایت می شود (Zainuddin & Isa,2011). مطالعات قبلی در رابطه با تعهد سازمانی، بیان کردند که تعهد سازمانی به طور مثبت به عملکرد مرتبط می‌باشد. مقالات رفتاری نیز شواهدی را ارائه می‌دهند که مدیران با تعهد سازمانی بالاتر، انگیزه بیشتری برای دنبال کردن منافع سازمانی دارند و مایل به کارسخت­تر برای رسیدن به اهداف سازمانی باشند ((Minai & mun,2013. از طریق مشارکت و از طریق توافق همه کارکنان، اهداف معقول تعیین می‌شوند. اگر کارکنان معتقد باشند که آنچه قرار است دریافت شود را دریافت می‌کنند، ادراک آن ها از عدالت ممکن است افزایش یابد. در غیر این صورت، کارکنان ممکن است واکنش منفی نشان دهند علاوه بر این، درک راهی که از طریق آن بودجه، توزیع می شود به وسیله مشارکت در فرایند، بهبود می‌یابد. هنگامی که کارکنان در این فرایند شرکت می‌کنند، کنترل بر فرآیندها ایجاد می شود، که پس از آن درک آن ها از عدالت رویه ای افزایش خواهد یافت. مقالات موجود شواهد تجربی را از تاثیر مثبت مشارکت در عدالت رویه ای ارائه کرده (Zainuddin & Isa,2011). ماینر^[۵] (۱۹۹۵) معتقد بود که مشارکت بودجه ای بر اعتماد زیر دستان نسبت به کارفرما اثر گذاشته و منجر به ایجاد اعتماد به سازمان و تعهد سازمانی قویتر می شود. به عبارت دیگر، تحت این شرایط، مدیران در فرایند بودجه بندی مشارکت می‌کنند. عدالت رویه ای منجر به ایجاد یک حس تعهد قوی نسبت به سازمان و عملکرد بالاتر آن می شود ((Minai & mun,2013. بررسی‌های پژوهشگر حاکی است که علی‌رغم اهمیت موضوع پژوهش جامعی در خصوص تاثیر مشارکت بودجه ای، بر عملکرد مدیریتی از طریق عدالت رویه ای، تعهد سازمانی انجام نشده است. لذا این تحقیق به دنبال پاسخ ‌به این سوال اصلی است که آیا بودجه ریزی مشارکتی از طریق عدالت رویه ای و تعهد سازمانی بر عملکرد مدیران در شهرداری تهران بزرگ تاثیر دارد؟

۱-۳- مدل مفهومی پژوهش

مدل مورد بررسی در پژوهش حاضر از مطالعه مینای^[۶] (۲۰۱۳) اقتباس شده است. در این مدل بودجه بندی مشارکتی به عنوان متغیر مستقل تحقیق در نظر گرفته شده است. همچنین متغیرهای عدالت رویه ای در بودجه و تعهد سازمانی به عنوان متغیر میانجی تحقیق در نظر گرفته شده است و متغیر عملکرد مدیریت نیز به عنوان متغیر وابسته تحقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد. بر این اساس مدل مفهومی تحقیق به صورت زیر می‌باشد:

شکل ۱-۱- مدل مفهومی تحقیق (Minai & mun,2013)

۱-۴- ضرورت انجام تحقیق

امروزه معرفی بودجه به ‌عنوان وسیله ای جهت حداکثر کردن استفاده از منابع در دسترس(طرح ریزی و بهبود مدیریت) نقش ممتاز و تعیین کننده ای به بودجه ریزی نوین داده است. علاوه بر این شفاف سازی، افزایش کارایی و اثربخشی و ارائه مبنایی صحیح برای تصمیم گیری در خصوص تخصیص منابع و در نهایت ایجاد ارتباط بین بودجه و نتایج عملکرد برنامه از اهم مواردی است که در روش جدید بودجه ریزی مورد توجه قرار گرفته است (مهدوی، ۱۳۸۶).