کیفیت حسابرسی، با توجه به کم کردن عدم تقارن اطلاعاتی بین شرکت و سرمایه گذاران، موجب کاهش هزینه های انتخاب ناسازگار می شود (ورچیا^[۲۰]،۲۰۰۶).

کیفیت حسابرسی، نقشی حیاتی در کاهش مشکلات نمایندگی ایفا می‌کند. برای نمونه، کیفیت حسابرسی می‌تواند منبع اصلی سهام‌داران برای نظارت بر مدیران باشد( بوشمن و اسمیت^[۲۱]، ۲۰۰۹).

از آنجا که در نوشتار حاضر از معیار تخصص حسابرس در یک صنعت خاص برای اندازه گیری کیفیت حسابرسی استفاده شده است، در ادامه صرفا مبانی نظری که این معیار را با کارایی سرمایه گذاری مرتبط می‌سازد، تشریح می‌گردد.

۲-۶-۱- تخصص حسابرس در یک صنعت

حسابرسان ‌به این دلیل به دنبال کسب تخصص در رسیدگی به شرکت‌های فعال در یک صنعت هستند که می‌توانند از این طریق بین خود و سایر حسابرسان نوعی تمایز به وجود آورند. وجود این تمایز، به حسابرسان امکان می‌دهد که به جای برخورداری از فقط یک گزینه جذاب (قیمت کمتر برای انجام حسابرسی) برای جلب نظر مجامع عمومی صاحبان سهام به خود، همزمان از دو گزینه قیمت کمتر و کیفیت خدمات بالاتر (کیفیت افشا بهتر) بهره مند شوند (کیمبرلی^[۲۲] و همکاران٬ ۲۰۰۴ ).

در عمل شرکت‌های صاحبکار نیز به چند دلیل به دنبال به کارگیری حسابرسان متخصص هستند. یکی از این دلایل کاهش هزینه هاست. صرفه جویی در هزینه ها ناشی از به کارگیری حسابرسان متخصص بیش از میزان صرفه جویی ناشی از به کارگیری سایر حسابرسان است. زیرا اغلب، حسابرسی که سهم بالایی از شرکت‌های یک صنعت را رسیدگی می‌کند (حسابرس متخصص در آن صنعت)،به دلایلی مانند تجارب قبلی، نسبت به سایر حسابرسان ازصرفه جویی بیشتری نسبت به مقیاس بهره می‌برد و ‌بنابرین‏ در حالت عادی حق الزحمه کمتری نسبت به دیگر حسابرسان طلب می‌کند. دلیل دیگر این است که انتظار می رود اینگونه حسابرسان مشاوره و راهنمایی بهتری در زمینه نحوه تهیه و افشای اطلاعات ارائه دهند و برای برطرف ساختن مشکلات و ایرادات فرایند حسابداری وگزارشگری مالی نیز اقدامات اصلاحی مناسبتری به عمل آورند. همچنین به کارگیری یک حسابرس متخصص ‌به این معنا است که شرکت قصد دارد نسبت به گذشته گزارشگری و افشای با کیفیت تر (و حتی بهتر از سایر شرکت‌ها) داشته باشد (کیمبرلی٬ ۲۰۰۴ ).

نتایج و یافته های پژوهش های تجربی که تاکنون انجام شده نیز هم‌راستا با این پیش‌بینی است. برای نمونه کیمبرلی و همکاران (۲۰۰۴ ) نشان دادند تخصص حسابرس در یک صنعت، که با بهره گرفتن از سهم حسابرس از بازار کار حسابرسی در آن صنعت محاسبه می شود، تاثیر با اهمیتی بر کیفیت افشا صاحبکار داشته است. یافته های بالسام^[۲۳] و همکاران ( ۲۰۰۳ ) نیز حاکی از وجود رابطه ای معنی دار بین تخصص حسابرس و کیفیت گزارشگری و افشای صاحبکار، به ویژه ‌در مورد سود، است. نتایج پژوهش‌های مانسی^[۲۴] و همکاران(۲۰۰۴ ) نیز نشانگر آن است که به موازات افزایش تخصص حسابرس در یک صنعت، مؤسسه‌ حسابرسی می‌تواند در راستای کشف و گزارش اشتباهات و تحریفات با اهمیت در اطلاعات افشا شده صاحبکار، بهتر و با کیفیت بیشتری به انجام رسیدگی بپردازد. ‌بنابرین‏ میتوان پیش‌بینی کرد تخصص حسابرس در یک صنعت خاص بتواند به بهبود کیفیت افشای صاحبکار منجر گردد.

۲-۷- مبانی نظری کارایی سرمایه گذاری

در تعیین کارایی سرمایه گذاری، حداقل دو معیار نظری وجود دارد: معیار اول بیان می‌کند که به منظور تأمین مالی فرصت های سرمایه گذاری، نیاز به جمع‌ آوری منابع وجود دارد. در یک بازار کارا، همه پروژه های با خالص ارزش فعلی مثبت، باید تأمین مالی شوند. اگرچه، تعداد زیادی از تحقیقات موجود در حوزه مالی نشان داده است که محدودیت های مالی، توانایی مدیران در تأمین مالی را محدود می‌سازد(هوبارد^[۲۵] ۱۹۹۸٬ )یکی از مواردی که می توان استنباط نمود آن است که شرکت های مو اجه با محدودیت تأمین مالی، ممکن است به دلیل هزینه های زیاد تأمین مالی، از قبول و انجام پروژه های با ارزش فعلی خالص مثبت، صرف نظر نمایند که این امر، به کم سرمایه گذاری منجر می شود . معیار دوم نیز بیان می‌کند که اگر شرکت تصمیم به تأمین مالی بگیرد، هیچ تضمینی وجود ندارد که سرمایه گذاری صحیحی با آن انجام شود. برای مثال، مدیران ممکن است با انتخاب پروژه های نامناسب در جهت منافع خویش و یا حتی سوءاستفاده از منابع موجود، اقدام به سرمایه گذاری ناکارا نمایند. بیشتر مقالات موجود در این حوزه، پیش‌بینی می‌کنند که انتخاب پروژه های ضعیف، موجب بیش سرمایه گذاری می شود (استین^[۲۶] ٬ ۲۰۰۳ ).

۲-۸- متغیرهای پژوهش

۲-۸-۱- تخصص حسابرس در یک صنعت

در مطالعه‌ای که توسط کند و از طریق پرسشنامه انجام شد و پاسخ دهندگان آن٬ مؤسسات حسابرسی بودند تخصص صنعت حسابرس بدین‌گونه تعریف شد:

• دانش خاص یک صنعت که توسط یک مؤسسه‌ حسابرسی در جهت کمک به فهم بهتر از آنچه صاحبکاران در آن صنعت انجام می‌دهند و ریسکهای حسابرسی که آن ها با آن مواجه‌اند، به کار گرفته می‌شود.

• مهارت‌های خاص حسابرسی که یک مؤسسه‌ حسابرسی در جهت کمک به صاحبکاران خود از طریق فراهم کردن راهکارهایی (حسابداری و انواع دیگر) برای رویارویی با مسائل صنعت مورد نظر و همچنین ریسکهای حسابرسی (مثل قوانین، انواع مالیات و غیره) ایجاد می‌کند.

• مهارت‌های خاص غیرحسابرسی که از طریق مشارکت مؤسسه‌ حسابرسی به کار گرفته و تحصیل می‌شود و می‌تواند ارزش افزوده‌ای برای کسب‌وکار صاحبکاران خود داشته باشد (کند^[۲۷] ٬ ۲۰۰۸).

موارد فوق را می‌توان به طور خلاصه این‌گونه بیان کرد: تخصص حسابرس در صنعت شامل خلق ایده های سازنده جهت کمک (خلق ارزش ‌افزوده) به صاحبکاران، همچنین فراهم کردن دیدگاه ها یا راهکارهای تازه برای برخی از مسائلی است که صاحبکاران در صنایع مربوط به خود با آن مواجه می‌شوند، تلقی می‌شود (همان منبع). از آنجایی که حالات مختلف تخصص حسابرس در صنعت به طور مستقیم مشاهده‌پذیر نیست، تحقیقات گذشته شاخص‌های مختلفی را برای تخصص حسابرس در صنعت به کار گرفته‌اند. رویکردهای سهم بازار و سهم پرتفوی اغلب به عنوان شاخصهایی برای تخصص حسابرس در صنعت به کار گرفته می‌شوند.

۲-۸-۱-۱- رویکرد سهم بازار^[۲۸]