ابواب دیگر این کتاب مشتمل بر ذکر احوال و مقامات و آداب و معاملات و اخلاق و سنن صوفیّه که قُشَیْری بر خلاف ابونصّر سرّاج در «اللمع » در ذکر آن ها ترتیب را رعایت نکرده و فی المثل احوال را از مقامات و معاملات جدا نساخته است، بدون استثنا هر بابی آغاز می شود به ذکر یک یا دو آیه از قرآن کریم به مناسبت آن باب و یک و یا چند حدیث نبوی و زان پس به نقل اقوال و حکایات از صحابه و سلف و پیران قوم میپردازد و گاه نیز اشعار دل انگیز از صوفیّه و دیگران می آورد و اعتماد او بیشتر بر نقل و روایت است، در بعضی از موارد نیز که حدیثی یا سخنی به نظر او محتاج تأویل است، عقیده خود را بیان می کند و به اقتضای مقام توضیحی می افزاید، کلیه ی این روایات با سلسله ی سند که در آن عهد یکی از طرق اثبات و صحت مطلب است مذکور می شود، در حکایات مشایخ نیز این روش حتی الامکان رعایت شده است.
عدد کسانی که قُشَیْری از آن ها روایت یا حکایتی آورده به (۵۸۷) تن بالغ می گردد ولی پس از حضرت رسول اکرم (ص) روایات جنید در درجه نخستین و سخنان ابوعلی دقّاق حائز مرتبه ی دومین است، در میانه ی این ابواب باب چهل و هشتم و چهل و نهم و پنجاهم که در معرفت و محبت و شوق است لطف و ظرافتی خاص دارد و باب پنجاه و یکم و پنجاه و پنجم از آن جهت که وظایف مرید و مراد را تعیین می کند بی اندازه مهم است و از آن جا می توان دانست که خانقاه چگونه مردم را تربیت می کرده و چه اموری بر عهده ی مرید و چه نکاتی بر عهده ی رعایت مراد بوده است.
باب پنجاه و سوم و پنجاه و چهارم در اثبات کرامات اولیا و خواب های صوفیان و نیز باب چهل و هفتم که در ذکر احوال صوفیان است به وقت مردن، متضمن حکایات شگفت انگیز و غیر منطقی و ناموجّه است ولی قُشَیْری را می توان معذور داشت زیرا اوّلاً او اشعری مذهب بود و به مذهب وی ترتّب معلول بر علت غیر ضروری و تخلف معلول از علت رواست و عالم و نظام حوادث و علل و اسباب، مقهور تصرف حق و اوّلیای اوست و هر چه معتزلیان و فیلسوفان محال و ناممکن می شمارند پنداری است بر ساخته و بر بافته ی اوهام و بنابراین آن چه در این ابواب ذکر شده از نوع کرامات است و هیچ اشکالی بر آن متوجه نیست ثانیا او در عصری جز عصر ما می زیست، در روزگار او هر مطلبی که عدول و ثقات روایت می کردند باورکردنی بود و مستند صحت جز نقل و روایت نبود و اکثریت بر همین روش تکیه داشتند و اگر هوشمندان و زیرکانی از امثال رازی و ابوعلی و فارابی و خیام پیدا می شدند عقیده و نظر آن ها جز پیش معدودی از خواص مطلوب واقع نمی گشت. قُشَیْری هم این حکایت را از راویان موثق شنیده و خود هم اهل نقل و روایت بود و نه پنداریم که ذهن وی آن مایه شکفته و روشن شده بود که بتواند در صحت آن ها تردید کند و ما می دانیم که هر فرد انسان ترکیبی است از عوامل قوت و ضعف و چاره گری و بیچارگی و قُشَیْری نیز پیش از هر چیز انسان بود و از پنجه ی وهم نمی توانست رها بماند و آزاد باشد و به قوی ترین احتمال آن چه را نقل کرده بدان مؤمن بوده و قصد بازار گرم کردن نداشته است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

از این ها که بگذریم بی گمان رساله ی قشیریّه یکی از مآخذ و اسناد مهم و معتبر تصوّف است و کسانی که بخواهند از اصول طریقت یا تاریخ تصوّف اطلاع درست و مستند داشته باشند از مطالعه و مراجعه ی بدین کتاب هرگز بی نیاز نخواهند بود. ( همان :۶۲، ۶۵)
رساله ی قُشَیْری قدیم ترین نسخه ی معروف آن در داماد ابراهیم پاشا به شماره ی (۷۳۹ ) در (۲۱۷) ورق است ختم کتابت آن در سلخ رمضان (۴۸۸ ) بوده دارای دو سماع است یکی از آن ها این است: سمع هذه الرّساله جمیعها من اوّلها الی آخرها علی الوجه عن الشیخ الزاهد ابی سعد احمدبن الحسن الطوسی المعروف بخویشاوند فی حرم الله تعالی مقابل الکعبه بباب الندوه الشیخ …(چهار نفر) و صحّ سماعهم فی ذی الحجه سنه( ۴۸۹)ریتر وصف این نسخه را در سال سوم مجله ی( Oriens) در مقاله ای آورده است. (همان:۷)
۳-۱-۱۰ سبک قشیری
«رساله قشیری در دوره ای پدید آمده که در مقوله ی تطور زبان حالت بین و بین دارد، نکته مهم این که برخی تحولات آوایی در این اثر دو گونه ی پیش و پس از تحول را باهم دارد.این اثر متعلق به نیمه دوم قرن پنجم است. محتوا و شیوه ی بیان وتدوین آن بر آثار بسیاری از نوع آن تأثیر داشته است. این ترجمه به سیاق و سبک نثر مرسل و ساده است درصد واژگان عربی در آن نسبت به آثار دوره ترجمه ی آن کم تر است. جملات آن کوتاه و شیوه ی آن به ایجاز گرایش دارد موسیقی متن آن طبیعی است. معادل های واژگانی فارسی ارزشمند و رسا و برای برخی اصطلاحات عرفانی در آن قابل توجّه است. البتّه دکتر خانلری در دستور تاریخی زبان فارسی به طور مفصل خصوصیّات زبانی دوره ی تألیف و ترجمه ی رساله را تحت عنوان دوره ی رشد و تکوین از قرن (چهار تا هشت) مورد بررسی قرار داده است . به طور کلی آن چه راجع به ترجمه رساله قشیری می توان گفت این است که نثر این اثر نثری ساده و روشن ومبتنی بر جملات کوتاه و خالی از لغات عربی و مهجور، یا به دیگر بیان همان نثر مرسل است.رساله قشیریّه از جمله آثار ارزنده ی صوفیانه استکه در دوره ای پدید آمده است کهدر مقوله ی تطوّر زبان،حالت بین بین دارد.نکته ی مهم این که برخی از تحولات آوایی در این اثر دو گونه ی پیش و پس از تحول را با هم دارد واز این جهت نیز اثری ارزشمند است. از لحاظ رسم الخط می توان به چند نمونه از مواردی که در مقاله حمید طاهری به کار رفته است، اشاره کرد:
۱- وند «تر» در صفت های تفضیلی گاه پیوسته و گاه جدا نوشته می شود: گویند: «هیچ خواب ن
یست گران تر از شهوت». (۴/۴۵)
«خدای هیچ بنده را مبتلا نکرد بچیزی سختر از غفلت و سختی دل». (۱۳-۱۴/۴۵)
از لحاظ برخی ویژگی های آوایی می توان گفت:
۱-«بدالدر صامت ها »ب/ف:زبان(زفان)(۶/۱۸۵)
۲-«ابدال در مصوّت »ماهار (مهار):۱۶(/۶۷)
۳-« ادغام واج های همگون»:هیچیز(هیچ چیز)، (۷/۶۳). . .
از لحاظ ویژگی های نحوی می توان گفت:
۱-«طریقه جمع بستن کلمات:»(فرشتگان۲۱/۴۹، مردگان۲/۳۶)
۲-«جمع کلمات عربی »با «ان«فارسی»: (صدیقان۱۹/۴۳). . . (طاهری/۱۳۸۹: اردیبهشت)
۳-۲ خواجه عبدالله انصاری
۳ -۲-۱ زندگینامه
چون پیغمبر اسلام از جور و جفای کافران و منافقان مکه به مدینه مهاجرت کردند، آنان که همراه او بودند مهاجران نامیده شدند و یاران او که در مدینه بودند انصار نامیده شدند، و چون برای ورود آن حضرت به خانه انصار داوطلب زیاد بود، فرمودند شتر من درب خانه ی هرکه خوابید آنجا فرود خواهیم آمدو شتر درب خانه ابو ایّوب زانو زد و حضرت آنجا پیاده شد و به خانه ی او وارد گردید.در زمان خلافت «عثمان»ابو منصور محمّد انصاری پسر ابو ایّوب به خراسان آمد و در هرات که از شهر های بزرگ و مهم خراسان بود جایگزین شد، و در آنجا با زنی از خانواده شریف ازدواج کرد، و پس از شش نسل از نواده های ابو ایّوب، در ماه شعبان و بهار سال(۹۳۶) هجری از ابو منصور محمّد انصاری در کُهندزهرات پسری چهره به جهان گشود که او را عبدالله نام نهادند.به دلیل سفر های زیاد سرانجام به خراسان آمد.
شیخ الاسلام ابواسمعیل عبدالله بی ابی منصور محمّدانصاری الهروی- (۳۹۶-۴۸۱) شهرت داشت- در خراسان می زیست که اهمیت او در تاریخ تصوف آشکار است و از او آثار فراوانی به جا مانده است. شیخ الاسلام ابواسمعیل عبدالله بن محمّد انصاری الهروی، از عرفای مشهور و از نویسندگان صاحب ذوق و صاحب سبک فارسی است. مادرش اهل بلخ بود، وی به سال(۳۹۶هـ.ق)در شهر هرات – که اکنون در غرب کابل، پایتخت افغانستان، قرار دارد- به دنیا آمد. استعداد فوق العاده و درک و فهم بیش از حد او چنان بود که از خردی، زبانی گویا و طبعی توانا داشت؛ چنان که شعر عربی و پارسی نیک می سرود و در جوانی در علوم ادبی و دینی و حفظ اشعار عرب شهرت داشت، به ویژه در «حدیث»، توانا و صاحب اطلاعات و نوشته های فراوان بود. وی در فقه روش احمد بن حنبل را داشت. خواجه در تصوف از شیخ ابوالحسن خرقانی تعلیم گرفته و جانشین او بود و علاوه بر او، از مشاهیر متصوفه عهد خود مانند شیخ ابوسعید ابی الخیر نیز فایده ها بر گرفت.(انصاری/۱۳۸۳: ۹، ۱۰)
۳-۲-۲ آثار خواجه عبدالله انصاری
از میان این آثار ترجمه و املای طبقات الصوفیه سلمی به لهجه ی هروی است که از آثار بسیار معتبر پارسی و از کتب مشهور خواجه عبدالله انصاری است. طبقات الصوفیه را با عبدالرحمن محمّدبن حسین سلمی نیشابوری(م. ۴۱۲) به زبان عربی ترجمه کرده و آن را در بیان احوال و اقوال پنج طبقه از مشایخ نگاشته است. خواجه عبدالله انصاری بنابرآنچه جامی در کتاب نفحات الانس گفته است، آن را در مجالس صحبت و مجامع تذکیر و موعظت بیان می فرمودند و سخنان دیگر بعضی از مشایخ در آن کتاب ذکر نشده و بعضی از ذوقیات خود را بر آن افزوده و یکی از شاگردان وی، بنابر رسم مجالس صوفیه، آنچه را که خواجه در ترجمه و شرح و اضافات بر طبقات الصوفیه در مجالس بیان می کرد، فراهم آورده و می نوشت که از مجموعه ی آن، امروز کتاب طبقات الصوفیه ی پارسی انصاری باقی مانده است. از دیگر آثار او، تفسیری است که بر قرآن نوشته بود. آگاهیم که تفسیرهای مهم صوفیه در ایران از حدود قرن پنجم به بعد پیدا شد ونمونه آشکار آن همین تفسیرکشف الاسرار خواجه عبدالله انصاری است که تا کنون پا برجامانده است. خواجه در سال (۵۳۰) یعنی نیم قرن پس از زندگانی پیر هرات، امام احمد میبدی تفسیر قرآن کریم را به نام کشف الاسرار تألیف کرد که متکی برتعلیمات پیر هرات است. (روان فرهادی/ ۱۳۸۹: ۱۶) از دیگر آثار خواجه عبدالله انصاری، رسالات او است که از همه آثار دیگرش مشهورتر است و عبارت است از رسائلی که به نثر موزون شبیه به نثر مسجع نوشته است، مانند: مناجات نامه، نصایح، زادلعارفین، کنزالسالکین، قلندرنامه، محبت نامه، هفت حصار، رساله دل و جان، رساله ی واردات و الهی نامه. وی شعر می سرود و تعدادی از اشعار خود را در رسالات خویش آورده است، اما شهرتش برای اشعاری نیست که از وی مانده، بلکه به دلیل رسالات و کتب مشهوری است که پدید آورده و از او در دست داریم. (انصاری/۱۳۹۱: ۱۱،۱۲)
۳-۲-۳ علل المقامات
از رساله ی علل المقامات نسخه واحد به دست است و تاریخ کتابت آن (۶۲۰) و صور آن خوانا و روشن است(کتابخانه ی وین– اتریش). استاد بورکوی آنرا دوبار چاپ کرده است. چنانکه ذهبی در أتاریخ العالم» می نگارد (نسخه ی خطی موزه بریتانیا) که ابوالفتح عبدالملک بن ابی القاسم کروخی، سخنان پیر هرات را به ما رسانیده است.آنچه قابل توجه است، ارتباط نیرومند هر مطلب بلکه هر کلمه ی علل المقامات، با متن منازل السّائرین می باشد و به نیکویی دانسته می شود که هر دو، کلام یک گوینده است.
از این همه بر می آید که علل المقامات، ثمره ی ارشاد سالیان واپسین زندگانی شیخ السلام می باشد که چندی پس از زمان تالیف کتاب منازل السّائرین، توسط کروخی در قید تحریر آمده است. متن علل المقامات، در این مجموعه، با رعایت نوبت باب های منازل السّائرین در قسمت شرح باب ها آمده است. برای خلوت کار مراجعان، که بخواهند همه متن علل را در این مجموعه بیابند، در
آخر پیشگفتار، یک فهرست داده شده، و در آن فصل های علل المقامات، مطابق نوبت اصلی با قید باب آن در این مجموعه مشخص شده است. یکی از عرفای اندلس به نام ابن عارف (متوفی ۵۳۶) کتابی به نام «محاسن المجالس» به زبان عربی نگاشته است(چاپ پاریس ۱۹۳۳ از روی مطالعات پلاسیوس عربی شناسی اسپانیایی). عربی شناس معاصر فرانسوی برونو «هلف»، در مجله ی مطالعات اسلامی پاریس(۱۹۷۱) با مقابله یک نسخه ی خطی قدیمتر محاسن المجالس که در دسترس پلاسیوس نبوده، برای کشف متن صحیح علل، کوشش های بیشتر کرده است که در اینجا در نظر گرفته شده است.(همان:۱۵، ۱۶)
۳-۲-۴ مناجات های خواجه عبدالله انصاری:
می دانیم که اکثر مناجات های خواجه عبدالله انصاری هروی، به صورت بیان وجدانگیز و از روی ایجاب گفتار راز و نیاز، به عبارت ساده آمده است، و اکثر آن فارسی می باشد. در می یابیم که در مناجات ها، و نیز در پندها، مطالب دشوار عرفانی به کلمات ساده آمده است. در می یابیم که در مناجات ها، و نیز در پندها، مطالب دشوار عرفانی به کلمات ساده آمده است.از اینجا است که در قسمت شرح منازل السّائرین،بعضی از این مناجات ها از روی کتب معتبر قدیم،یعنی طبقات الصوفیه و تفسیر خواجه عبدالله انصاری گرفته شده است.(روان فرهادی/۱۳۸۷: ۱۷)
۳-۲-۵ منازل السائرین
به علاوه آنچه خواجه در مقدمه منازل السائرین فرموده است، در آخر باید کلمه یی از رساله ی «نهج الخاص» ابومنصور معمربن احمد بن زیاد اصفهانی (متوفی ۴۱۸) گفت که از رساله هاا ست در چهل باب (باب التوبه، باب الاراده باب الصدق، باب الاخلاص، باب المحاسبه و غیره) که هر کدام به سه مقام تقسیم شده است. خواجه در طبقات الصوفیه از نهج الخاص و مولف آن یاد می کند. استاد بورکوی در مجموعه طه حسین (قاهره ۱۹۶۲) از روس نسخه ی استانبول، متن عربی رساله را چاپ کرده و در مقدمه ای به زبان فرانسوی آن را با منازل السائرین مقایسه کرده است.
شرح مناز السائرین در اینجا متکی بر بیانات پیر هرات از آثار دیگر خود وی می باشد و عقیده داریم که بزرگتریم شارح الاسلام، خود اوست. (همان:۱۹)
۳-۲-۶ وفات خواجه عبدالله انصاری
خواجه عبدالله انصاری اقامتش بیشتر در هرات بود و در آنجا به تعلیم و ارشاد می پرداخت تا به سال(۴۸۱ هـ.ق) درگذشت.آرامگاه او در هشت کیلومتری شمال ولایت هرات واقع در افغانستان کنونی است.(انصاری/۱۳۹۱: ۱۱،۱۲)
۳-۲-۷ سبک خواجه عبدالله انصاری
«عبدالله انصاری در نثر مسجع بسیار خوش درخشید و او را نخستین سجع ساز دری می نامند.» و منازل السائرین مهم ترین و پخته ترین کتاب درسی عرفانی، در سیر و سلوک است. روش کتاب، تلفیقی از روش های روایی، عرفانی و فلسفی– عقلی است که در پاسخ به در خواست شاگردانش تألیف شده است. ده باب اصلی کتاب، شامل بدایات، ابواب، معاملات، اخلاق، اصول، وادی ها، احوال، ولایات، حقایق ونهایات است که هر باب نیز ده بخش دارد. برای نمونه، باب چهارم با نام اخلاق، از عنوان های :صبر، رضا، شکر، حیا، صدق، ایثار، خلق، تواضع، فتوا، و انبساط تشکیل یافته است. باب صدم کتاب یا باب آخر، باب توحید نامیده شده است. (کوشکی/۱۳۸۶: ۱) حسین آهی درباره سبک خواجه در مقدمه طبقات صوفیه چنین می نگارد: «سبک خواجه در واقع همان شیوه مجلس گویان صوفی و اهل منبر است وآن را واسطه ی نثر مرسل و نثر مصنوع می توان بر شمرد که نوعی وزن و حالتی از شعر در آن احساس می شود.» (پویان/۱۳۸۸: ۲۴۰)
۳-۳ ابوالحسن علی ابن عثمان هجویری
۳-۳-۱زندگینامه
ابوالحسن علی بن عثمان بن علی جلابی هجویری صوفی ایرانی سده پنجم هجری در هجویر از مضافات غزنه(افغانستان کنونی) متولد شد. در چاپ لاهور از کتاب کشف المحجوب نام او «حضرت داتا گنج بخش» یاد شده است. از حیات او چندان چیزی نمی دانیم و هر چه می دانیم برگفته از مطالب پراکنده ای است که در تضاعیف کتاب خود به مناسبت های گوناگون یاد کرده است. وی تصوف را از ابوالفضل محمّدبن حسن ختّلی فرا گرفت، که او شاگرد ابوالحن حصری (وفات، ۳۷۱ه. ق) بوده است. در حقیقت هجویری از طریق ختلی، حصری و ابوبکر شبلی انتساب روحانی خود را به جنید بغدادی (وفات، ۲۷۹ه. ق) بیان می دارد. این طریقت، نقطه ی مقابل مکتب بایزید بسطامی یعنی طیفوریان بوده است که مبلّغ «سکر» بوده، در صورتی که جنید «صحو» را بر «سکر» ترجیح می نهاده است «و ختلی گفتی که سکر، بازیگاه کودکان است، و صحو فناگاه مردان». و باز می گوید «مشایخ من … جمله جنیدی بوده اند که طریق وی مبنی بر صحو است». یکی دیگر از پیران او ابوالعباس احمد بن محمّد اشقانی یا (شقانی) بوده است. و شقاقی یا شقانی نسبت است به شقان که روستایی نزدیک نیشابور است. ورود هجویری به طریقت صوفیه، در دورانی پر آشوب صورت گرفته که از اختلاف شدید فرقه های گوناگون عقیدتی به همرسیده بوده، و او ظاهر ًبا حشویه گلاویز بوده است که تعبد ایشان به ظاهر عبارات کتاب مجید و اخابر و احادیث مشهور است. و او از این مطلب شرحی نسبتاً مبسوط نوشته است. ظاهرا او را به ازدواجی ناخواسته مجبور ساخته بوده اند، و او پس از یازده یا(پانزده) سال پافشاری و امتناع، سرانجام در دام افتاده. «و مرا که علی عثمان جلابی ام از پس آن یازده یا پانزده از آفت ترویج نگاه داشته بود تقدیر کرد تا به فتنه در افتادم. . . بی آنکه رویت بوده بُوَد، و یک سال مستغرق آن بودم، چنانکه نزدیک بود که دین بر من تباه شدی، تا حق تعالی به کمال فضل و تمام لطف خود عصمت خود به استقبال دل بیچاره من
فرستاد، و به رحمت خلاصی ارزانی داشت.»
هجویری مسافرت های بسیاری کرده چنانکه بنا بر مندرجات کتاب کشف المحجوب او را در ماوراءالنهر، در دیار آذربایجان در بسطام، در خراسان، در نیشابور، در خراسان، در طوس، در دیار هند، در شام، در بیت الجن «دمشق» و رمله ی بیت المقدس می بینیم. گذشته از دو پیری که یاد کردیم هجویری از مصاحبت ابوالقاسم علی کرکانی (وفات ۴۵۰ه. ق) نیز بهره ها برده، او را «شیخ المشایخ » و «قطب المدار» خوانده و در حل مشکلات از او یاری گرفته است. این شیخ ابوالقاسم کرکانی همان شخصی است که در طوس با ابوسعید میهنی بر یک تخت نشسته بود، و ابوسعید با اشرافی که ظاهراً بر باطن مریدان خویش داشته، در جواب مریدی گفته بود « هر که خواهد که دو پادشاه بهم بیند بر یک تخت و بر یک دل، گو در نگر!» و شیخ مذکور ابوالقاسم کرکانی است که بنا بر قول دولتشاه سمرقندی از گزاردن نماز بر گور یا جنازه فردوسی خودداری کرد! شخصیت دیگری که هجویری او را دیده یا از روحانیت بهره برده ابوالقاسم قشیری است، که از او و سخنان او با احترام و بزرگداشت خاصی یاد می کند. همین طور از ابوسعید ابی الخیر با اعزاز بسیار یاد می کند و او را «شاهنشاه محبان، ملک الملوک صوفیان » می خواند و می گوید « سلطان طریقت بود، و جمله اهل زمانه او را مسخر بودند: گروهی به دیدار و گروهی به اعتقاد و گروهی به قوت حال ف و او عالم بود به فنون علم، و روزگاری عجیب داشت و شأنی عظیم». از اینها گذشته، هجویری به سخنان یحیی بن زکریا رازی (وفات، ۲۵۸ه. ق) بسیار علاقمند بوده. و نیز ازمشایخی که دل جلابی را شکار کرده بود ابوعبدالله محمّد معروف به حکیم ترمذی است وی به حسین منصور حلاج نیز دلبسته بوده و از «پنجاه پاره» آثار او در خوزستان و فارس و خراسان و بغداد و شیوع آنها یاد می کند، و او را از نسبت «شیادی و ساحری و الحاد» تبرئه می کند. (عابدی/۱۳۹۲: ۱۵،۱۷)
۳-۳-۲ آثار هجویری
از آثار او، ژوکوفسکی و نیکلسون ده مورد یاد کرده اند که از گفتارهای خود او مستفاد می شود. همین طور تصریح می کند که کسانی دیوان اشعار و کتاب دیگری از آن او را دزدیده اند و به نام خود منتشر ساخته اند که بنا الفنا و البقاء یاد می کند، اسرارالخرق والملونات، البیان لاهل العیان، الرعایه لحقوق الله، تعالی، دیوان، کتاب فنا و بقا، کشف المحجوب، منهاج الدین، کتاب یا رساله ای در ایمان و باز کتاب منهاج الدین او چنین سرنوشتی داشته است. و لذا در کشف المحجوب حدود بیست و هشت (۲۸) مورد نام خویش را یاد می کند، تا این کتاب نیز دچار چنان سرنوشتی نگردد. (همان:۲۳، ۲۴)
۳-۳-۳ کشف المحجوب
اما کشف المحجوب را هجویری در پاسخ سوالات کلامی – عرفانی ابوسعید هجویری نام که هم شهری او بوده به رشته نگارش در اورده، این سائل ده (۱۰) سوال پرسیده ، به شرح زیر :
تحقیق طریقت تصوف
کیفیت مقامات ایشان
بیان مذاهب و مقمات ایشان
بیان رموز و اشارات ایشان
چگونگی محبت خداوند

۹۰/۲۹^d

۶

۲۳۲/۱۵^b

۶۲/۶۲^b

۰۲۹/۰^ab

۹۴/۷۷^b

۸۰/۵۲^b

۷۰/۳۸^b

۳/۳۲^b

SEM

۰۶۰/۰

۱۷۰/۰

۰۱۳/۰

۲۸۷/۰

۰۱/۰

۰۱۱/۰

۰۱۲/۰

P-value

۰۰۰۱/۰

۰۰۰۱/۰

۰۰۰۱/۰

۰۰۰۱/۰

۰۰۰۱/۰

۰۰۰۱/۰

۰۰۰۱/۰

*- SEM: خطای استاندارد میانگین، a: بخش سریع تجزیه، b: بخش نامحلول قابل تجزیه، a+b: ضریب تجزیه پذیری بالقوه، c: ثابت نرخ تجزیه، تیمار۱: ریشه چغندر علوفه ای، تیمار۲: برگ وطوقه چغندر علوفه ای، تیمار۳: بوته کامل چغندر علوفه ای، تیمار۴: سیلاژ ریشه چغندر علوفه ای همراه کاه گندم، تیمار۵: سیلاژ برگ وطوقه چغندر علوفه ای، تیمار۶: سیلاژ بوته کامل چغندر علوفه ای همراه کاه گندم.

محققان مزایای افزودن کربوهیدراتها را به علوفه ها نشان دادند و بیان کردند که تخمیر در این حالت بهبود مییابد (Ohyama et al., 1975). محققین مشاهده کردند زمانی که لیگنین افزایش مییابد، مقدار تجزیه پذیری مؤثر کاهش مییابد همچنین، ممکن است با کاهش سرعت عبور این گونه از شکمبه، مدت زمان ابقاء آن در شکمبه بیشتر شده است و در نتیجه میزان تجزیه پذیری مواد نامحلول (b) بهبود یافته است (Rumsey and Lindahl, 1982). تجزیهپذیری پروتئین ریشه‌ها در شکمبه بالا و در حدود۸۰ تا ۸۵ درصد می‌باشد. چغندرعلوفه‌ای در مقایسه با چغندرقند دارای پروتئین خام بیشتر و قابلیت تجزیه‌پذیری بیشتر است(صوفی سیاوش، ۱۳۸۸). تجزیهپذیری مؤثر چغندرعلوفهای برای ۰۲/۰ ،۰۵/۰، ۰۸/۰ به ترتیب ۳/۷۶ ، ۷/۵۶ و۲/۶۰ درصد گزارش شد(Jenkinson . B. A. B, 2013) .

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴-۵-آزمون خوش خوراکی به روش کافه تریا:
برای این منظور تیمارهای مورد بررسی به مقدار ۳ کیلوگرم در ظروف پلاستیکی با اندازه و رنگ یکسان به طور تصادفی در اختیار ۵ راس بره نر بالغ با وزن بدنی و سن حدود یکسان قرار گرفته و پس از زمان ۲۰ دقیقه ظروف جمع آوری شده و مقدار مصرف شده در ۳ تکرار اندازه‌گیری می‌شود. گوسفندها به مدت یک هفته با جیره شامل چغندرعلوفه‌ای کامل در یک دوره عادت پذیری تغذیه شدند. سپس داده‌های حاصل در یک طرح کاملاتصادفی با ۶ تیمار و ۳ تکرار مورد بررسی قرار می‌گیرد. مطالعات محققان بر روی لگوم ها وگراس هانشان داده شده است که برگ های گیاه بیش از ساقه های گیاه مورد چرا قرار می گیرند و هرچه نسبت برگ به ساقه بیشتر باشد آن گیاه خوشخوراک تر است. با توجه به اینکه در شرایط و مراحل فنولوژیکی یکسان، گیاهان پربرگ و بوتهای دارای پروتئین بیشتری نسبت به ساقه و برگ گراس ها هستند این امر باعث افزایش خوشخوراکی میشود Hendrickson and Asmussen., 1981)). قدسی رائی (۱۳۷۶) عوامل مؤثر بر خوشخوراکی گونه های مهم مرتعی منطقه چهار باغ گرگان را در سه مرحله رویشی، گلدهی و پایان رشد در ارتباط با ۵ گونه مهم مرتعی برای گوسفند مورد مطالعه قرار داده و تأثیر مواد شیمیایی و برخی عوامل مورفولوژیکی گیاهان را بر خوشخوراکی آنها بررسی کردند. نتایج ایشان نشان داد که مقدار فیبر خام، پروتئین خام، نسبت وزنی برگ به ساقه و قدرت کشش برگ از جمله عوامل مؤثر بر خوشخوراکی اکثر گونه ها بود. محققان دیگری گزارش کردند که ترکیبات گیاه مانند تانن و فیبر هر چه بیشتر باشد خوشخوراکی گیاه کاهش می یابد (Alonso Diaz., 2008). نتایج حاصل از آزمون فوق به شرح ذیل حاصل گردید. بیشترین درصد خوش خوراکی مربوط به تیمار یک که شامل ریشه چغندرعلوفهای بود وکمترین خوشخوراکی مربوط به تیمار۲ که شامل برگ و چغندرعلوفهای بود در بین تیمارهای سیلو شده بیشترین خوش خوراکی مربوط به تیمار ۴ که شامل سیلاژ ریشه چغندرعلوفهای همراه کاه بود، وکمترین خوش خوراکی دربین تیمارهای سیلو شده مربوط به تیمار ۵ که شامل سیلاژ برگ و طوقه چغندرعلوفهای بود. که در مجموع اختلاف معنیداری بین تیمارهای مختلف وجود داشت(۰۵/۰>P). بسیاری از محققان رابطه بین کیفیت علوفه وترجیح غذایی دام را بررسی کردهاند. برخی محققان نظیرJohnson,1988),(Barascak,1994),),(Marten et al.,1987),
(Owen-smith and Cooper, 1987),(Smith and Hubbard, 1954) ,(Jones et al,1994) دریافتند که عوامل شیمیایی گیاهان برروی خوشخوراکی آنها تأثیری ندارد.در مقابل محققانی مثل،(Heady,1964),(Ghererdi 1991),(O Readgain 1993), دریافتند که ترکیبات شیمیایی گیاهان با خوشخوراکی آنها بسیار مرتبط است. بنا به اظهارت (Willms,1978),(Arzani,2009) ترکیبات شیمیایی گیاهان از عوامل مهم تعیین کننده خوشخوراکی گونه های گیاهی است.

ضریب تبدیل غذایی.
همان طور که اشاره شد، میزان خوراک مصرفی هر واحد آزمایشی به شکل جداگانه اندازه‌گیری شد. همچنین وزن بدن کل جوجه‌ها در پایان هر دوره نیز اندازه‌گیری شد. با توجه به داده‌های بدست آمده، ضریب تبدیل غذایی هر واحد آزمایشی به طور جداگانه، با بهره گرفتن از فرمول ۲-۷ محاسبه شد:
فرمول ۲-۷٫
=ضریب تبدیل غذایی هر دوره
خوراک مصرفی در دوره
افزایش وزن دوره
محاسبه تلفات و تلفات ناشی از آسیت:
در طول دوره‌ی آزمایش، تلفات هر تکرار روزانه ثبت و کالبد گشایی شدند. در صورتی که علائم کلینیکی آسیت را نشان می‌دادند (تجمع آب در ناحیه شکمی) از قلب، کبد و مایع آسیت نمونه‌برداری صورت می‌گرفت و جهت تعیین درصد تلفات هر تیمار در کل دوره، تلفات هر واحد آزمایشی شمارش و درصد آن نسبت به کل جوجه‌ها در آغاز همان دوره محاسبه گردید.
محاسبه شیوع آسیت و برش قلب:
بعد از تجزیه لاشه و خارج کردن قلب‌ها از بدن پرندگان زنده و همچنین قلب‌های بدست آمده از تلفات ناشی از آسیت، شاخص قلب به روش روزی و کاریلو^[۲۳۸]، ۱۹۹۱ محاسبه گردید (فرمول ۲-۸). پرندگانی که شاخص قلب بین ۲۵/۰ تا ۲۹/۰ داشتند، هرچند سایر عوامل کلینیکی آسیت مانند تجمع آب در محیط شکمی را نشان ندادند به عنوان پرندگانی که آسیت در آن‌ها شایع^[۲۳۹] است محاسبه شدند و شاخص قلب بالاتر از ۲۹/۰ به­عنوان پرنده مبتلا به آسیت درنظر گرفته شد (جولیان، ۱۹۹۳, وایدمن و تاکت^[۲۴۰]، ۲۰۰۰, دانشیار و همکاران، ۲۰۰۹).
= نسبت وزنی بطن راست به کل بطن­ها
وزن کل بطن­ها
وزن بطن راست
۱۰۰ ×
فرمول ۲-۸
اندازه‌گیری دمای مقعد:
در روزهای ۳۵ و ۴۸ از هر تکرار ۲ پرنده از هر تکرار انتخاب شد و با بهره گرفتن از دماسنج طبی، دمای مقعد اندازه‌گیری شد.
تجزیه لاشه:
در روزهای ۳۵ و ۴۸ از هر تکرار ۲ پرنده از متوسط وزن آن انتخاب و کشتار شد. پس از کشتار و انجام عملیات پرکنی، جدا کردن سر و پاها و خالی نمودن محتویات شکم، قلب، کبد، طحال سرخرگ ششی و شش‌ها به طور سالم استخراج گردید و بعد از وزن کردن و قرار دادن در محلول‌های نگه­دارنده جهت آزمایش‌های تکمیلی به آزمایشگاه فرستاده شد.
آزمایش‌های مربوط به اندازه‌گیری فراسنجه‌های خونی:
در تمام آزمایش‌های انجام شده در روزهای ۲۱، ۴۲ و ۴۸ روزگی بعد از زدن شماره بال از هر تکرار از دو پرنده با بهره گرفتن از سرنگ ۲ میلی‌لیتری، از ورید بال خون گیری به عمل آمد. خون گیری شامل خون کامل که در میکروتیوب دارای ماده ضد انعقاد جهت شمارش سلول‌های خونی در دمای عادی نگه داری شد ( گروس و سیگل^[۲۴۱]، ۱۹۸۳). حجم مشخص خون (۲ سی سی خون) بدون ماده ضد انعقاد جهت اندازه‌گیری هماتوکریت و سرم خون جهت آزمایش‌هایی که به سرم نیاز داشت و خونی که به آن ماده ضد انعقاد اضافه می‌شد جهت بدست آوردن پلاسما برای آزمایش‌هایی که به پلاسما نیاز داشت. در این پژوهش از هپارین و ا دی تی آی^[۲۴۲] به عنوان ماده ضد انعقاد استفاده گردید. بلافاصله پس از پایان خون گیری، پلاسما و سرم نمونه‌ها توسط دستگاه سانتریفیوژ با سرعت ۵۰۰۰ دور در دقیقه و به مدت ۲۰ دقیقه تفکیک و تا زمان انجام آزمایش‌ها در دمای ۲۰- درجه سانتی‌گراد نگهداری شد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

اندازه‌گیری فشار جزئی دی‌اکسیدکربن و اکسیژن در خون:
جهت اندازه‌گیری فشار جزئی دی‌اکسیدکربن و اکسیژن در خون از دستگاه آنالیزور گازهای خونی^[۲۴۳] استفاده شد که بر اساس دما تصحیح انجام گرفت. در این دستگاه از یک سنسور الکتروشیمیایی جهت اندازه‌گیری فشار جزئی دی‌اکسیدکربن و اکسیژن در خون استفاده شد. در این سنسور الکترودی از جنس پلاتین و یک آنٌد از جنس نقره به کار برده شده بود. در این طرح، کاتد دو الکترولیت از محلول آزمایش (خون) جدا بوده و تنها یک غشا که نسبت به اکسیژن نفوذ پذیری داشته باشد، در مقابل خون قرار می‌گیرد. این غشاء نسبت به نفوذ آب، پروتئین‌ها و سلول‌های خونی و یون‌های آن مقاوم بود. این الکترود، یک الکترود قطبی بوده که در آن اکسیژن مصرف می‌شود. که در نتیجه، جریان الکتریکی حاصل از الکترون‌های مصرف شده، به وجود می‌آید. اگر ولتاژ پلاریزه E در مقدار ثابتی قرار بگیرد، میزان جریان قرائت شده توسط آمپرمتر به صورت خطی با میزان فشار جزئی اکسیژن رابطه خواهد داشت. اصول کار این دستگاه بر اساس تغییر رنگ خون اشباع شده از اکسیژن و خون اشباع شده از دی‌اکسید کربن استوار است.
شمارش، اندازه‌گیری و تعیین نسبت سلول‌های خونی.
فراسنجه‌های خونی شامل تعداد هتروفیل، لنفوسیت، مونوسیت، ائوزینوفیل و بازوفیل از طریق تهیه گسترش و شمارش به روش مستقیم تعیین درصد آن تعیین شدند (منصور- غنایی و همکاران، ۲۰۰۵).
اندازه‌گیری ویسکوزیته خون و پلاسما:
ویسکوزیته خون کامل هپارینه شده و پلاسما در دمای ۴۰ درجه سانتی‌گراد با ۱ میلی لیتر نمونه با بهره گرفتن از صفحات ویسکومتر^[۲۴۴] اندازه‌گیری شد (والتو و همکاران، ۲۰۰۱).
اندازه‌گیری میزان پروتئین‌های سرم خون:
اندازه‌گیری پروتئین‌های گلوبولینی خون و مایع آسیت شامل پروتئین کل و آلبومین توسط کیت‌های اختصاصی ساخت شرکت بیوسیستم کشور اسپانیا با بهره گرفتن از روش اسپکتوفتومتری انجام شد. پروتئین کل در طول موج ۵۴۶ نانو­متر و آلبومین در طول موج ۶۴۰ نانومتر اندازه گیری شد. شاخص گرادیان آلبومین سرم-مایع آسیت^[۲۴۵] به صورت تفاوت غلظت آلبومین در سرم و مایع آسیت بدست آمد (منصور- غنایی و همکاران، ۲۰۰۵). به طور مشابه شاخص گرادیان پروتئین کل -مایع آسیت به صورت تفاوت غلظت پروتئین کل در سرم و مایع آسیت بدست آمد.
اندازه‌گیری فعالیت آلکالین فسفاتاز در خون:
آلکالین فسفاتاز (EC.3.1.3.1) نوعی فسفاتاز است که استرهای آلی اسید فسفریک را در pH قلیایی (۵/۱۰-۹) هیدرولیز می‌کند و فسفات را آزاد می کند. آلکالین فسفاتاز به عنوان یک تومور مارکر و یا شاخص بیماری‌های کبدی و استخوانی مطرح می‌باشد. برای اندازه‌گیری فعالیت آنزیم آلکالین فسفاتاز از کیت تکنیکون^[۲۴۶] به روش اسپکتوفتومتری استفاده شد و در نهایت فعالیت آنزیم با روش رنگ سنجی در طول موج ۴۰۵ نانومتر انجام شد.
اندازه‌گیری فعالیت آسپاراتات آمینوترانسفراز و آلانین آمینوترانسفراز خون:
میزان فعالیت آسپاراتات آمینوترانسفراز و آلانین آمینوترانسفراز سرم خون با بهره گرفتن از روش رنگ سنجی و کیت‌های پارس آزمون انجام گرفت و در نهایت در طول موج ۴۹۰ نانومتر با دستگاه اسپکتوفتومتر قرائت گردید.
اندازه‌گیری فعالیت گلوتامات دهیدروژناز^[۲۴۷] خون:
اندازه‌گیری فعالیت گلوتامات دهیدروژناز در سرم خون توسط روش رنگ سنجی با بهره گرفتن از کیت تجاری بیوویژن^[۲۴۸] انجام گرفت. گلوتامات دهیدروژناز آنزیمی است که مسئول تبدیل گلوتامات به آلفا کتوگلوتارات و واکنش برعکس است. این نشان می‌دهد که یک واسطه مهم بین مسیرهای متابولیک و کاتابولیک است. گلوتامات دهیدروژناز به صورت استکیومتری (یک به یک) گلوتامات را به عنوان یک سوبسترای اختصاصی مصرف می‌کند و NADH تولید می‌کند. در نتیجه این تغییرات تغییر رنگ حاصل می‌گردد که با طول موج ۴۵۰ نانومتر شناسایی شد (استوارت^[۲۴۹] و همکاران، ۱۹۸۰).
اندازه‌گیری T3 و T4^[250] خون:
غلظت این هورمون‌ها در سرم خون به صورت زیر اندازه‌گیری شد.
تری‌یدو تیرونین (T₃) :
به منظور اندازه‌گیری غلظت T₃ پلاسما از کیت تولیدی شرکت پیشتاز طب استفاده شد. این کیت به روش رقابتی و به کمک آنتی‌بادی‌های مونوکلونال طراحی گردیده است. در این روش چاهک‌ها توسط آنتی‌بادی مونوکلونال که بر علیه مولکول T₃ می‌باشد، پوشش داده می‌شوند. استانداردها و نمونه‌های پلاسما با آنتی‌بادی پوشش داده شده در ته چاهک‌ها مجاور می‌شوند و پس از انکوباسیون، T₃ که متصل به آنزیم هورسرادیش پراکسیداز^[۲۵۱] است به چاهک‌ها اضافه می‌شود؛ که این T₃ کنژوگه با T₃ نمونه‌ها در اتصال به آنتی‌بادی‌های کوت شده در چاهک‌ها رقابت می‌کند. بنابراین هرچه مقدار T₃ در نمونه بیشتر باشد، مقدار T₃ کنژوگه کمتری به آنتی‌بادی‌های کوت شده متصل می‌گردد و بالعکس. پس از شستشو، محلول رنگ زا که محتوی هیدروژن پراکسید و کروموژن است به داخل چاهک‌ها ریخته شده و انکوبه می‌گردد، که بعد از انکوباسیون رنگ آبی پدید آمده به صورت معکوس با غلظت T₃ موجود در نمونه‌ها متناسب است. برای جلوگیری از فعالیت بیش از اندازه و نامناسب آنزیم، محلول متوقف کننده افزوده می‌گردد که فعالیت آنزیم را مختل کرده و رنگ آبی را به زرد تبدیل می‌کند؛ که بهترین جذب نوری را در طول موج ۴۵۰ نانومتر خواهد داشت.
روش کار بدین صورت است که ۵۰ میکرو لیتر از هر استاندارد، سرم شاهد و نمونه را در هر چاهک ریخته، سپس ۵۰ میکرو لیتر از محلول اسی بافر^[۲۵۲] را به هر چاهک اضافه می‌کنیم. پلیت را به مدت ۱۵ ثانیه به آرامی تکان می‌دهیم تا محتویات چاهک‌ها به خوبی مخلوط شوند. سپس در چاهک‌ها را با برچسب مخصوص پلیت پوشانده و چاهک‌ها را به مدت ۳۰ دقیقه در درجه حرارت اتاق و در تاریکی انکوبه می‌کنیم. ۵۰ میکرو لیتر از محلول آنزیم کنژوگه را به هر چاهک اضافه کرده و مرحله انکوبه کردن را مجدداً تکرار می‌کنیم. در مرحله بعد محتویات چاهک‌ها را خالی کرده و چاهک‌ها را ۵ مرتبه با محلول شستشوی آماده مصرف می‌شوییم و در انتهای عملیات شستشو چاهک‌ها را در حالت وارونه و با ضربات ملایم بر روی یک کاغذ نم گیر می‌کوبیم تا قطرات اضافی خارج شوند. ۱۰۰ میکرو لیتر محلول رنگ زا را به هر چاهک اضافه و به مدت ۱۵ دقیقه در دمای اتاق و در تاریکی انکوبه می‌کنیم. با اضافه کردن ۱۰۰ میکرو لیتر محلول متوقف کننده^[۲۵۳] به هر چاهک، ادامه واکنش‌های آنزیمی را متوقف کرده و با بهره گرفتن از دستگاه الایزا ریدر و با فیلتر ۴۵۰ نانومتر جذب نوری هر چاهک را اندازه می‌گیریم.
تیروکسین (T₄) :
به منظور اندازه‌گیری غلظت T₄ پلاسمای خون نیز از کیت تولیدی شرکت پیشتاز طب استفاده شد. اساس آزمایش و مراحل انجام آن مشابه روش توضیح داده شده برای اندازه‌گیری غلظت T₃ است، با این تفاوت که به جای ۵۰ میکرو لیتر، از ۲۵ میکرو لیتر استاندارد، سرم شاهد و نمونه استفاده شده و از اولین مرحله انکوباسیون (پس از اضافه کردن اسی بافر) نیز صرف‌نظر می‌شود.
اندازه‌گیری نیتریک اکساید و اندوتلین ۱ در خون:
نیتریک اکساید:
برای اندازه‌گیری نیتریک اکساید کل از کیت شرکت لایف ساینس^[۲۵۴] با شماره کاتالوگ (ADI-917-020) و از دستگاه اسپکتوفتومتری استفاده شد. کلیات روش آن به صورت زیر است. اندازه‌گیری نیتریک اکساید به طور غیر مستقیم و از طریق اندازه‌گیری متابولیت‌های پایدار آن یعنی نیترات و نیتریت کل انجام گرفت. همبستگی بالایی میان تولید نیتریک اکساید در بدن و سطح نیترات و نیتریت کل در سرم، پلاسمای خون و ادرار وجود دارد (گرانگر^[۲۵۵] و همکاران، ۱۹۹۶) رایج‌ترین روش اندازه‌گیری نیترات و نیتریت کل، روش رنگ‌سنجی با بهره گرفتن از واکنش گریس^[۲۵۶] است، اساس این واکنش تشکیل یک کروموفور از دیآزوتاسیون یک سولفانیل آمید به کمک نیتریت در محیط اسیدی و ترکیب آن با یک آمین دو حلقه‌ای مثل^[۲۵۷] NEDD است (سان^[۲۵۸] و همکاران، ۲۰۰۳). ترکیب این دو تولید یک ماده رنگی می‌کند که در طول موج ۵۴۰ نانومتر خوانده شد و با بهره گرفتن از منحنی استاندارد بدست آمده غلظت نمونه‌ها محاسبه می‌گردد.

بازی تخیلی

این بازی از اصول و قواعدی که بر دنیای مادی حاکم است، پیروی نمی‌کند. برای مثال کودک تصور می‌کند یا وانمود می‌کند درخت است، یا ماهی است، یا سگی را که در کنارش نیست نوازش می‌کند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱۲

بازی حرکتی

بازی که شامل حرکت و جنب‌وجوش در هر مسیر و جهتی است. برای مثال تعقیب کردن و دنبال کردن همدیگر، گرگم به هوا، قایم باشک، بالا رفتن از درخت، پریدن از طناب و ….

۱۳

بازی مهارتی

کنترل عناصر فیزیکی و مؤثر محیطی. برای مثال، حفر کردن تونل، خراب کردن دیوار خانه متروکه، مسیر نهر آب را تغییر دادن، ساختن پناهگاه، آتش درست کردن.

۱۴

بازی با شیء

نوعی بازی که در آن دستکاری اشیاء و انجام دادن ماهرانه و هماهنگی چشم و دست بسیار زیاد و به به طرز جالبی استفاده می‌شود. به عنوان مثال، استفاده از هر شیء به شکل جدید و بدیع، ریختن وسایل در سبد و خالی کردن آن‌ها، بستن و باز کردن و…

۱۵

بازی اجرای نقش

این بازی چگونگی بودن و زندگی کردن را بررسی و کشف می‌کند. نقش اجرا شده می‌تواند مربوط به افراد داخل خانه یا بیرون از خانه، و اجتماع و تعاملات بین فردی باشد. برای مثال، جارو زدن اتاق‌های خانه، صحبت کردن با تلفن، رانندگی کردن، پرستاری از یک بیمار، رنگ زدن دیوارهای خانه.

۱۶

بازی صامت و بی‌صدا

بازی بی‌صدا مثل نگاه کردن به تصاویر کتاب، خط‌خطی کردن روی کاغذ، عروسک بازی، تکمیل جورچین ( پازل)، مهره به رشته کشیدن، چیدن اشیاء روی همدیگر و…. .

۱۷

بازی کلامی

این بازی مستلزم خواندن و نوشتن است، اما حساب کردن را شامل نمی‌شود. بازی زمانی به وسیلۀ کودکانی ترجیح داده می‌شود که زبان بیانی و نوشتاری را دوست دارند. بازی می‌تواند شامل هر چیزی باشد که بر کلمات نوشتاری تمرکز داشته باشد مثل بازی‌های دارای بخش کلامی، داستان‌گویی و کتاب‌خوانی، بازی‌های کلامی مهارت گوش دادن را بهبود می‌دهد و تعدا واژگان بیانی و درکی کودکان را افزایش می‌دهد، بنابراین در تقویت مهارت‌های ارتباطی و زبانی کودکان بسیار تأثیرگذار است

۱۸

بازی دارای منطق و استدلال

نوعی بازی که حساب کردن را شامل می‌شود. این بازی با استدلال و مرتب کردن ارتباط دارد و توانایی‌های حل مسئله، تمرکز بر اعداد، طرح و نقشه و برنامه‌ریزی و منطق کودکان را بهبود می‌دهد. کودکان دارای علایق منطقی، به طرف تجزیه و تحلیل و آزمایش و تجربه کردن پدیده‌ها گرایش دارند و در جستجوی بررسی توالی رویدادهایی که می‌بینند برمی‌آیند. اسباب‌بازی‌هایی که برای این نوع بازی کودکان ایده‌آل هستند عبارتند از پازل‌ها، بازی‌های عددی، مسائل ریاضی، بازی‌های دارای استراتژی و هر چیزی که کمک می‌کند کودکان از استدلال و منطق استفاده کنند.

۱۹

بازی درون فردی ( فردی)

این بازی فردی و متکی به خود است، و اندیشه و فکر درونی و آگاهی از احساسات را پرورش می‌دهد. در هنگام بازی کردن تکی یا انفرادی، کودکان عواطف و احساسات و افکار خودشان را می‌شناسند و چگونگی کنترل آن‌ها را می‌آموزند. این بازی اجازه می‌دهد کودکان محیط‌شان را کشف کنند و از فعالیت‌هایشان لذّت ببرند، بنابراین با به کار گرفتن تخیل کودکان، خودانگیزشی و عزت نفس و خودباوری آن‌ها را بهبود می‌دهد. بازی فردی به کودکان امکان می‌دهد خودشان محیط و شرایط بازی را خلق کنند و زمینه را برای بازی وانمودی که تخیل کودکان را به طور کامل به کار می‌گیرد، فراهم می‌سازد. معمولاً بازی، کودکان بسیاری را در کنار هم جمع می‌کند، امّا بازی مستقل و تکی جنبۀ مهمی از رشد دورۀ کودکی است. کودکانی که این بازی را ترجیح می‌دهند شاید کم‌رو و خجالتی باشند، اما وقتی به تنهایی بازی می‌کنند، توانایی آنان بی‌نهایت است.

۲۰

بازی میان فردی ( چند نفری)

این بازی ارتباط و کار گروهی را تقویت می‌کند، زیرا مستلزم درک دیگران و تعامل مثبت با هم‌بازی‌هاست. بازی کردن با دیگران به شکل دوستانه و همکارانه از طریق آموختن چگونگی درک احساسات دیگران و کار مشترک سازنده و موفقیت‌آمیز، کودکان را با تأثیر پویایی و انسجام گروهی آشنا می‌سازد. بازی بین فردی به تک تک کودکان می‌آموزد که چگونه به صورت گروهی و شراکتی کار کنند، افکار و ایده‌هایشان را مطرح کنند و به نقاط مشترک برسند، و برای رسیدن به اهداف گروهی احساس مسئولیت کرده و فعالیت کنند. این بازی کودکان را وادار می‌کند در مورد افکار و احساسات‌شان حرف بزنند و باعث می‌شود کودکان ببینند چگونه توان و انرژی که از سوی چند نفر هزینه می‌شود به نتایج موفقیت‌آمیزی منجر می‌شود.

نمودار (۴ـ۴): توزیع فراوانی گروه نمونه بر اساس سمت اداری ۸۶
نمودار (۴ـ۵): توزیع فراوانی گروه نمونه بر اساس سابقه کار ۸۷
نمودار (۴ـ۶): توزیع فراوانی گروه نمونه بر اساس سن ۸۸
نمودار (۴ـ۷): توزیع فراوانی گروه نمونه بر اساس وضعیت استخدامی ۸۹
فهرست اشکال
عنوان صفحه
شکل (۲ـ۱): سیر تکامل مشارکت اجتماعی ۲۹
شکل (٢ـ۲): استراتژی‌های مختلف مسئولیت اجتماعی سازمان ۴۳
شکل (۲ـ۳): مدل سه‌بعدی مسئولیت اجتماعی کارول ۴۹
شکل (۲ـ۴) ۴۹
چکیده
هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه بین مسئولیت اجتماعی با تعهد سازمانی در کارکنان بانک کشاورزی استان اردبیل بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه کارکنان بانک کشاورزی استان اردبیل تشکیل می‌دهند که در سال ۱۳۹۳ در مدیریت و شعبات بانک کشاورزی مشغول به کار بودند. برای این منظور تعداد ۱۲۵ نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند و به پرسشنامه‌های لازم پاسخ دادند. نتایج پژوهش نشان داد که بین مسئولیت اجتماعی و تعهد سازمانی رابطه معنی‌دار در سطح ۰۰۱/۰ وجود دارد؛ و همچنین بین مؤلفه‌‌های مسئولیت اجتماعی با تعهد سازمانی و مؤلفه‌ای تعهد سازمانی با مقیاس مسئولیت اجتماعی و نیز بین مؤلفه‌‌های در دو متغیر از نظر آماری رابطه معنی‌داری به دست آمد. متغیرهای رضایت شغلی و جنسیت رابطه معنی‌داری به دست آمد. بین تعهد سازمانی و متغیر‌های جمعیت‌شناختی ازجمله جنسیت، تحصیلات، وضعیت تأهل، سن، سابقه و وضعیت استخدامی ‌کارکنان و همچنین بین جنسیت، تحصیلات، وضعیت استخدامی‌ و سن کارکنان با مسئولیت اجتماعی رابطه معنی‌داری به دست آمد؛ اما بین وضعیت تأهل و سابقه کاری با مسئولیت اجتماعی کارکنان رابطه آماری مشاهده نشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

کلیدواژه‌ها: جامعه‌شناختی، مسئولیت اجتماعی، تعهد سازمانی، کارکنان بانک کشاورزی.
فصل اول:
کلیات تحقیق
۱ـ۱ـ بیان مسئله
واحدهای اقتصادی در جهت تحقق اهداف خود نیازمند سازوکاری می‌باشند که بتواند توازنی بین منافع شرکت و ذینفعان ایجاد کند. درنتیجه مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت مطرح می‌گردد. طی دو دهه گذشته مسئولیت اجتماعی شرکت به‌طور قابل‌توجهی از سوی واحد‌های اقتصادی موردتوجه قرار گرفته است. مسئولیت اجتماعی شرکت بر مسائل مهمی از قبیل اخلاق، محیط، امنیت، آموزش، حقوق بشر و . . . تأکید دارد. اگرچه اجرای مسئولیت اجتماعی شرکت دارای هزینه‌های اولیه‌ای برای شرکت است اما درنهایت به دلیل بهبود شهرت شرکت، کاهش هزینه‌ها در بلندمدت و افزایش تقاضا، موجب افزایش فروش و سود و منجر به بهبود عملکرد شرکت در بلندمدت می‌شود.
در جمع‌بندی از تعاریف مسئولیت اجتماعی می‌توان گفت که مسئولیت اجتماعی عبارت است از: مجموعه ارزش‌ها، باورها و دانش‌های مشترک انسانی و محیطی در میان کارکنان در انجام فعالیت‌های معطوف به تولید و یا ایجاد ارزش‌افزوده به معنی دیگر این‌که در وجود کارکنان چه ارزش‌ها و نگرش‌های درونی شده و مورد پذیرش سازمانی قرار گرفته است مسئولیت اجتماعی این اجزا را به هم وصل می‌کند؛ و فعالیت‌ها را حول چهارچوب خاصی به حمایت‌کننده تجارت، تقویت‌کننده گفتگو، با ذی‌نفعان اصلی باشد سامان می‌دهد و در قبال عملکرد خود در برابر اجتماع به‌گونه‌ای که هم منافع گروه‌های درونی شرکت و هم منافع گروه‌های بیرونی شرکت تأمین گردد؛ و درنهایت موجب بهبود جامعه فراهم گردد. درنهایت مقصود از مسئولیت اجتماعی این است که چون سازمان‌ها تأثیر عمده‌ای بر سیستم اجتماعی دارند لاجرم چگونگی فعالیت آن‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که براثر آن زیانی به جامعه نرسد و در صورت رسیدن زیان، سازمان‌های مربوطه ملزم به جبران آن باشند (ایران‌نژاد، ۱۳۷۱). پژوهش پیرامون رابطه بین تعهد سازمانی و مسئولیت اجتماعی آن‌هم در بین کارکنان امری بس فوق‌العاده و حساس است. شناخت این مهم در طراحی استراتژی‌های کلان متخصصان امور مربوطه اهمیتی بسزا دارد. مسئولیت اجتماعی کارکنان با تنظیم روابط اجرایی هر سیستم به کاهش پیچیدگی روابط اجتماعی کمک می‌کند و رفتار دیگران را قابل پیش‌بینی می‌سازد. این امر خود به افزایش اعتماد اجتماعی و درنتیجه به افزایش احساس امنیت اعضای جامعه و کاهش ناهماهنگی شناختی آنان کمک می‌کند (فنگر، ۱۹۵۹) و درنهایت ثبات رفتاری اعضای جامعه را سبب می‌شود. بنابراین مسئولیت اجتماعی کارکنان عاملی برای ارضای نیازهای اعضای جامعه و درنتیجه همبستگی و انسجام اجتماعی می‌شود (دورکیم، ۱۹۳۸).
یکی از عوامل پنهان ولی تأثیرگذار در رفتار شغلی کارکنان، میزان تعهد آن‌ها به سازمان است توجه به تعهد نیروی انسانی از اهمیت زیادی برخوردار است و شناخت وضعیت تعهد سازمانی کارکنان می‌تواند مدیران را در پیشرفت و بهبود کارکنان یاری رساند (رجب‌بیگی، ۱۳۸۷). تعهد سازمانی نوعی نگرش، احساس وابستگی و تعلق‌خاطر به سازمان است. تعهد سازمانی حالتی روانی است که بیانگر نوعی تمایل، نیاز و الزام به ادامه اشتغال در یک سازمان است مدل تعهد سازمانی الن و میر با تفکیک تعهد عاطفی، تعهد هنجاری و تعهد مستمر، نقش هر یک را در تعهد سازمانی یادآور شده است از نظر آن‌ها تعهد عاطفی، مجموعه تعلق‌خاطر به یک سازمان است که از طریق پذیرش ارزش‌های سازمانی و تمایل به ماندگاری به وجود می‌آید. تعهد هنجاری احساس دین و الزام به ماندن در سازمان است و تعهد مستمر، مبتنی بر فعالیت در سازمان و عدم تمایل به ترک آن به دلیل هزینه‌ها و زیان‌هایی است که از ترک سازمان نصیب فرد می‌شود (آلن و میر، ۱۹۹۰). در تعهد سازمانی شخص نسبت به سازمان احساس وفاداری قوی دارد و از طریق آن سازمان خود را مورد شناسایی و ارزیابی قرار می‌دهد بنابراین تعهد بر اساس ماهیت خود فرد را سازمان پیوند می‌دهد و این پیوند احتمال ترک شغل را کاهش می‌دهد. ترک شغل افراد ازجمله مواردی است که با عدم تعهد سازمانی همراه است (زند، ۱۳۹۰).
به نظر می‌رسد با توجه به پژوهش‌های انجام‌گرفته درزمینه‌ی متغیرهای پژوهش ارتباطی بین مسئولیت اجتماعی با تعهد سازمانی افراد وجود داشته باشد بنابراین در پژوهش حاضر به دنبال پاسخ دادن به این سؤال هستیم که آیا بین مسئولیت اجتماعی و تعهد سازمانی کارکنان بانک کشاورزی استان اردبیل رابطه معنی‌داری وجود دارد؟
۱ـ۲ـ اهمیت و ضرورت موضوع
مسؤولیت‌پذیری اجتماعی ازجمله مهم‌ترین عناصر فلسفه وجودی سازمان‌ها شناخته‌شده است، به‌نحوی‌که اهمیت دادن به رعایت آن توسط سازمان‌ها در چهارچوب نظریه هویت اجتماعی، نه‌تنها احتمال ارتقاء تعهد سازمانی را به همراه دارد، بلکه رضایت ذینفعان خارج از سازمان را برای مشروعیت بخشیدن به سازمان تقویت می‌کند. مقاله حاضر به تبیین نقش تعدیل گری این متغیر در ابعاد چهارگانه مسؤولیت اجتماعی پرداخته است. در این راستا، صنعت مواد غذایی به‌عنوان جامعه موردمطالعه انتخاب گردید که با مشارکت ۱۰۵ عضو در قالب نمونه آماری و استفاده از پرسش‌نامه جهت جمع‌ آوری داده‌ها انجام پذیرفت. پردازش حاصل از داده‌ها با بهره گرفتن از مدل رگرسیون سلسله مرتبی حاکی از آن است که نقش تعدیل گری متغیر موردمطالعه بر رابطه بین ابعاد چهارگانه مسؤولیت اجتماعی (کارکنان، مشتریان، دولت و ذینفعان اجتماعی و غیراجتماعی) مورد تأیید است، این یافته بدان معناست که تأکید بر اهمیت مسؤولیت اجتماعی و رعایت آن از سوی سازمان‌ها می‌تواند از کارکردی مثبت بر عملکرد سازمان‌ها برخوردار باشد به‌نحوی‌که به‌طور معناداری تعهد سازمانی کارکنان را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.
لوتانز اظهار می‌دارد که در متون تحقیقی اخیر، نگرش کلی تعهد سازمانی، عامل مهمی برای درک و فهم رفتار سازمانی و پیش‌بینی کننده خوبی برای تمایل به باقی ماندن در شغل آورده شده است. تعهد و پایبندی مانند رضایت، دو طرز تلقی نزدیک به هم هستند که به رفتارهای مهمی مانند جابه‌جایی و غیبت اثر می‌گذارند (عراقی، ۱۳۷۳). همچنین تعهد و پایبندی می‌تواند پیامدهای مثبت و متعددی داشته باشند. کارکنانی که دارای تعهد و پایبندی هستند، نظم بیشتری در کار خود دارند، مدت بیشتری در سازمان می‌مانند و بیشتر کار می‌کنند. مدیران باید تعهد و پایبندی کارکنان به سازمان را حفظ کنند و برای این امر باید بتوانند با بهره گرفتن از مشارکت کارکنان در تصمیم‌گیری و فراهم کردن سطح قابل قبولی از امنیت شغلی برای آنان، تعهد و پایبندی را بیشتر کنند (مورهد، ترجمه الوانی و معمارزاده، ۱۳۷۴).
اندیشه تعهد، موضوعی اصلی در نوشته‌های مدیریت است. این اندیشه یکی از ارزش‌های اساسی است که سازمان‌دهی بر آن متکی است و کارکنان بر اساس ملاک تعهد، ارزشیابی می‌شوند. اغلب پرسش‌هایی در مورد یک کارمند وجود دارد، از قبیل اینکه آیا اضافه‌کار خواهد کرد؟ آیا روزهای تعطیل بر سر کار خواهد آمد؟ آیا دیر می‌آید زود می‌رود؟ اغلب مدیران اعتقاد دارند که این تعهد برای اثربخشی سازمان ضرورتی تام دارد. اگر شخصی لیاقت، شایستگی و تعهد حداکثر بهره‌برداری از امکانات و سرمایه را داشته باشد، لیاقت مدیر شدن را دارد و اگر تعهد و شایستگی را ندارد، نباید چنین مسئولیتی به او محول شود.
واحدهای اقتصادی در جهت تحقق اهداف خود نیازمند سازوکاری می‌باشند که بتواند توازنی بین منافع شرکت و ذینفعان ایجاد کند. درنتیجه مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت مطرح می‌گردد. طی دو دهه گذشته مسئولیت اجتماعی شرکت به‌طور قابل‌توجهی از سوی واحد‌های اقتصادی موردتوجه قرار گرفته است. مسئولیت اجتماعی شرکت بر مسائل مهمی از قبیل اخلاق، محیط، امنیت، آموزش، حقوق بشر و . . . تأکید دارد. اگرچه اجرای مسئولیت اجتماعی شرکت دارای هزینه‌های اولیه‌ای برای شرکت است اما درنهایت به دلیل بهبود شهرت شرکت، کاهش هزینه‌ها در بلندمدت و افزایش تقاضا موجب افزایش فروش و سود و منجر به بهبود عملکرد شرکت در بلندمدت می‌شود.
مسئولیت اجتماعی، مجموعه وظایف و تعهداتی است که سازمان بایستی در جهت حفظ و مراقبت و کمک به جامعه‌ای که در آن فعالیت می‌کند، انجام دهد. مسئولیت اجتماعی، وظیفه‌ای است بر عهده مؤسسات خصوصی، به این معنا که تأثیر سوئی بر زندگی اجتماعی که در آن کار می‌کنند، نگذارد. میزان این وظیفه عموماً مشتمل است بر وظایفی مانند آلوده نکردن، تبعیض قائل نشدن در استخدام، نپرداختن به فعالیت‌های غیراخلاقی و آگاه کردن مصرف‌کننده از کیفیت محصولات. همچنین وظیفه‌ای است مبتنی بر مشارکت مثبت در زندگی افراد جامعه.
مسئولیت اجتماعی، یکی از وظایف و تعهدات سازمان در جهت منتفع ساختن جامعه است، به‌نحوی‌که هدف اولیه سازمان یعنی حداکثر کردن سود را صورتی متعالی ببخشد. مسئولیت اجتماعی یعنی نوعی احساس تعهد به‌وسیله مدیران سازمان‌های تجاری بخش خصوصی که آن‌گونه تصمیم‌گیری نمایند که در کنار کسب سود برای مؤسسه، سطح رفاه کل جامعه نیز بهبود یابد. تعهد و تکلیف مدیریت به انجام کارهایی که حافظ و ارتقادهنده رفاه جامعه و علایق بنگاه باشد.
در جمع‌بندی از تعاریف مسئولیت اجتماعی می‌توان گفت که مسئولیت اجتماعی عبارت است از: مجموعه ارزش‌ها، باورها و دانش‌های مشترک انسانی و محیطی در میان کارکنان در انجام فعالیت‌های معطوف به تولید و یا ایجاد ارزش‌افزوده به معنی دیگر این‌که در وجود کارکنان چه ارزش‌ها و نگرش‌های درونی شده و مورد پذیرش سازمانی قرار گرفته است مسئولیت اجتماعی این اجزا را به هم وصل می‌کند؛ و فعالیت‌ها را حول چهارچوب خاصی به حمایت‌کننده تجارت، تقویت‌کننده گفتگو، با ذی‌نفعان اصلی باشد سامان می‌دهد و در قبال عملکرد خود در برابر اجتماع به‌گونه‌ای که هم منافع گروه‌های درونی شرکت و هم منافع گروه‌های بیرونی شرکت تأمین گردد؛ و درنهایت موجب بهبود جامعه فراهم گردد. درنهایت مقصود از مسئولیت اجتماعی این است که چون سازمان‌ها تأثیر عمده‌ای بر سیستم اجتماعی دارند لاجرم چگونگی فعالیت آن‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که براثر آن زیانی به جامعه نرسد و در صورت رسیدن زیان، سازمان‌های مربوطه ملزم به جبران آن باشند (ایران‌نژاد، ۱۳۷۱). پژوهش پیرامون رابطه بین تعهد سازمانی و مسئولیت اجتماعی آن‌هم در بین کارکنان امری بس فوق‌العاده و حساس است. شناخت این مهم در طراحی استراتژی‌های کلان متخصصان امور مربوطه اهمیتی بسزا دارد. مسئولیت اجتماعی کارکنان با تنظیم روابط اجرایی هر سیستم به کاهش پیچیدگی روابط اجتماعی کمک می‌کند و رفتار دیگران را قابل پیش‌بینی می‌سازد. این امر خود به افزایش اعتماد اجتماعی و درنتیجه به افزایش احساس امنیت اعضای جامعه و کاهش ناهماهنگی شناختی آنان کمک می‌کند (فینگر، ۱۹۵۹) و درنهایت ثبات رفتاری اعضای جامعه را سبب می‌شود. بنابراین مسئولیت اجتماعی کارکنان عاملی برای ارضای نیازهای اعضای جامعه و درنتیجه همبستگی و انسجام اجتماعی می‌شود (دورکیم، ۱۹۳۸).
یکی از عوامل پنهان ولی تأثیرگذار در رفتار شغلی کارکنان، میزان تعهد آن‌ها به سازمان است توجه به تعهد نیروی انسانی از اهمیت زیادی برخوردار است و شناخت وضعیت تعهد سازمانی کارکنان می‌تواند مدیران را در پیشرفت و بهبود کارکنان یاری رساند (رجب‌بیگی، ۱۳۸۷). تعهد سازمانی نوعی نگرش، احساس وابستگی و تعلق‌خاطر به سازمان است. تعهد سازمانی حالتی روانی است که بیانگر نوعی تمایل، نیاز و الزام به ادامه اشتغال در یک سازمان است مدل تعهد سازمانی الن و میر با تفکیک تعهد عاطفی، تعهد هنجاری و تعهد مستمر، نقش هر یک را در تعهد سازمانی یادآور شده است از نظر آن‌ها تعهد عاطفی، مجموعه تعلق‌خاطر به یک سازمان است که از طریق پذیرش ارزش‌های سازمانی و تمایل به ماندگاری به وجود می‌آید. تعهد هنجاری احساس دین و الزام به ماندن در سازمان است و تعهد مستمر، مبتنی بر فعالیت در سازمان و عدم تمایل به ترک آن به دلیل هزینه‌ها و زیان‌هایی است که از ترک سازمان نصیب فرد می‌شود. (آلن و می‌یر، ۱۹۹۰) در تعهد سازمانی شخص نسبت به سازمان احساس وفاداری قوی دارد و از طریق آن سازمان خود را مورد شناسایی و ارزیابی قرار می‌دهد بنابراین تعهد بر اساس ماهیت خود فرد را سازمان پیوند می‌دهد و این پیوند احتمال ترک شغل را کاهش می‌دهد. ترک شغل افراد ازجمله مواردی است که با عدم تعهد سازمانی همراه است (زند، ۱۳۹۰).
اساساً یک سازمان برحسب نیازی عمومی و اجتماعی به وجود می‌آید و مبنای ایجاد سازمان نیاز به تولید کالا و یا ارائه خدمت به جامعه است. لذا نه سازمان می‌تواند خود را از جامعه جدا کند و نه جامعه می‌تواند بدون سازمان زندگی کند. از نتایج این رابطه لاینفک این است که هر تصمیم و عمل سازمان به نحوی روی جامعه تأثیر می‌گذارد. تأثیرگذاری فوق باعث می‌شود که آحاد جامعه، خود را در عملکرد سازمان سهیم دانسته و از سازمان مسئولیت خواسته و حسابرسی کنند.
عصر حاضر را عصر مدیریت نامیده‌اند. چراکه هر تصمیم یک مدیر می‌تواند طی یک روند سلسله‌وار، دیر یا زود، سرنوشت تمام نهادهای جامعه را دستخوش تغییر نماید. لذا یکی از مسائل و مشکلات اجتماعی که طی سال‌های اخیر توجه بسیاری از صاحب‌نظران و دست‌اندرکاران جوامع مختلف را به خود جلب کرده است، عدم توجه و پایبندی سازمان‌ها و مدیران به وظایف و مسئولیت‌های اجتماعی‌شان است.
امروزه مسئولیت اجتماعی سازمان مفهومی ‌وسیع‌تر از فعالیت‌های گذشته دارد. خاستگاه بحث مسئولیت‌های اجتماعی، کشورهای صنعتی غربی است. مسئولیت اجتماعی به‌طور اعم، به مجموعه فعالیت‌هایی گفته می‌شود که صاحبان سرمایه و بنگاه‌های اقتصادی به‌صورت داوطلبانه، به‌عنوان یک عضو مؤثر و مفید در جامعه، انجام می‌دهند.
به نظر می‌رسد با توجه به پژوهش‌های انجام‌گرفته درزمینهٔ متغیرهای پژوهش ارتباطی بین مسئولیت اجتماعی با تعهد سازمانی افراد وجود داشته باشد بنابراین در پژوهش حاضر به دنبال پاسخ دادن به این سؤال هستیم که آیا بین مسئولیت اجتماعی و تعهد سازمانی کارکنان بانک کشاورزی استان اردبیل رابطه معنی‌داری وجود دارد؟
۱ـ۳ـ اهداف تحقیق
۱ـ۳ـ۱ـ هدف کلی تحقیق
هدف کلی این پژوهش بررسی تأثیر مسئولیت اجتماعی بر تعهد سازمانی کارکنان بانک کشاورزی استان اردبیل هست.
۱ـ۳ـ۲ـ اهداف جزئی تحقیق

1. 1. شناسایی و اندازه‌گیری میزان مسئولیت‌پذیری اجتماعی کارکنان بانک کشاورزی استان اردبیل

۲ـ تعیین نقش تعهد سازمانی در مسئولیت اجتماعی کارکنان بانک کشاورزی استان اردبیل
۳ـ تعیین رابطه میان تعهد سازمانی (عاطفی، مستمر و هنجاری) با ابعاد مسئولیت اجتماعی (اقتصادی، قانونی، اخلاقی، بشردوستانه)
۴ـ تعیین رابطه بین ویژگی‌های جمعیت‌شناختی (سن، جنسیت، تحصیلات و . . .) تعهد سازمانی
۵ـ تعیین رابطه بین ویژگی‌های جمعیت‌شناختی (سن، جنسیت، تحصیلات و . . .) مسئولیت اجتماعی.
۱ـ۳ـ۳ـ هدف کاربردی تحقیق