۵-(سربازی، ناصر ، ۱۳۸۵ ، ” حقوق تجارت الکترونیک “، قابل دسترسی در http://www.vekalat.org، ص ۱۲):

سند تجاری به شکل الکترونیک به سهولت قابل تکثیر و تجدید می‌باشد و ‌بنابرین‏ همواره می توان از آن ها چند نسخه پشتیبان تهیه و در محل های مختلف نگهداری کرد . بایگانی سند الکترونیک ساده است . جدای از همه این ها، فایده ی بسیار مهم اسناد تجاری الکترونیکی و به ویژه صدور، ارائه و انتقال آن ها از طریق واسطه های الکترونیکی، جلوگیری از صدور اسناد بلامحل می‌باشد؛ مثلا می توان ترتیبی اتخاذ کرد که نتوان چک بدون موجودی یا با کسری موجودی صادر نمود و یا امکان صدور چک وعد ه دار در سیستم پذیرفته نشود.

مختصری از پیشینه موضوع:

انسان از ابتدای خلقت تاکنون روش های تجاری متفاوتی را تجربه کرده‌است. در ابتدا سیستم تبادل کالا رایج بود. شکارچی گوشت را با سلاح عوض می‌کرد. این سیستم اشکالات فراوانی داشت. مثلاً ممکن بود شکارچی نتواند سلاح سازی را پیدا کند که به گوشت احتیاج داشته باشد. در این صورت ‌گوشت‌ها فاسد می‌شدند .

در بعضی تمدن ها سیستم کالای محبوب به وجود آمد. در سرزمینی که گندم غذای اصلی مردم آن بود، شکارچی گوشت را با گندم و گندم را با سلاح تعویض می‌کرد. این روش هم مشکلات زیادی داشت. کالای محبوب در سرزمین‌های مختلف متفاوت بود. از طرف دیگر معیاری برای سنجش ارزش آن وجود نداشت و حمل و نقل آن هم مشکل بود بدون شک اختراع پول اولین انقلاب در زمینه تجارت بود. ارزش آن مشخص بود، حمل آن آسانتر بود، فاسد نمی‌شد و همه طالب آن بودند. فواید استفاده از پول به اندازه‌ای بود که حتی تا چند دهه قبل کمتر کسی انتظار یک انقلاب دیگر را داشت. ارتباط بین تجارت و تکنولوژی دیر زمانی است که وجود داشته و ادامه دارد. در واقع، یک پیشرفت تکنیکی باعث رونق تجارت شد و آن هم ساخت کشتی بود. در حدود ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد، فینیقیان تکنیک ساخت کشتی را به کار بردند تا از دریا بگذرند و به سرزمین‌های دور دست یابند. با این پیشرفت، برای اولین بار مرزهای جغرافیایی برای تجارت باز شد و تجارت با سرزمین‌های دیگر آغاز شد. اکنون، شبکه جهانی اینترنت مانند همان کشتی است که نه تنها فواصل جغرافیایی، بلکه اختلافات زمانی را نیز کمرنگ نموده و صحنه را برای نمایشی دیگر آماده کرده‌است.ترکیب تجارت و الکترونیک از سال ۱۹۷۰ آغاز شد. برای گسترش و پذیرش تجارت الکترونیک لازم است که پیش نیازهای این تکنولوژی از جمله زیرساختار مخابراتی، مسایل قانونی و ایمنی پیام رسانی مهیا شود.مهم‌ترین هدف در تجارت حال چه از روش های بسیار پیشرفته الکترونیکی استفاده کند و چه از روش های سنتی و قدیمی -همانا دستیابی به پول و سود بیشتر است. طبیعتا در این میان، نقش بانک‌ها و مؤسسات اقتصادی در نقل وانتقال پول بسیار حیاتی است. هنگامی که در سال ۱۹۹۴ اینترنت قابلیت های تجاری خود را علاوه بر جنبه‌های علمی و تحقیقاتی به نمایش گذاشت،مؤسسات تجاری و بانک‌ها در کشورهای پیشرفته اولین نهادهایی بودند که تلاش جدی خود را برای استفاده هر چه بیشتر از این جریان به کار انداختند. محصول تلاش آن ها نیز همان بانکداری الکترونیک امروزی است. سپس به سرعت مشخص شد که اینترنت بستر بسیار مناسبی برای انواع فعالیت‌های بانکداری و اقتصادی بشمار می‌رود.بانکداری و تجارت الکترونیک هم اکنون در جهان به عنوان یک بحث بسیار تخصصی و در عین حال، بسیار پیچیده تبدیل شده‌است و تطبیق آن با سیاست‌های تجاری و اقتصادی کشورهای مختلف نیاز به تحقیق و برنامه ریزی دقیق دارد.در بررسی تاریخچه تجارت الکترونیک درمی یابیم که بورسهای اوراق بهادار نیز مؤسسات دیگری بودند که به سرعت فعالیت خود را با روند پیشرفت اینترنت هماهنگ کردند و موفق شدند که در عرض مدت کوتاه، با توجه به برتریهای اینترنت در مقایسه با روش های قدیمی، به دلیل سرعت و دقت بالا، به موفقیت های بی نظیری دست یابند.تجارت الکترونیک، علی رغم جوان بودن در جهان شناخته شده و در سال‌های اخیر رشد فزاینده و غیرقابل پیش‌بینی داشته‌است. این رشد تصاعدی حاصل استفاده از یک ابزار، یعنی اینترنت می‌باشد. البته تجارت الکترونیک فقط در شاخصه‌ها یا کشورهای خاصی جا افتاده و استفاده می‌شود. برای مثال، در سال ۱۹۹۷ صنعت جهانگردی و توریسم مسوول ۲۰ تا ۳۰ درصد از فروشهای مجازی بوده. است.

این قانون که پس از چندین بار رفت و برگشت میان مجلس شورای اسلامی و شورای ۸۲ در مجلس شورای اسلامی تصویب و یک هفته پس از آن توسط شورای نگهبان مورد تأیید قرار گرفت و درروزنامه رسمی منتشر شد. قانون تجارت الکترونیکی که در ۶ باب و ۸۱ ماده تنظیم شد در باب اول به مقررات عمومی پرداخته است و در ماده اول خود را مجموعه اصول و قواعدی می‌داند که برای مبادله آسان و ایمن اطلاعات در واسطه های الکترونیکی و با بهره گرفتن از سیستم های ارتباطی جدید به کار می رود. ازآنجا که اصطلاحات مختلفی که در قانون به کار رفته برای بسیاری از افراد نامأنوس است و نیز برای اجرای بهتر قانون باید آن ها را دقیق تر شناخت .

۴-مشکلات پیش روی

از اهم محدویت های تحقیق حاضر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :

ـ عدم وجود آمار و اطلاعات کافی

ـ هزینه و زمان بر بودن انجام تحقیق

۵-اهداف مشخص تحقیق

۱-بررسی مفهوم و ارکان و شرایط اسناد تجاری الکترونیکی و انتقال وجه سند

۲-کمک به قضات جهت استفاده درمحاکم و دانشجویان و اساتید برای مطالعه

۶-جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق

موضوع حاضر به دلیل بررسی اندک در حقوق ایران و وسعت معنایی بحث از دیدگاه حقوقی به نوبه خود نو و تازه می‌باشد و ارزش تحقیقی دارد.

۷-روش تحقیق

برای انجام این تحقیق منابع شامل کتب ، مقالات ، ومجلات ‌در زمینه های حقوق و همچنین منابع خارجی معتبر شناسائی وتهیه ودراین راستا کلیه منابع موجودکتابخانه های در دسترس بررسی می گرددوعلاوه برآن بامصاحبه حضوری ازنظرات کارشناسان ذیربط بهره برداری می شود. روش تجزیه و تحلیل داده ها از طریق روش تحلیلی استنباطی است.

۸-تقسیم مطالب

این پایان نامه سعی بر آن دارد که بررسی همه جانبه از بحث انتقال اسناد تجاری الکترونیکی داشته یاشد.در فصل اول به بیان کلیات تحقیق پرداخته است.فصل دوم اختصاص به بیان تعاریف و مفاهیم دارد.در فصل سوم و چهارم انتقال وجه اسناد تجاری الکترونیکی را به صورت کامل و همه جانبه مورد بررسی و تحلیل قرار می‌دهد و در انتها،در فصل پنجم از نتایج تحقیق و راهکارهای پیشنهادی بحث می کند.

فصل دوم:تعاریف و مفاهیم

مبحث اول-تعریف سند و انواع آن

Restriction FEV1 > 80% mild obstruction

۵۰% < FEV1 < 80% Moderat obstruction

۳۰% < FEV < 50% Sever

FEV1 < 30% very server obstruction

شکل (۱۸ ) الگوریتم ساده تفسیر اسپیرومتری

هنگامی که انسداد راه های هوایی بدتر می شود ، جریان هوائی در حجم های بالاتر ریوی کاهش می‌یابد. منحنی حجم – جریان نشان دهنده یک منحنی پیشرونده با تقعر بیشتر به طرف محور افقی است. منحنی حجم – زمان نشان دهنده یک صعود آهسته حجم حتی بعد از ۱۰-۶ ثانیه است. مارکر اولیه برای وجود انسداد جریان هوایی ، نسبت است . هنگامی که انسداد جریان هوائی بر اساس تشخیص داده شده ، شدت آن با استفاده ازدرصد طبقه بندی می شود.

در شکل (۱۹) الگوهای مشخصه انسداد راه های هوایی نشان داده شده است. تمام جریان های بازدمی کاهش یافته هستند. با تلاش خوب ، یک حداکثرجریان خوب معین شده اما کاهش یافته و به دنبال آن یک کاهش سریع در جریان به مقدار خیلی پایین مشاهده می شود. از آنجایی که جریان تقریباً به طور خطی کاهش می‌یابد، بیمار هرگز به یک کفه بازدمی واقعی دست نمی یابد. انسداد راه های هوایی مرکزی یک الگوی مشخص دارد که در شکل (۲۰) نشان داده شده است. که در آن بسته به محل انسداد الگوی کلاسیک دیده نمیشود اما تا زمانی که انسداد گسترش یافته باشد. الگوی انسداد راه های هوایی مرکزی می‌تواند به وسیله تلاش های دمی و بازدمی کمتر از حداکثر، رونوشت شود.

شکل (۱۹)

شکل (۲۰)

شکل (۲۰) الگوهای انسداد راه های هوایی مرکزی سه الگوی جریان بازدمی با فشار- حجم در حضور حداقل انسداد متوسط راه های هوای فوقانی تصویر شده است. الگوی اصلی انسداد جریان هوایی در راه های هوایی مرکزی این است که جریان در بخش قابل توجه ای از حجم های دمی و بازدمی ثابت است. در انسداد ثابت راه های هوای مرکزی، الگو در دم و بازدم تفاوتی ندارد. انسداد خارج سینه ای مختلف ، یک الگوی نسبتاً نرمال در جریان بازدم دارد چون راه های خارج سینه ای در جریان بازدم گشاد و در جریان دم، تنگ می شود بر عکس، انسداد داخل سینه ای در جریان دم الگوی طبیعی تر دارد. زیرا راه های هوایی داخل سینه ای در جریان دم تمایل به گشاد شدن و در جریان بازدم تمایل به تنگ شدن دارند. این الگوها همچنین ممکن است در تلاش زیر حد ماکزیمم ، دیده شوند. این الگوها در بیماران با درجات خفیفتر انسداد ممکن است به طور ظریفتر وجود داشته باشد.

‌بنابرین‏ در بیمار مشکوک به انسداد راه های هوایی مرکزی تلاش تنفسی شدید بیمار ، بخصوص مهم است الگوهای محدود شونده (Restrictive) در اسپیرومتری به وسیله VC کاهش یافته در غیاب انسداد راه های هوایی مشخص می شود ( یعنی طبیعی است)

جریان هایی که از اسپیروگرام گرفته شود به طور تیپیک کاهش یافته هستند. هنگامی کمه محدودیت Restriction) ) وجود داشته باشد، به علت حجم ریوی کوچکتر مطلق، به وسیله آن ها. وجود محدودیت و انسداد توأم نشان داده نمی شود . به علت اینکه زمان بازدمی نسبتاً کوتاه است، ظرفیت های ریوی کوچک و به طور شایعی در حضور انسداد رخ می‌دهد.

در صورت وجود انسداد راه های هوایی و ظرفیت حیاتی کم، ‌بر اساس اسپیرومتری صرف ، تصمیم مشخص ‌در مورد وجود محدودیت نمی توان گرفت. در صورتی که از نظر بالینی اندیکاسیون داشته باشد، جهت اثبات وجود الگوی توأم انسدادی و محدود شونده، اندازه گیری TLC مورد نیاز است. همچنین در بیشتر ‌بیمارانی‌که انسداد راه های هوایی دارند، وجود محدودیت از طریق عکس قفسه سینه گرفته شده به دلایل بالینی دیگر، به طور ساده مشخص می شود.

اهمیت و اهداف پژوهش Significance of study &goals & objectives

با توجه به اختلاف نظر ‌در مورد ارزش نسبی دارو های ضد التهابی بخصوص کورتیکواستروئید خوراکی در درمان COPD تحقیقاتی در این مورد در دنیا انجام شده است.

با دارو درمانی و بازسازی ( آموزش و ورزش و حمایت تغذیه ای) و جراحی می توان علائم بیماران را بهبود بخشید اما از آنجا که بیماران اکثراً پیر هستند و آموزش و ورزش چندان در آن ها مؤثر نیست و از طرفی جراحی یک اقدام تهاجمی است. تأکید بردارو درمانی در این بیماران بیشتر است. مدارک نشان داده است استفاده از کورتیکو استروئید علاوه بر کاهش علائم ، تحمل فعالیت بیماران را افزایش داده و کیفیت زندگی آن ها را بهبود می بخشد چون کورتون قادر است با کاهش دادن التهاب مقاومت راه های هوایی را کاهش و کار تنفسی را کاهش دهد، لذا می‌تواند اثر بهبودی داشته باشد.

در بیشتر این تحقیقات کورتیکو استروئید خوراکی باعث بهبودی عده کمی از بیماران می شود که این بهبودی بیشتر بالینی است تا پاراکلینیکی. با توجه به گزارش‌های ضدو نقیض ‌در مورد ارزش کورتیکو استروئید خوراکی در درمان COPD انجام یک آزمون بالینی در این مورد در جامعه بیماران COPD ساکن تهران و مشاهده عینی این مسئله ضروری به نظر می رسید. چون بیشتر تحقیقات قبلی ‌در مورد ارزش کورتیکو استروئید های استنشاقی یا درمان طولانی مدت با کورتیکواستروئید خوراکی انجام شده بود ، در این مطالعه ارزش درمان با کورتیکو استروئید خوراکی به مدت ۳ هفته بر روی بیماران COPD بررسی می شود که می‌تواند معیاری برای ادامه یا قطع درمان با این دارو در بیماران باشد.

‌بنابرین‏، این مطالعه با هدف کلی بررسی اثرات درمان با کورتیکو استروئید خوراکی روی پارامترهای اسپیرومتری در بیماران COPD به بررسی عملی ارزش این دارو در درمان COPD می پردازد . همچنین آن دسته از علائم غیر عینی (subjective) که در طی کارآزمایی بالینی بهبودی قابل توجهی دارند را نشان می‌دهد.

فرضیه‌ها و سؤالات پژوهش : Hypotheses questions

سؤال کلی: درمان با کورتیکواستروئید خوراکی روی پارامترهای اسپیرومتری در بیماری انسدادی مزمن ریوی در بیماران ساکن تهران تأثیر دارد؟

سؤالات ویژه :

۱- درمان با کورتیکو استروئید خوراکی روی چه تأثیری دارد؟

۲- درمان باکورتیکو استروئید خوراکی روی FVC چه تأثیری دارد؟

۳- درمان باکورتیکو استروئید خوراکی روی چه تأثیری دارد؟

۴- درمان باکورتیکو استروئید خوراکی روی MMEF چه تأثیری دارد؟

تعریف واژگان: (operational definitions)

COPD : (Chronic Obstructive Pulmonary Disease)

بیمارانی که به مدت حداقل سه ماه در سال، بیش از ۲ سال متوالی سرفه و خلط داشته اند یا در اسپیرومتری طرح انسدادی داشته اند و از نظر اسپیرومتری به طور قابل ملاحظه ای قابل برگشت نبوده اند، یعنی در اسپیرمتری پس از دریافت برونکودیلاتور به میزان ۱۲٪ بهبودی نداشته اند.

(Forced Expiratory volume in First second):FEV₁

حجم بازدمی با فشار در ثانیه اول:

FVC: ظرفیت حیاتی با فشار(Forced volume capacity)

MMEF : جریان میانه بازدمی حداکثر (Maximal Mid Expiratory flow)

– دین، عقل، انسان و کائنات همه مخلوق خداوند هستند. بر این اساس تصادم و تناقضی میان این ها وجود ندارد. بلکه همه در یک هماهنگی، همکاری و توافق سنجیده شده و دقیق به شرط التزام به سیر در یک فضای اسلامی در حرکت اند.(شبان نیا،۱۸،۱۳۸۹)

– در این فضای توحیدی، انسان کرامت ذاتی به دست ‌می‌آورد، که مرهون لطف و منت هیچ کسی جز خداوند پاک نیست و هیچ کسی را هم در روی زمین بر آن سلطه­ای نیست. چون این کرامت جزیی از ساختار طبیعی و تکوینی وی به شمار می­رود. با اتکا بر همین اصل انسان حقوقی را به دست ‌می‌آورد که از مهمترین آن ها ‌می‌توان چنین نام برد: حق آزادی، زندگی، عدالت، امنیت از ظلم و استبداد، پیوستن به سازمان، ازدواج، ملکیت، ‌تأمینات اجتماعی، آموزش، سهم گیری و مشارکت در امور عامه و باز پرسی دولت و مخالفت با آن تا برکناری اش در صورت تخلف از قانون. در اسلام این­ها حقوقی نیستند که چون دیدگاه غربی انسان در صورت خواست شخصیش به مثابه وسایل و امکانات، حق مطالبه آن ها را داشته باشند بلکه به مرحله تکلیف و مسئولیت ارتقاء پیدا ‌می‌کنند و هر نوع تفریط و نادیده انگاری آن ها باعث گناه می­ شود.

– دانشمندان مسلمان تقریبا به صورت اجماع، دیدگاه امام شاطبی را ‌در مورد مصالحی که دین به خاطر رعایت آن ها آمده پذیرفته و آن را به ‌عنوان چتر عریضی برای پوشش حقوق بشر در اسلام تلقی نموده ­اند. این دیدگاه از یک دید کلی به دین نگاه می­ کند و پیامدش همان طوری که یادآور شدیم این است که دین برای مصلحت بندگان آمده است.

فصل دوم

بررسی اسناد بین‌المللی و منطقه ای حقوق بشر با نگاهی به مبانی و منابع حقوق بشر

در بخش اول از این فصل به بررسی اعلامیه جهانی حقوق بشر و اسناد حقوق بشری بعد از اعلامیه جهانی حقوق بشر می­پردازیم و در بخش دوم، اسناد منطقه­ای مورد بررسی قرار خواهند گرفت و در نهایت در بخش پایانی به مبانی و منابع نظام حقوقی بشر در دو نظام بین‌المللی و اسلام خواهیم پرداخت.

بخش اول: نگاهی به اسناد بین‌المللی حقوق بشر

در این بخش به بررسی اسناد بین‌المللی حقوق بشر می­پردازیم که این بخش متشکل از ده گفتار می­­باشد، که در ذیل توضیح داده می‌شوند.

گفتار اول: اعلامیه جهانی حقوق بشر

اعلامیه جهانی حقوق بشر نخستین اعلامیه فراگیر حقوق بشر است که از سوی یک سازمان بین‌المللی اعلام شده است و طبعا موقعیت معنوی و سیاسی ممتاز و مهمی به دست آورده است. این اعلامیه از لحاظ موقعیت تاریخی و معنوی در ردیف اعلامیه حقوق بشر و شهروند فرانسه و اعلامیه استقلال آمریکا قرار دارد که البته محتوای آن تا حد زیادی از اسناد مذبور گرفته شده ولی طبیعتا موقعیت عملی وسیع تری پیدا ‌کرده‌است. اعلامیه حقوق بشر یک معاهده نیست، و چنان که در سابقه تاریخی و طرح آن دیدیم، به عنوان یک قطعنامه مجمع عمومی که قدرت اجرایی ندارد، تصویب شد. خانم النور روزولت یکی از معماران اصلی طرح اعلامیه جهانی حقوق بشر، پس از تصویب آن در مجمع عمومی، ‌در مورد ماهیت حقوقی اعلامیه گفت«باید بخاطر داشته باشیم که آنچه تصویب شد، نه یک معاهده و نه یک موافقتنامه بین‌المللی است و هیچ تعهد حقوقی و قانونی در پی ندارد. این فقط اعلام اصول اساسی حقوق بشر و آزادی هاست که با رأی‌ رسمی مجمع عمومی سازمان ملل تصویب شد و به عنوان دستاوردی از یک استاندارد عمومی و مشترک برای همه مردم از همه ملیت ها به حساب می‌آید.»(بهلا،۳۱،۱۹۹۱) پس از تصویب اعلامیه، قریب دو دهه طول کشید تا دو کنوانسیون بین‌المللی حقوق بشر که برای تصویب کنندگانش تعهدآور و الزام آور بود، تصویب شد و قدرت اجرایی پیدا کرد. میثاقین در سال ۱۹۶۶ تصویب و در سال ۱۹۷۶ قدرت اجرایی پیدا کردند. طی این مدت طولانی، همواره در بحث های حقوق بشری و اعلام نقض حقوق بشر از سوی برخی دولت ها، اعلامیه مرجع و مورد استناد بود و در واقع عملا به گونه ای با اعلامیه برخورد می شد که گویا سند لازم الاجرا است. این وضعیت آنچنان مؤثر بوده است که امروزه بسیاری از حقوق دانان به اعلامیه به عنوان یک سند نمونه که برای دولت های عضو، برخی تعهدات قانونی ایجاد ‌کرده‌است، می­نگرند. اعلامیه جهانی حقوق بشر هم اکنون به عنوان یک تفسیر معتبر و آمرانه منشور سازمان ملل شناخته می شود. اعلامیه به نحو قابل ملاحظه ای به طور مشروح و به تفصیل معنی عبارت:«… حقوق بشر و آزادی های اساسی…» را که دولت های عضو، طبق منشور توافق کردند در ارتقاء و رعایت آن اقدام کنند، بیان می‌کند. اعلامیه حقوق بشر به عنوان بخشی از ساختار قانون اساسی جامعه بشری، به منشور ملحق شده است. و سرانجام اعلامیه به عنوان یک مجموعه معتبر حقوق بشر، ابزار اصلی حقوق عرفی بین‌المللی است و برای تمام دولت ها، نه فقط اعضای سازمان ملل، تعهدآور است.(بروگِنتال،۳۷،۱۹۹۵)

گفتار دوم: میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی

همزمان با تهیه اعلامیه حقوق بشر، اقداماتی برای تهیه کنوانسیونی در زمینه حقوق بشر صورت گرفت. پس از تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر در سال ۱۹۴۸، مجمع عمومی سازمان ملل از کمیسیون حقوق بشر خواست که تهیه پیش نویس میثاق حقوق بشر و پیش نویس اقدامات اجرایی آن را در اولویت کاری خود قرار دهد. در سال ۱۹۵۰ مجمع عمومی سازمان ملل طی قطعنامه ای اعلام کرد که برخورداری از آزادیهای مدنی و سیاسی و حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به هم پیوسته و مرتبط با یکدیگرند و تصمیم گرفت که میثاق حقوق بشر مشتمل بر حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز باشد.

میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، مشتمل بر ۳۱ ماده و یک مقدمه در ۱۶ دسامبر ۱۹۶۶ طی قطعنامه­ای به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسید. طبق ماده ۲۷ پس از تودیع سی و پنجمین سند تصویب یا الحاق نزد دبیرکل سازمان ملل، میثاق لازم الاجرا خواهد شد. وفق ماده مذبور، میثاق در تاریخ ۳ ژانویه ۱۹۷۶ با تودیع سی و پنجمین سند، قدرت اجرایی پیدا کرد.(مهرپور،۵۳،۱۳۹۰)

در این دسته بندی ، طبیعت گرایی ناظر بر این موضوع است که مفاهیمی مثل (( خوب )) و (( بد )) را می توان با ارجاع به مفاهیمی تجربی و طبیعی تعریف کرد.به عبارت دیگر ،طبیعت گرایی ناظر بر این موضوع است که واقعیت‌های طبیعی ، ابتدا توسط علوم طبیعی و علوم اجتماعی مطالعه می‌شوند و سپس صدق و کذب گزاره های اخلاقی ، بر مبنای میزان تطبیق با این واقعیت‌های مورد مطالعه ، تعیین و سنجیده می شود.مثلا نظریات (( نتیجه گرا )) می‌تواند گواه خوبی بر این مطلب باشد ، چرا که آن ها هم معتقد هستند که خوبی و بدی را می توان به مفاهیمی همچون لذت ، رنج ، خوشی ، سعادت و… تحویل کردو در عالم طبیعت در پی جویی آن ها بود.در این دیدگاه ، گزاره های اخلاقی ، صورت تغییر یافته ی واقعیت های طبیعی هستند که با ارجاع به آن ها می توان مفاهیم مور نظر را تعریف کرد.در واقع می توان تمامی احکام و گزاره های اخلاقی را به امور واقعی قابل اثبات ، برگرداند.این همان طبیعت گرایی فروکاهش گرایانه است که پیشتر به آن اشاره شد.نوع دیگری از طبیعت گرایی اخلاقی قایل ‌به این نکته است که گزاره های اخلاقی را می توان به نظرهای شخصی و یا عمومی که حاکی از رضایت یا عدم رضایت از آن گزاره ی اخلاقی است تقلیل و تحویل کرد.بدین معنا که گزاره ای اخلاقی که خوب است ، حاکی از آن است که سلیقه و میل عمومی نسبت به آن خوب است و بالعکس و در این صورت بدان معنا است که من یا اکثریت مردم حس خوبی نسبت به آن گزاره داریم و چیزی ‌در مورد خوبی خود آن گزاره نگفته ایم.در واقع می توان گفت خوب یا بد بودن یک گزاره ی اخلاقی در این دیدگاه به طور آشکاری وابسته به میل شخصی است و می توان بر اساس واکنش (( روانی )) افراد نسبت به یک گزاره آن را ابطال یا اثبات کرد. البته طبیعت گرایان در این موضوع که با کدامیک از مفاهیم طبیعی یا تجربی می توان خوب و بد را تعریف کرد ، دارای نظر واحدی نیستند.طبیعت گرایی نافروکاهش گرایانه قایل ‌به این نیست که می توان گزاره های اخلاقی را به مفاهیم طبیعی برگرداند اما این موضوع را می پذیرد که واقعیت های اخلاقی ، از سنخ واقعیات طبیعی هستند.البته منظور این دسته از طبیعت گرایان از طبیعی بودن ، این است که خاصه ی طبیعی ، اساس و مبنای طبیعت را تشکیل می‌دهد.

یکی از مهم ترین بینش هایی که در طبیعت گرایی اخلاقی شکل گرفت ، اعتقاد به وجود نیرویی درونی به نام وجدان است.به اعتقاد این دسته از طبیعت گرایان ، افزون بر نیروی عقل ، نیروی درونی در انسان وجود دارد که می‌تواند راهنمای او باشد.این نیرو همان (( وجدان )) است ((که علاوه بر اینکه معیار و ملاک غیر قابل خدشه ای برای افعال اخلاقی است ، در نهایت به عنوان نقش یک داور اخلاقی نیز ایفای نقش می‌کند.))(شریفی ،۱۳۸۴)

مطرح ترین نام در باره ی این نظریه ،ژان ژاک روسو(۱۷۱۲-۱۷۷۸) فیلسوف بزرگ فرانسوی است.او در کتاب “امیل” که یکی از بزرگترین آثار در زمینه ی تعلیم و تربیت است ، ‌به این نکته اشاره می‌کند که وجدان ، بهترین قاضی اعمال اخلاقی است.آنچه که وجدان حکم به انجام آن می‌کند خوب ، و آنچه که وجدان از انجام آن نهی می‌کند ، بد است.

اعتقاد روسو ‌به این موضوع ، از این اندیشه ی وی سرچشمه می‌گیرد که انسان به صورت طبیعی ( در حالت طبیعی) خوب و نیک است.وجدان او ، ندایی آسمانی و ملکوتی است که در اعماق جان او نفوذ ‌کرده‌است.از آنجایی که این وجدان پاک است ، هر آنچه که بدان امر می‌کند نیز پاک و نیک است و باید آن را انجام داد و بالعکس.او برای اثبات وجود وجدان ‌به این امر متوسل می شود که

1. 1. ۱- Moral Education ↑

1. 1. ۲-Ethics ↑

1. 1. ۳-Moral ↑

1. 1. ۴-Custom ↑

1. 1. ۵- Usage ↑

1. 1. ۶- Positivistic ↑

1. 1. ۷- Naturalistic ↑

1. 1. ۱-ethics ↑

1. 1. ۱- Jean-Jacques Rousseau ↑

1. 1. ۱- George Edward Moore ↑

1. 1. ۱- meta-ethics ↑

1. 1. ۱-Analytic Philosophy ↑

1. 1. ۲- Logical Positivism ↑

1. 1. ۱- Naturalistic Fallacy ↑

1. 1. ۱- Descriptive Ethics ↑

1. 1. ۲- Normative Ethics ↑

1. 1. ۱- Goal-Oriented Theories ↑

1. 1. ۱- Task-Oriented Theories ↑

1. 1. ۲- Virtue Theory ↑

1. 1. ۱- Semantic ↑

1. 1. ۲- Ontological ↑

1. 1. ۳- Epistemological ↑

1. 1. ۴- Psychological ↑

1. 1. ۱– Non-descriptive ↑

1. 1. ۱- Non-Naturalistic ↑

1. 1. ۲- Intuitionism ↑

1. 1. ۱- Bertrand Arthur William Russell ↑

1. 1. ۱- Ludwig Josef Johann Wittgenstein ↑

1. 1. ۱- Vienna Circle ↑

1. 1. ۱- Rudolf Carnap ↑

1. 1. ۱- Ayer ↑

1. 1. ۱- Stevenson ↑

برید بن معاویه می‌گوید: « از امام صادق (ع) پرسیدم: مردی که مفقود است زنش چه باید بکند »؟ فرمود: « تا مادامی که ساکت است و صبر می‌کند کاری با وی ندارند چنانچه شکایت به محکمه برد، قاضی او را تا چهار سال امر به صبر می‌کند. و خود به اطراف سرزمینی که مرد در آنجا مفقود شده توسط نوشتن نامه به مأمورینش و دستور پی جویی از حال او، پرسش می‌کند، چنانچه در این مدت خبر دادند، زنده است، زن صبر می‌کند و اگر خبری از او و زنده بودنش نشد و چهار سال گذشت قاضی ولی آن مرد را احضار کرده و می پرسد که آیا این شخص گمشده مالی دارد؟ پس اگر دارای ثروتی بود از آن، نفقه زن را می‌پردازند تا این که خبر مرگ یا حیات او معلوم شود و چنانچه ثروتی نداشت به ولی او دستور می‌دهد که مخارج این زن را بدهد و اگر ولی به دادن نفقه حاضر شد، زن راهی جز صبر کردن ندارد و تا زمانی که نفقه اش را آن شخص می پردازد نمی تواند تقاضای طلاق کند و اگر از دادن نفقه دریغ نمود حاکم یا قاضی، او را وادار می‌کند‌‌که از‌‌جانب شوهر، آن زن را در حال پاکی طلاق دهد و این طلاق به منزله طلاق شوهر محسوب می شود».

با توجه ‌به این روایت در صورت مفقود شدن زوج، ابتدا ولی و در صورت تعذّر، حاکم باید زوجه را طلاق دهد و زن عده نگهدارد.

ب- روایت محمد بن یعقوب عن علیِّ بن ابراهیمَ عن ابیهِ عن ابن اَبی عُمَیرٍ عن حَمَّادٍ عن الحَلَبیِّ عن ابی عَبدَاللهِ (ع): « اَنَّهُ سُئِلَ عَن المفقود ِفَقَالَ: المفقودُ إذا مَضَی لهُ اَربعُ سنینَ بَعَثَ الوالی او یَکتُبُ إلی النَّاحیهِ اَلَّتی هُوَ غَائِبٌ فیها فَإن لم یُوجَد له أثَرٌ اَمَرَ الوالی وَلِیَّهُ أن یُنفِقَ علیها فما أنفَقَ علیها فَهِیَ امراَتُهُ قالَ قُلتُ فَإنَّهَا تَقُولُ فَإنِّی اُریدُ ما تُریدُ النِّساءُ قالَ لیسَ ذاکَ لهَا وَ لا کَرَامَه فإن لم یُنفِق علیها وَلیُّهُ أو وَکِیلُهُ اَمَرَه أن یُطَلِّقَهَا فَکَان ذلکَ علیها طلاقاً واجباً ».^[۲۶]

حلبی نقل ‌کرده‌است: « از امام صادق (ع) ‌در مورد مفقود سؤال شد »؛ فرمودند: «که هرگاه چهار سال از فقد او بگذرد؛ والی برای جستجو و تفحص از او، کسی را به منطقه ای که گم شده می فرستد یا به آن جا نامه می‌نویسد، اگر خبری از او واصل نشد، به ولی او امر می‌کند‌که نفقه زوجه او را بدهد و تا مادامی‌که نفقه او داده شود، این زن زوجه اوست ».

راوی می‌گوید: از امام سؤال شد که همسرش‌گوید: قصد ازدواج دارم و می خواهم به مانند سایر زنان همسری اختیار کنم. امام فرمودند: « چنین حقی ندارد و کرامت و فضیلتی هم نیست. اگر ولی یا وکیل زوج، نفقه همسرش را ندهد، والی وی را امر به طلاق می‌کند و این طلاق واجب است ».

ج- خبر دیگری که در این مورد وجود دارد خبر سَمَاعه است. قال سَألتُهُ عن المفقودِ، فَقَالَ: « إِن عَلِمَت اَنَّهُ فی اَرضٍ فَهِیَ مُنتَظِرَهٌ لَهُ اَبَداً حَتَّی یَأتِیَهَا مَوتُهُ اَو یَأتِیَهَا طلاقٌ وَ إن لَم تَعلَم اَینَ هُوَ مِن الاَرضِ وَ لَم یَأتِهَا مِنهُ کتابٌ وَ لا خَبَرٌ فَإنَّهَا تأتِیَ الإمامِ فَیَأمُرُها أن تَنتَظِرَ اَربعَ سنینَ فَیُطلَبُ فی الارضِ فإن لم یُوجَد اثرٌ حَتَّی تَمضِیَ اَربعُ سنینَ اَمَرَها اَن تَعتَدَّ اَربَعَهَ اشهُرٍ وَ عَشراً ثُمَّ تَحِلُّ للأزواجِ. فَإن قَدِمَ زوجُهَا بَعدَ ما تَنقَضِیَ عِدَّتُهَا فَلَیسَ لَه عَلیهَا رَجعَهٌ وَ إن قَدِمَ زوجها وَ هی فی عِدَّتِها اَربعهِ اشهُرٍ وَ عَشراً فهو اَملَکُ بِرَجعَتِهَا ».^[۲۷]

سماعه گوید: « ‌در مورد مفقود سؤال نمودم »، فرمودند: « اگر می دانند در کدام سرزمین است در این صورت تا آخر عمر هم که شده باید منتظر او بماند، تا این که خبر مرگ یا طلاق او بیاید و اگر نمی دانند در کدام سرزمین است و هیچ نامه و خبری از او در دست نیست، در این صورت، همسرش می‌تواند نزد امام بیاید و جریان را بگوید. امام برای او یک مدت چهار ساله تعیین می‌کند‌که منتظر بماند و در این مدت تفحص و جستجو می‌کنند؛ اگر چهار سال بگذرد و هیچ خبری از او به دست نیاید، در این صورت امام به او دستور می‌دهد که چهار ماه و ده روز عده نگه دارد و سپس می‌تواند ازدواج کند ».

بند سوم: ادله طلاق به علت عسر و حرج

ادله نفی عسرو حرج عبارتند از:

الف- آیات

۱- « ما جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ ».^[۲۸]

۲- « یُریدُ اللَّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَ لا یُریدُ بِکُمُ الْعُسْرَ ».^[۲۹]

۳- « لا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلّا وُسْعَها ».^[۳۰]

۴- « ما یُریدُ اللَّهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْکُمْ مِنْ حَرَجٍ ».^[۳۱]

در تمامی آیات فوق خداوند می فرماید: هیچ حکمی در اسلام نیست که موجب عسر و حرج اشخاص شود و کلیه احکامی که موجب عسر و حرج شود، نفی شده است.

ب- روایات

۱- روایت پیامبر اکرم (ص): قال رسول الله (ص): « بعثتُ بالحَنَفیهِ السمحهِ السهلهِ ».^[۳۲]

ایشان می فرمایند: « برای دینی مبعوث شدم که سهل است و سختی در آن نیست ».

۲- « ما رواه عبدالله بن جعفر الحِمیری فی قرب الاسناد عن مسعده بن صدقه، قال: « حدثنی جعفر عن ابیه عن النبی » (ص) قال: « … انَّ اللهَ تعالی کانَ إذا بعث نبیاً قال له إجتَهِد فی دینِک و لا حَرَجَ علیکَ وَ إنَّ اللهَ تَعَالی أعطَی اُمَّتی ذلک حیث یَقولُ ما جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ ».^[۳۳]

« خداوند تبارک و تعالی وقتی پیامبری را مبعوث می کرد به او می گفت: در دین و (وظایف) خود، اجتهاد و (کوشش) کن. پس از آن، ضیق و ( تنگنایی) بر تو نیست. خداوند تبارک و تعالی همین را به امت من عطا کرد، چنان که می فرماید: ما جَعَلَ عَلَیکُم فِی الدِّینِ مِن حَرَجٍ »، مقصود این است که هیچ ضیق و (صعوبتی) بر این امت نیست.

۳- حدیث رفع: حدیث رفع از احادیث مشهور و حائز اهمیت است.

عن ابى عبدالله علیه السلام قال رسول الله صلى الله علیه و آله: «رُفِعَ عَن اُمَّتى تِسعَهٌ: الخَطَأ و النِسیانُ و ما اکرِهوُا علیه و ما لا یطیقونَ و ما لا یعلمون و ما اضطُرُّوا الیه و الحسدُ و الطیرهُ و التفکُّرُ فى الوسوسهِ فى الخلقِ ما لم ینطق بشفهٍ ».^[۳۴]

امام صادق (ع) فرمود: رسول خدا (ص) فرمودند: « نه چیز از امت من برداشته شده است: خطا و فراموشى و آن چه بر آن وادار شوند و آن چه توان انجامش را ندارند و آن چه ندانند و آن چه به ناچار تن دهند و حسد و طیره (فال بد) و اندیشیدن در وسوسه در آفرینش تا وقتى که آن را به زبان نیاورند ».

در این حدیث « ما لا یطیقون » از عهده امت برداشته شده است. اگر بعد از عقد نکاح، زندگی کردن زن با مرد را، تکلیفی برای او، تلقی کنیم، این تکلیف مطابق حدیث رفع تا زمانی بر عهده اوست که توان ادامه زندگی را، داشته باشد و در زندگی زناشویی، رنج و مشقتی، متوجه او نباشد؛ در غیر این صورت، راهی برای رهایی زن باید وجود داشته باشد که این راه، حق طلاق است.

روایات زیادی در این زمینه وجود دارد؛ ولی با وجود این آیات که همه صریح در موضوع و کافی برای مقصودند، نیازی به ذکر روایات بیشتری نیست.

ج- عقل