استرداد سپرده­های قرض­الحسنه، اعم از جاری یا پس­انداز بر ذمه بانک می­باشد و بانک­ها مکلفند عندالمطالبه اصل سپرده­های قرض­الحسنه را مسترد نمایند. به این­گونه سپرده­ها هیچ­گونه سودی تعلق نمی­گیرد و جزء منابع بانک حساب می­ شود. بانک­ها می­توانند بدون تعهد و یا شرط قبلی با امتیازات و جوائزی را به منظور جذب و تجهیز سپرده­های قرض­الحسنه پس­انداز به دارندگان این نوع سپرده­ها اعطا نمایند.
الف. ۲)حساب سپرده­های قرض­الحسنه( جاری)
این سپرده یکی از اجزاء مهم تشکیل دهنده منابع پولی بانک به شمار می­رود، زیرا این­گونه سپرده­ها به دلیل نقل و انتقالات آن به­وسیله چک، نه تنها در شناسایی به عموم مردم تأثیر به­سزایی دارد بلکه به دلیل هزینه بر هزینه­بر نبودن این نوع سپرده­ها استفاده از آن­ها در اعطاء تسهیلات کوتاه­مدت می ­تواند درآمدهای قابل توجه برای بانک ایجاد نماید.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ب. حساب سپرده­های سرمایه ­گذاری(مدت­دار)
در سپرده­های سرمایه ­گذاری مدت­دار، بانک دربه­کارگیری منابع حاصل در فعالیت­های اقتصادی سودآور، وکیل سپرده­گذاران می­باشد و نه تنها بازپرداخت اصل مبلغ سپرده­گذاری شده را تعهد می­ کند، بلکه باید منافع حاصل از عملیات بانکداری(اعطای اعتبارات و تسهیلات) را براساس قرارداد منعقده، متناسب با مدت و مبلغ سپرده­گذاری، پس از کسر حق­الوکاله بانک­ها تقسیم نمایند. حداقل و حداکثر حق­الوکاله بانک بابت بکارگیری سپرده­های سرمایه ­گذاری توسط شورای پول و اعتبار تعیین می­گردد. بنابراین گرچه بانک می ­تواند قبل از مشخص شدن میزان سود قطعی، نرخی را تحت عنوان نرخ سود علی­الحساب برای این نوع سپرده­ها تعیین و در مقاطع زمانی مشخص پرداخت نماید، ولی به هیچ وجه نباید این نرخ از جانب بانک نرخ قطعی محسوب شود. این سپرده­ها به سپرده­ کوتاه­مدت عادی که موجودی آن­ها قابل تغییر می­باشد و سپرده کوتاه­مدت ویژه و سپرده­های یک­ساله تا پنج­ساله که معمولا مبلغ آن­ها طی دوره­ تعهد شده ثابت است، تقسیم می­شوند(جمشیدی، ۱۳۹۰).
۲-۲-۴-۲ تجهیز منابع پولی در نظام بانکی ایران
تجهیز منابع پولی در ایران با توجه به قوانین بانکداری اسلامی به دو صورت انجام می­گیرد:
از طریق منابع مالکانه: منابع مالکانه شامل سرمایه­ها، ذخایر و اندوخته­ها، سپرده­های قرض­الحسنه جاری و پس­انداز و سایر مانده­های بستانکاری توزیع شده مشتریان نزد شعب است که در حکم شپرده­های قرض­الحسنه است، و چون طبق موازن شرعی قرض گیرنده مالک قرض می­ شود، لذا با مالک شدن این منابع به وسیله بانک، رابطه مؤسسه و سپرده­گذاران قرض­الحسنه و سپرده­های مشابه، رابطه داین و مدیون است.
بانک می ­تواند این منابع را در فعالیت­های اقتصادی به­کار گیرد و کسب سود نماید ولی مجاز نیست مبلغی از بازده مربوطه را تحت هر عنوان به قرض­دهندگان ذی­ربط بپردازد( به غیر از جوائز که اعطای آن مستقل از سود حاصل از این منابع بوده و به قید قرعه به عده­ای تعلق می­گیرد).
از طریق منابع وکالتی: منابع وکالتی شامل سپرده­های سرمایه ­گذاری مدت­دار(کوتاه­مدت و بلندمدت) مشتریان بانک است که بانک در مصرف آن منابع، با وکالت ازطرف سپرده­گذاران، اقدام به سرمایه ­گذاری و فعالیت­های انتفاعی و اقتصادی می­نماید(هدایتی، ۱۳۸۳).
در این شکل از قبول سپرده، بین بانک و سپرده­گذار رابطه داین و مدیون وجود ندارد و پرداخت مبلغ اضافه روی اصل سپرده به سپرده­گذار ربا محسوب نمی­ شود، بانک این قبیل سپرده­ها را در معاملات موضوع قانون عملیات بانکی بدون ربا به جای موکل و در شکل سرمایه ملکی موکل به­کار گرفته و سود حاصل از این عملیات را نیز پس از کسر کارمزد یا حق­الوکاله، بین سپرده­گذاران به نسبت مبلغ و مدت تقسیم می­نماید(بهمند و بهمنی، ۱۳۸۳).
۲-۲-۴-۳ تجهیز منابع پولی در بانکداری نوین
در بانکداری نوین( علاوه بر انجام فعالیت­های واسطه­گری) عملیات تجهیز منابع مالی از طریق فعالیت­های ذیل انجام می­گردد:
۲-۲-۴-۳-۱ تجهیز منابع مالی از طریق بانک­داری بین ­المللی و چند ملیتی
شاید بارزترین پدیده بانک­داری در سده­ی بیستم، جهانی شدن باشد. بانک­ها مانند سایر سازمان­ها در سطح جهانی دادوستد می­ کنند و در کشورهای خارجی سرمایه ­گذاری می­نمایند.
بانک­ها برای کسب مزیت رقابتی ناگزیرند در سطح بین­الملل حضور داشته باشند و خدمات ارائه نمایند. بانک­های بین ­المللی دارای شعبات و واحدهای فرعی در کشورهای خارجی هستند و فعالیت اصلی آن­ها بر پایه داد و ستد بر حسب واحدهای پولی متفاوت( به غیر پول رایج کشور) قرار دارد.
بانک­های بین ­المللی به خدماتی نظیر نقل و انتقال پول به سراسر دنیا، ارائه خدماتی در زمینه ارزی برای مسافران بین ­المللی و استفاده از کارت­های اعتباری در کشورهای خارجی می­پردازند و از این طریق وجوه زیادی را جذب می­نمایند. به طور کلی بانک­داری بین ­المللی یکی از مهمترین راه­های تجهیز منابع مالی برای بانک­ها و مؤسسات مالی است(زری­باف،۱۳۸۲).
۲-۲-۴-۳-۲ تجهیز منابع مالی از طریق فعالیت­های مالی ترکیبی یا متنوع(مجتمع­های مالی)
بانک­ها و مؤسسات مالی همانند همه سازمان­های سودآور ممکن است به عنوان بخشی از استراتژی کلی خود برای به­دست اوردن حداکثر سود و افزوده سهامداران، به سمت سایر فعالیت­های غیر بانکی سوق پیدا کند. بانک­ها با خرید سازمان­های کارگزاری مانند شرکت­های بیمه و بنگاه­های معاملات ملکی بخشی از مجتمع­های مالی خواهند شد، بدین ترتیب بانک­ها در بازارهای غیر رسمی نیز فعالیت خواهند کرد و منابع عمده­ای را به­طرف خود جذب خواهند نمود(هفرنان، ۱۳۸۲).
۲-۲-۴-۳-۳ تجهیز منابع مالی از طریق خدمات مالی غیر بانکی
بانک­ها فقط به دادن وام و گرفتن سپرده اکتفا نمی­کنند، آن­ها در زمینه امور مالی خدمات زیادی را به مشتریان ارائه می­نمایند.
برخی از خذمات ارائه شده توسط بانک­ها در زیر امده است.
کارگزاری، بیمه، صندوق بازنشستگی، مدیریت دارایی­ ها، امور ساختمان و خدمات ایمنی برای هر واحد متقاضی. بانک­ها به دو دلیل خدمات مالی غیر بانکی ارائه می­ کنند:
با توجه به قدرت نقدینگی، بانک­ها می­توانند هزینه­ های تأمین مالی را برای مشتریان کاهش دهند و مشتری می­توانند مجموعه ­ای از خدمات را با قیمت ارزان درخواست نماید و این یک مزیت رقابتی برای بانک­ها است.
با توجه به اینکه مشتری یک سبد است خدمات مالی را از بانک می­خرد، می ­تواند راحت­تر درباره کیفیت خدمات قضاوت نماید و در نهایت وجوه بیشتری جذب بانک­ها می­گردد(هفرنان، ۱۳۸۲)­.
۲-۲-۴-۳-۴ تجهیز منابع مالی از طریق ارائه خدمات خرد و کلان به­وسیله بانک­ها
خدمات در سطح خرد به تعدادی از مشتریان خرده­پا و به کسانی که به خدمات تجاری کوچک و خدمات بانکی مشخص نیاز دارند ارائه می­ شود و خدمات درسطح کلان به تعداد زیادی از مشتریان مانند شرکت­های بزرگ و سازمان­های دولتی ارائه می­گردد. بانک­ها با ارائه خدمات خرد، خود را به منابعی تجهیز می­ کنند که این امکان خواب و ماندگاری آن در مؤسسه زیاد است. تجهیز منابع از طریق سپرده­های کلان نیز موجب افزایش نقدینگی مؤسسه می­گردد.
۲-۲-۴-۳-۵ تجهیز منابع مالی از طریق بانک­داری جامع
مسئولیت این بانک­ها، تهیه و تأمین اکثر یا تمام خدمات مالی تحت ساختار بانکی متحد، یکپارچه و بزرگ می­باشد که شامل فعالیت­های زیر است:
واسطه­گری
مبادله ابزارهای مالی، ارز و مشتقات آن
پذیره­نویسی وام­ها و اوراق بهادار جدید
کارگزاری سهام
ارائه خدمات مشاوره­ای به مؤسسات بزرگ، شامل توصیه­های ادغام و خرید شرکت­ها
مدیریت بیمه
بیمه
نگهداری اوراق و دارایی­ های موسسات غیرمالی در سبد بانک(زری­باف، ۱۳۸۲).
۲-۲-۴-۳-۶ تجهیز منابع مالی از طریق ابزارهای مالی خارج از ترازنامه و تبدیل ابزارهای مالی به اوراق بهادار
ابزارهای غیر ترازنامه­ای تهعدات یا قراردادهای اقتضایی هستند که برای بانک ایجاد درآمد می­ کنند، ولی در ترازنامه سنتی به­ صورت دارایی یا بدهی دیده نمی­شوند. دامنه آن­ها می ­تواند از اعتبار اسنادی(ضمانت­ نامه­ هایی که برای اوراق تجاری داده می­ شود) تا اوراق بهادار مشتقی باشد.
اوراق بهادار مشتقی نوعی قرارداد است که به یک طرف قراداد اجازه می­دهد در یک تاریخ مشخص در آینده نسبت به یک دارایی یا ارزش نقدی یک دارایی ادعا بنماید. اوراق بهادار مشتقی شناخته شده عبارتند از: پیمان­های اتی، پیش­خرید و پیش­فروش معاوضه. برای بانک­ها اوراق بهادار مشتقی در زمره تعهدات خارج از ترازنامه قرار می­گیرند.
در بانک­داری نوین دارایی­ هایی که به­ صورت سنتی در ترازنامه وجود دارند و قابل عرضه به بازار نیستند( مانند وام­ها) به اوراق بهادار قابل معامله تبدیل می­شوند و نتایج در ترازنامه قرار می­گیرد. این کار در مورد وام­های رهنی مسکن، وام­های رهنی بازرگانی و حساب­های دریافتنی انجام می­گردد( هفرنان، ۱۳۸۲).
با بررسی مطالب فوق این نتیجه حاصل می­ شود که تجهیز منابع مالی در عصر حاضر دچار دگرگونی شده است. در بانکداری نوین فقط بخشی از منابع مالی از طریق واسطه­گری جذب می­شوند و بخش عظیمی از منابع از طریق فعالیت­های مالی غیر بانکی قابل دسترسی است و همین امر بانک­ها و مؤسسات مالی را برآن داشته که به توسعه فعالیت­های غیربانکی بپردازند.
۲-۲-۵ عوامل کلیدی موفقیت(csf) بانک­ در جذب منابع مالی
در بانک­داری نوین عوامل متعددی وجود دارند که بر روند منابع مالی بانک­ها و موسسات مالی تأثیر می­گذارند. شناسایی و تعیین میزان تأثیر این عوامل خود مقوله­ای مهم است، چون گاهی شرایط و موقعیت­های مالی با یکدیگر یکسان نیستند. و ممکن است مؤلفه‌های تأثیرگذار بر تجهیز منابع پولی حتی برای هر یک از شعب یک گروه بانکی متفاوت باشد. در بانکداری نوین برای شناسایی عوامل مؤثر بر جذب منابع مالی از بازاریابی بانکی استفاده می­ شود. بانکداری امروز شیوه ­های نوآورانه، مشتری مداری مؤثر، ارائه تکنولوژی­های کارآمد، سرویس­دهی و خدمات مورد نظر مشتری را طلب می­ کند که هر بانکی در این امور موفق­تر عمل کند در بازار رقابتی نیز موفق به جذب منابع بیشتر و در نتیجه دوام، بقای دائمی و بهره­وری بالاتر خواهد شد.
رویکرد CSF به عنوان یک متدلوژی بالا به پایین ^[۹]برای برنامه­ ریزی استراتژیک سازمان پذیرفته شده و مورد استفاده واقع می­ شود، چرا که چند فاکتور موفقیت را مشخص نموده و می ­تواند اطلاعات مورد نیاز مدیریت عالی سازمان را به­ طور بارز نشان دهد(چن، ۱۹۹۹).
پس از شناسایی عوامل، پارامترهای مربوطه بایستی شناسایی گردد و سپس رابطه این پارامترها با جدب منابع مشخص گردد. پس از تجزیه و تحلیل عوامل مؤثر می­توان راهکارها و پیشنهادات مؤثر را برای بهبود وضعیت تجهیز منابع برای یک بانک استخراج نمود. در این بخش عواملی که در تجهیز منابع مالی یک بانک مؤثر هستند مورد بررسی اجمالی قرار می­گیرند. بدیهی است یک استراتژی شایسته می ­تواند منابع بانک را در جهت مورد نظر هدایت نموده و به این ترتیب سطح رقابت بانک را در بازاری که رقابت شدید بر آن حاکم است ارتقاء دهد.
۲-۲-۵-۱ نقش عوامل مدیریتی در جذب منابع