۳-۵-۳- پرسشنامه سنجش دامنه اتیسم یا ASSQ

تست ASSQ توسط اهلر و گیلبرگ^[۱۱۳] ( ۱۹۹۳) طراحی شده است، نمرات کمی مشخص می­ کند که فرد مبتلا به اختلالات طیف اتیسم با عملکرد بالا هست یا نه. بعد از اینکه پرسشنامه پر شد، نمرات جمع شده و کودکانی که نمره کلی آن ها بین ۵۰ تا ۱۰۰ باشد، به عنوان اتیسم با عملکرد بالا انتخاب می­شوند.

پایایی و روایی پرسشنامه: این پرسشنامه توسط کاسه­چی در دانشگاه علوم بهزیستی در سال ۱۳۹۰ هنجاریابی شده است. برای محاسبه اعتبار درونی، ضرایب اعتبار آلفا پرسشنامه ASSQ در گروه والدین کودکان عادی پایه های اول تا پنجم ابتدایی قبل از حذف سؤالهای نامناسب (۷۶/۰) و در گروه معلمان (۷۷/۰) برآورد شد. بعد از حذف سؤالهای نامناسب ضریب آلفای کرونباخ در گروه والدین کودکان عادی (۷۷/۰) والدین کودکان اتیسم (۶۵/۰)، معلمان کودکان عادی (۸۱/۰) و معلمان کودکان اتیسم (۷۰/۰) برآورد شد. پرسشنامه ASSQ در هر دو گروه والدین و معلمان برای اختلال طیف اتیسم ار اعتبار قابل توجهی برخوردار است. در روایی محتوا، همبستگی بین ۲۱ سؤال از ۲۷ سؤال بالای (۳/۰) برآورد شد که سؤالات پرسشنامه ASSQ به استثنای سؤالات ۱۴، ۱۹، ۲۰، ۲۱، ۲۵ و ۲۷ از روایی محتوایی در گروه والدین و معلمان برخوردار بودند. ضریب اعتبار بازآزمایی پرسشنامه ASSQ کودکان طیف اتیسم در گروه والدین (۴۶۷/. = r ) و در گروه معلمان (۶۱۴/. = r ) برآورد شده است. (پرسشنامه ی ASSQ برای کودکان اتیستیک از پایایی و روایی قابل قبولی برخوردار است. برای برآورد روایی همگرایی پرسشنامه ASSQ همبستگی آن با دو پرسشنامه ی راتر و CSI-4 محاسبه شد که در گروه والدین ضریب همبستگی پرسشنامه ASSQ و راتر (۴۹۵/۰)، و در گروه معلمان پرسشنامه ASSQ و CSI-4 (411/0) به دست آمد معنادار بود. پس بین نمرات والدین و معلمان کودکان دارای اختلال طیف اتیسم در پرسشنامه ی ASSQ رابطه ی مثبت و معناداری وجود دارد. نسخه ی فارسی پرسشنامه ی ASSQ از روایی صوری مناسب برخوردار است. ضریب آلفای کرونباخ به دست آمده در گروه والدین و معلمان کودکان عادی و طیف اتیسم نشان می‌دهد که آیتم های ASSQ برای غربالگری کودکان اتیسم با عملکرد بالا مناسب است (کاسه چی، ۱۳۹۰).

ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده پرسشنامه در پژوهش حاضر (فرم مربیان) برابر ۷۳/۰ ‌می‌باشد.

شیوه نمره­گذاری پرسشنامه: پرسشنامه ASSQ دارای ۵ گزینه می‌باشد. نمره­گذاری این پرسشنامه در طیف لیکرت ۵ نقطه­ای تنظیم شده است، که به ترتیب ۰ نمره برای ندارد، ۱ نمره برای خیلی کم، ۲ نمره برای کم، ۳ نمره برای متوسط .۴ برای خیلی زیاد نمره­گذاری می‌کنند . به عبارتی به طور مشهود نشان می­دهد با کودکان هم سن و سال خود تفاوت دارد نمره یک منظور می­گردد (اهلر و گیلبرگ، ۱۹۹۹؛ به نقل از کاسه­چی، ۱۳۹۰).

۳-۶- روش اجرای پژوهش

پس از اخذ مجوزهای لازم از بهزیستی استان تهران و هماهنگی با مسئولین مرکز اتیسم به آرا وابسته با سازمان بهزیستی و دانشگاه شهید بهشتی؛ مراحل انجام پژوهش در سال ۹۲-۹۳ به شرح زیر انجام شد:

1. 1. ابتدا ازطریق آزمون ASSQ و تشخیص روانپزشک ۶ تن از کودکان با اختلال اتیسم عملکرد بالا که در سنین ۶ تا ۱۰ سال بودند، شناسایی شدند.

1. 1. در مرحله دوم پیش آزمون نظریه ذهن روی نمونه انتخاب شده اجرا شد.

1. 1. در مرحله سوم فرم ارزیابی اولیه ی دوسا^[۱۱۴] ‌در مورد هریک از آزمودنی ها پر شد.

1. 1. در این مرحله با اطمینان از اینکه کودکان با اختلال اتیسم به نظریه ذهن دست نیافته اند برای درمان انتخاب شدند.

1. در مرحله بعد به روش درمانی به صورت انفرادی پرداخته شد؛ ‌به این طریق که در هر جلسه ۴۵ الی یک ساعت روش دوسا انجام شد، نحوه درمان دوسا به ترتیب شامل مراحل زیر بود:

ابتدا با توجه به نتایج ارزیابی اولیه هر کودک با توجه به وضعیت و شرایط خاص او الگوی وضعیتی از بدن تنظیم شده و بعد جلسات درمانی به شکل زیر اجرا گردید.

در هر جلسه ابتدا تکنیک­های گرم کردن^[۱۱۵] که سه تکنیک راه رفتن به اتفاق درمانگر در محیط اتاق، تمرین آلاکلنگ در حالت نشسته و بازی هماهنگی دست­ها بود برای برقراری ارتباط اولیه و آماده ­سازی شرکت­ کنندگان جهت اجرای تکنیک­های تخصصی انجام و سپس بعد از اجرای تکنیک­های تخصصی آرام سازی که شامل (تکنیک فشار دوسا داشی اوتو، تکنیک آرام سازی بالا تنه^[۱۱۶] و تکنیک چرخش نیم تنه بالا^[۱۱۷])، تکنیک­های اصلی (که شامل شل و رها کردن شانه­ها، شل و رها کردن قفسه سینه، شل و رها کردن اسپاسم­های کمر در حالت نشسته چهار زانو، بالا آمدن دست­ها و بازو­ها، شل و رها کردن اسپاسم­های کمر در حالت ایستاده روی دو زانو ) اجرا شد و نهایتاًً برای هر آزمودنی ۸ جلسه درمان توانبخشی روانی – حرکتی دوساهو اجرا گردید.

1. 1. بعد از گذشت دو هفته از اتمام جلسات درمانی دوسا پس آزمون نظریه ذهن بر روی نمونه مورد نظر اجرا شد.

1. بعد از گذشت یک ماه بعد از اجرای پس آزمون، آزمون پیگیری بر روی نمونه مورد نظر اجرا شد.

(فرم­های رضایت نامه والدین، مشخصات دموگرافیک شرکت کنندگان، ارزیابی اولیه دوسا، جدول زمان بندی مداخلات و شرح کامل جلسات درمانی در پیوست آمده است).

۳-۷- روش تجزیه وتحلیل داده ­ها

تحلیل یافته­ ها در پژوهش حاضر در دو بخش توصیفی و استنباطی انجام شد.

1. 1. روش های آمار توصیفی: در این قسمت از جداول فراوانی و درصد­ها استفاده شد.

1. روش­های آمار استنباطی: در این بخش تحلیل داده ­ها به صورت گروهی انجام شد که در این قسمت برای ‌پاسخ‌گویی‌ به سؤالات پژوهش و تحلیل داده ­ها از آزمون t وابسته استفاده شد، که در دو مرحله مقایسه صورت گرفت؛ در مرحله اول نمرات پیش آزمون–پس آزمون آزمودنی­ها (میانگین نمرات خط پیش آزمون و پایان جلسات درمان) با هم مقایسه شدند و در مرحله دوم برای بررسی ثبات نتایج به دست آمده از مداخله نیز میانگین نمرات آزمودنی­ها در دو مرحله پیگیری و نمرات آن­ها در پایان جلسات درمان مورد مقایسه قرار گرفت، سطح درصد اطمینان در این پژوهش برابر ۹۵ درصد است.

۳-۸- ملاحظات اخلاقی

• • اطلاع کامل والدین و مسئولین مرکز از نحوه اجرا و مراحل تحقیق.

• ایجاد شرایط مناسب و محیط آرام و بدون استرس برای کودکان در حین درمان و اجرای آزمون­ها.

فصل چهارم:

تجزیه و تحلیل داده ها

در این فصل داده ­های گردآوری شده از نمونه ­های مورد نظر به صورت تفصیلی در دو بخش توصیفی و استنباطی ارائه ‌شده‌اند. برای توصیف داده ­ها از جداول شامل نمودار، میانگین، انحراف استاندارد و خطای استاندارد میانگین استفاده شده است و برای استنباط داده ­ها از آزمون t وابسته استفاده شده است.

۴-۱- داده ­های توصیفی

جدول ۴- ۱ : ویژگی­های گروه بر اساس سن، مقطع تحصیلی و نمره آزمودنی در پرسشنامه سنجش اختلالات طیف اتیسم و آزمون وکسلر