رازیانه گیاهی است مدیترانه ای، هوای گرم برای رشد و نمو آن مطلوب می باشد. به طور کلی کشت این گیاه در مناطق با هوای گرم (تابستان طولانی و زمستان بیش از اندازه سرد نداشته باشد) موفقیت آمیز است (دامژانویک و همکاران، ۲۰۰۵)^[۹]. این گیاه بومی نواحی مدیترانه و آسیا بوده، امروزه در جنوب فرانسه ، ایتالیا و سایر نقاط جهان کشت می­ شود. در ایران رازیانه به صورت خودرو در مناطقی مثل شمال، تهران، کرمان، کردستان، اصفهان و … می توان یافت و در اکثر نقاط ایران قابل کشت است. جوانه زنی بذور در دمای ۶-۸ درجه سانتی ­گراد انجام می­گیرد ولی درجه حرارت مطلوب برای جوانه زنی ۱۶-۶۵ درجه سانتی گراد می­باشد. pH مناسب برای این گیاه ۸/۴ تا ۸ است. خاک­های لومی رسی با مواد و عناصر غذائی و ترکیبات هوموسی کافی خاک­های مناسبی برای رویش این گیاه می باشد. دمای مطلوب در طول رویش و در طول زمان تشکیل میوه ۲۰-۲۲ درجه سانتی گراد است. در زمستان­های طولانی و بسیار سرد ریشه ­های گیاه دچار سرمازدگی می­شوند. آبیاری در مراحلی از رشد، رویش اولیه، مرحله تشکیل ساقه و مرحله نمو گلها، تأثیر قابل توجهی بر کمیت و کیفیت مواد مؤثره این گیاه دارد.(باقری و همکاران، ۱۳۷۶)
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در شکل زیر قسمتهای آنالیز میکرسکپی پودر رازیانه نشان داده شده است .

Tracheids Vittae Endosperm Endocarp Mesocarp
گرد رازیانه را از میوه های خشک شده گیاهی به نام فینکولوم ولگا را از تیره چتریان بدست می آورند . گردی است سبز مایل به زرد با بوی تند شبیه بوی انتول (معطر) ، مزه آن ابتدا تند و کمی شیرین سپس تلخ و کافوری می شود . در زیر میکرسکوپ شامل قسمتهای زیر می باشد :
الف- تکه هائی از پارانشیم حفره ای (سلولهای دندانه ای شکل) از قسمت مزوکارب ، زیاد و اختصاصی می باشد.
ب- تکه هائی از اپیدرم پوشش داخلی با سلولهای کف پوشش مانند همراه با پارانشیم تحتانی که در طرف راست تصویر قرار دارد و باقیمانده هائی از لوله های روغنی (تکه هائی از لوله های ترشحی شیزوشس که اطراف آن را سلولهای مخاطی احاطه نموده است) ، زیاد و اختصاصی می باشد.
پ- تکه هائی از بافت کلانشیم نزدیک آوندهای هدایت کننده با دیواره های سلولی قرمز مایل به قهوه ای زیاد و اختصاصی می باشد.
ت- قطرات زرد رنگ روغنی ، زیاد و اختصاصی نمی باشد.
ث- تکه هائی از اندوسپرم همراه با بلورهای ریز ستاره ای شکل اکسالات کلسیم ، شفاف ، دیواره های سلولی ضخیم ، خیلی زیاد ولی اختصاصی نبوده و چون در دانه های دیگر گیاهان چتریان نیز دیده میشود.
ج- تکه های شکسته شده از فیبرهای اسکرانشیم شده از کارپوفور (۱) کم و اختصاصی نمی باشد.
توجه : این گرد باید فاقد تارو آوندهای بیش از ۱۰ میلی میگرون قطر باشد. امکان مخلوط با گرد زیره نیز مشاهده است. (یاسن و همکاران^[۱۰]، ۲۰۰۹)
۱-۸ – آفات و بیماریها:
رازیانه یک گیاه شته دوست می باشد و در شرایط مناسب به گیاه حمله می کند. آفات در طول رویش ممکن است خسارات سنگینی به رازیانه وارد کنند. خسارت عموماً از جانب سنهای لکه دار(Cygaeus) که متعلق به خانواده میریده(Miridae) هستند وارد می شود. همچنین یکی دیگر از آفات مهم رازیانه شته است. این حشرات با مکیدن شیره گیاه سبب ضعف آن و کاهش عملکرد می گردند برای مبارزه با سنها می توان از سم دیتریفون(Ditrifon). و یا وفاتوکس (Wefatox) برای مبارزه با شته ها می توان از شکارگرهای طبیعی مثل کفشدوزکها و یا سموم شیمیائی سیستماتیک مثل متاسیتوکس استفاده شود)داس و همکاران^[۱۱] ۲۰۰۸)
۱-۹- مهمترین خاصیت درمانی و داروهای ساخته شده:
تسکین دردهای قاعدگی و ضد سرفه از مهمترین خواص داروئی این گیاه است که فرآورده های تولید شده از رازیانه نیز با خواص فراوان دارویی، التیام بخش بسیاری از از جمله و است. رازیانه، نوعی گیاه دارویی است که مصارف مختلفی دارد . تمام بخش های مختلف این گیاه یعنی ، برگ و ریشه آن است، ولی روغن حاصل از دانه های رازیانه، سمی بوده و حتی مصرف کم آن، می تواند منجر به ایجاد دانه های پوستی، مشکلات تنفسی وحالت تهوع گردد. این گیاه دارای طعم تند، تلخ و شیرین است و کمی به طعم نعنا شبیه است. مصرف رازیانه باعث و نیز کاهش وزن می شود. قابل توجه: مصرف بیش از اندازه این گیاه، ممکن است منجر به تشنج عضلانی و حتی توهم شود. رازیانه حاوی مقادیر فراوانی و است: فیبر، منگنز، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، آهن، ویتامین C ، B3 و غیره ویتامین C موجود در پیاز رازیانه، ضد باکتری بوده و برای بسیار مفید است. علاوه برآن، این بخش از گیاه، دارای فیبر فراوانی بوده که برای کاهش ، مفید است و از پیشگیری می کند. رازیانه همچنین دارای مقدار فراوانی پتاسیم است که باعث کاهش فشارخون می شود و به این ترتیب فرد، دچار حمله قلبی نمی شود.این گیاه دارویی،سموم بدن راپاک می کند و بیماری التهاب دهان رااز بین می برد و برای درمان سرماخوردگی و نیز سرفه، به خاطر خاصیت خلط آورش، مفید است. بخار حاصل از جوشاندن برگ های این گیاه در آب، بیماری آسم و برونشیت را تسکین می دهد.مصرف دانه های رازیانه، باعث تسکین دل درد می شود و عمل هضم را آسان تر می کند، کرم روده کودکان را از بین می برد، باعث تقویت چشم می شود، حساسیت های چشم را از بین می برد و دارای خواص فراوانی برای کبد، طحال و مثانه است.(سیپوریدیس و تومیریدیس^[۱۲]، ۲۰۰۳)
تمام بخش ‌های مختلف این گیاه یعنی دانه، برگ و ریشه آن خوراکی است، ولی روغن حاصل از دانه‌ های رازیانه، سمی بوده و حتی مصرف کم آن، می‌ تواند منجر به ایجاد دانه ‌های پوستی، مشکلات تنفسی و حالت تهوع گردد.
اما توجه داشته باشید که مصرف بیش از اندازه این گیاه، ممکن است منجر به تشنج عضلانی و حتی توهم شود.
۱-۱۰- پیاز رازیانه
رازیانه حاوی مقادیر فراوانی ویتامین، مواد معدنی و فیبر است. منگنز، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، آهن، ویتامین Cو B3 از این موارد می باشند.
این بخش از گیاه، دارای فیبر فراوانی بوده که برای کاهش کلسترول، مفید است و از ابتلا به سرطان روده پیشگیری می ‌کند .رازیانه همچنین دارای مقدار فراوانی پتاسیم است که باعث کاهش فشارخون می‌ شود و به این ترتیب برای افرادی که دچار حمله قلبی می‌ شوند، مفید است.
این گیاه دارویی، سموم بدن را پاک می ‌کند و بیماری‌ التهاب دهان را از بین می ‌برد و برای درمان سرماخوردگی و نیز سرفه، به خاطر خاصیت خلط‌ آورش، مفید است.(کوبوریس و واسیلاکاکیس^[۱۳]، ۲۰۰۶)
۱-۱۱- دانه رازیانه
بخار حاصل از جوشاندن برگ‌ های این گیاه در آب، بیماری آسم و برونشیت را تسکین می ‌دهد. مصرف دانه‌ های رازیانه، باعث تسکین دل درد می‌ شود، عمل هضم را آسان ‌تر می ‌کند، کرم روده کودکان را از بین می ‌برد، باعث تقویت چشم می ‌شود، حساسیت ‌های چشم را از بین می‌برد و دارای خواص فراوانی برای کبد، طحال و مثانه است.(باقری و همکاران،۱۳۷۶ و دانشور حسینی،۱۳۸۷)

۱-۱۲- نقش کشت بافت در تکثیر گیاهان

1. 1. کشت بافت سلول گیاهی، روشی است برای تکثیر گیاهان که از طریق آن می­توان تعداد زیادی گیاه تولید کرد. کشت بافت گیاهی گستره وسیعی را در بر می­گیرد که شامل کشت پروتوپلاست، سلول، بافت و اندام گیاهی است. کشت بافت همچنین پیش نیاز مهندسی ژنتیک است زیرا از سلول تغییر یافته باید بتوان یک گیاه کامل به وجود آورد. کشت بافت بر مبنای سه توانایی اصلی گیاه استوار است :

*قدرت باززایی یا توانایی ارثی یک سلول گیاهی برای رشد و تبدیل شدن به گیاه کامل در صورت فراهم بودن شرایط محیطی و محرک­های مناسب، اگر چه به لحاظ تئوری توانایی باززایی در تمام سلول­های گیاهی وجود دارد ولی سلول­های مریستمی بهترین سلول­هایی هستند که قادر به بروز این قدرت می­باشند.
*عدم تمایز یا قابلیت برگشت سلول­های بالغ گیاهی به شرایط مریستمی و تولید یک نقطه رشد جدید که با تمایز مجدد یا قدرت سازماندهی و تشکیل اندام جدید ادامه می­یابد.
* شایستگی یا قابلیت درون زاد یک سلول یا بافت مشخص، به رشد در مسیری ویژه (کانلی^[۱۴] و تیان ^[۱۵] ، ^[۱۶]۲۰۰۷ و تانگ ^[۱۷] و همکاران ، ^[۱۸]۲۰۰۱).
کشت بافت به عنوان یک روش کاربردی در پیشرفت‌های کشاورزی نقش بارزی داشته است. مثلاً کشت تخمک منجر به تلاقی‌های بین گونه‌ها و حتی جنس‌های مختلف شده است و ریزازدیادی به افزایش سریع جمیعت از یک گیاه برتر منتهی گردیده است. از طرف دیگر، کشت بافت به تنهایی نمی‌تواند پیشرفت‌های سریع مورد نیاز برای اصلاح و بهبود محصولات را فراهم آورد. با این وجود، کشت‌بافت همراه با ژنتیک مولکولی، قابلیت بیشتری برای بهبود سریع محصولات را فراهم می‌آورد. در همان حال که تکنیک‌های ژنتیک مولکولی DNA ژن‌ها را دست‌ورزی می کند، کشت سلول و بافت برای مهندسی ژنتیک ضروری خواهد بود زیرا اطلاعات ژنتیکی خارجی DNA به یک گیاه کامل وارد نمی‌شود بلکه به یک سلول وارد می‌شود. فناوری درون شیشه‌ای واسطه‌ای برای تبدیل تک سلول تغییریافته به یک گیاه کامل می‌باشد (توحید‌فر و کاویانی، ۱۳۸۹).

1. 1. ریزازدیادی به عنوان یکی از روش های نوین افزایش انبوه گیاهان به ویژه پایه­ های درختان میوه در چند دهه اخیر بیشتر مورد توجه بوده است. پایه­ های رویشی تولیدی غالبا عاری از آلودگی ، دارای خلوص ژنتیکی و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه هستند که برای تولید و احداث باغات یکدست و متراکم استفاده می­شوند. استفاده از دورگه­های بین گونه ­ای به خصوص برای درختان میوه هسته­دار در کشورهای پیشرفته بیشتر معمول شده است. از آنجایی که اساس احداث باغ­های مکانیزه بر تولید نهال­های رویشی و یکسان استوار است لذا بررسی روش­های تکثیر رویشی مناسب به خصوص ریز ازدیادی برای تولید انبوه پایه­ها حائز اهمیت است. (سولوسوگلا^[۱۹]، ۲۰۰۲)

اهمیت استفاده از روش کشت بافت گیاهی برای تکثیر گیاهان دارویی در حال افزایش بوده و این روش برای تکثیر بسیاری از گیاهان دارویی استفاده می شود. از جمله مزایای مهم تکثیر از طریق کشت بافت نسبت به روش­های دیگر، ایجاد گیاهان سالم، تکثیر در طول سال، احتیاج به مکان کم و هزینه کمتر است. در مراحل مختلف کشت بافت گیاهی جهت رسیدن به هدف، ممکن است از دما، نور، نوع ریزنمونه، زمان و یا محیط کشت­های مختلف با ترکیبات متفاوت استفاده شود. همچنین مدیریت آلودگی و مواد بازدارنده نیز از مسایل مهم کشت بافت است. بنابراین بدست آوردن بهترین روش برای هر گیاه از اهداف آزمایشات در این علم می­ باشد و این امر با تغییر فاکتورهای موثر در کشت بافت امکان پذیر می­گردد. بهبود حتی چند درصدی در تولید گیاهچه در هر بار کشت می ­تواند در مقیاس سال برای تولید کننده از اهمیت اقتصادی زیادی برخوردار باشد.(شریفی و همکاران، ۱۳۸۹)
۱-۱۳- تاریخچه کشت بافت
در طول قرن ۱۹، ایده تولید کالوس از قطعات ساقه و انتهای ریشه به واقعیت پیوست. کالوس عبارت است از یک توده سلولی از سلول­های در حال تقسیم فعال که تمایز نیافته­اند. بعد کالوس از جوانه­ ها، قطعات ریشه و شاخساره نیز تهیه شد. برای اولین بار هامبرلت در سال ۱۹۰۲ واژه کشت بافت سلول را بکار برد. او تلاش کرد که سلولهای گیاهی جدا شده را بطور درون شیشه ­ای بر روی یک محیط غذایی مصنوعی حاوی محلول Knop (شامل پپتین^[۲۰]، آسپارژین^[۲۱]، و ساکاروز^[۲۲]) کشت کند. واژه کشت بافت می ­تواند برای هر کشت چند سلولی بر روی محیط غذایی بکار برده شود (شریفی و همکاران، ۱۳۸۸). تکنولوژی کشت بافت گیاهی، کاربردهای متفاوت و فراوانی دارد از آن جمله می­توان از ریزازدیادی که اساس صنعت تولید انبوه گیاهان است نام برد. پیشرفت مطالعه جنبه­ های متفاوت رشد و تمایز گیاهان در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ بسیار سریع بوده است. به کمک تکنیک کشت گیاهان مطالعه و تحقیق در زمینه ­های مختلف از جمله مورفولوژی، فیزیولوژی، بیوشیمی، بیولوژی مولکولی و مهندسی ژنتیک فراهم شده است. تکثیر سریع ارکیده از طریق کشت کورم اولیه^[۲۳] توسط مورل^[۲۴] (۱۹۶۰) منجر به تاسیس اولین صنعت تکثیر سریع ارکیده بر اساس کشت بافت شد. کشت بافت گیاهی یا کشت درون شیشه ­ای عبارت است از رشد سلول، بافت و یا اندام گیاهی در یک محیط غذایی مصنوعی استریل که به صورت جامد یا مایع تهیه می­ شود، این تکنیک به عنوان یکی از شاخه­ های زیست فناوری، کاربرد گسترده ای در کشاورزی دارد. در کشت بافت، قسمتی از گیاه به نام قلمه یا ریزنمونه که ممکن است بخشی از ساقه، برگ، جوانه و یا یک سلول باشد، در محیط کنترل شده کشت می­ شود. در این نوع کشت، شرایط به گونه ­ای است که عاری از هرگونه میکروارگانیسم بوده و رژیم متعادلی از مواد شیمیایی و آلی مورد نیاز رشد گیاه فراهم است. در واقع در کشت درون شیشه ­ای محیط کشت بستری برای رشد گیاه است و ترکیبی از مواد شیمیایی و آلی در یک ژل مغذی یا محیط مایع برای رشد سلول­ها و بافت­ها می­باشد (شریفی و همکاران، ۱۳۸۹).
۱-۱۴- مراحل تکنیک کشت بافت
از زمان تهیه ریز نمونه تا به دست آوردن گیاه جدید مراحلی وجود دارد که ابتدا شامل چهار مرحله شروع و برقراری کشت ، تکثیر ، ریشه دهی و انتقال به خاک بود (موراشیگ ، ۱۹۷۴)^[۲۵] . بعدا دبرگ ^[۲۶] و مین ^[۲۷] یک مرحله به نام مرحله صفر یعنی مرحله انتخاب گیاه مادری و آماده سازی را ارائه نمودند. در نهایت امروزه برای ریز ازدیادی مراحل زیر را در نظر می گیرند که شامل پنج مرحله ی آمادگی ، آغازی ، تکثیر ، ریشه دهی و انتقال است. در هر یک از این مراحل ، شرایط باید به گونه ای فراهم گردد که امکان دستکاری رشد گیاه در جهت مورد علاقه فراهم گردد. اکثر این عوامل هم آنهایی هستند که رشد و نمو طبیعی گیاهان را تنظیم می کنند. در مرحله صفر یا همان آمادگی هدف به دست آوردن گیاهانی است که به آب و مواد غذایی و شرایط محیطی نظیر نور و درجه حرارت و.. دسترسی داشته و از نظر سلامتی مشکلی نداشته باشند و بتوان از آنها جهت تهیه ریز نمونه استفاده کرد. در مرحله بعدی نیز که مرحله آغازی نام دارد هدف انجام کشت های بدون آلودگی است که ریز نمونه در محیط کشت مستقر می شود.
مرحله­ صفر: مرحله پیش ازدیادی یا انتخاب و پیش تیمار گیاهان مناسب
در این مرحله گیاهان مادری که در شرایط گلخانه ای با کمترین میزان آلودگی هستند انتخاب می شوند. قبل از جمع آوری نمونه­های گیاهی برای به حداقل رساندن میزان آلودگی باید گیاهان مادری با قارچ کش­ها و حشره­کش­ها سمپاشی شوند تا میزان آلودگی در کشت درون شیشه ای به حداقل برسد، کاهش آلودگی باعث رشد بهتر و تکثیر سریع تر نمونه­ها در محیط کشت می­ شود. کنترل آلودگی­ها به طور معمول با پیش تیمار گیاهان مادری شروع می­ شود.(دبرگ و مین، ۱۹۸۱)^[۲۸]
مرحله ی ۱ : مرحله ضد عفونی سطحی و استقرار ریز نمونه­ها از درخت مادری
اولین مرحله در ریز ازدیادی ضد عفونی سطحی ریز نمونه­ها می باشد. وقتی نمونه ­ای سالم در شرایط استریل قرار می­گیرد، می ­تواند به سرعت تکثیر شود. این مرحله حساس­ترین مرحله در ریز ازدیادی است چرا که اغلب نمونه­ها در این مرحله در بیشتر موارد به علت آلودگی­های میکروبی از بین می­روند. در این مرحله ریز نمونه­ها که به صورت قطعات کوچک تقسیم شده اند با مواد شیمیایی مانند هیپوکلریت سدیم و اتیل الکل ضدعفونی سطحی و بعد از آن چندین بار با آب مقطر استریل آبشویی می­ کنند. بعد از یک دوره کوتاه ۳ تا ۵ روزه آلودگی ریزنمونه­ها در محیط کشت مشخص می­ شود و نمونه­های آلوده حذف شده و نمونه­های سالم واکشت می­شوند. در مرحله ضد عفونی ریز نمونه­ها باید دقت شود غلظت مواد ضدعفونی و مدت زمان استفاده از آن­ها به اندازه­ای نباشد که به بافت ریز نمونه­ها صدمه زده و مرگ سلولی را سبب شده و باعث قهوه­ای شدن و از بین رفتن آن­ها شود. (جورج، ۲۰۰۸ )^[۲۹]
مرحله ۲: تکثیر و پرآوری ریز نمونه­ها
این مرحله که فاز تکثیر است، گیاهچه­های حاصل از استقرار در محیط کشت مخصوص تکثیر می­شوند. هدف اولیه در این مرحله تکثیر ریز نمونه­ها بدون از دست دادن ثبات ژنتیکی آن­ها است. واکشت نمونه­ها که می­ توانند به صورت، جوانه­های جانبی و انتهایی، جنین­های سوماتیکی و دیگر ارگان­ها باشند، در محیط مخصوص تکثیر باعث افزایش تعداد نمونه­ها می­ شود. گاهی اوقات ضروری است که شاخه­ های تکثیر شده به محیط کشت دیگری برای طویل شدن منتقل شوند . طی واکشت­های متوالی مقدار مورد نیاز از اندام گیاهی تولید می­ شود. (موراشیگ ، ۱۹۷۴)
مرحله ۳: ریشه دهی زیر شاخه­ها