مینتز برگ (۱۹۸۳) ساختار سازمانی را مجموعه شیوه هایی می داند که از آن طریق ، سازمان نیروهای کاری
خود را به درون وظایف مشخص تقسیم کرده و میان این وظایف نوعی هماهنگی ایجاد می کند . (فروهی ، مهشید ، ۱۳۸۳ : ۳)
به اعتقاد رضاییان (۱۳۶۸) ساختار سازمانی ، نظام روابطی است که بطور غیر رسمی شکل گرفته و به طور رسمی تصویب شده و حاکم بر فعالیت های افرادی است که برای کسب اهداف به هم وابسته اند .

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

همچنین بیرد و همکاران(۱۹۹۰) ، ساختار سازمانی را ” مجموعه روابط مشخص هر یک از واحدها، بخشها و مدیران در یک سازمان، شامل مسئولیت های مشخص هر یک از واحدها و بخش ها ” تعریف کرده اند.
سرانجام رابینز ، ساختار را به عنوان یکی از اجزاء سازمان که از عنصر پیچیدگی ، رسمیت و تمرکز تشکیل شده، تعریف می کند
در واقع ساختار سازمانی کالبدی است که :
تعیین کننده حوزه های اساسی یک موسسه
تعیین کننده ماموریت اساسی هر یک از حوزه ها
تعیین کننده مدیریت های اساسی در هر یک از حوزه ها
ارائه دهنده تصویری از چگونگی تفکیک مدیریت ها
ارائه دهنده تصویری از مراکز تصمیم گیری
ارائه دهنده تصویری از محدوده و موزه های مسئولیت و اختیارات
زیر بنای نمودار سازمانی سایر خرده نظام های مدیریت
(نوری ، حسن ، ۱۳۸۸ : ۴۶)
۲-۱-۴ارکانساختارسازمانی:
درتعریفساختارسازمانیبهسهرکناصلیاشارهمی­شود،کهدرذیلبهتفکیکبیانمی­شود:
الف(ساختارسازمانی،تعیینکنندهروابطرسمیوگزارشگیریدرسازماناستونشاندهندهسطوحیاستکهدرسلسلهمراتباداریوجودداردونیزحیطهکنترلمدیرانیاسرپرستانرامشخصمی­کند.
ب)ساختارسازمانی،تعیینکنندهجایگاهافرادیاستکهبهصورتگروهیدردوایرکارمی­کنندوبهگروهبندییاتقسیمبندیواحدهاییکهدرکلسازمانوجوددارد،می ­پردازد.
ج)ساختارسازمانی،دربرگیرندهطرحسیسنتم­هاییمی­شودکهبهوسیلهآنهاارتباطموثردرسازمانتاثیرخواهدشد.
درطرحریزیساختارسازمانی)ازنظرافقییاعمودی(اینسهرکنهموارهوجوددارندورعایتمی­شوند. برایمثال،دورکننخستین،چارچوبساختاریرابوجودمی­آورندکهدرنمودارسازمانیحالتافقیدارد،رکنسوم،بهمسالهروابطمتقابل(تعامل)کارکنانمربوطمی­شود.(دفت ، ۱۳۸۶،ترجمهپارسائیانواعرابی : ۲۱۲)
۲-۱-۵- تدوین ساختار سازمانی:
برایاینکهسازمان­هابتوانندبصورتکارا،موثروبهینهانجاموظیفهنمایندبهساختارسازمانیمدوننیازمندند. معمولاًساختارسازمان­هابراساسسهنوعنگرشتقسیمبندیوتدوینمی­گردد:
نگرشساختارسلسلهمراتبی: ساختارسازمانیبانگرشسلسلهمراتبیدارایتعهددرسطوحمختلفسازمانیبرایانجاموظایفوتکالیفاست. اینگونهساختارسازمانیضمنبرقرارکردنارتباطاتدرسازمانهرفردشاغلدراینساختارحداقلداراییکمعیارارزشفردیوسازمانیاست.
نگرشساختاروظیفه­ای: درساختاروظیفه­ای،وظایفسازمانگروهبندیمی­شوندوهرگروهبهصورتیکواحدسازمانیدرمی­آیند. دراینگونهساختارسازمانی،زنجیرهفرماندهی،سرعتتصمیمگیریها،تقسیمکاروبهینهسازیفعالیت­هابهصورتبهینهوموثراست.
نگرشساختارپیوند: درساختارهمپیوند،سلسلهمراتبحاکمنیستوبرقراریارتباطاتازهرنقطهبهنقطهدیگرجایزاست.(مومنی ، هوشنگ ، ۱۳۷۸ : ۴۲۲)
۲-۱-۶- ابعاد سازمان
گام اساسی برای درک هر سازمانی توجه به ابعادی است که بیان کننده ویژگی های خاص سازمان هستند . ابعاد سازمانی به دوگروه طبقه بندی می شوند . ساختاری و محتوایی. (دفت ، ۱۳۷۴ : ۴۷)
۲-۱-۷- ابعاد ساختاری:
نظریهپردازان،عموماًرویابعادساختاریتوافقداشتهولیدرخصوصتعاریفعملیاتیهرکدامویابرترییکیبردیگریوهمچنیناینکهبرخیازابعادبایدبراساسیکبعدبزرگترمدنظرقرارگیرند،توافقچندانیندارند.
سیزدهمتغیرمشهودموردقبولاکثرنظریهپردازانکهبرایتعریفابعادساختاریبکاربردهمی­شود،عبارتنداز:
الف) اجزاءاداری: تعدادسرپرستان،مدیرانصفیوپرسنلستادینسبتبهکلتعدادکارکنانسازمان.
ب) استقلال (خودگردانی) : حدیکهمدیریتعالیبایدتصمیماتویژهرابهبالاترینسطحاختیارارجاعدهد.
ج)تمرکز: نسبتمشاغلیکهمتصدیانآنهادرتصمیمگیریمشارکتنمودهوتعدادحوزه­هاییکهایناندرآنمشارکتمی­کنند.
د) پیچیدگی: بهتعدادمتخصصینفعالیت­هایحرفه­ایوطولدورهآموزشحرفه­ایکارکناناشارهدارد.
ز) رسمیت: حدیکهنقشکارکنانیاتوسلبهاسنادومدارکرسمیتعریفمی­شود.
ح) ترکیب: کیفیتهمکاریمیاندوایر ودردرونآنهاکهبرایوحدتبخشیدنبهفعالیتهاضروریاستیابرنامه­هایبازخوردمورداستفادهبرایهماهنگیبینواحدهایسازمانی.
ط) حرفهگرایی: حدیکهکارکانیکسازمانحرفه­ایرابهعوانیکمرجعمی­پذیرنداعتقادبهارائهخدمتبهعمومواعتقادبهخودکنترلیوتمرکزدریکحوزهکاریواستقلالوآزادیعملدرکار.
ی) حیطهکنترل: تعدادزیردستانیکهیکمدیرمی­تواندوبایدآنهاراسرپرستیکند.
ک) استانداردکردن: حدیکهتغییردروضایفباتوجهبهقوانینومقرراتقابلتحملاست.
ل) تخصصگرایی: تعدادمتخصصینحرفه­ایوطولدورهآموزشیموردنیازبرایهرکدامبامیزانتخصص­هایدقیقیکهدرشرحشغل­هابرایوضایفمختلفقیدگردیدهاست.(رابینز ، استیفن ، ۱۳۸۷ ، ترجمه الوانی و دانائی فر : ۷۹-۸۰)
۲-۱-۸ابعادمحتوایی
ساختارسازمانیتحتتاثیراندازه)بزرگیسازمان(،فناوری)تکنولوژیسازمان(،محیط،اهدافواستراتژیسازمانونحوهتوزیع «قدرت – کنترل» درسازمانقراردارد.(رضائیان ، علی ، ۱۳۸۷ ، ۲۷۴)
۱-اندازه :
اندازهسازمانعبارتستازبزرگیآنکهبهصورتتعدادافرادیاکارکنانمشخصمیگردد. بزرگیرامیتوانباتوجهبهیکواحدخاصیکدایرهیاکلسازمانمشخصکرد(دفت ، ریچارد ال ، ۱۳۷۴ ، ۵۰)
۲-تکنولوژیسازمان:
بهاطلاعات،تجهیزات،فنونوفرایندهایلازمبرایتبدیلنهادهبهستادهاطلاقمیشود.(رابینز ، استیفن ، ۱۳۸۷ ، ترجمه الوانی و دانائی فر : ۱۵۱)
بررسینتایجتحقیقاتودوارد۱نشانمی­دهدکهاندازهسهبعدساختاری،درسازمانهادارایفناوریتولیدواحدیوفرایندیبرخلافسازمانهادرایفناوریانبوه،کمتراست.
ازبررسینتایجتحقیق پرو۲می­توانچنیننتیجهگیریکردکهسهبعدساختاریسازماندرسازمانهای