بشر­دوست (۱۳۸۰) در تحقیقی تحت عنوان “عوامل موثر بر انتخاب روش­های پیشگیری از حاملگی” در این مطالعه مقطعی و توصیفی- تحلیلی بوده محقق روی ۱۰۰۱ نفر نمونه شهری و روستایی پژوهش را انجام داده است. واحدهای نمونه به طور مستقیم به نسبت از بین ۲۰ خانه بهداشت و درمانگاه و ۱۰ دفتر کار متخصصین زنان و زایمان در عرض دو ماه جمع­آوری گردید. اطلاعات از طریق مصاحبه و به صورت چک لیست به دست آمد. نتایج این تحقیق نشان داده که میانگین سن مراجعین ۱/۲۹ و کسانی بودند که در رده­های سنی ۱۹-۱۵ سال ازدواج کرده ­اند.از دلایل لزوم اجرای برنامه تنظیم خانواده در بخش دولتی و خصوصی، نزدیکی منقطع به ترتیب با ۳/۲۴ درصد و ۸/۲۷ درصد می­باشد. ارتباط معنی­داری بین سن ازدواج و نوع روش می­باشد. بین تحصیلات زن و نوع روش ارتباط معنی­داری وجود دارد، نتایج آزمون کای دو وجود ارتباط معنی­دار بین تعداد زایمان و نوع روش بدست آمد. بین تعداد فرزندان دختر و نوع روش، وجود ارتباط معنی­دار نشان داده شده. الگوی تصمیم ­گیری در دو بخش دولتی و خصوصی نیز متفاوت است. اطلاعات بدست آمده این مطالعه نشان می­دهد که عوامل عدیده­ای روی انتخاب روش­ها توسط زوجین موثر می­باشد.
رخشانی (۱۳۸۰) در تحقیق تحت عنوان “استفاده از روش­های جلوگیری از بارداری در شهر زاهدان” هدف از این مطالعه بررسی میزان تداوم استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری و عوامل موثر بر آن در شهر زاهدان است. این مطالعه از نوع کوهورت تاریخی است که با بهره گرفتن از مدارک موجود در مراکز بهداشتی و درمانی شهر زاهدان در سال ۱۳۸۰ انجام شده است. یافته­های این تحقیق نشان داده که ارتباط معنا­داری بین سن زنان و تعداد فرزند استفاده کنندگان از روش­های خوراکی و آیودی در مقایسه با آمپول و نورپلانت کمتر بوده است. و آزمون مجذور کای ارتباط معناداری بین شغل و نوع وسیله مورد استفاده نشان داده است. ولی بین سطح سواد و نوع وسیله ارتباط معناداری وجود دارد. در بین زنان قرص از بیشترین و نورپلانت از کمترین میزان مصرف برخوردار بوده است.
فتح­زاده (۱۳۷۹) در تحقیقی تحت عنوان “بررسی تاثیر متغیرهای اجتماعی، فرهنگی و جمعیتی بر روی وسایل جلوگیری از بارداری” هدف این تحقیق بررسی تعیین­کننده­ های استفاده از وسایل جلوگیری می­باشد. این پژوهش به روش پیمایشی صورت گرفته است و داده ­ها به وسیله پرسشنامه از ۳۲۲ زن ۴۹-۱۵ ساله که ازدواج کرده بودند جمع­آوری شده ­اند. تجزیه و تحلیل داده ­ها به وسیله شاخص­ های آمار توصیفی مانند توزیع فراوانی و جدول تقاطعی و آمار تحلیلی مانند ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره انجام گردیده و نتایج حاصله به شرح زیر می­باشد. از متغیرهای جمعیتی، مدت ازدواج و سن زن معمول­ترین علت استفاده از وسایل جلوگیری مطرح شده ­اند. متغیرهای فشار فرهنگی، تصمیم ­گیری متقابل در زندگی و پذیرش شوهر بودند که بر استفاده از وسایل جلوگیری تاثیر و اهمیت داشتند. سپس پیش ­بینی احتمال استفاده از وسایل جلوگیری با بهره گرفتن از رگرسیون لجستیک صورت گرفت. در ابتدا تاثیر تک تک متغیرها بر استفاده از وسایل جلوگیری انجام شد. بهترین تعیین ­کننده­ها استفاده از قرص، تعداد پسران و پذیرش شوهر بودند. کاندوم به وسیله متغیرهای تحصیلات مرد، تفاهم در استفاده از وسایل جلوگیری تبیین می­کرد. بهترین متغیرهای تعیین­کننده استفاده از توبکتومی، مدت ازدواج و پذیرش شوهر بودند و آمپول را متغیر پذیرش شوهر تبیین می­کرد. در مرحله آخر پیش ­بینی احتمال استفاده از یک وسیله جلوگیری با توجه به تاثیر تمام متغیرها انجام شد.
نگهداری (۱۳۷۹) در تحقیق تحت عنوان “بررسی تعیین­کننده­ های استفاده از وسایل جلوگیری در روستای نودان” به بررسی متغیرهای جمعیتی (مدت ازدواج، سن زن)، اجتماعی و اقتصادی (تحصیلات مرد و زن، میزان درآمد، وسایل ارتباط جمعی) و فرهنگی بر روی استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری پرداخته است. این پژوهش به صورت پیمایش صورت گرفته و داده ­ها به وسیله پرسشنامه از ۳۲۲ زن ۴۹-۱۵ سال متاهل جمع­آوری شده است. یافته­های این تحقیق نشان داده است که مدت ازدواج و سن زن مهم­ترین علت استفاده از وسایل جلوگیری بوده است و در متغیرهای اقتصادی تحصیلات مرد و میزان استفاده از وسایل جلوگیری بر استفاده از وسایل جلوگیری تاثیر داشته است. تصمیم ­گیری متقابل زن و شوهر و پذیرش شوهر در استفاده از وسایل جلوگیری تاثیر و اهمیت داشته اند و بهترین تعیین ­کننده­ها استفاده از قرص، تعداد پسران و پذیرش شوهر بوده است.
۲- ۲- ۲- مطالعات خارجی
کولا[۳] (۲۰۱۰) در تحقیقی تحت عنوان “ارتباط زوجین بر روی باروری و برنامه ­های تنظیم خانواده در یوروبای نیجریه” این مطالعه نشان داده که تصمیم ­گیری زن و مرد در مورد موضوعات باروری بالا است ۵۹ درصد زنان و ۶۶ درصد مردان بیان کرده ­اند که با همسرانشان در مورد اندازه خانواده و برنامه تنظیم خانواده صحبت می­ کنند و این مطالعه مخالف مطالعات اولیه­ای است که بیان می­ کنند که زوجین ارتباط کمی با هم در مورد موضوعات باروری دارند یعنی اینکه کمتر در این موارد با هم صحبت می­ کنند این تحقیق نشان داده است که سهم خیلی زیادی از زنان تمایل دارند در مورد استفاده از وسایل جلوگیری نسبت به اندازه فرزندان مورد دلخواه­شان صحبت کنند این مطالعه روشن کرده که تفاوت­هایی در مورد میزان ارتباط زن و شوهر بر روی اندازه خانواده و برنامه تنظیم خانواده وجود دارد. این که فاکتورهای جمعیتی و فرهنگی-اجتماعی تاثیر معنی‌داری بر روی روابط زوجین درباره اندازه خانواده و استفاده از برنامه تنظیم خانواده وجود دارد، فاکتورهای اجتماعی-فرهنگی موثر بر بحث زوجین شامل: فاصله سنی همسران، سطح سواد، نگرش­های مذهبی، نوع ازدواج، تاثیر رادیو و تلویزیون بر روی روابط زوجین. یافته­های این تحقیق نشان داده که روابط زوجین در مورد باروری و استفاده از وسایل جلوگیری همبستگی مثبتی با آموزش دارد و بیان می­ کند که مانع عمده در ارتباط زن و شوهر در مورد موضوعات مرتبط با باروری، موقعیت فرهنگی است و ناآگاهی در مورد هنجارها و ارزش‌های مدرن است. در این تحقیق داده ­ها از طریق پرسشنامه جمع­آوری شده است و از زنان و مردان ۴۹-۱۵ سال استفاده شده و تعداد نمونه ۷۶۳ زوج (زن و شوهر) ۴۹-۱۵ سال استفاده کرده و برای تجزیه و تحلیل داده ­ها از روش واریانس دو طرفه و رگرسیون لجستیک استفاده کرده است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

فروست[۴] (۲۰۰۸) در تحقیقی تحت عنوان “بررسی عواملی که با انتخاب روش­های پیشگیری از بارداری و استفاده از روش­های متناقض در ایالات متحده” نمونه ­ای از زنان ۴۴-۱۴ ساله که از روش‌های متناقض وسایل پیشگیری استفاده می­کردند انتخاب شد. این تحقیق می­خواهد عواملی که بر انتخاب روش­های جلوگیری تاثیر دارند بررسی کند و برای تحلیل داده ­ها از رگرسیون لجستیک استفاده کرده است. یافته­های این تحقیق نشان داده است که انتخاب وسایل جلوگیری با عوامل اقتصادی- اجتماعی و ویژگی­های شریک جنسی همبستگی معنی­داری دارد استفاده از قرص و کاندوم همبستگی معنی­­داری با تجارب و نگرش شریک جنسی دارد. برای مثال کسانی که آموزش دیده­اند همبستگی منفی با بهره گرفتن از قرص دارند. و همبستگی مثبت با روش­های طولانی مدت دارند. زنانی که از حاملگی پرهیز می­ کنند کمتر از روش­های نامتناقض و قرص استفاده می­ کنند و به طور نامنظم از کاندوم استفاده می­ کنند استفاده کردن از یک روش یعنی دیگر روش­ها را دوست ندارند و هماهنگی مثبتی با کاندوم دارد و همبستگی منفی با بهره گرفتن از قرص دارد زنانی که به طور کامل از یک روش رضایت ندارند احتمالا روش­های دیگر را انتخاب کنند.
بابالولا[۵] (۲۰۰۸) در تحقیقی تحت عنوان “تاثیر برنامه ارتباطی (وسایل ارتباطی) بر روی استفاده از وسایل جلوگیری در بین زنان جوان در نیجریه” این مطالعه می­خواهد تاثیر وسایل ارتباطی را بر روی تشویق جوانان در استفاده از روش­های مدرن جلوگیری برای جلوگیری از حاملگی­های ناخواسته بررسی کند. تعداد نمونه این تحقیق ۸۱۹ زن متاهل بوده است و از تکنیک پرسشنامه برای جمع­آوری داده ­ها استفاده کرده است. برای تحلیل داده ­ها از رگرسیون لجستیک چند متغیره استفاده شده است. یافته­های این تحقیق نشان داده است که تاثیر شناخت ظاهری بر روی استفاده از وسایل جلوگیری ضعیف است بلکه تاثیر شناخت عمیق در مورد ایده سازی در استفاده از وسایل جلوگیری قوی­تر است. یافته­ ها نه تنها موفقیت برنامه­ ها (وسایل ارتباطی) را نشان می­دهد بلکه تاثیر ارتباطات وسیع را در مدل تحلیلی نیز نشان می­دهد.
دیلباز[۶] (۲۰۰۸) در تحقیق تحت عنوان “آیا بین گروه ­های سنی زنان ترکیه نسبت به استفاده از وسایل جلوگیری اختلاف وجود دارد” در این تحقیق مقایسه بین زنان جوان و مسن­تر که در سن باروری بوده ­اند نسبت به انتخاب روش­های جلوگیری انجام گرفته است. یافته­های این تحقیق نشان داده است درصد زنانی که از وسایل جلوگیری استفاده نمی­کنند در گروه سنی جوان بیشتر است. نرخ استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری (درون رحمی) در بین گروه ­های سنی اختلاف وجود ندارد. توزیع روش­های جلوگیری در بین گروه‌های سنی مشابه است اما از وسایل جلوگیری درون رحمی در گروه ­های سنی بالاتر بیشتر استفاده می­ شود.
ایندونگو[۷] (۲۰۰۷) در تحقیق تحت عنوان “استفاده از وسایل جلوگیری در بین زنان نامبیا” تاثیر فاکتورهای جمعیتی و اجتماعی بر روی استفاده از وسایل جلوگیری و انتخاب روش در بین زنان ۲۴-۱۵ سال نامبیا بررسی شده است. این مطالعه روش­های دستیابی به تسهیلات بهداشتی و خدمات تنظیم خانواده را بررسی می­ کند. داده ­های این تحقیق از طریق روش کمی و کیفی جمع­آوری شده است. داده ­های کمی از طریق DHS به دست آمده و داده ­های کیفی از طریق مصاحبه گروهی با زنان ۲۴-۱۵ سال بدست آمده است. این مطالعه روشن ساخته است در حالی که محدودیت دستیابی به خدمات بهداشت باروری برای زنان جوان در بسیاری از مناطق کم است و جامعه حساسیت کافی برای حقوق جنسیتی زنان ندارند به ویژه پرستاران در مناطق روستایی فرض می­ کنند قاضی هستند و بی‌میل به این که وسایل جلوگیری برای زنان فراهم کنند. تسهیلات بهداشتی هم­چنین به وسیله زنان جوان رتبه ­بندی شده میزان استفاده از وسایل جلوگیری در بین همه گروه‌های سنی به ویژه زنان نامبیا پایین است و از روش­های تزریق و کاندوم استفاده می­ کنند. ویژگی­های فردی و اجتماعی بر روی استفاده از وسایل جلوگیری تاثیر می­ گذارد. میزان تحصیلات، موقعیت ازدواج، تعداد بچه­ها و موقعیت شغلی فاکتورهای فردی مهم هستند موضوعات دیگر که با ویژگی­های فردی زنان در ارتباط است این است که آیا وی با شریکش در مورد تنظیم خانواده صحبت می­ کند.
التانخویاژن[۸] (۲۰۰۷) در تحقیقی تحت عنوان “بررسی تعیین­کننده­ های استفاده از وسایل جلوگیری و انتخاب روش در مونگولیا” تعیین­کننده­ های استفاده از وسایل جلوگیری و انتخاب روش در مغولستان و با بهره گرفتن از داده ­های سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۲۰۰۰ مورد بررسی قرار داده است. یافته­های این تحقیق نشان داده است که زنانی که سطح تحصیلات بالاتری دارند به احتمال بیشتر از وسایل جلوگیری جاری استفاده می­ کنند. و اگر آن­ها از استفاده کنندگان جاری باشند آن­ها به احتمال بیشتر از آیودی و روش­های سنتی استفاده می­ کنند. زنانی که در روستا زندگی می­ کنند به احتمال زیاد از آیودی و روش­های سنتی استفاده می­ کنند. اختلاف معنی­داری بین نمونه گیری اولیه در استفاده از وسایل جلوگیری و انتخاب روش وجود دارد. متغیرهای اجتماعی تاثیر مهمی در کاهش اختلاف بین بخش نمونه اولیه دارد. وقتی که روش­های مدرن با روش­های سنتی مقایسه می­شوند.
استفانسون و همکاران[۹] (۲۰۰۷) در تحقیق تحت عنوان “عوامل موثر بر استفاده از وسایل جلوگیری در آفریقا” در این مطالعه نقش فاکتورهای اجتماعی در تغییرات جغرافیایی در استفاده از وسایل جلوگیری مدرن در ۶ کشور آفریقایی را مورد بررسی قرار می­دهد. داده ­ها از طریق DHS جمع­آوری شده است و از تکنیک چند سطحی برای تعیین فاکتورهای که تغییرات جغرافیایی در استفاده از وسایل جلوگیری مدرن دارد بررسی می­ کند. یافته­های این تحقیق نشان داده که بین فاکتورهای اجتماعی و استفاده از وسایل جلوگیری مدرن، ارتباط معنی­داری وجود دارد. یافته­های این تحقیق نشان داده که عوامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه بر روی استفاده زنان از وسایل جلوگیری مدرن از بارداری تاثیر دارد.
کولومگا[۱۰] (۲۰۰۶) در تحقیقی تحت عنوان “روابط زوجین، قدرت و استفاده از وسایل جلوگیری در بورکینافاسو، شرق آفریقا” تاثیر روابط زوجین و اقتدار در خانواده را بر روی وسایل جلوگیری می‌سنجد. داده‌های این تحقیق از اطلاعات DHS سال ۲۰۰۳ جمع­آوری شده است. تعداد نمونه این تحقیق ۹۵۳۷ زوج ازدواج کرده بوده. متغیر مستقل، روابط زوجین و قدرت است. متغیر وابسته وسایل جلوگیری است و تاثیر سن، آموزش، تعداد بچه­های زنده به دنیا آمده، ثروت و نوع ازدواج بر روی این وسایل بررسی شده است. این تحقیق نشان داده که آموزش، محل سکونت، ثروت و مذهب بر روابط زوجین تاثیر دارد و این بر روی استفاده از وسایل جلوگیری تاثیر می­ گذارد به علاوه داده ­ها نشان داده که روابط زوجین و قدرت در خانواده تبیین­کننده موثری بر استفاده از وسایل جلوگیری می­باشند، ولی قدرت در خانواده بیشترین تاثیر را بر روی استفاده از وسایل جلوگیری دارد.
دانتابالیا و دیگران[۱۱] (۲۰۰۵) در تحقیق تحت عنوان “تعیین­کننده­ های استفاده از وسایل جلوگیری از حاملگی در میان زوجین شهر بمبئی هند با تاکید بر مردان” به انجام رساندند. هدف اصلی این تحقیق بررسی عوامل موثر بر استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری است. داده ­های این تحقیق از طریق مصاحبه سازمان یافته از ۲۶۷۸ مرد ازدواج کرده بین سنین ۱۸ تا ۴۰ سال از شهر بمبئی هند گردآوری شده است. برای مشخص کردن رابطه میان متغیرهای مختلف و احتمال استفاده زوجین از روش­های جلوگیری از بارداری از آزمون کای اسکوار و رگرسیون لجستیک استفاده کرده است. ۵۱ درصد افراد در زمان تحقیق از یک یا چند روش جلوگیری از بارداری استفاده می­کرده ­اند و ۴۸ درصد هیچ روشی را بکار نمی­برده­اند. مشارکت مردان در استفاده از وسایل جلوگیری (کاندوم و روش منقطع) ۲۳ درصد بوده است. نتایج این تحقیق نشان داده است که در میان زوجین که تمایل به داشتن یک یا دو فرزند دارند استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری به طور معنی­داری بالا بوده است. متغیرهای سن، درآمد، تعداد فرزندان دلخواه، آگاهی در مورد وسایل پیشگیری از بارداری و فاصله­گذاری میان موالید تاثیر بسیار قوی بر استفاده از روش­های پیشگیری از بارداری توسط زوجین دارد.
فصل سوم
مبانی نظری تحقیق
۳- ۱- مقدمه
در این بخش از برخی نظریه­ های مرتبط با تنظیم خانواده که بیشتر در قالب­های اقتصادی و اجتماعی مطرح شده و متغیرهای مربوط را در خود جای داده­اند، سود خواهیم برد. دیدگاه­ هایی که در مورد تنظیم خانواده وجود دارد عمدتا دیدگاه­ هایی نیستند که مستقیما مربوط به این حوزه تحقیق باشد. بیشتر بررسی­ها و تحقیقات انجام شده نیز صرفا توصیفی بوده و توسط افرادی غیر از جمعیت­شناسان انجام شده و مسائل نظری را لحاظ نکرده ­اند.
در تحقیق حاضر به لحاظ این که پدیده ­های جمعیتی در ارتباط با دیگر اجزای نظام اجتماعی است، از نظریات جامعه ­شناسی بیشتر استفاده می­ شود.
۳- ۲- مروری بر نظریات موجود
۳- ۲- ۱- نظریه دیویس و بلیک[۱۲]
برای فهم کامل باروری نیاز به اتصال دادن ساختار اجتماعی و روان­شناسی اجتماعی داریم. جامعه به دو روش می ­تواند رفتار باروری زوجین را تحت تاثیر قرار دهد. به طور مستقیم از طریق تأثیر بر متغیرهای سطح خرد که به نوبه خود بر رفتار باروری مستقیما اثر می­ گذارد. نظریه دیویس و بلیک بین دو سطح خرد و کلان ارتباط برقرار می­ کند. این نظریه نشان داده است که ساختار اجتماعی از طریق یازده متغیر واسط بر باروری اثر می‌‌گذارد. دیویس و بلیک در طبقه ­بندی خود، یازده متغیر اصلی را که به طور مستقیم بر باروری زنان ارتباط دارند و به عنوان متغیرهای بینابینی بین باروری و متغیرهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، محیطی و زیست شناختی قرار می­گیرند، مورد شناسایی قرار دادند. متغیرهای بینابینی که عوامل و مؤلفه­ های اجتماعی توسط آن­ها بر رفتار باروری تاثیر می­گذارند، عبارتند از:
الف: متغیرهایی که بر روی آمیزش جنسی موثرند (متغیرهای آمیزشی):
۱) سن در اولین ازدواج
۲) تجرد قطعی (درصد زنانی که هرگز ازدواج نکرده ­اند)
۳) تعداد سال­های قرارگیری در معرض تولید مثل (همسرداری):
الف- گسیختگی خانواده بر اثر طلاق یا متارکه
ب- گسیختگی خانواده بر اثر فوت همسر
۴) خودداری ارادی
۵) خودداری غیرارادی (به علت بیماری، جدایی موقت ولی غیرقابل اجتناب)
۶) فراوانی آمیزش جنسی:
ب: متغیرهایی که بر حاملگی زنان موثرند (متغیرهای حاملگی):
۷) باروری یا ناباروری (متاثر از علل ناخواسته و غیرارادی)
۸) کاربرد یا عدم کاربرد وسایل جلوگیری از حاملگی:
الف- وسایل شیمیایی یا مکانیکی
ب- سایر وسایل، ابزارها و رویه­ ها
۹) بارآوری یا نابارآوری (متاثر از علل مثل عقیمی، اقدامات پزشکی و غیره)
ج: متغیرهایی که بر وضع حمل موفقیت­آمیز موثرند (متغیرهای وضع حمل):
۱۰) سقط جنین حاصل از علل غیرارادی
۱۱) سقط جنین حاصل از علل ارادی
همانطور که ملاحظه می­ شود الگوی متغیرهای بینابینی دیویس و بلیک، سه مرحله برای باروری مطرح می کند، که هر کدام از متغیرهای مختلف، در یکی از این مراحل بر رفتار باروری موثر واقع می شوند. مرحله اول مربوط به متغیرهای تاثیرگذار بر آمیزش جنسی و در معرض مقاربت قرار گرفتن زنان است. مرحله دوم مربوط به متغیرهای تاثیرگذار بر انعقاد نطفه و حامله شدن زنان می­باشد. مرحله سوم از مراحل سه گانه الگوی دیویس و بلیک را متغیرهای موثر بر وزن حمل تشکیل می­ دهند. هر کدام از متغیرهای مطرح شده در مراحل سه گانه فوق، می­توانند به نحوی عمل کنند که موجب افزایش یا کاهش زاد­ و ولد شوند. در نتیجه سطح زاد و ولد جامعه توسط ارزش­ها و معیارهای فرهنگی مربوط به این متغیرها تعیین می­ شود (ویکز، ۱۳۷۸).
۳- ۲- ۲- نظریه منابع
بر اساس این نظریه هر چه یک موقعیت منابع چندگانه برای یک شخص فراهم نمایید، وابستگی شخص به آن موقعیت بیشتر خواهد شد. بر اساس اصل دیگر هرچه ارزش پاداش­های دریافت شده به وسیله یک شخص در یک موقعیت بیشتر باشد وابستگی به آن موقعیت بیشتر خواهد شد. از آن جا که استفاده از وسایل جلوگیری پاداش­های مختلف برای زنان فراهم می­نماید؛ تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه می­باشد کارآیی وسایل جلوگیری از بارداری بستگی به ارزشی دارد که زنان برای استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری قائل هستند.
بدیهی است که ارزش هر یک از انواع وسایل جلوگیری متفاوت بوده و طبیعی است که در این شرایط نگرش و تمایل زنان نسبت به هر یک متفاوت باشد. بنابراین می­توان نتیجه گرفت که تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری توسط زن ممکن است تحت تاثیر کارایی انواع وسایل جلوگیری، عدم تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری به علت عدم دسترسی به آن­ها، مشکلات و نارضایتی­های که در اثراستفاده از وسایل جلوگیری از بارداری توسط زنان ایجاد می­ شود قرار گیرد (کلانتری، ۱۳۷۸).
۳- ۲- ۳- دیدگاه عرضه و تقاضا
این دیدگاه نیز توسط اقتصاددانی به نام ریچارد استرلاین[۱۳] مطرح شده است. تز اساسی مدلی از جامعه را ترسیم می­ کند که در آن تغییرات اقتصادی و جمعیت شناختی با هم در رابطه­اند.
بر اساس این دیدگاه اگر مرگ و میر بالا باشد تعداد بچه­های زنده کم شده و در نتیجه ممکن است عرضه فرزندان با تقاضا برای داشتن فرزند مساوی شود و در چنین شرایطی نیازی به تنظیم خانواده و کنترل موالید وجود ندارد اما اگر عرضه و تقاضا تجاوز کند خواه به خاطر افزایش بقای کودکان و یا به خاطر افزایش هزینه‌های فرزندان، در این شرایط زوجین ممکن است از برخی روش­های تنظیم خانواده استفاده کنند و تصمیم برای تنظیم خانواده بر پایه پذیرش زوجین از هزینه­ های مالی و اجتماعی آن است یعنی این که به خاطر عوامل و وسایل مالی و یا برخی ممنوعیت­های اجتماعی، زوجین ممکن است از وسایل جلوگیری از بارداری استفاده نکنند.در زمینه این که هزینه­ های فرزندان چه چیزی می‌تواند باشد. گری برگر ایده­ای را مطرح کرده که در آن بچه­ها به عنوان کالاهایی در نظر گرفته می‌شوند که والدین برای به دست آوردن آن­ها در رقابت با خرید دیگر کالاها و اجناس قرار می­گیرند. عقیده ایشان بر این است که خانواده­های طبقات بالای جامعه در معرض فرصت­های بیشتری برای خرید کالا (پولی) و درگیر شدن در فعالیت­های وقت گیر قرار دارند و اگر قصد داشته باشند که تعداد بچه­های مطلوب داشته باشند سایر تمایلاتشان بایستی محدود شود. بطور کلی تاکید این دیدگاه بر روی محاسبه هزینه- سود بر تنظیم خانواده و کنترل باروری است.
۳- ۲- ۴- نظریه جریان ثروت بین نسلی
کالدول[۱۴] در قالب نظریه‌ جریان ثروت بین‌نسلی به تلفیق مفاهیم تقاضای اقتصادی برای فرزندان و اشاعه‌ فرهنگی ایده‌ها و ارزش‌های غربی که در نهایت تعیین‌کننده‌ این تقاضا هستند پرداخت. جریان‌های ثروت در معنای تمام پول‌ها، کالاها، خدمات و تعهداتی است که یک فرد برای دیگری فراهم می‌کند. از نظر کالدول برای درک گذار باروری باید به ماهیت جوامع توجه کرد. او دو دسته جوامع را با دو ساختار خانوادگی متفاوت از هم تفکیک می‌کند که تفاوت‌ آن‌ها اساساً در جهت جریان ثروت بین نسل‌ها می‌باشد. به باور کالدول یک ارتباط مستقیم بین ساختار خانواده و باروری وجود دارد. در جوامع سنتی که در شرایط باروری طبیعی بسر می‌برند، فرزندان منافع اقتصادی دارند. جریان‌های ثروت رو به بالا و از نسل‌های جوان‌تر به نسل‌های سالخورده‌تر است. در نتیجه، والدین به کمیت فرزندان اهمیت می‌دهند. در جوامع جدید مبتنی بر اقتصاد مدرن، فرزند دارای بار اقتصادی برای خانواده است. بنابراین، فرزندان ارزش پایینی از نظر اقتصادی برای والدین دارند. ساختار خانواده بر حسب جریان‌های نزولی ثروت سازمان یافته است. در نتیجه، والدین بیش‌تر به کیفیت فرزندان توجه می‌کنند. برخلاف جوامع سنتی، در مورد اخیر باروری در شرایط کنترل‌شده است.
بر اساس این نظریه،‌ در همه‌ جوامع تصمیم‌های باروری پاسخ‌های عقلانی اقتصادی به جریان‌های ثروت خانوادگی است. در جوامع سنتی، داشتن تعداد زیادی کودک زنده یک نوع تصمیم اقتصادی عقلایی است، زیرا هر کودکی که به خانواده اضافه می‌شود باعث افزایش ثروت والدین، امنیت دوران سالخوردگی و رفاه اجتماعی و سیاسی می‌شود. در جوامع با جریان‌های ثروت نزولی، تصمیم عقلانی از نظر اقتصادی این است که هیچ بچه‌ای نداشته باشید. به نظر کالدول گذار از یک رژیم باروری طبیعی به یک رژیم باروری کنترل ‌شده به وسیله‌ معکوس‌ شدن جریان ثروت صورت می‌گیرد. این وضعیت زمانی پیش‌ می‌آید که در جریان نوسازی نظام خانواده از شکل گسترده به خانواده‌ هسته‌ای تغییر شکل دهد و در نتیجه روابط عاطفی و اقتصادی میان نسل‌ها ضعیف ‌شود. در این شرایط چون والدین هستند که باید ثروت خالص را به فرزندان انتقال دهند، بنابراین ترجیح می‌دهند فرزندان کم‌تری داشته باشند. کالدول هسته‌ای‌ شدن خانواده را پیش‌شرط معکوس‌ شدن جریان انتقال ثروت می‌داند که به ‌نظر می‌رسد نوسازی و توسعه‌ اقتصادی و اجتماعی مقدم بر آن باشد. در واقع، کالدول تغییر شکل خانواده، معکوس ‌شدن جریان ثروت و کاهش باروری را به وسیله‌ نیروهای فرهنگی و اقتصادی تبیین می‌کند. به این ترتیب، می‌توان گفت اساس نظریه‌ کالدول تغییر ارزش‌ها و منافع اقتصادی فرزندان است. به طور کلی، کالدول پنج مکانیزم کاهش نیروی کار بالقوه‌ فرزندان، افزایش هزینه‌های آموزشی فرزندان، افزایش اهمیت سرمایه‌گذاری برای فرزندان، تغییر فرهنگی و توسعه‌ ارزش‌های طبقه‌ میانی غرب در زمینه‌ خانواده‌ هسته‌ای فرزندمحور را باعث کاهش میزان باروری می‌داند. نظریه‌ جریان‌های ثروت نظریه‌ای بی‌نظیر در گسترش تعریف از انتقال بین‌نسلی در سرتاسر جریان زندگی و ارتباط‌ دادن مستقیم تغییر نظام‌های ارزشی راجع به انتقال‌های بین‌نسلی ثروت با گذار باروری است.

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...