دوم اینکه: با توجه به اینکه هرچند ماه یکبار حقوق به کارگران داده می شد می توان نتیجه گرفت که خوراک، مسکن و لباس خانواده کارگران بعهده کارفرما بوده و در مواقع بیماری و سوانح در همان‌جا به صورت رایگان تحت درمان قرار می گرفتند. و کارگرانی که از سایر بلاد هخامنشی می آمدند هنگام ترک کار مزد خود را دریافت کرده و کارگران از نظر دستمزد به هیچ وجه با دیگر کارگران تفاوتی نداشتند. و با توجه به گزارش مسئول مستقیم کارگران به مسئول پرداخت دستمزدها وضعیت پرداخت اجناس تحویلی به کارگران مشخص گردیده و مبلغ معادل آن نیز ثبت گردیده است که نتیجه آن کارگران در تمام مدت مخارجی نداشته و کارفرما متکلف هزینه زندگی آن ها بوده است. در ترجمه لوح دیگر کتاب کامرون دستور پرداخت دستمزد کسانی که به عنوان تنظیم کننده حساب‌ها در خزانه تخت جمشید مشغول بوده اند بابت چهارماه آذر لغایت اسفند صادر شده که نکته ظریف آن پرداخت در دیماه است که اینگونه است که کارگران به دلیل نیاز پیشاپیش حقوق ماه های آینده خود را دریافت نموده اند و این مساعده دادن به کارگران را می توان یکی از مهم ترین مظاهر تأمین اجتماعی در بیست و پنج قرن پیش در جهان تلقی کرد و می توان ادعا نمود که همین یک لوح نشان دهنده عمق توجه دستگاه دولت به زندگی مردم حتی یک کارگر روزمزد است که نه تنها بی سابقه بلکه حتی تا قرن ها پس از آن نیز بدون مشابه باقی مانده است^[۱۰].

همچنین در میان ترجمه الواح مشخص گردید که کارگران تنها مردان نیستند بلکه در میان آن ها زن، پسر و دختر نیز کم نیست.

سن کارگران بین ۱۵ تا ۱۸ سال تعیین شده و دختران در مشاغلی خاص مانند طلاکاری ساختن زره، کار روی مس، نگهداری گوسفندان، صنعتگری همکاری می‌کردند.

خانم هاید ماری کخ در کتابی تحت عنوان ” از زبان داریوش” می‌گوید:

طبقه بندی دستمزدها بسیار غنی و از جهاتی چنان مدرن است که گاه پیشرفته تر از امروز به نظر می‌آید و از این اسناد نخستین نکته جالبی که به دست می‌آید این است که کارگران خارجی به همان گونه که در الواح خزانه دیدیم منظور کارگرانی غیر آریایی و ایرانی نژاد است که از سرزمین‌های تصرف شده توسط ایرانیان در سمت های کارمند و کارگر مشغول بوده اند؛ در مشاغل یکسان حقوق مساوی دریافت می کرده‌اند و هیچ تفاوتی میان آن ها نبوده است. همه کارگرانی که دارای حداقل حقوق بوده اند برای جبران کسری زندگی شان به مناسبت های مختلف و به عنوان های مختلف اضافه دریافتی هایی داشته اند و به طور منظم و احتمالا هر دو ماه یکبار به آن ها پاداش هایی هم تعلق می گرفته است.

دادن کمک شاهانه به کارگران نیز جدای از پاداش های ذکر شده بوده است و از طرف دولت کمک هایی از قبیل میوه و مقادیری انجیر به کارگران دامدار داده می شد. پیش کش به زنانی که تازه وضع حمل می‌کردند و کودک به دنیا می آوردند از دیگر کمک ها بوده است و ۵ ماه تمام این پرداخت ها صورت می گرفته است و احتمالا در این ۵ ماه زن از کار معاف بوده است و این برای نخستین بار است که در تاریخ بشر «مرخصی زایمان» سر و کار پیدا می‌کنیم میزان دستمزد کارگران بستگی کامل به مهارت و کارایی آن ها داشت هرچه سطح مهارت کارگر بالاتر می‌رفت به میزان حقوق او افزوده می شد و زنان و مردان در کارهای یکسان مزد کاملا یکسان می گرفته اند.

ساعات کار نیز در دستمزدها تأثیر داشت. به ویژه زنانی که نمی توانستند به صورت تمام وقت کار کنند کار نیمه وقت می گرفتند و در این صورت مزد کمتری دریافت می‌کردند. زنان سرپرست کارگاه ها بالاترین حقوق را دریافت می‌کردند و حتی ممکن بود که مردان نیز زیردست زنان مشغول باشند این زنها معمولا در کارگاه های خزانه، کارگاه های تولیدی، خیاطی با مهارتهایی مانند دوزنده ظریف، دوزنده لباسهای ظریف، دوزنده لحاف که پیدا‌ است حقوق این ها یکسان نمی توانسته باشد.

به کارگران در حین کار غذا هم داده می شد.- توسط آشپزها برای کارگران غذای عمومی می پختند. لباس کارگران به عهده کارفرمایان بوده است.

محیط کار زنان و مردان همکار یکی بود و امر امکان کارآموزی و ارتقای شغلی یکسانی را برای همه فراهم می کرد.

نکاتی که نقش تأمین اجتماعی را در ایران باستان بارز می کند عبارتند از:

زنان زائو پنج ماه مرخصی زایمان داشتند البته با گرفتن بخشی از حقوق، نه تمام آن

زنان کارگری که کودک شیرخوار داشتند در زمان کار خود کودک خود را به زعی «مهدکودک» می سپردند

به زنان شیرده جیره اضافی داده می شد. تنها موردی که تفاوت بین پسر و دختر دیده می شد در اینجا است که جیره اضافی مادرانی که پسر داشتند، بیشتر از مادران دختردار بود.

در کارهایی که متضمن سفر و رفت و آمد در جاده و دور بودن از خانه بود زنان دخالتی نداشتند.

و نهایتاًً این یافته ها نشان می‌دهد که:

۱- کارگران حقوق بگیر بوده اند و سیستم ثبت و ضبط معینی برای پرداخت به آنان وجود داشته است.

۲- میزان دستمزد کارگران به مهارت آنان بستگی داشته و افراد مختلف در مشاغل یکسان، غالبا حقوق برابر داشته اند.

۳- کارگرانی که دارای حداقل حقوق بوده اند برای جبران کسری زندگی شان اضافه دریافتی و گاه پاداش دریافت می‌کردند.

۴- زنان کارگر، پس از زایمان، پنج ماه تمام از کار معاف بوده و بخشی از حقوق خود را دریافت می‌کردند.

۵- تمامی اعضاء خانواده کارکنان دولت، از خدمات دولتی مانند کمک هزینه و برخی لوازم زندگی بهره مند بوده اند.

۶- در مدت اشتغال، خوراک، پوشاک، مسکن کارگران به عهده کارفرما بوده است.

۷- کارگران در مواقع بیماری، حوادث و صدمات جسمی، در همان‌جا تحت درمان قرار می گرفته اند^[۱۱].

مبحث سوم : تاریخچه تأمین اجتماعی در اروپا تحت تأثیر انقلاب صنعتی

انقلاب صنعتی با بهره جدی از زمینه‌های تاریخی یاد شده در اروپا آغاز گردید با انقلاب صنعتی (۱۷۸۰) دگرگونی اساسی مهمی در وضع و حال انتقادی بشر پدید آمد که اهمیت زیادی داشت. کار مهمی که ماشین بخار و پدیده صنعتی شدن انجام داد همانا جانشین کردن منابع نیروی بی جان (بازوی مکانیکی و ماشینی) با منابع نیروی جاندار (بازوی انسانی) بود. بدین ترتیب با تبدیل گرما به کار از طریق ماشینی، بشر توانست به تدریج از منابع انرژی تازه و گسترده ای بهره برداری کند.^[۱۲]

پیامدهای کارکرد این ماشین ها حیرت انگیز بود و در اوایل سال ۱۸۲۰ کسی که با چند دستگاه ماشین بافندگی کار می کرد بیش از بیست برابر بافنده دستی تولید داشت و یکدستگاه ریسندگی دویست برابر چرخ ریسندگی معمولی نخ تولید می کرد. یک لکوموتیو راه آهن به تنهایی به اندازه صدها اسب بارکش، آن هم با سرعتی بیشتر کالا حمل می کرد و در این سال ها بهره وری ۴۰۰ – ۳۰۰ برابر افزایش یافت.

آثار انقلاب صنعتی:

فرایند انقلاب صنعتی منشاء آثار مشخصی در اروپا بود که مهم ترین آن ها عبارتند از:

۱- ایجاد مراکز عظیم صنعتی

۲- گسترش نهرها

۳- تضعیف موقعیت روستاها در نظام تولید کشور

۴- تولید انبوه و ماشین

۵- تنوع کالاهای تولیدی

۶- افزایش بهره وری همه جانبه نیروی کار

۷- گسترش بازار کالایی

۸- پیدایش طبقه کارگر

و _____