۲-۸-۳-۱۶-­ بانهراز
کوه بانهراز در ناحیه چرداول­، در ۲۸ کیلومتری شمال­شرقی شهرستان ایلام واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۸۲۰ متراست­. این کوه از جنوب به کوه بهارآب متصل می­ شود و دامنه­های غربی آن به دره رودخانه چنارچ منتهی می­ شود.
۲-۸-۳-۱۷-­ کلک
کوه کلک در ۴۳ کیلومتری شمال شرقی مهران واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۸۲۰ متراست. رودخانه­های پیرمحمد و کل کلا از این کوه سرچشمه می­گیرند.
۲-۸-۳-۱۸-­ سایر کوه­های استان ایلام برحسب شهرستان­ها
شهرستان ایلام: کوه­های الله خدا، بایه، تالوار، جمالگیر، چیق باباخان، چکبوره، سفید، سم خر، کته پیفک، ملدشاده، گنو، و…
شهرستان دره شهر: کوه­های بنهر، دروند، راوندی، سرگچ، سرگچ کوه، مرزو، هفت کلک و …
شهرستان دهلران: کوه­های باریک آب، برک کروی، بته انش، پشته گلاب، تپه علی کشت، خرگهی، دالپری، تنیلا، کلاوندی، کلویز، کولونرمه، گوتبه، ممله و…
شهرستان مهران: کوه­های بلواند، بلیجان، چقال زرد سیاه کوه، زالوآب، چنچر، سرخ، سه کورند، سیاه، سیاه اردلان، یک شبه و…
۲-۸-۴-­ دریاچه­ها
دریاچه دوقلوی سیاه گاو آبدانان: دریاچه دوگانه سیاه گاو در فاصله ۸ کیلومتری سراب باغ آبدانان واقع شده است. اطراف این دریاچه را دشت­ها و کوه­های نسبتاً مرتفع فرا گرفته است. جلوه­های بهاری و پاییزی این دریاچه جذاب و دیدنی است. گلزارهای حاشیه دریاچه و پرندگان وحشی آب، گردشگاه جالب توجهی را به وجود آورده­اند.
۲-۸-۴-۱-­ دریاچه سد ایلام
سد ایلام که در سال­های اخیر با هدف اصلی تأمین اب شرب شهر ایلام به بهره ­برداری رسیده است در کلیه فصول سال به خصوص بهار و تابستان مملو از جمعیتی است که به قصد کذراندن اوقات فراغت خود این محل زیبا را انتخاب می­ کنند.
با وجود اینکه هیج کونه امکانات و یا خدماتی در حاشیه سد انجام نمی­گیرد ولی این امر مانع از هجوم مردم به این منطقه نشده.
۲-۸-۵-­ چشمه­ها
از دیگر منابع طبیعی کردشکری استان ایلام چشمه­ها هستند که معمولاً در دامنه ارتفاعات جریان دارند. با توجه به شرایط طبیعی تعداد چشمه­ها در مناطق کوهستانی زیادتر و در نواحی جلگه­ای کم­تر است. ولی از تعداد واقعی چشمه­ها آماری در دست نیست. معمولاً از آب چشمه به عنوان آب زراعی استفاده می­ شود و چنانچه آب چشمه زیاد باشد، چشمه به طور مستقیم به باغ­ها، و مزارع هدایت می­ شود بعضی از چشمه­ها معمولاً به وسیله آبراهه ­هایی که در مجموع رودهای کوچکی را تشکیل می­ دهند و در اصطلاح محلی به آن­ها ” گلال ” گفته می­ شود، به منظور آبیاری کشتزارها به سوی روستاها هدایت می­شوند.
مهم­ترین چشمه­های استان با قابلیت جذب حداقل جمعیت به قرار زیر می­باشند:
۲-۸-۵-۱-­ چشمه آبگرم دهلران
در فاصله ۳ کیلومتری شهر دهلران چشمه آب گرمی با خواص گوگردی قرار گرفته که از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. در چند سال گذشته هم با تجهیز آن و سرو سامان گرفتن این آبگرم در جذب گردش هر چند اندک اقداماتی مثبت انجام گرفته است.
۲-۸-۵-۲-­ چشمه آبگرم چمن بولی
مسافران غربی‌ترین نقطه کشور هم با طی مسیری جاده‌ای، ‌از شهر ایلام به آب‌گرم بولی خواهند رسید. عبور از شهرهای ایلام- صالح آباد- بولی و طی مسافتی ۳۵ کیلومتری با چشم اندازهای اکوتوریستی و نیزارهای طبیعی، شما را به آب‌گرم رهنمون خواهد کرد. در مقصد هم، با جاذبه‌های فرهنگی- طبیعی، تپه تاریخی سرنی، تخت خان، چمرگاه، پاقل، چم ژیه، تپه اگرواش، تنگ بیجار، جنگل بلوط، مواجه خواهید شد.
۲-۸-۵-۳-­ چشمه میمه زرین آباد
در مجاور قلعه باستانی شیاخ در بخش زرین آباد آثاری از قناتیابه زبان محلی،کاریز وجود دارد که تا چند سال پیش آب در آن­ها براحتی جریان داشت و هم اکنون هم وجود دارد که این کاریزها جهت انتقال آب به درختان مورت مثمر و زمین­های پایین­تر هدایت می­شده و تا کنون هیچ گونه توجهی به این آثار باستانی و نیاکان این خطه نشده، لذا با اندکی همت و نصب یک تابلو می­توان به شمار بازدیدکنندگان وگردشگران بهاری افزود.
۲-۸-۵-۴-­ چشمه کلم
چشمه زلال کلم از شمال کبیرکوه سرچشمه می ­گیرد و یک چشمه چهار فصل می­باشد که چندین مرکز پرورش ماهی در اطراف این چشمه احداث شده است و در اطراف این چشمه، باغات انبوه و گسترده‏ای وجود دارد که مناظر بسیار چشم‏نواز و زیبایی ایجاد کرده‏اند. این باغ‏ها در فصول بهار و تابستان فضاهای بسیار دنج و آرامی، برای استراحت و اتراق گردشگران و علاقمندان به طبیعت فراهم می‏آورند.

۲-۸-۵-۵-­ چشمه سیکان
چشمه سیکان در ۱۳۰ کیلومتری جنوب خاوری شهر ایلام قرار دارد که بر روی آن یک سد احداث شده که از نوع سنگ ریزه ای و ۷۰ متر از بستر خود بلندی دارد. هدف از ساخت این سد ذخیره سازی جریان­های سطحی، آب چشمه­های موجود و نیز مهار سیلاب­های رودخانه سیکان است.
۲-۸-۵-۶-­ دیگر چشمه­های استان
از دیگر چشمه­های استان ایلام می­توان به چشمه قیر دهلران اشاره کرد که به علت عبور از سنگ­های حاوی مواد آلی آب آن آغشته به قیر است و چشمه همان طور که از اسمش بر می ­آید چشمه­ای از قیر طبیعی است.
همچنین در حاشیه رودخانه چنگوله در شهرستان مهران چشمه آب گرم چنگوله، در کناره راست رود کنجانچم نیز چشمه آبگرم کنجانچم، در ساحل سمت راست رود خانه تلخاب آبگرم تنگ حمام بولی با دمای تقریبی ۴۰ درجه سانتیگراد قرار دارند.
۲-۸-۶-­ دشت­ها
در این استان دشت­های کم وسعتی وجود دارند که مهم­ترین آن­ها دشت­های ایلام، شیروان چرداول و هلیلان است. در این مناطق به علت دسترسی به آب­های سطحی، شهرک­های آبادی­هایی با تراکم بالای جمعیت وجود دارد. دشت­های دیگر منطقه عبارت­اند از: صالح آباد، مهران، محسن­آباد، نصیریان، دهلران، موسیان و دشت­ عباس که از نوع دشت­های آبرفتی و رسوبی کنار رودخانه هستند. اغلب این دشت­ها، خاک رسی با ضخامت زیاد دارند.
در هر فصل دشت­های استان با توجه به موقعیت جغرافیایی آن دارای مناظر دل انگیزی می­شوند به خصوص دشت­های واقع در مناطق گرمسیری استان که در اواخر زمستان و اوایل بهار با طبیعت بسیار دیدنی خود جذاب جمعیت بسیاری است.
۲-۸-۷-­ تالاب­ها
۲-۸-۷-۱-­ تالاب سیاب دریوش
این تالاب در جنوب­غربی بخش ملکشاهی واقع شده است. مساحت آن در حدود چهار (۴) هکتار و ارتفاع آن ۲۷۴۰ متر از سطح دریاهای آزاد می­باشد. حداقل درجه حرارت در این تالاب ۱۴ درجه سانتیگراد و متوسط بارندگی سالیانه آن بیش از ۶۰۰ میلیمتر است. تالاب فوق­الذکر دارای آب دایمی و شکل آن دایره­ای می­باشد. به دلیل قرار گیری در ناحیه کوهستانی جزو منطقه سردسیری و ییلاقی استان محسوب می­ شود.
۲-۸-۷-۲-­ تالاب زمزم
تالاب زمزم در ۷۴ کیلومتری شرق شهر ایلام واقع گردیده است. مساحت آن در حدود یک هکتار و ارتفاع آن ازسطح دریاهای آزاد ۶۷۵ متر است. آب آن به صورت چشمه بوده و دارای آب دایمی است. پوشش گیاهی اطراف آن چشم انداز زیبایی را به وجود آورده و زیستگاه بسیار مناسبی برای حیات وحش فراهم نموده است.
۲-۸-۷-۳-­ تالاب چکر
در غرب شهرستان ایلام و در منطقه بولی و در ناحیه چکر تالاب زیبای چکر قرار دارد. مساحت آن در حدود ۳ هکتار و ارتفاع آن ۶۰۰ متر است. عمق آن در حدود ۵/۲ متر است. این تالاب در منطقه گرمسیری قرار دارد ولی آب آن دایمی است. عمق آن بستگی به میزان بارش در طول سال دارد. منبع آب آن نزولات جوی و چند چشمه جوشان می­باشد. متوسط دمای آن ۲۴ درجه سانتیگراد است. نیزارهای اطراف آن به همراه طبیعت بکر زیبای اطراف آن واقعا دلنشین است.
فصل سوم
روش­شناسی تحقیق
مقدمه‌
پایه‌ هر دانشی‌، روش‌ شناخت‌ آن‌ است‌ و اعتبار و ارزش‌ قوانین‌ هر علمی‌ به‌ روش‌ شناختی‌ مبتنی ‌بوده‌ که‌ در آن‌ علم‌ بکار می‌رود. روش‌ پژوهش‌ عبارت‌ است‌ از یک‌ عمل‌ منظم‌ که‌ در نتیجه‌­ی آن‌ پاسخ‌هایی‌ برای‌ سؤال‌های‌ مورد نظر و مطرح‌ شده‌ پیرامون‌ موضوع‌ پژوهش‌ به‌ دست‌ می‌آید (نادری‌ وسیف‌ نراقی‌، ۱۳۷۵،۳۴).
انتخاب روش پژوهش بستگی به هدف­ها و ماهیت موضوع پژوهش و امکانات اجرایی آن دارد. غالب مطالعه­های پژوهشی یک روش یا راهکاری را نشان می‌دهند که به سادگی قابل تشخیص است و شامل رویه­های مشترک ویژه­ای مانند بیان مسئله، جمع‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آوری داده ­ها و نتیجه گیری­اند. جزئیات این رویه­های ویژه تا حدود زیادی با روش پژوهش معین می‌شوند. هر یک از این روش­ها برای پاسخگویی به یک مسئله مناسب هستند.
در این‌ فصل‌ در ارتباط‌ با فرضیه‌های‌ پژوهش‌، متغیرهای‌ پژوهش‌، روش‌های ‌پژوهش‌، روش‌های‌ جمع‌ آوری‌ داده‌ها، قلمرو مکانی‌ و زمانی‌ پژوهش‌، جامعه‌ و نمونه‌آماری‌ پژوهش‌، معرفی‌ مدل‌های‌ پژوهشی‌ و روش‌های‌ آماری‌ جهت‌ آزمون‌ فرضیه ­ها‌ بحث‌ خواهد شد.
۳-۱-­ روش‌ پژوهش‌
پژوهش­های علمی را بر اساس هدف می­توان به سه گروه پژوهش بنیادی^[۹]، پژوهش کاربردی^[۱۰] و پژوهش علمی تقسیم کرد (نراقی و نادری، ۱۳۶۵، ۷۸). پژوهش حاضر با توجه به موضوع پژوهش و شیوه جمع آوری داده ­ها توصیفی _ تحلیلی است و برای گردآوری داده ­ها از مطالعات و شناخت منطقه مورد نظر، مصاحبه و مشاهده و پرسشنامه بوده و از نوع همبستگی^[۱۱] است.
نکته مهمی که باید به خاطر سپرد این است که پژوهش همبستگی هرگز یک رابطه علت و معلولی را تبیین نمی‌کند بلکه به طور صرف یک رابطه را توصیف می‌کند، صرف­نظر از اینکه یک رابطه علت و معلولی است یا نه، وجود یک رابطه قوی، پیش‌بینی را امکان پذیر می‌سازد. (خاکی،۱۳۸۲، ص۱۳۲).