جدول (۴-۳): متوسط رطوبت نسبی محدوده مطالعاتی بابل – بابلسر، دوره آماری ۱۱ ساله (بر حسب درصد)

شکل (۴-۱): نمودارتغییرات دما در دشت بابل – بابلسر
شکل (۴-۲): نمودارتغییرات دما در ارتفاعات بابل – بابلسر
۴-۱-۳- تعداد ساعات آفتابی
تعداد ساعات آفتابی در هر منطقه بستگی به عرض جغرافیایی آن محل دارد. این پارامتر فقط در ایستگاه­های سینوپتیک سازمان هواشناسی کشور اندازه ­گیری می­ شود، که در محاسبه تبخیر و تعرق مورد استفاده قرار می­گیرد.
با توجه به جدول (۴-۴) میانگین سالانه ساعات آفتابی مشاهده شده در طول دوره آماری ۱۱ ساله ۲/۲۰۹۸ ساعت در سال می­باشد. بیشترین و کمترین ساعات آفتابی به ترتیب مربوط به ماه خرداد با ۲/۲۶۴ ساعت و ماه آذر با ۲/۱۱۰ ساعت می­باشد.
جدول (۴-۴): ساعات آفتابی مشاهده­ای در ایستگاه سینوپتیک بابلسر، دوره آماری ۱۱ ساله

۴-۱-۴- باد
باد موجب می­ شود تا اختلافات مربوط به دما، رطوبت و فشار که در جهات افقی جو وجود دارد، از بین رفته و هوا به حالت تعادل درآید. به­ دلیل تأثیر آن بر تبخیر و تعرق، تجزیه و تحلیل آن حائز اهمیت می­باشد (علیزاده ۱۳۸۵، ۹۸). پارامتر باد تنها در ایستگاه سینوپتیک سازمان هواشناسی کشور بطور کامل اندازه ­گیری می­ شود. با توجه به جدول۴-۵ متوسط سالانه سرعت باد ۱۹ متر در ثانیه در ارتفاع ۲ متری از سطح زمین می­باشد.
جدول (۴-۵): سرعت و جهت باد در ایستگاه سینوپتیک بابلسر(دوره آماری ۱۱ساله)

۴-۱-۵- ریزش­های جوی
ریزش­های جوی یکی از مهمترین عوامل هواشناسی می­باشد. میزان بارندگی بستگی به جهت وزش باد، وضعیت جغرافیایی، ارتفاع مقدار رطوبت جذب شده بوسیله توده­های هوا و گرادیان درجه حرارت بین دریا و سطح زمین دارد.
منشا ریزشهای جوی از یک طرف جبهه­های مرطوب ورودی به منطقه و از طرف دیگر بارش اروگرافیک ناشی از فیزیوگرافی خاص منطقه و وجود دو عامل سلسله جبال البرز و دریای مازندران در مجاورت هم می­باشد. باران­های اروگرافیک که محصول اشباع رطوبت برخاسته از دریای مازندران در کوهستان­های البرز می­باشند، بخشی از باران­های سالانه را در منطقه تشکیل می­ دهند. این نوع ریزش­ها گرچه در سرتاسر فصل پاییز، زمستان و بهار مشاهده می­گردند ولی مرکز ثقل زمانی آن اواخر تابستان و اوایل پاییز است (تماب ۱۳۷۵،۸۱).
در جدول (۴-۶) میانگین بارندگی ماهانه محدوده مطالعاتی بابل – بابلسر در طول دوره آماری ارائه گردیده است. با توجه به جدول، میانگین بارندگی در دشت بابل- بابلسر حدود ۸/۹۵۴ میلی­متر برآورد شده است. حداکثر بارندگی سالانه در دشت بابل – بابلسر در سال ۱۳۸۱ در ماه آذر (حدود ۳۵۹ میل­متر) اتفاق افتاده است. همچنین حداقل بارندگی سالانه دشت در سال ۱۳۸۸ مربوط به ماه تیر می­باشد.
رژیم بارندگی محدوده بابل – بابلسر از دو فصل خشک ­و مرطوب تشکیل شده ­است (شکل­های ۴-۳ و ۴-۴). در طی این دوره آماری، فصل مرطوب یا بارندگی از شهریور ماه شروع و تا فروردین ماه ادامه دارد. فصل خشک نیز از اواخر فروردین شروع و تا اوایل شهریور ماه ادامه می­یابد.
جدول (۴-۶): پارامترهای آماری بارش (بر حسب میلی­متر) در محدوده مطالعاتی بابل – بابلسر، دوره آماری ۱۱ ساله

شکل (۴-۳): نمودارمیانگین بارش در دشت بابل – بابلسر
شکل (۴-۴): نمودارمیانگین بارش در ارتفاعات بابل – بابلسر
۴-۱-۶- تعداد روزهای بارانی
تعداد روزهای بارانی پارامتری است که توزیع زمانی بارندگی را در روزهای هر ماه مشخص می­نماید و استفاده قابل ملاحظه­ای در انجام عملیات اجرایی طرح­ها و همچنین استفاده در برآورد پارامترهای کشاورزی و زراعت ایفا می­ کند. متوسط سالانه­ی روزهای بارانی در دوره ۱۱ ساله در منطقه ۱۰۵ روز در سال می­باشد. متوسط بیشترین و کمترین روزهای بارانی به­ترتیب مربوط به ماه اسفند با ۱۸ روز و ماه مرداد بدون باراندگی می­باشد.
۴-۱-۷- بررسی دوره­ های خشکسالی و ترسالی­
روند طبیعی ترسالی­ها و خشکسالی­ها به صورت یک سری زمانی می­باشد. برای مطالعه تواتر طبیعی از شاخص معیار بارندگی سالانه (SIAP) استفاده شده است (مهاب قدس، ۱۳۶۲). مقدار شاخص بارندگی سالانه (K) از طریق رابطه (۴-۱) محاسبه می­ شود و مقدار عددی آن طبق جدول (۴-۷) تعیین­کننده خشکسالی و ترسالی می­باشد. در جدول (۴-۸) تناوب خشکسالی­ها و ترسالیهای محدوده مطالعاتی در طی دوره ۱۱ ساله ارائه شده است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

رابطه (۴-۱)
k= شاخص بارندگی سالانه
x= بارندگی سالانه(میلی­متر)
= متوسط بارندگی درازمدت سالانه(میلی­متر)
SD= انحراف معیار بارندگی سالانه
جدول (۴-۷): مقایر معرف شاخص بارندگی سالانه

۴-۱-۸- تبخیر
تبخیر ممکن است از سطح آزاد آب، سطح مرطوب خاک و یا به صورت تعرق از سطح گیاهان صورت گیرد. بنابراین تفکیک تعرق از تبخیر امکان­ پذیر نمی ­باشد. لذا این دو فرایند که بطور تواٌم صورت می­پذیرند، تبخیر و تعرق نامیده می­شوند. در این فرایند عوامل متعددی از قبیل تابش خورشید، باد، رطوبت نسبی و درجه حرارت دخالت دارند که درجه تاٌثیر هرکدام از آنها به سایر عوامل نیز وابسته است و همین امر موجب می­گردد که نتوان فرایند تبخیر و تعرق را به آسانی دیگر فاکتورهای هیدرولوژی به صورت کمیت درآورد (علیزاده ۱۳۷۹، ۲۸۹).
قدیمی­ترین روش تعیین تبخیر آب دریاچه با بهره گرفتن از دستگاه اندازه ­گیری تبخیر یا طشت تبخیر است. جهت محاسبه­ پارامترهای مربوط به تبخیر از آمار ایستگاه سینوپتیک بابلسر استفاده شده است (جدول۲-۹). با توجه به جدول مذکور میانگین تبخیر از طشتک محدوده مطالعاتی بابل – بابلسر حدود ۸۸۲٫۳ میلی­متر در سال است. بیشترین و کمترین میزان تبخیر به ترتیب مربوط به ماه مرداد با ۲۸۲٫۲ میلی­متر و ماه دی با ۸٫۶ میلی­متر می­باشد.
با اندازه ­گیری تبخیر از طشتک معیار می­توان تبخیر از سطح آزاد آب را با بهره گرفتن از رابطه (۴-۲) محاسبه نمود (علیزاده ۱۳۸۵، ۲۲۵):
رابطه (۴-۲) E= K*Ea
در رابطه فوق E تبخیر از سطح آزاد آب بر حسب میلیمتر، Ea تبخیر از طشتک معیار بر حسب میلی­متر و K ضریب طشتک می­باشد. این ضریب با توجه به شرایط سرعت باد و رطوبت برای ماه­های مختلف سال بین ۰٫۶ تا ۰٫۸۵ متغیر است. پس از اعمال ضریب طشتک مناسب برای هر ماه مقدار تبخیر از سطح آزاد آب محاسبه گردیده است (جدول۴-۹). با توجه به جدول مذکور میزان تبخیر سالانه از سطح آزاد آب معادل ۶۶۱٫۸ میلی­متر می­باشد. بیشترین میزان تبخیر مربوط به ماه مرداد (۸/۱۱۹ میلی­متر) و کمترین نیز مربوط به ماه دی (۹/۸ میلی­متر) می­باشد.
۴-۱-۹- تبخیر و تعرق پتانسیل
حداکثر مقدار تبخیر و تعرقی است که در یک وضعیت آب و هوایی در صورتی که محدودیتی از نظر آب وجود نداشته باشد از یک پوشش کامل گیاهی صورت می­گیرد (علیزاده ۱۳۸۵، ۲۳۶).
برای محاسبه تبخیر و تعرق پتانسیل دشت بابل – بابلسر از روش­های ترنت­وایت و بلانی – کریدل (علیزاده ۱۳۸۵،۲۳۶) استفاده شده است (جدول۴-۱۰). با توجه به نتایج حاصل از روش­های ترنت­وایت و بلانی – کریدل، تبخیر سالانه به ترتیب معادل ۲/۹۶۷ و ۵/۹۳۳ میلی­متر می­باشد. با ترسیم نمودار ماهانه­ی تبخیر و تعرق پتانسیل به روش­های محاسبه شده (شکل۴-۵) مشاهده می­ شود که میزان تبخیر از فروردین ماه تا مرداد ماه روند افزایشی و از شهریور تا بهمن ماه روند کاهشی داشته، همچنین در اسفند ماه افزایش بعدی شروع می­ شود.
جدول (۴-۸): تواتر طبیعی بارندگی دشت بابل – بابلسر (دوره آماری ۱۱ سال)

جدول (۴-۹): میزان تبخیر از طشتک و سطح آزاد آب در ایستگاه بابلسر (دوره آماری ۱۱ سال)

جدول (۴-۱۰): میزان تبخیر و تعرق پتانسیل محاسبه شده در ایستگاه بابلسر، برحسب میلیمتر (دوره آماری ۱۱ سال)

۴-۱-۱۰- طبقه ­بندی اقلیمی توسط فرمول­ها و ضرایب اقلیمی
فرمول­های اقلیمی توابعی هستند که در آنها دو یا چند عنصر اقلیمی بکار رفته و بر حسب مقادیر عددی بدست آمده که ضرایب اقلیمی نام دارند، نوع آب و هوای آن منطقه مشخص می­ شود (علیزاده ۱۳۸۵، ۲۶۷). از سیستم طبقه ­بندی کوپن و دومارتن که به این شیوه می­باشند جهت طبقه ­بندی اقلیمی محدوده مطالعاتی بابل – بابلسر استفاده شده است.
۴-۱-۱۰-۱- سیستم طبقه ­بندی کوپن
این روش براساس رابطه بین بارندگی، مقدار توزیع آن در طول سال و دمای هوا استوار است. در این روش سه نوع آب و هوای بیابانی، استپی و مرطوب را می­توان متمایز ساخت (علیزاده ۱۳۸۵، ۲۷۲). متوسط دمای سالانه محدوده بابل – بابلسر ۹/۱۷ درجه سانتی ­گراد و میزان متوسط بارندگی سالانه ۸/۹۵۴ میلی­متر می­باشد. بنابراین از نظر عددی P>2T بوده، لذا محدوده بابل – بابلسر در طبقه ­بندی اقلیمی کوپن دارای اقلیم مرطوب می­باشد.

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...