شاخص های بهره وری غالباً برای سنجش پیشرفت و کامیابی سازمان ها و تعیین نقاط قوت و ضعف آنها به کار می روند. محاسبه این شاخص ها به ویژه در سازمان های خدماتی که خدمات یعنی محصولات غیرقابل لمس تولید می کنند، بسیار دشوارتر است. تجزیه و تحلیل شاخص های بهره وری مشخص می سازد در کجا امکان و فرصت بهبود بهره وری در سازمان وجود دارد. بطور کلی شاخص های بهره وری را می توان به دو بخش کلی تقسیم کرد:

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

1. 1. شاخص های بهر هوری (کلی و جزئی)

– شاخص کلی: نسبت خروجی به جمع کل ورودی ها (نیروی کار، هوا، سرمایه و…)
– شاخص جزئی: نسبت خروجی به هر یک از ورودی ها

1. 1. شاخص عملکرد

هر نوع رابطه میان عوامل مؤثر و اجزای عملکرد بخش های داخلی و فعالیت های مختلف یک سازمان که به شکل نسبت بیان می شود (وفانواد،۱۳۸۲: ۸۳).

ویژگی های بهره وری

1. 1. بتواند کل سیستم و همچنین زیرسیستم ها را ارزیابی کند.

1. 1. قابل درک بوده و از نظر محاسباتی ساده باشند.

1. 1. نسبت به تغییرات غیرقابل کنترل، مستقل باشند.

1. 1. سیستم اندازه گیری باید عملی و قابل کاربرد باشد.

مقدار خطاهای نیروی انسانی در رضایت ارباب رجوع یا مشتریان و میزان استقبال آنان، حجم سازمان، رضایت شغلی کارکنان، مقدار دفعات شکست و ناکامی سازمان، صحت و درستی کارکنان، ساعات کار سازمان، غیبت کارکنان معیارهایی هستند که بوسیله آنها می توان بهره وری را مورد سنجش قرار داد و این معیارها که جهت ارزیابی نیروی انسانی شاغل است اولاً باید عملی باشند. ثانیاً باید قابل دستیابی و راهگشا باشند.

عوامل مؤثر بر ارتقای بهره وری در سازمان

برای حضور در صحنه های بین المللی کشورهایی می توانند حضور قوی پیدا کنند که ضمن استفاده بهینه از عوامل تولید، بخش های کشاورزی- صنعت و خدمات آنها نیز در حالت رقابت پذیری کامل با دیگر کشورها باشد.
با نگاهی به کشورهای موفق جهان دیده م یشود که این کشورها بهای لازم را به نیروی انسانی به عنوان مهم ترین عامل تولیدی می دهند و در مقابل این نیرو و با بالا بردن بهره وری خود در منافع حاصل از تولید سهیم م یشوند، که بالا بردن بهره وری باعث بوجود آمدن نظامی م یشود که از آن همه طبقات اجتماعی استفاده می برند.
بهره وری در جامعه زمانی تحقق پیدا می کند که تمامی بخش های تولیدی، اجتماعی و خدماتی سعی در استفاده از یک نظام مناسب بهر هوری داشته باشند که معمولاً نظام قانونگذار می تواند با هموار کردن راه ها، باعث بوجود آمدن بهره وری شود و عامل انسانی در راه تکامل آن کوشش کنند(آسترکی ،۱۳۸۹: ۲۳).
عوامل خارجی (غیرقابل کنترل)
به عواملی اطلاق م یشود که از خارج بر سازمان اثر می گذارد و تحت اختیار افراد و مدیران درون سازمان نیستند، لاجرم سازمان باید خود را با تغییرات آنها منطبق سازد. مانند قوانین و مقررات ملی، سیاست های بین المللی، آیین نامه ها و قوانین مالیاتی، عوامل و روابط اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و… که با توجه به ارتباطاتشان با سازمان می توانند بر ارتقای بهره وری آن اثرگذار باشند.
عوامل داخلی (قابل کنترل)
این عوامل تحت حیطه و اختیارهای افراد و مدیران داخل سازمان است که با تعمق و مدیریت صحیح می تواند با بهر هوری بالا به کار گرفته شود. این عوامل را م یتوان به شرح ذیل تقسی مبندی نمود:

1. 1. عوامل سخ تافزاری: مانند ماشین آلات و تجهیزات، مواد اولیه، انرژی، ابزار، منابع مالی (سرمایه)، زمین و… .

1. 1. عوامل نرم افزاری: شامل اطلاعات عمومی و فنی، دستورالعمل ها، نقشه ها و فرمول ها.

1. 1. عوامل انسانی

الف) عوامل مؤثر بر ارتقای بهره وری نیروی انسانی مانند:
– توان فنی و تخصصی نیروی کار و قدرت انجام کار، از قبیل (علم، تحصیلات، شخصیت،
استعداد و…)
– توان انگیزه و تمایل به انجام کار، از قبیل نیازهای مادی و فیزیکی، نیازهای روحی- روانی، محیط کار، برخوردهای مدیریت در قبال ایجاد انگیزش و… (آسترکی ،۱۳۸۹: ۲۴).
ب) عوامل مؤثر بر ارتقای بهره وری مدیریت مانند:
– فلسفه و سبک مدیریت، سازماندهی، هماهنگی و کنترل سیستم های اطلاعاتی مدیریت (ابطحی ، ۱۳۸۳: ۲۶).

عوامل کاهش بهره وری

مهمترین عوامل مؤثر در کاهش بهره وری در داخل یک سازمان به شرح زیر است:
– وجود تبعیض بین کارکنان (ناشی از ضعف مدیریت)
– ناامنی شغلی
– موفق نبودن و بی میلی بر برنامه ریزی های میان مدت یا بلندمدت (ضعف مدیریت)
– کنترل نکردن (بی ثباتی در برنام ههای کنترلی) (ضعف مدیریت)
– ناهماهنگی رشته تحصیلی و شغلی
– استفاده نکردن از تخصص ها در مشاغل مربوطه (ضعف مدیریت)
– ریشه این عوامل معمولاً در خارج از سازمان یافت می شود (ضعف)
– بی برنامگی مدیریت
– فقدان کارآموزی (ضعف مدیریت)
– ناهماهنگی استعدادهای فردی و شغلی (ضعف مدیریت)