فصل سوم:

روش تحقیق

مقدمه

در این فصل ابتدا ‌در مورد روش تحقیق بحث می‌شود، سپس با جامعه آماری، حجم نمونه و روش اندازه‌گیری و همچنین ابزار جمع ­آوری اطلاعات آشنا شده و درنهایت پس از تشریح متغیرهای تحقیق و شیوه سنجش آن‌ ها، ‌در مورد روش تجزیه‌و تحلیل اطلاعات و نحوه آزمون فرضیات بحث می‌شود.

روش کلی تحقیق

روش تحقیق مورداستفاده در این تحقیق از جهت هدف، روش گردآوری داده ها و استنتاج و نهایتاًً طرح تحقیق به صورت زیر بوده است:

روش تحقیق از جهت هدف: با توجه به اینکه تحقیق حاضر با به‌کارگیری مدل‌ها، روش‌ها و نظریه های موجود در راستای تبیین و حل مسائل مبتلابه یا بهبود وضعیت در قلمرو تحقیق انجام‌گرفته، از جهت هدف “کاربردی” است.

روش تحقیق از جهت روش استنتاج: با عنایت به اینکه از جامعه آماری (شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران) نمونه تصادفی انتخاب شده است، روش استنتاج در بیان مشاهدات نمونه‌ای، “توصیفی “ و در تعمیم مشاهدات نمونه‌ای به شرکت‌های منتخب بورسی به عنوان جامعه آماری “تحلیلی یا استقرایی “ است.

روش تحقیق از جهت طرح تحقیق: نهایتاًً با عنایت به اینکه داده های اصلی تحقیق در کار می‌دانی بر مبنای عملکرد گذشته و داده های تاریخی(Historical Data) مندرج در صورت‌های مالی به دست‌آمده است، طرح تحقیق ” پس رویدادی ” است.

جامعه آماری

جامعه آماری مربوط ‌به این تحقیق شامل شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار بوده است که شرایط زیر را دارا باشند:

۱) سهام شرکت از سال ۸۸ تا ۹۲ در بورس اوراق بهادار تهران معامله‌شده باشد.

۲) نماد معاملاتی شرکت به تابلوی غیررسمی منتقل نشده باشد.

۳) نماد معاملاتی شرکت فعال و برای حداقل ‌یک‌بار در سال معامله‌شده باشد.

۴) سال مالی شرکت به پایان اسفندماه ختم شود و در دوره موردمطالعه تغییر سال مالی نداده باشد.

۵) اطلاعات مالی شرکت در دوره موردمطالعه در دسترس باشد.

۶) شرکت باید در گروه شرکت‌های واسطه‌گری مالی نباشد.

بر مبنای اطلاعات به دست‌آمده جامعه آماری تعریف‌شده محدود به مرزهای تعریف‌شده در بند قبل ۹۰ شرکت جامعه آماری تحقیق حاضر را شامل شده است.

حجم نمونه و کفایت آن

حجم نمونه موردنظر با بهره گرفتن از جدول مورگان به دست‌آمده است. جدولی که به نام جدول مورگان معروف است یکی از پرکاربردترین روش‌ها برای محاسبه حجم نمونه آماری است. جدول مورگان در واقع حاصل زحماتی است که Robert v. Krejcie و Daryle w. Morgan کشیده‌اند و به ازای مقادیر مختلف از اندازه های جامعه با بهره گرفتن از فرمول کوکران نمونه را برآورد کرده‌اند.

شرکت‌هایی که اطلاعات موردنیاز جهت محاسبه متغیرهای تحقیق را ارائه ننموده‌اند، از جامعه مطالعاتی حذف و درنهایت ۹۰ شرکت به عنوان جامعه مطالعاتی تحقیق برای یک دوره ۵ ساله انتخاب شدند. سپس با توجه به جدول مورگان، تعداد نمونه موردنظر ۷۲ شرکت بوده است.

روش نمونه‌گیری و دلیل انتخاب

به جهت عدم استفاده از متغیرهای کنترلی در تحقیق، روش نمونه‌گیری در این تحقیق، روش تصادفی ساده بوده است. بدین منظور جامعه آماری به شرح تعریف‌شده در بند ۳-۴ با اعداد ۱ تا ۹۰ کدگذاری شده و با بهره گرفتن از شبیه‌سازی کامپیوتری در این بازه، ۷۲ عدد انتخاب گردید. در انتها بر اساس فهرست کدگذاری شرکت‌ها، شرکت‌های متناظر با کدهای انتخاب شده به عنوان نمونه تصادفی آماری انتخاب و داده های خام عملکردی در ارتباط با آن‌ ها گردآوری شد.

روش گردآوری داده ها

۱) روش مطالعه کتابخانه‌ای : از این روش برای تبیین مبانی نظری تحقیق و گردآوری پیشینه تحقیق استفاده می‌شود . در این راستا کتاب‌ها، پایان‌نامه‌ها، و مقاله های فارسی و انگلیسی موردبررسی و استفاده قرارگرفته است .

۲) روش مطالعه اسناد و مدارک : به منظور دستیابی به داده های موردنیاز برای پردازش فرضیه‌های تحقیق، از روش مطالعه اسناد و مدارک با توجه به اطلاعات ارائه شده شرکت‌ها استفاده شده است. در این راستا،صورت‌های مالی و یادداشت‌های توضیحی شرکت‌ها مورداستفاده قرارگرفته است .

۳) کاوش اینترنتی : برای تبیین بخشی از مبانی نظری تحقیق و گردآوری پیشینه تحقیق استفاده شده است .

ابزار گردآوری داده ها

الف) فیش : برای ثبت و ضبط مطالب به دست‌آمده در بررسی اسناد و مدارک در مطالعات کتابخانه‌ای که اعتبار و پایایی خود را در سطح بالایی حفظ می‌کند، استفاده شده است.

ب) جدول : جهت تلخیص داده ها با بهره گرفتن از اطلاعات شرکت‌ها و با توجه به اسناد و مدارک ارائه شده توسط آن‌ ها به سازمان بورس اوراق بهادار تهران از جداول تلخیص داده ها استفاده شده است .

اعتبار ابزار تحقیق

برای تعیین اعتبار محتوایی، در تحقیقات پس رویدادی از منابع یا مدارک ممیزی شده و نیز استفاده از منابع موازی که همدیگر را تأیید کنند استفاده می‌شود، که این کار دقت و اعتبار را بالا می‌برد . در این تحقیق هم برای تعیین اعتبار به مطالعه و بررسی صورت‌های مالی و یادداشت‌های پیوست صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی استناد شده است .

روش‌ها و ابزار تجزیه‌و تحلیل داده ها

در این تحقیق جهت تجزیه‌و تحلیل داده ها به ترتیب از ابزار و روش‌های زیر استفاده شده است:

۱) روش‌های آماری:

که در چهار دسته روش‌های توصیفی، روش‌های تحلیل پیش‌فرض‌ها، روش‌های تعیین ارتباط بین متغیرها و نهایتاًً روش‌های تعمیم‌یافته ها از نمونه به جامعه آماری تقسیم می‌شوند.

الف) روش‌های توصیفی :

که در این تحقیق از جدول توزیع فراوانی، نمودار میله‌ای و هیستوگرام، نمودار پراکندگی، شاخص‌های آماری میانگین، انحراف معیار، حداقل و حداکثر، ضرایب چولگی و کشیدگی استاندارد برای توصیف نمونه آماری و توصیف داده ها استفاده شده است.

ب) روش‌های تحلیل پیش‌فرض‌ها :

ازآنجاکه به‌تبعیت از تحقیقات مشابه و مرتبط در این تحقیق نیز از رگرسیون خطی مرکب استفاده شده و در این تحلیل رگرسیونی از داده های عملکردی سال‌های (۱۳۸۸-۱۳۹۲) به عنوان یک بازه زمانی ۵ ساله و در نتیجه به روش داده های تابلویی(DATA Panel ) استفاده شده است،پیش‌فرض‌های این روش به شرح زیر ارزیابی شده است :

یک)ارزیابی نرمال بودن توزیع متغیرها: از این روش برای ارزیابی نرمال بودن توزیع متغیرهای وابسته و مستقل تحقیق استفاده شده و آزمون مورداستفاده با آماره کولموگروف- اسمیرونوف بوده و در مواردی که فرض نرمال بودن برقرار نبوده از تبدیل لگاریتم مجذورات متغیر بهره گرفته شده است.