اعتبار به عنوان قابل قبول بودن^[۳۱]، اعتماد^[۳۲]، قابلیت اطمینان^[۳۳]، صحت^[۳۴]، حسن نیت^[۳۵]، عینی بودن^[۳۶] و دهها مفاهیم دیگر و ترکیبات دیگر از آن تعریف شدهاست (سلف،۱۹۹۶). اعتبار همچنین به عنوان ویژگیهای مجابکننده منبع، ویژگیهای ساختار پیام و محتوا و درک رسانه تعریف شده است (متزگر و همکاران، ۲۰۰۳). ریشه لاتین این کلمه credere به معنی »اعتقاد داشتن« است. اعتبار میتواند به عنوان قابل قبول بودن تعریف شود. اطلاعات معتبر معمولاً به اطلاعات قابل قبول اشاره دارد. افراد تمایل دارند تا معیارهای گوناگونی را در ارزیابی اعتبار به کار بگیرند. اعتبار مفهوم خیلی پیچیدهای است و اغلب به اعتماد، قابلیت اطمینان، صحت، اعتبار و کیفیت مرتبط است. در یک سطح مؤثر، اعتبار به آن میزانی که کاربران فکر میکنند که اطلاعات صحیح، عاری از تعصب، مشهور و قابل اطمینان و جاری است اشاره دارد.
تسنگ و فگ (۱۹۹۹) چهار نوع از اعتبار را در ارزیابی اطلاعات بر روی وب شناسایی کردند: اعتبار فرض شده^[۳۷]، اعتبار مشهور^[۳۸]، اعتبار سطح^[۳۹] و اعتبار تجربه شده^[۴۰]. اعتبار فرض شده توصیف میکند که چه میزان مشاهدهکننده به کسی یا چیزی به واسطه فرضهایی که در ذهن دارد معتقد است. اعتبار مشهور توصیف میکند چه میزان مشاهدهکننده به کسی یا چیزی به واسطه چیزی که شخص ثالث گزارش میکند معتقد است. اعتبار سطح به قابل قبول بودن بر اساس بررسیهای ساده از قبیل نگاه کردن به جلد کتاب و غیره اشاره دارد. اعتبار تجربه شده بر اساس تجربه دست اول کاربر با یک منبع درطول زمان اشاره دارد (ریح و دنیلسون، ۲۰۰۷). این چهار نوع از اعتبار منبع یک چارچوب نظری مفیدی را برای فهمیدن درک کاربر از اعتبار اطلاعات پژوهشی بر روی وب فراهم کرد از قبیل اطلاعات گروهبندی شده در یک وبسایت، وابستگی نویسنده به یک مؤسسه معتبر (اعتبار مشهور)، طرحبندی سند (اعتبار سطح) و انتشار اسناد مشابه در یک مجله چاپی (اعتبار تجربه شده) فراهم کرد (لییو، ۲۰۰۴).

اعتبار غالباً به ارزیابی اشیاء ضمیمه شده است، مانند اعتبار منبع، اعتبار رسانه و اعتبار پیام و نشان میدهد که ارزیابی این اشیای متفاوت است. به هرحال، ارزیابی اعتبار منبع و پیام به صورت اساسی به هم پیوند خوردهاست و بر روی دیگری تأثیر میگذارند. دیده شدهاست که منبع معتبر احتمالاً پیام معتبر را تولید میکند و پیام معتبر احتمالاً از یک منبع معتبر سرچشمه گرفتهاست (فراگل و هلث^[۴۱]، ۲۰۰۴ ).
اعتبار به درک افراد از درستی یک فقره اطلاعات اشاره دارد. اعتبار یک مفهوم چند بعدی است که به عنوان یک مفهوم برای دریافتکننده به کار گرفته میشود تا منبع یا فرستنده ارتباطی را که به اطلاعات مربوط است را ارزیابی کند. این ارزیابی به تمایل دریافتکننده در ارتباط با نسبت دادن صداقت و مفهوم اطلاعات وابسته است. اعتبار به اطلاعات گره خورده است و میتواند به عنوان یک پدیده ارتباطی توصیف شود. ارتباط حداقل بین دو گروه اتفاق میافتد.
تسنگ و فگ (۱۹۹۹) اعتبار را به عنوان قابل قبول بودن تعریف کرده است که عموماً به عنوان کیفیت درک شده از اطلاعات پذیرفته میشود. کیفیت اطلاعات به قضاوتهای ذهنی افراد از مفید بودن اطلاعات و سودمندی اطلاعات در استفاده از مجموعه های اطلاعاتی خاص نسبت به انتظارشان از آن اطلاعات یا نسبت به اطلاعاتی که در دسترس است اشاره میکند. کیفیت اطلاعات شامل پنج جنبه است: مفید بودن^[۴۲]، خوب بودن^[۴۳]، صحت، رایج بودن^[۴۴] و اهمیت (ریح، ۲۰۰۲). این جنبه ها از کیفیت اطلاعات ضرورتاً همیشه ثابت نیستند. اطلاعات ممکن است صحیح باشد اما مفید نباشد، مفید باشد اما مهم نباشد، مهم باشد اما جاری نباشد، جاری باشد اما صحیح نباشد (ریح و هیلگوس، ۲۰۰۸). همانطور که یک فرد معتبر، یک فرد قابل قبول است اطلاعات معتبر نیز اطلاعاتی قابل قبول است (فگ و تسنگ، ۱۹۹۹).
بیشتر پژوهشگران اعتبار توافق دارند که حداقل دو بعد کلیدی از اعتبار وجود دارد: قابل اعتماد بودن و تخصص. زمانی که اعتبار ارزیابی میشود افراد نشانه های گوناگونی از اطلاعات (یا نویسنده آن) را در نظر میگیرند که آنها فرض میکنند به کیفیت اطلاعات مربوط میشود. نتایج ارزیابی سطحی از اعتماد است. اعتماد یک فاکتور قطعی برای تصمیمگیری در ارتباط با استفاده کردن از اطلاعات یا استفاده نکردن از آن است. به وسیله استفاده کردن از اطلاعات، این خطر احساس میشود که اطلاعات تولید شده نادرست است. هدف ارزیابی اعتبار کاهش دادن این خطر است (لوکیسن و اسچراگن، ۲۰۱۳ ). اعتماد یک فاکتور کلیدی در ارزیابی اعتبار است. یک شخص به خاطر صداقتش، دقت در انتخاب کلمات و بیمیلی برای فریب دادن دیگران قابل اعتماد است. اطلاعات زمانی که به صورت قابل قبول، بدون پیشداوری و بیطرفانه ظاهر شود قابل اعتماد است.
تخصص، دانش درک شده، مهارت و آزمایش منبع است. تخصص فاکتور مهمی است زیرا اغلب به درک کاربر از توانایی یک منبع که اطلاعات را به صورت صحیح و معتبر فراهم کند مربوط میشود. زمانی که افراد یک منبع را که تخصصی است بدست میآورند، آنها احتمالاً قضاوت میکنند که اطلاعات قابل اعتماد است. ارزیابی تخصص منبع در چندین راه تصور شده است: افراد ممکن است تجربه دست اولی با یک منبع داشته باشند، ممکن است درباره یک منبع از افراد دیگر شنیده باشند، ممکن است بدانند که یک منبع شهرت خوبی دارد و ممکن است تخصص را زمانی که یک منبع در بین دیگر منابع گواهی داشته باشد شناسایی کنند. قضاوتهای اعتبار ذهنی و تلویحی است زیرا آنها نیاز دارند تا تخصص را شناسایی کنند تا نتیجه بگیرند که اطلاعات معتبر است (ریح و هیلگوس، ۲۰۰۸ ).
اعتبار درک شده از افراد (مثل دانشمندان) یا فرایند (مثل علم) ممکن است اساساً بر روی درک اعتماد تأثیر بگذارد. هاردوینگ^[۴۵] (۱۹۹۹) ادعا کرد که سطح درک شده از اعتماد به درک ذهنی شخصی و عملکردهای اشخاص یا مؤسسهای که موضوع اعتماد است، وابسته است. قابلیت اعتماد درک شده از اطلاعات میتواند در اصطلاحاتی از قبیل صحت، بیطرف بودن، اعتبار و اطمینان ارزیابی شود. پژوهشهای کیفیت اطلاعات بر روی شناسایی معیارهای گوناگونی برای ارزیابی کیفیت اطلاعات تمرکز کرده بودند. در متون اعتماد اطلاعات، این معیارها به جنبه هایی از مؤثق بودن اطلاعات یا از منبعی که اطلاعات را تولید میکند اشاره میکند. چندین معیار کیفیت اطلاعات به جنبه هایی از صلاحیت، شامل صحت، رایج بودن، پوشش و قابل قبول بودن اشاره دارد. صحت اشاره به این دارد که اطلاعات عاری از خطاست. رایج بودن به میزانی که اطلاعات به روز میشود اشاره دارد به جای اینکه قدیمی و کهنه شود. پوشش به کامل بودن اطلاعات اشاره دارد و قابل قبول بودن نشان میدهد که اطلاعات به صورت معتبر ظاهر میشود. این تصور از اعتبار اشاره به قابل اطمینان بودن یا تخصص اطلاعات دارد.
اعتبار مفهوم مهمی در جهان است جایی که به تعاملات با دیگر افراد تکیه میکنیم (برای مثال مبادله اطلاعات). کنترل دائم افراد غیرممکن است، بنابراین نیاز داریم به افراد اعتماد کنیم که عملکرد آن برای ما مفید است (یا حداقل مضر نیست). این بیان میکند که یک خطر خاصی در هر زمان که ما به کسی اعتماد میکنیم احساس میشود. اعتماد به افراد دیگر در طول مبادله های اطلاعاتی، میتواند به عنوان انتظاری که اطلاعات صحیح است، تعریف شود. این جنبه از اطلاعات که اعتماد افراد را شامل میشود اعتبار نامیده میشود. بنابراین اعتماد میتواند به عنوان یک ویژگی از کاربر در نظر گرفته شود در حالی که اعتبار ویژگی اطلاعات است (لوکیسن و اسچراگن، ۲۰۱۱). بر طبق تعریف الکسندر و تیت^[۴۶] (۱۹۹۹) کاربرانی که اطلاعات را ارزیابی میکنند بر روی پنج معیار زیر تمرکز میکنند: صحت، اعتبار، بیطرف بودن، رایج بودن و پوشش. به منظور فهمیدن این که چطوری افراد قضاوتهایشان را بر روی اعتبار اطلاعات شکل میدهند مدل ۳S توسط لوکیسن و اسچراگن(۲۰۱۱) معرفی شد.
ویژگیهای کاربر
مهارتهای اطلاعاتی
تجارب منبع
حوزه تخصص
قادر میسازد
ویژگی معنایی(محتوا)
برای مثال
صحت، جامعیت
ویژگی منبع برای مثال
اعتبار وبسایت
ویژگی سطح(نحوه ارائه) برای مثال طول
اثر میگذارد
اعتماد
ویژگیهای اطلاعات
شکل۲-۳.مدل ۳Sتجدیدنظر شده از ارزیابی اعتبار(لوکیسن و اسچراگن،۲۰۱۱)
۲-۱۳-۱. اعتبار و کیفیت
مدل مفهومی تیلور(۱۹۸۶) بیان کرد که افراد برای انتخاب اشیای اطلاعاتی ارزیابیهایی را بر اساس واگذار کردن ارزش به تعدادی از آنها و نه همه آنها برای انتخاب کردن اطلاعات انجام میدهند. انواع سؤالات که پاسخ داده میشود شامل: آیا این اطلاعات فاقد خطاست؟ آیا این اطلاعات یک موضوع خاص یا حوزهای خاص را پوشش میدهد؟ آیا این اطلاعات تازه است؟ آیا این اطلاعات کیفیت را نشان میدهد؟ آیا این اطلاعات میتواند به صورت دقیق داوری شود؟ در این بین، یک سؤال ضروری که پاسخ داده میشود: آیا من میتوانم به این اطلاعات اعتماد کنم؟ آیا میتوانم این اطلاعات را جدی فرض کنم؟ ارزیابی این سؤال اغلب باعث میشود که جستجو کننده اطلاعات به عقب برگردد و کسی را برای این اطلاعات مسئول است ارزیابی کند، این سؤال از اعتبار یکی از جنبه های اصلی کیفیت است.
تیلور(۱۹۸۶) شش طبقه از معیارهای کاربر را برای انتخاب کردن اطلاعات شناسایی کرد: سهولت استفاده^[۴۷]، کاهش پارازیت^[۴۸]، کیفیت^[۴۹]، سازگاری^[۵۰]، صرفهجویی در زمان^[۵۱]، صرفهجویی در هزینه^[۵۲]. تیلور پنج ارزش را که کیفیت اطلاعات را دربرمیگیرد، شناسایی کرد: صحت، جامعیت^[۵۳]، جاری بودن، اعتبار^[۵۴]و قابلیت اطمینان^[۵۵]. اگر چه تیلور به صورت واضح اصطلاح اعتبار را به کار نبرد. این تصور در استنتاج او از کیفیت جاسازی شده است. این جنبه ها از کیفیت اطلاعات زمانی که افراد نیاز دارند درباره اطلاعات تصمیم بگیرند میتواند به کار گرفته شود. به هر حال، این قبیل تصمیمات میتواند دشوار باشد زیرا یک متن ممکن است در روش های گوناگون کیفیت بالا یا پایین داشته باشد. برای مثال، یک متن میتواند جامعیت داشته باشد اما صحیح نباشد، اعتبار داشته باشد اما جاری نباشد و غیره. بنابراین جستجوکنندگان اطلاعات گاهی اوقات باید موضوعاتی را انتخاب کنند که نسبت به دیگری ارزش بیشتری دارند. اعتبار یک لایه بیشتری از سنجش اطلاعات را برای انتخاب آیتمهایی از یک مجموعهای از اسناد فراهم میکند که در ابتدا با کیفیت بالا درنظر گرفته شده است (ریح و دنیلسون، ۲۰۰۷).
۲-۱۳-۲. اعتبار و اعتماد
دشوار است تا اعتبار را بدون اشاره به اعتماد یا رفتارهای مورد اعتماد یا برعکس بحث کنیم. از لحاظ تاریخی اعتماد یک ساختار هستهای در بسیاری از مفاهیم اعتبار دارد. مارش و دییبن^[۵۶] (۲۰۰۳) مروری کلی از مفاهیم نظری اعتماد را فراهم کردند. آنها بحث کردند که اعتماد تکنولوژی را توانا میسازد زیرا آن کاربر را هدایت میکند تا با آن تعامل داشته باشد، بنابراین بهره وری را افزایش میدهد. این تصور از اعتماد برای پژوهشهای تجارت الکترونیک ضروری است. فگ و تسنگ (۱۹۹۹) خاطر نشان کردند اگر چه اعتبار و اعتماد بعضی اوقات به صورت جایگزین به کار میروند اما نباید به صورت مترادف در نظر گرفته شوند. اعتماد از اعتبار متفاوت است زیرا اعتماد یک عقیده مثبتی را درباره قابلیت اطمینان درک شده، اطمینان به یک شخص، شی یا فرایند فراهم میکند. آنها پیشنهاد کردند که در حوزه تعامل انسان و کامپیوتر(HCI)، اعتماد به اعتبار و قابلیت اطمینان اشاره دارد که تقریباً با قابل قبول بودن برابر است. اعتماد اغلب به یک مجموعهای از عقاید، تمایلات و رفتارهایی که به پذیرش خطر و آسیبپذیری مربوط میشود، اشاره دارد. اعتبار به کیفیت درک شده از منبع اشاره میکند که ممکن است یا نیست نتیجهای باشد که به رفتارهای مورد اعتماد وابسته است.
۲-۱۴. اعتماد
اعتماد تمایل افراد را به تعامل و همکاری با گروه ها افزایش میدهد و شبکهای پررونق از تجمعهای داوطلبانه در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی ایجاد میکند. اعتماد پیش شرط عمده و کلیدی برای موجودیت هر جامعه محسوب میشود و برای حل مسائل اجتماعی ضروری به نظر میرسد و پیش زمینهای برای مشارکت و آمادگی برای پذیرش فناوریهای جدید است. مفهوم اعتماد از دیرباز در کانون توجه پژوهشگران بوده است. در دهه های ۵۰ و ۶۰ محققان اهمیت اعتماد را در روابط تجاری شناسایی کردهاند. در دهه ۷۰ تلاش در شناسایی اهمیت اعتماد به صورت میدانی بوده است. توجه به مفهوم اعتماد در مدیریت از دهه ۸۰ و۹۰ آغاز شد و در طول چند دهه گذشته از زوایا و رویکردهای مختلف مورد مطالعه قرار گرفتهاست (زارعی متین، طهماسبی و موسوی، ۱۳۸۸).
اعتماد در مدیریت با تأکید بر روابط فردی بین خریدار و فروشنده آغاز شد و با مطالعات مورمان^[۵۷] و همکاران(۱۹۹۲) و دیگران به طور وسیعتر مورد توجه قرار گرفت. اعتماد مفهوم کانونی نظریات کلاسیک جامعهشناسی و نیز محور اصلی تئوریهای نوین سرمایه اجتماعی و زمینه تعاملات و روابط اجتماعی است (آزادارمکی و کمالی، ۱۳۸۳). امروزه جامعهشناسان در نهایت دریافتهاند که بدون اعتماد، زندگی روزمره اجتماعی که ما برای خود فراهم میکنیم به سادگی امکان پذیر نیست. اعتماد باعث آرامش و امنیت روانی میگردد و برای حرکت موفقیتآمیز افراد و افزایش مشروعیت حکام و توسعه سیاسی ضرورت دارد.
بررسی منابع و مأخذ مربوط به اعتماد عمومی نشان میدهد که به این مفهوم از دیدگاه های مختلف روانشناسی اجتماعی، جامعهشناختی و معرفتشناختی پرداخته شده است. در حوزه روانشناسی اجتماعی، اعتماد به عنوان ویژگی فردی مطرح میشود و بر احساسات، عواطف و ارزشهای فردی تأکید میگردد و در بررسی اعتماد، تئوریهای شخصیت و متغیرهای فردی مورد توجه است. در حوزه جامعهشناختی، اعتماد به عنوان ویژگی روابط اجتماعی یا ویژگیهای نظام اجتماعی مفهومسازی میشود. اعتماد اجتماعی یکی از شاخصهای سرمایه اجتماعی است و اگر آن را در یک جامعه اندازه گیری کنیم در واقع میزان اعتماد سنجیده شده نشان دهنده میزان سرمایه اجتماعی در آن جامعه خواهد بود. همچنین اعتماد از پایه های اصلی مشارکت است و کاهش آن، زمینهای برای رشد انحرافات و افزایش جرائم و ناسامانی و بینظمی در جامعه فراهم میسازد. باید خاطر نشان کرد که اگر اعتماد در سطح تمام روابط اجتماعی جامعه منتشر شود، حسن ظن نسبت به همه افراد در روابط اجتماعی و در روابط افراد با نهادهای اجتماعی گسترش و تعمیم یافته و کنشهای اجتماعی دیگران در آینده قابل پیشبینی میشود(شوقی و شفیعزاده، ۱۳۹۰). اعتماد پایهای است که افراد، زوجها، دوستان، شرکا و… میتوانند دنیای ایدهآلشان را بر روی آن بنا کنند و با پیچیدهترشدن دنیا، گسترش ارتباطات و متنوع شدن نیازهای بشر، تعداد مواردی که افراد مجبور میشوند با دیگران در ارتباط باشند و اعتماد متقابل داشتهباشند، افزایش مییابد (احمدی مهربانی، ۱۳۸۱).
۲-۱۴-۱. ماهیت و مفهوم و تعریف اعتماد
اعتماد در زبان فارسی مترادف با تکیه کردن، واگذاشتن کار به کسی، اطمینان، وثوق، باور و اعتقاد به کار گرفته میشود (عمید،۱۳۶۹). در زبان لاتین نیز اعتماد، معادل کلمه ایمان^[۵۸] مورد استفاده قرار گرفته است. واژه “Trust” معادل واژه اعتماد در زبان فارسی است، جزء واژه های انگلیسی میانه است که از واژه “Traust” اسکاندیناوی قدیم گرفته شده که آن هم از واژه “Treowe” که از انگلیسی قدیم به معنی ایمان داشتن است، مشتق شده است. در ریشه کلمه ایمان، مفهوم وثوق و اعتماد، تسلیم در برابر اراده دیگری و اطمینان به شخص مستتر است.
ارائه یک تعریف مشخص و قطعی از اعتماد کاری سخت و نشدنی است. آنچه موضوع را پیچیده میکند، مترادفهای بسیاری است که برای آن وجود دارد از جمله اشتراک، همدلی، تحمل و برادری، اطمینان، اتکا داشتن، آرامش داشتن، به دیگری تکیه کردن و غیره. اما در کل میتوان آن را برآیند و ماحصل انگیزش و محرکی برای شکلگیری روابط اجتماعی دانست. اعتماد مستلزم معیارهایی چون صداقت، مشهود^[۵۹]، عینیت^[۶۰]، ثبات^[۶۱]، شایستگی^[۶۲] و انصاف^[۶۳] بوده است و همه آن چیزهایی است که روابط افراد را بر اساس عمل مداوم به این ملاکها تداوم و وسعت میبخشد (زینآبادی، ۱۳۸۷).
اعتماد یک مفهوم پیچیده و چند وجهی است و ابعاد مختلفی دارد. محققان در عملیاتی کردن این مفهوم دچار مشکل هستند و در ارائه معنایی بنیادی از اعتماد اختلاف نظر دارند. آنچه مسلم است، صاحبنظران در علوم مختلف، اعتماد را مورد بررسی قرار دادهاند و بنابر پارادایم حاکم در زمینه کاری خود، تعریفی متفاوت از اعتماد ارائه دادهاند (فلاحزاده،۱۳۹۱). اسونسون دست کم بیست معنی متفاوت از اعتماد که در متون مختلف آمده را ذکر کرده است از قبیل: اطمینان، قابلیت پیشبینی، توانمندی، شایستگی، تخصص، خیرخواهی، تمایل، حس تجاری، نوع دوستی، انسجام، وفاداری، ایمان، اجماع، سازگاری، شخصیت، علاقه، پذیرش، واقعیت و…(اسمعیلی، ۱۳۸۹).
بر اساس مطالعات پیشین، اعتماد بر پنج مؤلفه صداقت (درستی و پاکی)، شایستگی (داشتن مهارت و دانش در زمینه فنی و روابط انسانی)، ثبات یا پایداری (قابلیت اعتماد، توان پیشبینی و قضاوت به هنگام رویارویی با اوضاع و شرایط گوناگون)، وفاداری (حفظ آبرو و حیثیت)، روراستی استوار است. به عقیده لویسکی و همکاران نیاز به اعتماد، از این امر ناشی میشود که همه ما به یکدیگر وابستگی متقابلی داریم، همانند مواقعی که نمیتوانیم آنچه میخواهیم به دست آوریم و یا میخواهیم آنچه به دست آوردهایم حفظ شود (کوشازاده، رحیمنیا و افخمی روحانی، ۱۳۹۱). تعریف اعتماد از نسبیت برخوردار است، چرا که بسته به موقعیتها، مکانها و زمان های متفاوت، تعاریف متفاوتی را میتوان از اعتماد مطرح کرد. به رغم تنوع و تفاوت تعاریف اعتماد، وجه مشترک مهمی که میتوان در همه آنها یافت، وجود دو عنصر پایهای «امید به دستیابی نتایج مورد انتظار» و «اتکا به صداقت طرف مقابل» است که در اکثر تعاریف به صورت صریح یا ضمنی لحاظ شده است (علی پور و همکاران، ۱۳۸۸). طبق تعریف واژهنامه انگلیسی آکسفورد (۱۹۷۱، ص.۳۴۲۳)، اعتماد یعنی «توانایی اتکا و میزان راحتی پذیرش صفتی از یک شخص یا یک چیز و یا درستی و حقانیت یک نظریه میباشد» (فلاحزاده،۱۳۹۱).
اعتماد یکی از جنبه های مهم روابط انسانی است و زمینهساز مشارکت و همکاری میان اعضای جامعه میباشد. اعتماد مشارکت را در زمینه های مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی سرعت بخشیده و تمایل افراد را برای همکاری با گروه های مختلف جامعه افزایش میدهد. روانشناسان اجتماعی، اعتماد را به عنوان انتظار افراد از رفتار دیگران در حین تعاملات اجتماعی تعریف میکنند. روانشناسان شخصیت به اعتماد به عنوان یک اعتقاد و یا انتظار و یا احساسی که ریشه در شخصیت آدمی و یا ظرفیت روانی اولیه فرد دارد نگاه میکنند. اقتصاددانان و جامعهشناسان اعتماد را از منظر سازمانها و مشوقهایی که برای کاهش بیثباتی و نگرانی ناشی از تعاملات با غریبهها ایجاد میشود بررسی میکنند (داناییفرد، رجبزاده و حصیری، ۱۳۸۸).
به نظر کلمن در هر رابطه مبتنی بر اعتماد حداقل دو جزء وجود دارد: اعتماد کننده^[۶۴] و اعتماد شونده^[۶۵] و فرض بر این است که در کنش هر دو جزء هدفمند بوده و به دنبال ارضای نیازهای خود هستند. طرف اعتماد کننده باید تصمیم بگیرد که با دیگری وارد معامله و کنش شود یا نه (یعنی خطری را بپذیرد یا نه) و طرف اعتمادشونده نیز باید بین حفظ اعتماد و شکستن آن انتخاب کنند. بنابراین، یک رابطه مبتنی بر اعتماد، یک عمل دوجانبه است و بر مبنای اصل به حداکثر رساندن فایده تحت شرایط مخاطره قرار دارد. زیمل اعتماد را معادل کلمه ایمان به کار میرود و معتقد است که اعتماد نوعی ایمان و باور به دیگران است. در عمومیترین تعریف، اعتماد به معنی مطمئن بودن درباره کنشهای احتمالی دیگران در آینده است. در این رابطه، وقتی ما اعتماد میکنیم چنان است که گویی در مورد آینده آگاهی داریم. نشان دادن اعتماد، نوعی پیشبینی آینده است یعنی به نوعی رفتار میکنیم که گویی آینده، تعیین شده است (اسمعیلی، ۱۳۸۹). اختلافنظر در تعریف اعتماد و نیز چندگانگی آن میتواند ناشی از دو دلیل باشد: اول، این که اعتماد مفهومی انتزاعی بوده و گاهی اوقات با مفاهیمی چون معتبر بودن، قابل اتکا بودن و راحتی مترادف گرفته میشود. دوم، این که اعتماد مفهومی چند وجهی بوده و دارای ابعاد مختلف حسی و رفتاری میباشد (سپهری و اسدی، ۱۳۸۵).
در مجموع میتوان گفت که اعتماد در جامعه افراد را به هم پیوند میدهد و از انفصال و پراکندگی آنها جلوگیری میکند و به افراد اجازه میدهد تا به همکاری بپردازند. در شرایط اجتماعی که مردم میتوانند مطمئن باشند که اعتماد آنها نه تنها مورد سوء استفاده قرار نمیگیرد، بلکه جبران میشود، احتمال زیادتری برای انجام دادن معاملات و مبادلات وجود دارد. در مقابل بیاعتمادی به تدریج به سطح روابط میان فردی کشیده میشود (طالبی، برزگری دهج، ۱۳۹۱)
جدول۲-۱.تعریف اعتماد در منابع مختلف (فلاحزاده،۱۳۹۱،ص.۲۹)

مرجع
تعریف اعتماد