در سودان موضوع دین برای مردم و اطرافیانم جذابیت ندارد که با آنها بحث کنم .

بی تفاوتی مذهبی

ریشه اختلافات بین مسلمانان فقط وهابیون هستند، شیعه و اهل سنت با یکدیگر هیچ مشکلی ندارند.و وهابیت هر دو گروه را می کشد.

دیدگاه سیاسی

اصلا اختلافات شدید مذهبی وجود ندارد فقط وهابیت است که اختلافات را بزرگ می کند.

دیدگاه فرهنگی

اختلاف مذهبی شدید نیست که ما بخواهیم برای آن راه حلی پیدا کنیم مسئله دشمن خارجی است.

تفکر سیاسی

مسلمانان فقط به مشترکات فکر کنند و در جلوی دشمنان وحدت داشته باشد همه چیز درست می شود.

همگرایی مذهبی

۴-۲- کدگذاری محوری
در این مرحله مقولات فرعی تر به دست آمده از کد گذاری باز به مقولات اصلی تر مرتبط گردید.
در کد گذاری محوری، مفاهیم به دست آمده از کدگذاری باز که پس از حذف مفاهیم مشابه و متداخل جمعا ۴۰۹ مفهوم در هشت محور اصلی بدست آمدند . محورهای مورد تاکید در داده ها عبارتند از: ۱.سطح تحصیلات ، ۲.اقتصاد، ۳.سیاست، ۴.جامعه و دین، ۵.تبلیغ دین، ۶. علت اختلافات مذهبی، ۷. برداشت از آموزه های دین و ۸. مدارا در حوزه دین بر اساس الگوی پارادایمی کشف و ایجاد گردیدند .
در نهایت داده های هر هشت محور با یکدیگر مقایسه گردیدند ، که از این مقایسه های کلی هشت مقوله هسته ای بدست آمد .که شامل مقولات ذیل می شوند:
۱.سطح دانش( سواد) ۲.بی تاثیری اقتصاد ۳.عدالت در رفتار حکومت با مذاهب فعال ۴.جامعه کثرت گرا ۵. همگرایی در تبلیغ ۶.تعصب ورزی دینی۷. مذهب اخلاق محور و۸. صلح طلبی
مقولات بدست آمده که برایند کلیت انتزاعی مفاهیمی است که از داده های گرداوری شده است و در وهله اول بیانگر نوع مفاهیم و دریافت هایی است که ساختار ذهنی مشارکت کنندگان را تشکیل داده و در قدم دوم این ساختار ذهنی^[۵۵] خود میانجی بین موضوعاتی است که در زیست جهان روی میدهد و درک افراد از این موضوعات و سوم در نهایت این درک و تفسیر صورت گرفته موجب کنش افراد می شود.
در ادامه نحوه و علت استخراج هریک از مقولات هسته و معنای این مقولات تشریح می گردد.
۴-۲-۱ سطح دانش
سطح دانش و سواد بعنوان یکی از عناصر تشکیل دهنده نظام فرهنگی در هر جامعهای مورد سنجش قرار می گیرد، سطح دانش یک مقوله بسیار انتزاعی است که در جامعه به صورت های گوناگون و بسیار متنوعی از انواع دانش ها منعکس می گردد. اولین ملاک تعیین سطح دانش یک جامعه مشخص نمودن درصد افراد دارای مدرک تحصیلی و افراد فاقد مدرک می باشد که این استاندارد اگر چه در بیشتر تحقیقات امری پذیرفته شده است ولی در موضوع مورد بررسی ما از جوامع با سطح تحصیلات بسیار پایین مانند مالاوی، ماداداسگار و سودان فاقد اعتبار ارزیابی گردد، زیرا همانطور که از داده ها افراد مشارکت کننده در این تحقیق بدست آمد است علارغم سطح تحصیلات بسیار پایین در این جوامع و وجود نهادهای تبلیغی ادیان مختلف در این کشورها، اختلافات خاصی میان پیروان ادیان مختلف و یا میان نهادهای تبلیغی ادیان مختلف ظهور نکرده است، ولی مقوله تاثیر گذار بر روحیه مدارای دینی که از مفاهیم این تحقیق بدست آمده سطح دانش افراد نسبت به عقاید دیگر ادیان و مذاهب می باشد.
برای افزایش روحیه مدارای دینی در انسان لازم است هرچه سطح اطلاعات او نسبت به آموزه های دین و مذهب خود بالاتر باشد، به همان نسبت سطح اطلاعات او از ادیان و مذاهب دیگر نیز بیشتر باشد شناخت نقاط مشترک بین ادیان و مذاهب باعث کم رنگ شدن جزم گرایی دینی خشک در افراد می شود.
یکی از سوالات تحقیق به موضوع آزادی و یا محدودیت تبلیغ ادیان و مذاهب ارتباط داشت ،که همگی شرکت کنندگان در مصاحبه ها معتقد به لزوم آزادی تبلیغ ادیان و مذاهب و همچنین لزوم بستر عادلانه برای تبلیغ تمامی مذاهب و ادیان. زیرا این موضوع را باعث پایین آمدن حساسیت، پاسخ به شبهات و سوالات و در نتیجه افزایش روحیه مدارای دینی می دانستند.یکی از پاسخگویان از کشور پاکستان منطقه کرهات که درگیر جنگ سخت مذهبی است اینگونه عنوان می دارد: (اصولاً گروه های تکفیری با تبلیغ دروغ عقاید شیعه از جمله عدم قبول قران از جانب شیعیان و یا پرستش خاندان پیامبر به جای پرستش الله افراد عامی منطقه را علیه ما میشورانند. از مثالهای که ایشان عنوان کردند ماجرای اسارت یکی از دوستان ایشان در یکی از شورش های گروه ها به محله اینشان است. دوست ایشان اینگونه خاطره خود را شرح می دهد.بعد از اسارت من را محوطه باز نگه داری میکردند و هر چند ساعت یکبار شروع به آزار جسمانی میکردند، و همزمان با شکنجه من شخص شکنجه گر آیاتی از سوره یاسین تلاوت میکرد، یکباره من هم به فکرم رسید قران بخوانم به محض شروع تلاوت قران توسط من شکنجهگر، ضربات را متوقف کرده به حالت پرخاش به مافوق خود گفت این شخص قران میخواند، و مابقی اعضای گروه نیز به حمایت از او علیه مافوق خود اعتراض نمودند، شخص مافوق اگر چه سعی در آرام کردن انها داشت ولی دیگر نتوانست آنها را به شکنجه من مجبور کند و پس از چند روز نیز من آزاد شدم.
۴-۲-۲ بی تاثیری اقتصاد
از دیدگاه مارکسیست ها ی اقتصادی، ساختار اقتصادی زیربنای ساختارهای دیگر از جمله فرهنگ و سیاست می باشد با توجه به این نظریه، سوال مطرح شده این است که افرادی که در جوامع توسعه نیافته اقتصادی زندگی می کنند با چه میزان از وسعت نظری به عقاید پیروان سایر ادیان و مذاهب نگاه می کنند؟ آیا میتوان گفت که کسانی که در کشورهای توسعه یافته هستند از دیدگاه لیبرال تری نسبت به مقوله دین و مذهب دارندو نظر روشن تری در حمایت از پلورالیسم دینی می کنند؟
از تحلیل اطلاعات به دست آمده حاصل از هر دو گروه مشارکت کنندگان که گروه اول مربوط به کشورهای توسعه یافته نظیر کانادا، آلمان، دانمارک و استرالیا بود و گروه دوم مربوط به کشورهای توسعه نیافته شامل کشورهای سودان، ماداداسگار و مالاوی بود، مفاهیم و مقولات استخراج شده نشان دهنده سطح تقریبا برابری از نظرات مربوط به اخلاق گرایی و تفکر کثرت گرایی دینی است، و شاید بتوان با بررسی عمیق تر از روش های دیگر گرداوری اطلاعات مفاهیم صلح طلبی بیشتری را از داده های مربوط به گروه مشارکت کنندگان کشورهای توسعه نیافته نسبت به گروه مشارکت کنندگان گروه کشورهای توسعه یافته استخراج کرد.برای مثال در پرسشی که در مصاحبه با یک تبعه کشور ماداداسگار صورت پذیرفت در پاسخ به این سوال که حد مدارا با پیروان مذاهب دیگر کجاست عنوان داشت: (مدارا حد ندارد). و در پاسخ سوالی که اگر پیروان مذاهب به ما حمله نظامی کردند چه باید کرد؟ این عبارات را بیان داشت: (عقب نشینی می کنیم و در موقعیت مناسب با آنها استدلال و گفتگو می کنیم). که این مورد حد اعلای صلح طلبی را نشان می دهد و سند دوم مربوط میشود به یک عبارت از تبعه کشور مالاوی که نظرش راجع به مسئولیت ما نسبت به پیروان مذاهب غیر حق این چنین عنوان کرد: (چون اساس زندگی محبت است و ما دوست دارم به دیگران محبت کنیم و آنها را در شادی ها و زیبایی های خودمان شریک کنیم ، پس ما وظیفه داریم که دیگران را به دین حق دعوت کنیم). این عبارت در کلیت نگری با دیگر مفاهیم استخراج شده از مصاحبه ایشان دقیقا این بازنمود یک دیدگاه خاص بر اساس عواطف انسانی و بالاخص محبت به مقوله دین و مذهب است.
۴-۲-۳ عدالت در تعامل ساختار سیاسی با مذاهب فعال در جامعه
از دیدگاه پارادایم تفسیری – ساختی تعاملات انسان با محیط پیرامون بر دو گونه است، اولاً انسان از محیط که مجموعه ایست از ساختارهای فرافردی سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی تاثیر می پذیرد و سپس خود بنابر تفسیر که خود دارد به تولید و بازتولید این ساختارها میپردازد. یکی از ساختارهای تاثیر گذار بر زندگی انسان در هر جامعه ای ساختار سیاسی است. نوع نگرش افرادی که به عنوان فعالان مذهبی تحت آموزش های سیستماتیک قرار می گیرند در مورد ساختار سیاسی و رابطه آن با نهادهای مذهبی میتواند بیانگر نحوه جهتگیری رفتاری ایشان در آینده نسبت به مقوله حکومت و سیاست باشد، بنابراین این موضوع مورد بررسی قرار گیرد که افراد مشارکت کننده چه دیدگاهی نسبت به مقوله حکومت و سیاست دارند و میزان، شدت و جهت رابطه میان این دو مقوله از نظر ایشان چگونه است؟ آیا نیازی به کنش سیاسی در جهت تحقق اهداف مذهبی می بینند یا خیر؟ بنابراین تاثیری ساختار سیاسی حاکم بر هر منطقه بر روی روحیه مدارای افراد مطمع نظر قرار گرفت.و این سوال مطرح گردید که آیا نگرش کسانی که تحت حاکمیت حکومتهای ایدئولژیک قرار دارند نسبت به مقوله اعتقادات مذهبی پیروان سایر ادیان بستهتراست؟
تحلیل اطلاعات حاصل از مصاحبه ها، جهت گیری تاثیر ساختار سیاسی بر نگرش نسبت به عقاید مخالف را از نوع نظام سیاسی به سمت نحوه عملکرد نظام سیاسی تغییر داد.به عبارتی اکثر شرکت کنندگان در مصاحبه چه مشارکت کنندگان از کشورهای ایدئولژیک مانند پاکستان و چه از کشورهایی با حکومت غیر ائدولژیک در قالب عبارات شبیه به هم بیان داشتند که نوع حکومت تاثیر بر دیدگاه افراد مختلف نسبت به مذاهب و ادیان دیگر نمی گذارد، بلکه نوع عملکرد ساختار سیاسی در پشتیبانی علنی و یا غیر علنی از یک مذهب خاص و سو گیری تبلیغی به سمت آن مذهب باعث به وجود آمدن خشم پنهان در میان پیروان سایر مذاهب می گردد.ولی اگر حکومت ائدولژیک هم باشد و علنا یک دین یا مذهب را تبلیغ کند ولی عدالت را برای پیروان سایر مذاهب و یا ادیان اجرا نماید سطح تعامل پیروان تمامی مذاهب گسترش می یابد و نقض این قضیه نیز صادق است.آنچه ازدیدگاه مشارکت کنندگان اهمیت ویژه دارد عدالت در تعامل حکومت و مذاهب و ادیان گوناگون است.
مثال نقض این قضیه توسط مشارکت کننده از کشور استرالیا بدین گونه عنوان (دولت استرالیا علارغم ظاهر بی تفاوت نسب به تمامی ادیان و مذاهب موجود در کشور و برقراری آزادی مذهبی برای تبلیغ تمامی ادیان و مذاهب، ولی با همکاری با گروه های تکفیری در واردات اسلحه برای پیروان این گروه ها عملا موجبات ناراحتی گروه های دیگر را به وجود آورده که این خود اختلافات میان مسلمانان ساکنان شهر سیدنی را عمق بخشیده است، و این در حالی موضع رسمی و اعلام شده دولت در قبال ادیان و مذاهب موجود بیطرفی کامل و حمایت از تمامی ادیان و مذاهب به صورت یکسان است.
۴-۲-۴ متعین های ساختاری
متعینهای ساختاری آن دسته از شرایط سطح کلان هستند که به شکلی گسترده در جامعه وجود داشته و به صورت ساختارهای فرافردی درآمده اند.پلورالیسم یا کثرت گرایی به عنوان یکی از مهمترین مقوله هایی که بسیار از اطلاعات بدست آمده از مصاحبه ها و بررسی ها ما را به سمت آن هدایت می کرد.
تَکَثُّرگَرایی یا پلورالیسم، ابعاد و صور مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، فلسفی و دینی دارد که هر یک معنای ویژه خود را دارد ولی به طور کلی، تکثرگرایی به معنی پذیرش تنوع در عقاید و بها دادن به آن با وجود علم به وجود حقیقت برتر است.
تعریفی که امروزه از کثرت گرایی دینی ارائه می شود عبارت است از تبیین این مفهوم که حقیقت مطلق و نجات و رستگاری را منحصر در یک دین و مذهب و پیروی از یک شریعت و آئین ندانیم بلکه معتقد شویم که حقیقت مطلق، مشترک میان همه ادیان است. و ادیان مذاهب، شریعتها و آیینهای مختلف، جلوه‌های گوناگون حق مطلق‌اند و در نتیجه همه ادیان و مذاهب، به نجات دست می‌یابند. هر شخص با اعتقادات خاص خود و با انجام عمل صالح خداوند به او پاداش میدهد. (تایید و یا رد این نظریه در حوزه علوم دینی است و ما فقط به عنوان یک دیدگاه موثر بر جوامع امروزی آن را بیان کرده ایم ). طبیعتا نهادینه شدن نگرش پلورالیسم در کنشگران جامعه باعث افزایش سطح مدارا می شود. اما نگاه کثرت گرا که در تمامی مصاحبه ها افراد به صورتهای مختلف به آن اشاره داشتند نوع نگاهی است که می گوید باید به تنوع افکار احترام گذاشت هر چند درست نباشد.وجود این دیدگاه در کنشگران باعث افزایش سطح مدارا در ایشان می گردد. در نگاه جامع به تمامی جملات و عبارات عنوان شده در طول هریک از مصاحبه ها انعکاس وجود چنین دیدگاهی به وضوح قابل مشاهده است.برای روشن شدن موضوع به مقایسه عباراتی می پردازیم که از مشارکت کننده شهر کرهات پاکستان به دست آمده که با تجربه خشونت مذهبی پرورش یافته اند و از سویی یا مشارکت کننده کانادایی که علارغم زندگی در یک خانواده کاتولیک متعصب دیدگاه های متفاوتی نسبت به پیروان ادیان دیگر دارد.
در عبارت های عنوان شده توسط مشارکت کننده از شهر کرهات علت تمام اختلافات مذهبی فقط گروه تکفیری عنوان میشود، روابط با پیروان سایر ادیان محدود است و به تبلیغ از زاویه کنش عاطفی (تعصب مذهبی) نگاه میکند و راه سعادت اخروی و دنیوی فقط مذهب تشیع عنوان می گردد.
ولی در عبارتهای استفاده شده توسط مشارکت کننده تبعه کشور کانادا.علت اختلافات از سه جنبه تحلیل می شود اول گروه تکفیری، دوم خود شیعیان و سوم دشمن خارجی، علارغم پرورش در خانواده معتقد کاتولیک ولی با بیان اینکه مذهب در روابط ما تاثیری ندارد به گستردگی ارتباط با پیروان مذاهب و ادیان می پردازد.در مسئله تبلیغ مذهبی به لزوم آزادی انتقال اطلاعات و عقاید تاکید خاص دارد و راه سعادت اخروی را عمل صالح میداند.

محتوای شعر اخوان، صرف نظر از تأملات گاه و بی گاه عاشقانه و نوعی عرفان، بیشتر درباره مسائل اجتماعی وزندگی است. به عبارت دیگر شعر وی روایت رویدادها و برداشت حادثه هائی است که شاعر آنها را به چشم دیده و خود نیز در آن ماجراها سری پر شور و آزاده داشته است. شعر او بیشتر اوقات مشتمل بر اندیشه های اجتماعی است، اگر چه ممکن است همه داوری هایش مورد تأیید دیگران نباشد ولی این نکته را به یقین می توان از شعرش دریافت که شاعر در برابر حوادث و جریانات سیاسی کشورش بی تفاوت نیست، بلکه حساسیت خاصی در پاره ای موارد دارد که در حد خود مغتنم است. موفقیت اخوان در بیان دقیقترین احساس های درونی و آرمان های اجتماعی که از روح آزادمنش وی مایه می گیرد و آوردن استعارت و تمثیلات اصیل ایرانی در شعر، به بهترین صورت و استوارترین لفظ، موجب شده است که در ردیف بهترین شعرای معاصر و از پیروان شعر زمان خویش شمرده شود.
زمستان” “
سلامت را نمی خواهند پاسخ گفت،
سرها در گریبان است
کسی سر بر نیارد کرد پاسخ گفتن و دیدار یاران را
نگه جز پیش پا را دید ، نتواند
که ره تاریک و لغزان است
وگر دست محبت سوی کسی یازی
به اکراه آورد دست از بغل بیرون
که سرما سخت سوزان است
نفس ، کز گرمگاه سینه می اید برون ، ابری شود تاریک
چو دیدار ایستد در پیش چشمانت
نفس کاین است ، پس دیگر چه داری چشم
ز چشم دوستان دور یا نزدیک ؟
مسیحای جوانمرد من ! ای ترسای پیر پیرهن چرکین
هوا بس ناجوانمردانه سرد است … آی
دمت گرم و سرت خوش باد
سلامم را تو پاسخ گوی ، در بگشای
منم من ، میهمان هر شبت ، لولی وش مغموم
منم من ، سنگ تیپاخورده ی رنجور
منم ، دشنام پس آفرینش ، نغمه ی ناجور
نه از رومم ، نه از زنگم ، همان بیرنگ بیرنگم
بیا بگشای در ، بگشای ، دلتنگم
(اخوان ثالث، ۱۳۷۵: ۷۳)
۲ ـ ۳ ـ ۳ ـ دوره دوم فعالیت های ادبی اخوان
دوران دوم فعالیت ادبی او از بعد بیست و هشت مرداد ۳۲ آغاز می شود و تا حوالی سال های پنجاه تا پنجاه و یک ادامه می یابد. اخوان در این دوران به طور جدی به شعر نیمایی می پردازد و با تسلطی که به اوزان ادبیات کلاسیک دارد و با علاقه ای که به زبان خراسانی نشان می دهد، ازهم آمیزی آنها با شعر نیمایی اشعاری خلق می کند که از نظر وزن و قافیه، زبان و مضمون کاملاً نو و متفاوتند. در این دوران است که مضامین سیاسی و فلسفی در اشعار او جان می گیرند و به دلیل اشعار این دوران، که دوران پس از شکست نهضت ملی است، او شاعر حسرت ها و حماسه های شکست خورده لقب می گیرد. کار او با زبان در این دوران رشک برانگیز است.
زبان فاخر و متشخص اشعار او، همراه با مضامین نویی که به کار می گیرد، سبب آفرینش شعرهای درخشان و کم نظیری در ادبیات معاصر ایران می شود (دستغیب، ۱۳۷۳: ۱۱۵).
۲ ـ ۳ ـ ۴ ـ دوره سوم فعالیت های ادبی اخوان
دوران سوم فعالیت های ادبی اخوان از اوایل دهه پنجاه تا پایان روزگار او ادامه یافت. شاخص ترین کارهای اخوان در این دوره نوشتن کتاب بدعت ها و بدایع نیما یوشیج و عطا و لقای نیماست. او در کتاب نخست بدیع و عروض و قافیه، فرم و بیان شعری نیمایی را جزء به جزء شرح داده و انطباق و سازگاری آنرا با ادبیات کلاسیک ثابت کرده و به این ترتیب به تثبیت و استحکام شعر نو فارسی و به ویژه بخش نیمایی آن پرداخته است.
آخرین مجموعه شعر اخوان یکسال پیش از درگذشت او با نام تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم منتشر شد. اخوان در این مجموعه دیگر بار به سوی ادبیات کلاسیک روی کرده است. سال ها از درگذشت اخوان ثالث گذشته، اما هنوز آثار او به طور جدی در میان شاعران معاصر مطرح است.
۲ ـ ۳ ـ ۵ ـ تسلط اخوان بر زبان و ادبیات فارسی
اخوان از بسیاری از اساتید مدعی دانشگاه ها بیشتر بر زبان و ادب فارسی و ظرائف آن مسلط بود. مجموعه مقالات و مؤخره هایی که بر دواوین شعرش نوشته است، گویای این امر است.
به همین دلیل اخوان شاعری ادیب و سخن پرداز است. به عبارتی تسلط او بر دانش ادبی و صناعات آن از جوهره شعریش تاحدی کاست و هرچه جلوتر رفت این ویژگی بارزتر شد. در شاعران معاصر کمتر کسی را داشته و داریم که به میزان اخوان بر زبان و ادب فارسی مسلط بوده است. تعریف اخوان از شعر به بیان خود وی را میتوان نمایانگر درک عمیقش از شعر دانست :«شعر محصول بیتابی آدم است در لحظاتی که شعور نبوت بر او پرتو انداخته. حاصل بیتابی در لحظاتی که آدم در هاله ای از شعور نبوت قرار گرفته است. شاعر بیهیچ شک و شبهه طبعاً و بالفطره باید به نوعی، دیوانه باشد و زندگی غیر معمول داشته باشد و این زندگی های احمقانه و عادی که غالباً ماها داریم، زندگی شعری نیست. باید همه عمر، هستی، هوش، همت، همه خان و مان و خلاصه تمامت بود و نبود وجود را داد» (دستغیب، ۱۳۷۳: ۱۱۴).
عمق عاطفه و اندیشه: در شعر اخوان ثالث
به نظر دکتر شفیعی سه نوع “من” در شعر وجود دارد که به ترتیب اهمیت به “من شخصی”، “من اجتماعی” و “من نوعی” تقسیم می شوند. اخوان در هر سه زمینه شعر دارد و در هر سه زمینه موفق بوده است. “من شخصی” اخوان در شعرهای “ما چون دو دریچه روبروی هم…” و “لحظه ی دیدار نزدیک است” و دیگر شعرهای او به چشم می خورد. در “من اجتماعی” که در این زمینه نیما نمونه ی خوبی از شاعران معاصر است، میتوان گفت اخوان نیز موفق بوده است چرا که در شعر “خان هشتم” و “پوستینی کهنه دارم من…” من اجتماعی مورد نظر شاعر است. در “من نوعی” نیز اخوان بسیار موفق بوده، نمونه های شعریش این را به ما نشان می دهد، “جویبار لحظه ها” و “درخت معرفت” از این دست می باشند. اما ویژگی خاص اخوان تأویل پذیری شعر اوست. به طور مثال می توان از شعر زمستان هم “من شخصی” و هم “من اجتماعی” برداشت کرد، به عبارت دیگر این شعر می تواند هم رئالیسم فردی باشد و هم سمبلیسم اجتماعی و یا شعر کتیبه را می توان هم اجتماعی و هم نوعی به حساب آورد که از این نظر توانمند بوده است. در نهایت اخوان در به کار بردن من های شعری و عمق عاطفه و اندیشه بر اساس مطالبی که بیان شد بسیار قدرتمندتر از حتی نیما (پدر شعر نو) بوده است.
۲ ـ ۳ ـ ۶ ـ پشتوانه فرهنگی در شعر اخوان ثالث
تمام شعرای بزرگ معاصر افراد بامطالعه و دقیقی بوده اند از جمله: شاملو، اخوان، نیما، قیصر و… گاهی این حجم اطلاعات در شعر شاعران ریزش می کند مانند: دکتر شفیعی کدکنی و گاهی شاعر جلوی این ریزش را می گیرد مانند: دکتر قیصرامین پور. مطالعات اخوان در شعرش ریزش داشته ولی به گونه ای نبوده که این ریزش دانش نمایی و اظهار فضل (مثل خاقانی) باشد.
مطالعات اخوان در زمینه ی ایران باستان به ویژه فرهنگ مزدکی و زرتشتی بوده که حتی در نام گذاری فرزندانش تأثیر داشته(زرتشت و مزدک علی). یک نوع فرهنگ از فرهنگ شیعی داشته و عدالتخواهی در شعرش براساس آیین و فرهنگ فردوسی می باشد. در فرهنگ غرب تخصصی نداشته و فقط اشارات کوچکی به فرهنگ مسیحیت دارد. زبان انگلیسی هم بلد نبوده است که از نظر استاد قهرمان در ایرانی و ملی بودن شعرش مؤثر بوده. اثری از سبک هندی در اشعارش نمی بینیم. به شاهنامه و سبک خراسانی بسیار توجه دارد. سبک هندی زیاد می خوانده و بسیار علاقه داشته ولی در شعرش بازتاب ندارد. یک نوع نظیره گویی یا مقابله با فردوسی داشته که در ادبیات ایران کسی به این قدرتمندی از پس این کار بر نیامده است (خان هشتم). از آثار شعر وی و گزینش عبارات و نوع ترکیب مفردات قابل تشخیص می باشد.
۲ ـ ۳ ـ ۷ ـ دامنه مخاطب در شعر اخوان
مخاطب را در شعر به یک خط مانند می کنیم، به طوری که یک سوی این خط طبقه شعرفهم و خاص و سوی دیگر این خط عوام جامعه و در میانه ی این خط قشر تحصیل کرده و متوسط باشند.
خواص————تحصیل کرده————–عوام
بعضی از شاعران سیر خود را از سمت راست (خواص) و بعضی هم از سمت چپ (عوام) شروع می کنند و بستگی به قدرت شاعر این سیر ادامه پیدا می کند. به طورمثال شعر خاقانی از سمت خواص شروع میشود و همانجا میماند و به تحصیل کرده هم نمیرسد. ولی شعر حافظ از تحصیل کرده میگذرد و به عوام هم می رسد. ولی شعر نسیم شمال از سمت چپ سیر خودش را شروع می کند و به تحصیل کرده هم ممکن است نرسد. در مورد اخوان و سیر شعرش باید گفت که او از خواص سیرش شروع می کند، تحصیل کرده را پشت سر می گذارد و حتی بعضی از شعرهایش مثل زمستان و دریچه به عوام می رسند. البته این نکته را هم باید بیان کرد که بخشی از مخاطبان شعر اخوان به علت ویژگی های شعری او افرادی هستند که پای در سنت دارند و به شعر کلاسیک علاقه دارند.
۲ ـ ۴ ـ تحلیل و تفسیر شعر «کتیبه» سروده مهدی اخوان ثالث
کتیبه روایتی است اساطیری انسانی، اسطوره‌ پوچی، اسطوره جبر،‌ اسطوره شکست های پی‌درپی و به قولی: «کتیبه، نمونه کامل یک روایت بدل به اسطوره گردیده است.» (براهنی: ۱۳۷۱، ۱۲۸) محتوای شعر چنین است: اجتماعی از مردان، زنان، جوانان، بسته به زنجیری مشترک در پای تخته‌سنگی کوه وار می‌زیند. الهامی درونی یا صدایی مرموز، آنان را به کشف رازی که بر تخته‌سنگ نقش بسته است، فرا می‌خواند. همگان،‌ سینه‌خیز به سوی تخته‌سنگ می‌روند. تنی از آنان بالا می‌رود و سنگ‌نوشته غبارگرفته را می‌خواند که نوشته است: کسی راز مرا داند که از این رو به آن رویم بگرداند. جماعت، فاتحانه و شادمانه،‌ با تلاش و تقلای بسیار، می‌کوشند و سر‌انجام توفیق می‌یابند که تخته‌سنگ را به آن رو بگردانند. یکی را روانه می‌سازند تا راز کتیبه را برایشان بخواند. او با اشتیاقی شگرف، راز را می‌خواند،‌ اما مات و مبهوت بر جا می‌ماند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

سرانجام معلوم می‌شود که نوشته آن روی تخته‌سنگ نیز چیزی نبوده جز همان که بر این رویش نقش بسته است: کسی راز مرا داند…؛ گویی حاصل تحصیل آنان، جز تحصیل حاصل نبوده است. اخوان، این ره‌یافت فلسفی‌ـ تاریخی را در قاب و قالب شعری تمثیلی در اوج سطوت و صلابت عرضه داشته است. صولت و سطوت لحن شعر تا به انتها از یک سو، فضای اساطیری واقعه را و از دیگر سو، صلابت و عظمت تخته‌سنگ را‌ـ که پیام‌دار تقدیر آدمی است‌ـ نمودار می‌سازد. اخوان بر پیشانی شعر، مأخذی تاریخی را که ساختار شعر بر آن بنیاد نهاده شده، نگاشته است: اطمع من قالب الصخره، که از امثال معروف عرب است. شرح این مثل و حکایت تاریخی در جوامع الحکایات عوفی چنین آمده است: مردی بود از بنی معد که او را قالب الصخره خواندنی و در عرب به طمع مثل به وی زدندی چنان‌که گفتندی: اطمع من قالب الصخره (یعنی طمعکارتر از برگرداننده سنگ) گویند روزی به بلاد یمن می‌رفت. سنگی را دید در راه نهاده و به زبان عبری چیزی بر آن نوشته که: مرا بگردان تا تو را فایده باشد! پس مسکین به طمع فاسد، کوشش بسیار کرد تا آن را برگردانید و بر طرف دیگر نوشته دید که رب طمع یهدی الی طبع: ای بسا طمع که زنگ یأس بر آیینه ضمیر نشاند چون آن بدید و از آن رنج بسیار دیده بود، از غایت غصه سنگ بر سر آن سنگ می‌زد و سر خود بر آن می‌زد تا آن‌گاه که دماغش پریشان شده و روح او از قالب جدا شد، و بدین سبب در عرب مثل شد.(عوفی: ۱۳۷۳، ۲۸۷).
همچنین در کشف المحجوب هجویری آمده است: «از ابراهیم ادهم (ره) می‌آید که گفت: سنگی دیدم بر راه افکنده و بر آن سنگ نبشته که مرا بگردان و بخوان. گفتا بگردانیدمش و دیدم که بر آن نبشته بود: انت لاتعمل بما تعلم فکیف تطلب ما لاتعلم، تو به علم خود عمل می‌نیاری، محال باشد که نادانسته را طلب کنی…» (هجویری: ۱۳۸۶، ۱۲) اخوان خود درباره این مثل گفته است: این را من از امثال قرآن گرفتم، ولی پیش از او هم در امثال میدانی هم دیده بودم، جاهای دیگر هم نقل شده کوتاهش، بلندش، تفصیلش و به شکل های مختلف. (مرتضی کاخی، ۱۳۹۰: ۲۶۶).
۲ ـ ۴ ـ ۱ ـ کتیبه صدایی‌ترین نو‌سروده‌های روزگار
کتیبه از چند صدایی‌ترین نو‌سروده‌های روزگار ماست. جبر مطرح‌شده در این شعر، هم می‌تواند نمود جبر تاریخ و طبیعت بشری باشد، و هم نماد جبر اجتماعی‌ـ سیاسی انسان امروز. از منظر نخست، می‌توان کتیبه را اسطوره‌ انسان مجبور دانست که می‌کوشد تا از طریق احاطه و اشراف بر اسرار فراسوی این جهان جبرآلود، معمای ژرف هستی را کشف کند اما آن‌سوی این کتیبه نیز چیزی جز آنچه در این رو دیده است، نمی‌یابد. کلام با طنین و طنطنه‌ای خاص، با لحنی سنگین و بغض‌آلود آغاز می‌شود که نمایشگر رنج و سختی انسان بسته به زنجیر تاریخ و طبیعت است:
فتاده تخته‌سنگ آن‌سوی‌تر، انگار کوهی بود
و ما این‌سو نشسته، خسته انبوهی…
(اخوان ثالث، ۱۳۷۵: ۱۳۱)

مسئولیت شامل موارد زیر میباشد: وظیفه، تعهد و پاسخگویی، این مفهوم همچنان نیازمند بالا بردن روابط توام با اعتماد بین حرف سلامتی و بیماران و نیز جامعه میباشد. مسئولیت پذیری همچنین نیازمند تمایل به ایجاد تعادل منطقی بین منافع شخصی و منافع طرف مقابل یعنی بیماران و جامعه میباشد.
احترام: ارج نهادن به ارزشهای دیگران
احترام شامل موارد زیر می باشد: تصدیق ارزشهای هر فرد و عقاید و سیستم ارزش گذاری آنها، حساس و پاسخگو بودن نسبت به تفاوتها در فرهنگ، سن ، جنس، نژاد، مذهب، ناتوانایی ها و جهت‏گیری جنسی بیماران ، کسب رضایت نامه، حفظ اسرار و مسائل خصوصی مریض. این مفهوم همچنین شامل فراهم کردن ملاحظات یکسان برای همکاران در حرفه ی مراقبت سلامت دهان و سایر حرفه ها، دانشجویان و سایر فراگیران، موسسات، سیستم ها می باشد

تمایل به خدمت: عمل در جهت سود رساندن به بیماران و جامعه، و انجام خدمات با شفقت
این مفهوم شامل موارد زیر میباشد: دراولویت قرار دادن منافع بیماران یا جامعه بر منافع شخصی. توانایی درک و احترام گذاشتن به دید بیماران بدون از دست دادن و سلامت دهان جامعه آموزش به دانشجویان وهمکاری جهت حل مشکلات مربوط به دسترسی به مراقبتهای سلامتی تلاش نمایند.
مروری بر متون و مقالات
پلت لری^[۱۳] در سال ۱۹۷۰ در مطالعه ای تحت عنوان “حرفه ای کردن دانشجویان دندانپزشکی با کاربرد متدشناسی اجتماعی انسانی” به مقایسه‏ی شیوه‏های کیفیتی و کمیتی ذکر شده در مقالات مختلف برای حرفه‏ای کردن دانشجویان دندانپزشکی پرداخت. در این پروژه ۴ ساله ۲۵ دانشجوی دندانپزشکی و ۲۹ نفر از اعضای هیئت علمی یک دانشکده‏ی جدید دندانپزشکی در جنوب آمریکا مورد مطالعه قرار گرفتند. لری نتیجه گرفت که هر دو شیوه‏ی نظری و عملی جهت تغییر بینش ودرک دانشجویان از نقش دندانپزشکی مهم و ضروری است.
گیلبرت^[۱۴] در سال ۱۹۷۰ در مقاله ای تحت عنوان ” دیدگاه دانشجویان و اساتید از یک شغل: یک مطالعه جهت تغییر بینش دانشجویان از دندانپزشکی” گزارش داد که نتایج حاصل از ۴ دسته پرسشنامه حاکی از آن است که اعتقادات مرتبط با حرفه دندانپزشکی بیشتر قبل از ورود به دانشگاه شکل میگیرد طوری که نظر دانشجویان سال اول با نظر اساتید در مورد مزایا و معایب حرفه دندانپزشکی مشابه می باشد(۲۸).
کراسلی^[۱۵] و همکاران در سال ۲۰۰۲در مقاله ای با عنوان “بررسی مقایسه‏ای انگیزه‏های دانشجویان پزشکی و دندانپزشکی نسبت به انتخاب شغل خود” بر روی ۸۰ دانشجوی دندانپزشکی و ۸۰ دانشجوی پزشکی از دانشگاه منچستر مطالعه کردند. کراسلی گزارش داد که دانشجویان دندانپزشکی بیشتر بوسیله‏ی شان و مقام، درآمد بالا و طبیعت حرفه‏ی خود انگیزه یافته و تشویق می شوند در حالی که دانشجویان پزشکی به طور قابل توجهی بیشتر از دانشجویان دندانپزشکی به وسیله‏ی “نوع دوستی” تشویق می‏شوند(۲۹).
در سال ۲۰۰۲ طی یک پروژه‏ی مشترک توسط بورد آمریکایی طب داخلی^[۱۶]، کالج آمریکایی پزشکان^[۱۷] و اتحادیه ی پزشکی داخلی اروپا یک منشور پزشکی درمورد حرفه ای گرایی طراحی و منتشر گردید. در این منشور سه اصل اساسی شامل اصل تقدم رفاه مریض، اصل استقلال مریض، اصل عدالت اجتماعی و ده مسئولیت حرفه ای در ارتباط با جامعه به شرح زیر بیان گردید:(۳۰)
تعهد به مهارت حرفه ای
تعهد به صداقت با مریض
تعهد به رازداری
تعهد به حفظ یک رابطه مناسب با مریض
تعهد به ارتقای کیفیت مراقبت های سلامت
تعهد به تقویت دسترسی به مراقبت ها ی بهداشتی
تعهد به توزیع عادلانه ی منابع محدود
تعهد به دانش علمی
تعهد به حفظ اعتماد با کنترل تعارض های مالی
۱۰ -تعهد به مسئولیت حرفه ای
بروسکی^[۱۸] و همکاران در سال ۲۰۰۳ در مطالعه ای تحت عنوان “مفهوم حرفه ای گری در دندانپزشکی از نظر بیماران” به وسیله ی پرسشنامه نظر ۱۰۳ مریض مذکر و ۹۷ مریض مؤنث را بدست آورد. دراین مطالعه سؤالات پرسشنامه مربوط به ویژگی های ظاهری و رفتاری دندانپزشکان بود. نتایج نشان داد اکثر دندانپزشکان دانشکده‏ی مینسوتا^[۱۹] رفتار و ظاهر حرفه‏ای داشتند علاوه بر این نحوه‏ی لباس پوشیدن دندانپزشکان بر سطح اضطراب و آرامش مریضان بیشترین تآثیر را داشته اما آرایش صورت، جواهرات یا نحوه‏ی آراستن مو تآثیر چندانی در راحتی مریضان نداشت(۳۱).
ماسلا^[۲۰] در سال ۲۰۰۵ طی مطالعه خود تحت عنوان “کوریکلوم پنهان: ارزش افزوده شده به آموزش دندانپزشکی” به بررسی یادگیری های خارج از کلاس و تآثیر آن بر حرفه ای‏گری دانشجویان پرداخته است. در این مطالعه به نقل از لی شلمن^[۲۱] شش ویژگی برای کار حرفه ای تعریف شده است که عبارتند از:(۳۲)
تعهد به خدمت به دیگران^[۲۲]
درک عالمانه^[۲۳]
عملکرد ماهرانه^[۲۴]
اعمال قضاوت در شرایط شک و تردید^[۲۵]
یادگیری از تجربه^[۲۶]
کمیته های حرفه ای^[۲۷] جهت کنترل عملکرد افراد و نیز انتشار علوم جدید
چمبرلین^[۲۸] در سال ۲۰۰۵ در مقاله ای تحت عنوان ” شخصیت به عنوان یک عامل پیش بینی کننده در رفتار حرفه ای در دانشکده های دندانپزشکی و مقایسه آن با دندانپزشکان در حال کار” ضمن بررسی ویژگی‏های اخلاقی دانشجویان و بالینی‏کارها یک مقیاس سنجشی جدید براساس ویژگی هایی که برای حرفه‏گری ضروری شناخته شده است تحت عنوان “معیار حرفه‏گری دانشجویان^[۲۹]” خلق نمودند. که بر اساس آن دو ویژگی هوشیار بودن -با وجدان بودن^[۳۰] و زودرنج بودن -عدم پایداری احساسی^[۳۱]به عنوان مهمترین فاکتورهای پیش بینی کننده ی رفتار حرفه‏گری معرفی گردید(۳۳).
ون دو کمپ^[۳۲] در سال ۲۰۰۶در یک مطالعه‏ی چهار فازی با عنوان “حرفه‏ای‏گری در پزشکی عمومی: توسعه ی وسیله ای جهت بررسی رفتار حرفه‏ای‏گری در آموزندگان پزشکی عمومی مدلی برای ارزشیابی حرفه‏ای‏گری ارائه نمود. فاز اول ارائه مدل حرفه‏ای‏گری در پزشکی عمومی بر اساس مرور متون و مدل‏های شایستگی در پزشکی بود که در آن چهار تم حرفه‏ای‏گری نسبت به بیمار، حرفه‏ای‏گری نسبت به سایر حرفه‏ها، حرفه‏ای‏گری نسبت به جامعه، و حرفه‏ای‏گری نسبت به خود فرد، تشکیل دهنده اساس مدل بود. در فاز دوم وی ابزاری برای ارزشیابی حرفه‏ای‏گری با بهره گرفتن از نظر هیأت متخصصان ارائه نمود، که در این ابزار ۴ تم یاد شده در برگیرنده ۲۶ عنصر حرفه‏ای‏گری و این عناصر پوشش دهنده ۱۲۷ گزینه ارزشیابی حرفه‏ای‏گری به شکل اندازه‏گیری رفتار بودند. در فاز سوم روایی محتوای ابزار یاد شده با بهره گرفتن از تکنیک گروه‏های اسمی تعیین گردید و در این فاز عنصر از خودگذشتکی از ابزار حذف گردید. فاز چهارم برای تعیین عملی بودن وامکان پذیر بودن ابزار در دوره پزشکی عمومی طراحی واجرا گردید و نشان داد که این ابزار کاملاً عملیاتی و قابل اجراست. قابل ذکر است که برای تعیین عملیاتی بودن ابزار، از آن در یک مطالعه پایلوت بر روی ۱۲ آموزش دهنده بالینی و آموزش گیرندگان زیردست آنان استفاده گردید. آموزش دهندگان بر اساس این ابزار، آموزش گیرندگان خود را ارزشیابی نمودند و آموزش گیرندگان، خود را بر اساس این ابزار مورد ارزشیابی قرار دادند. دو هفته بعد از ارزشیابی، جلسات دو نفره بین آموزش دهنده و آموزش گیرنده به منظور مقایسه دو ارزشیابی تشکیل شد و هدف آن رسیدن به نقاط مهم یادگیری در حرفه‏ای‏گری بود و منجر به بازنگری در اهداف آموزشی مرتبط با حرفه‏ای‏گری گردید(۳۴).
گلیکن^[۳۳] در سال ۲۰۰۷ در مطالعه‏ای تحت عنوان “نشان‏یابی برنامه درسی پنهان: درک حرفه‏ای گری اساتید” برای تعیین ویژگیها یا مقوله‏های حرفه‏ای‏گری، در یک کارگاه‏آموزشی از ۲۵ نفر هیأت علمی که از ۱۶ کشور مختلف بودند نظرخواهی کرد. این ۲۵ نفر از محیط‏هایی با زمینه‏های قومی وفرهنگی متفاوت بودند. آنان مواردی از جمله: اشتیاق برای کار؛ اهمیت دادن به دانشجویان؛ تمایل به پذیرش اشتباه خود؛ پاسخگو بودن به دانشجویان، مؤسسه آموزشی و جامعه؛ و تعهد به یادگیری مادام العمر را به عنوان خصوصیات حرفه‏ای‏گری برشمردند(۳۵).
برزگر در سال ۲۰۰۷ در مطالعه ی خود تحت عنوان “ بررسی مقایسه‏ای ویژگی‏های یک الگوی حرفه‏ای از نظر فراگیران پزشکی در مقاطع کارورزی ودستیاری گروه داخلی دانشکده پزشکی اصفهان” به بررسی ۳۷۳ نفر از دانشجویان پرداخت. برزگر نشان داد که اساتید به عنوان یک الگوی حرفه‏ای، بر روی ایجاد انگیزه آموزشی، نگرش اخلاقی و انسانی و رفتار و مهارت‏های انسانی بسیار مؤثر هستند(۳۶).
گالاگر^[۳۴] و همکاران در سال ۲۰۰۹ در مطاله ی خود تحت عنوان “حرفه‏ای‏گری در دندانپزشکی، تعریف و بحث” به طور مفصل به ذکر انواع تعاریف موجود از حرفه ای‏گری پرداخته و “اخلاقیات” را به عنوان بن مایه ی اصلی اکثر تعاریف اعلام نموده است. در این مقاله همچنین بحثی در مورد ذاتی یا اکتسابی بودن رفتار حرفه‏ای شده است و با حمایت از جنبه‏ی ذاتی بودن حرفه‏ای‏گری به عنوان یک پیشنهاد ذکر شده که میتوان افراد معتقد به اصول حرفه ای‏گری را در همان ابتدا به وسیله‏ی تستهای معتبر غربالگری نمود تا به این ترتیب مشکلات مربوط به حرفه‏ای‏گری کم رنگ‏تر گردد(۳۷).
انجمن آموزش دندانپزشکی آمریکا در سال ۲۰۰۹ در مجله ی آموزش دندانپزشکی اعلامیه ای در مورد حرفه‏ای‏گری در دندانپزشکی منتشر نمود. در این اعلامیه ۶ کمیت برای تعریف حرفه‏ای‏گری شامل مهارت، عدالت،‌ صداقت، مسئولیت پذیری، احترام و اشتیاق به خدمت به طور مفصل شرح داده شده است(۳۸). در مطالعه حاضر از ابزار معرفی شده توسط این انجمن کمک گرفته شده است.
کریستنسن^[۳۵] در سال ۲۰۱۱ در مقاله ای تحت عنوان “مفهوم حرفه ای گری در دندانپزشکی” تاکید به قضاوت حرفه ای کرده است. آقای کریستنسن بیان نموده است برای ایجاد طرح درمان‏های مناسب و تصمیم های کلینیکی به جا یک دندانپزشک باید با کمک قضاوت حرفه‏ای کلیه‏ی اقدامات درمانی لازم را به ۲ گروه اختیاری و اجباری تقسیم نموده سپس با آگاه کردن مریض اقدام به شروع درمان نماید. در این مطالعه تذکر داده شده است که رفتار حرفه‏ای گرانه امروزه به علت منفعت طلبی در خطر است(۳۹).
کلی^[۳۶] و همکاران در سال ۲۰۱۲ در مقاله ای تحت عنوان “ایندکس وجدان کاری: یک ابزار معتبر جهت بررسی حرفه ای گری در دانشجویان دوره عمومی” سعی به طراحی ایندکس وجدان کاری به کمک ۱۲۴ دانشجوی سال سوم پزشکی نمود. کلی نشان داد که رابطه معنی داری بین وجدان کاری و دیدگاه دانشگاه از حرفه ای گری وجود دارد(۴۰).
شاو^[۳۷] و همکاران در سال ۲۰۱۲ در مطالعه‏ای تحت عنوان “ارزیابی حرفه‏ای‏گری در آموزش دندانپزشکی: نیاز به تعریف” به توضیح اهمیت حرفه‏ای‏گری، ویژگی‏ها و نحوه‏ی ارزیابی آن با مرور مقالات پرداخته است. در این مطالعه تاکید شده است که بدون داشتن یک تعریف معتبر از حرفه‏ای‏گری، ارزیابی آن صحیح نخواهد بود(۴۱).
مارینو^[۳۸] و همکاران در سال ۲۰۱۳ در مقاله‏ای تحت عنوان ” مهارت‏های فرهنگی خود گزارش یافته از دانشجویان دندانپزشکی و فارغ‏التحصیلان ملبورن، اتریش” به بررسی مهارت‏و صلاحیت ۱۳۳ دانشجوی دندانپزشکی و ۳۷ فارغ‏التحصیل در زمینه مسائل فرهنگی پرداختند. در این مطالعه از یک پرسشنامه حاوی ۵۹ سوال در قالب ۳ بخش: اجتماعی-دموگرافیک، سطح خودارزیابی از مهارت‏های فرهنگی و ابعاد فرهنگی در کوریکولوم آموزشی استفاده گردید. طبق نتایج این مطالعه ۷۲% دانشجویان و ۷/۵۹% فارغ التحصیلان ابعاد اجتماعی فرهنگی واحد‏های درسی را ناکافی می‏دانستند. مارینو تاکید کرده است که بررسی و ارزیابی اینگونه مسائل تاثیر فو‏ق‏العاده‏ای بر حرفه‏ای‏گری و کیفیت کار بالینی‏کارهای آینده دارد(۴۲)
آندرسون^[۳۹] و همکاران در سال ۲۰۱۳ در مقاله ای تحت عنوان “خودارزیابی حرفه ای گری در آموزش فیزیوتراپی” به مطالعه ۴۳ دانشجوی فیزیوتراپی پرداخت. او در ابتدا دوره آموزش (هفته سوم) و انتهای آموزش کلینیکی(هفته سی و سوم) از طریق پرسشنامه میزان حرفه ای گری دانشجویان را ارزیابی کرد. نمره کل حرفه‏ای‏گری در انتهای آموزش به صورت معنی داری بیشتر از ابتدای آموزش بدست آمد. همچنین دانشجویان دختر نمره بیشتری از پسران در هر دو ارزیابی کسب کردند. آندرسون نتیجه گرفت آموزش کلینیکی فیزیوتراپی در موسسه مربوطه نقش مهمی در پیشرفت حرفه‏ای‏گری دانشجویان به عهده دارد(۴۳).
بیان مساله
شواهد موجود حاکی از آن است که حرفه ای گری رو به کم رنگ شدن میرود. دندانپزشکان امروزی با موارد و مشکلات تهدید کننده ارزش‏ها مواجه هستند. از جمله موارد تهدیدکننده‏ی حرفه‏ای‏گری یک سری واقعیت های زمان معاصر می‏باشد. به عنوان مثال، اگر دندانپزشکان قدیمیتر، به دلیل احترام و موقعیت حرفه دندانپزشکی آن را انتخاب می کردند و ترجیح میدادند با این انتخاب خود رئیس خود باشند، چنین انتظاری برای بسیاری ازدندانپزشکان، به دلیل محدودیت های جوامع امروزی بی نتیجه مانده است. چنین انتظارات برآورده نشده و ناکامی حاصل از آن موجب ناامیدی شده و در نتیجه پایبندی به تعهدات حرفه ای گری را مشکل میسازد.(۱۷)
مانع دیگری که به وسیله دندانپزشکان امروز بر سر راه حرفه ای گری تجربه میشود، ورود تجارت به حرفه دندانپزشکی است. اخلاق دنیای تجارت، تهدید کننده اخلاق حرفه ای گری است (۱۷). دندانپزشکانی که آگاهانه یا ناآگاهانه این دیدگاه را پذیرفته‏اند که دندانپزشکی فقط یک شغل است مانند مشاغل دیگر، و بر اساس این دیدگاه عمل کرده‏اند در واقع هویت خود به عنوان افراد حرفه ای را دچار خدشه نموده اند.
یکی دیگر از تهدیدهای حرفه ای گری به خصوص در مورد دانشجویان فشار اطرافیان می باشد. تجارب منفی از رفتارهای حرفه ای، استرس های غیر ضروری در محیط های بیمارستانی، و تهدید و تحقیر دانشجویان موارد شایعی هستند که میتوانند عوارضی هم برای دانشجویان و هم برای بیماران به دنبال داشته باشند. نکته اینجاست که زمانی که دانشجویان چنین موارد و مشکلاتی را مطرح نمیکنند، این خطر را خواهد داشت که چنین مواردی را مجاز میدانند و در آینده ممکن است مرتکب رفتارهای غیر حرفه ای شوند.
از آنجایی که حرفه‏ای‏گری گوهر و ماهیت ارتباط بین بیمار و دندانپزشک می‏باشد و با در نظر گرفتن تهدیدهای موجود بر سر راه حرفه ای گری در پزشکی و لزوم مقابله با این تهدیدها برای حفظ استانداردهای حرفه ای گری، دانشگاه های علوم پزشکی مسئولیت بزرگتری در قبال جامعه به عهده خواهند داشت که اطمینان حاصل کنند نسل آینده دندانپزشکان از توان کافی برای مقابله با این تهدیدات برخوردار هستند. دانشکده های دندانپزشکی موظف هستند که اطمینان حاصل کنند برنامه های آموزشی طراحی شده آنان، به طور آشکاری در پرورش و ایجاد ویژگی های حرفه ای گری در دانشجویان نقش دارد. به عبارت دیگر، پرورش ویژگی های حرفه ای گری باید جزو اهداف آموزشی دانشکده دندانپزشکی قرار گیرد.
در راستای رسیدن به این اهداف، بررسی و ارزیابی پایه‏ای درک دانشجویان از مفهوم حرفه‏‏ای‏گری یک قدم اساسی محسوب می‏گردد. ارزشیابی حرفه‏ای‏گری میتواند علاوه بر نقشی که در شناسایی افراد مستعد از نظر بروز رفتارهای غیرحرفه‏ای در آینده داشته باشد، نقش مهمی در آموزش حرفه‏ای‏گری بازی کند. برخی روش‏های ارزشیابی مورد استفاده در مطالعات عبارتند از خودارزشیابی، ارزشیابی توسط یاران آموزشی، ارزشیابی توسط مشاهده رفتار و غیره. در این مطالعه شیوه‏ی خود ارزشیابی به وسیله پرسشنامه انجمن آموزش دندانپزشکی آمریکا برگزیده شد. بنابراین همانگونه که در بالا ذکر گردید با توجه به اهمیت دانشکده های دندانپزشکی در شکل‏گیری شخصیت حرفه‏ای‏گری، نتایج به دست آمده از این مطالعه می‌تواند به عنوان معیار مورد اعتمادی از وضعیت میزان آگاهی و درک دانشجویان از حرفه‏ای‏گری باشد و ضمنا می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های آموزشی دانشجویان و دستیاران، اصلاحاتی را در جهت ارتقای حرفه‏ای‏گری در حیطه‌های نظری و کاربرد بالینی منجر گردد.
اهداف و فرضیات
الف) هدف کلی:
مقایسه مفهوم حرفه‏ای‏گری در دندانپزشکی از نظر دانشجویان سال‏های مختلف دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد
ب) اهداف اختصاصی:
تعیین مفهوم کلی حرفه ای گری از نظر دانشجویان سال اول دندانپزشکی
تعیین مفهوم کلی حرفه ای گری از نظر دانشجویان سال دوم دندانپزشکی
تعیین مفهوم کلی حرفه ای گری از نظر دانشجویان سال سوم دندانپزشکی
تعیین مفهوم کلی حرفه ای گری از نظر دانشجویان سال چهارم دندانپزشکی
تعیین مفهوم کلی حرفه ای گری از نظر دانشجویان سال پنجم دندانپزشکی
تعیین مفهوم کلی حرفه ای گری از نظر دانشجویان سال ششم دندانپزشکی
تعیین رابطه مفهوم کلی حرفه ای گری با جنسیت

جدول ۹-۴: مقایسه میانگین و انحراف معیار نمره کل عملکرد پرستاران بر حسب سمت ………………………………………………………………… ۶۷
جدول ۹-۴: مقایسه میانگین و انحراف معیار نمره کل عملکرد پرستاران بر حسب تحصیلات ………………………………………………………….. ۶۸
عنوان: ممیزی بالینی ترانسفوزیون فرآورده ­های خونی در بخش و درمانگاه خون مرکز آموزشی درمانی کودکان تبریز
چکیده
مقدمه: بیماران تالاسمی از مصرف کنندگان مداوم خون می­باشند، ترانسفوزیون خون بدون عارضه، به دانش، اجرای مطلوب و به موقع مهارتهای پرستاری بستگی دارد که می ­تواند منجر به افزایش بقاء و عمر بیماران تالاسمی گردد، چگونگی به کارگیری و رعایت استانداردهای پرستاری ترانسفوزیون ایمن توسط پرستاران دارای اهمیت می­باشد، بر این اساس این مطالعه با هدف ممیزی رعایت استانداردهای پرستاری در ترانسفوزیون خون ایمن توسط پرستاران در بیمارستان کودکان شهر تبریز انجام شد.
مواد و روش‌ها: این پژوهش یک مطالعه اقدام پژوهی است و جامعه پژوهش را کلیه پرستاران شاغل در بخش و درمانگاه خون بیمارستان کودکان تبریز تشکیل می­داد که وظیفه ترانسفوزیون خون را برعهده داشتند. در این مطالعه، از پرسشنامه دو قسمتی که قسمت اول مربوط به ثبت عوامل فردی و شغلی پرستاران و مشخصات کودکان تحت ترانسفوزیون خون و قسمت دوم شامل چک لیست مشاهده­ای برای بررسی وضعیت عملکرد پرستاران در انجام ترانسفوزیون خون، جهت بررسی وضعیت موجود ترانسفوزیون خون و مراقبتهای مربوط به آن و مطابقت آن با استانداردهای مربوطه، استفاده شد. ۱۰۶ مورد انجام ترانسفوزیون فرآورده ­های خونی در کودکان مبتلا به تالاسمی، در بخش و درمانگاه خون مرکز آموزشی کودکان تبریز که توسط ۱۱ نفر از پرستاران در شیفت­های صبح انجام شده بود، مورد مشاهده قرار گرفت و ممیزی بالینی فرایند ترانسفوزیون بررسی شد. تجزیه و تحلیل داده ­ها با بهره گرفتن از نرم­افزار SPSS نسخه ۱۳ انجام شد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

یافته‌ها:
حدود ۶/۶۳% از پرستاران شرکت کننده در مطالعه (۵/۴۵% یک بار و ۲/۱۸% دو بار در سال) در مورد فرایند ترانسفوزیون خون آموزش دیده بودند. در ۸/۴۶% موارد چک لیست، عملکرد پرستاران با استانداردها کاملاً مطابقت داشت. اما تنها در ۹/۰% موارد، پرستاران قبل از شروع ترانسفوزیون خون دستهایشان را شسته و دستکش لاتکس پوشیده بودند و در ۲/۹۷% موارد از مچ بند برای شناسایی کودک استفاده شده بود. میانگین (انحراف معیار) امتیاز کل عملکرد کسب شده پرستاران ۰۵/۳۷ (۲۶/۱) ، با کمینه ۳۴ و بیشینه ۴۰ امتیاز از ۴۹ بود.
نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که رعایت استانداردهای پرستاری در فرایند ترانسفوزیون خون به طور کلی مطلوب می­باشد، هرچند در برخی از موارد کاملاً مطلوب نبوده و نشان­دهنده لزوم توجه به بهبود کیفیت انجام ترانسفوزیون خون می­باشد. بر این اساس توجه به نقاط ضعف عملکرد پرستاران بشدت احساس می­گردد.
کلمات کلیدی: ترانسفوزیون خون، ممیزی، تالاسمی، عملکرد، پرستاران

فصل اول:
معرفی پژوهش
این فصل در رابطه با زمینه پژوهش تدوین شده است. زمینه پژوهش شامل عنوان پژوهش، معرفی مسئله، اهداف پژوهش، سوالات پژوهش و تعریف واژه ­ها، می­باشد.
۱-۱ عنوان پژوهش
ممیزی بالینی ترانسفوزیون فرآورده ­های خونی در بخش و درمانگاه خون مرکز آموزشی درمانی کودکان تبریز
۲-۱ مقدمه، زمینه و اهمیت پژوهش
خون یک منبع حیات­بخش است که جانشین ندارد (۱). اولین اشاره به انتقال خون در تاریخ، بیشتر جنبه افسانه دارد. نخستین تلاش برای انتقال خون به انسان در سال ۱۳۷۶میلادی توسط پزشک جوانی به نام ژان انجام شد. تحقیقات اولیه در مورد انتقال خون بصورت علمی توسط جیمز ملاتورل در قرن ۱۸ صورت گرفت و در سال­های متمادی بررسی و تحولات گوناگون در این زمینه، انتقال خون را به شکل کنونی درآورده است (۲). هدف از انتقال خون، افزایش اکسیژناسیون بافتی و جلوگیری از خونریزی است که در نهایت پیش­آگهی بیماری را بهبود خواهد بخشید (۳).
انتقال خون بخش مهمی از مراقبت­های پزشکی‬
علی رغم مطرح بودن تزریق خون به عنوان “پیوند زندگی”، خطر ایجاد واکنش­های آن نیز وجود دارد که از واکنش آلرژیک تا همولیز تهدید کننده­ زندگی متفاوت است (۱۱-۱۳). بیش از ۲۰% تمام ترانسفوزیون­های خون منجر به بروز واکنش­های متفاوت می­ شود (۱۲, ۱۴). واکنش­هایی که در عرض ۲۴ ساعت اول تزریق خون رخ می­ دهند واکنش­های زودرس تلقی شده و در ۱% تا ۳% از تزریق­ها رخ می­دهد (۱۳). بطوری که در یک مطالعه ۷ ساله، ۱۵۰۰ واکنش زودرس در ۴۴۰۰۰۰ مورد تزریق فرآورده ­های خونی شناسایی گردید (۱۵). سازمان دارو و غذا، موارد مرگ­های ناشی از ترانسفوزیون خون را از سال­های ۱۹۷۶ تا ۱۹۸۵ گزارش کرده که ۵۱% از ۲۵۶ مرگ گزارش شده ناشی از همولیز حاد بدنبال تزریق فرآورده ­های خونی با ناسازگاری ABO بوده است. Linder و همکاران خطر ترانسفوزیون با ناسازگاری ABO را محاسبه نمودند که یک در ۳۸۰۰۰ واحد بوده و تجویز نادرست ۱در ۱۹۰۰۰ واحد RBC تجویز شده در ایالت نیویورک را شامل می­شد (۱۶).
از آنجایی که مشکلات تامین خون سالم، حفظ خون در مقابل آلودگی­های مختلف، همراه با هزینه روزافزون تهیه فرآورده ­های خونی، مسائل عمده مربوط به ترانسفوزیون خون می­باشند (۱۷) و با توجه به این که تزریق خون، بی خطر و بدون هزینه نمی ­باشد (۱۸)، لذا با توجه به این مشکلات و هزینه بالای تأمین خون سالم و همچنین عوارض متعدد ناشی از ترانسفوزیون خون و فرآورده ­های خونی، لازم است که تجویز فرآورده ­های مذکور بر اساس معیارهای علمی و فقط در صورت ضرورت انجام گیرد (۹).
از آنجا که در نگرش جدید همه ارائه­دهندگان خدمات سلامت از جمله پرستاران ملزم به حفظ و ارتقای کیفیت و پاسخگویی در قبال آن گشته­اند، حاکمیت بالینی به عنوان روشی برای دستیابی به کیفیتی پاسخگو مطرح شده است با توجه به اهمیت پاسخگویی در قبال ارتقای کیفیت در حاکمیت بالینی، ممیزی بالینی از اجزای اصلی این تفکر محسوب می­ شود در واقع حاکمیت بالینی به منظور حمایت از پرستاران و سازمانهای ارائه­دهنده خدمات و در راستای ارتقای کیفیت خدماتشان، ممیزی بالینی را معرفی کرده و ابزارهای مورد نیاز آن را فراهم نموده است. ممیزی بالینی (Clinical Audit) فرآیندی است برای ارتقای کیفیت خدمات بالینی که از طریق بررسی و مطابقت سیستماتیک مراقبتها با استانداردها و اجرای تغییر مناسب، به دنبال بهبود مراقبت بیمار و پیامدهای حاصله انجام می­ شود.
ممیزی، بررسی و ارزیابی فعالیتهای انجام شده در مقایسه با استانداردهای از پیش تعریف شده می­باشد که با ارتقای کیفیت خدمات ارائه شده به مشتری­ها و نتایج مربوطه از طریق بررسی سازمان یافته و مطابقت فرایندهای خدمت با معیارها و استانداردهای از پیش تعریف شده عملکرد نظام سلامت را بهبود می­بخشد (۱۹).
همچنین نتایج مطالعه­ ای در مشهد با عنوان “ممیزی رعایت استانداردهای پرستاری در فرایند ترانسفوزیون خون بیمارستان تخصصی زنان ام البنین (س)” (۱۳۹۰) نشان داد که مهارتهای اساسی درآماده سازی خون برای ترانسفوزیون، در ۴۲%موارد، انجام مراقبت­های حین ترانسفوزیون خون ۴۸% موارد، مراقبت­های بعد از ترانسفوزیون ۲۵% موارد، مطابق استانداردهای پرستاری اجرا نمی شود و در مجموع میزان رعایت و نحوه به کارگیری استانداردهای پرستاری در ترانسفوزیون خون توسط پرسنل پرستاری در ۵۶% موارد مطلوب بود (۲۰).
با توجه به افزایش روند مصرف فرآورده ­های خونی و افزایش آمار واکنش­های تزریق خون، ممیزی ترانسفوزیون خون و مراقبتهای مربوط به آن در گروه ­های مختلف بیماران و مخصوصاً برای کودکان مبتلا به تالاسمی حائز اهمیت است. همه پرستاران و پزشکان مسئولیت دارند که به تک تک بیماران خدماتی مطابق با استاندارد و با بهترین کیفیت ارائه دهند و باید در این زمینه پاسخگو باشند. بنابراین لازم است که استانداردهای مراقبت­ها را بدانند و بتوانند عملکرد خود را به حد استاندارد رسانده و مطابقت دائم آن با استاندارد­ها را پایش نموده و اثبات کنند.
لذا طبق نتایج مطالعه­ جعفرزاده و همکاران در مشهد، با توجه به عدم رعایت استانداردها در ۴۴% موارد (۲۰) و نبود بررسی مشابه در تبریز و همچنین از آنجایی که بیماران تالاسمی از مصرف­ کنندگان مداوم دریافت خون می­باشند، لذا خدماتی که پرستاران در این زمینه ارائه می­ دهند اهمیت حیاتی برای ادامه زندگی و رفاه این بیماران داشته و باید کیفیت مراقبت­های پرستاری که توسط پرستاران ارائه می­گردد در حد مطلوب نگه داشته شود، محققان بر آن شدند تا ممیزی ترانسفوزیون خون و مراقبتهای آن را در بخش خون بیمارستان کودکان تبریز بررسی نمایند.
۳-۱ اهداف پژوهش
۱-۳-۱ هدف کلی
ممیزی بالینی ترانسفوزیون فرآورده ­های خونی و مراقبتهای مربوط به آن در مرکز آموزشی درمانی کودکان تبریز
۲-۳-۱ اهداف اختصاصی

1. 1. تعیین میزان و موارد تطابق عملکرد پرستاران با استاندارد ترانسفوزیون خون و مراقبتهای مربوط به آن در بیماران تالاسمی بستری در بخش و درمانگاه خون مرکز آموزشی درمانی کودکان تبریز (ممیزی اول)

1. 1. تعیین کیفیت عملکرد پرستاران در زمینه ترانسفوزیون خون

1. 1. اجرای مداخله در موارد عدم تطابق عملکرد با استاندارد و تعیین وضعیت عملکرد پرستاران در زمینه ترانسفوزیون خون پس از اجرای مداخله انجام شده (ممیزی مجدد)

اهداف فرعی
تعیین ارتباط نمره کل عملکرد پرستاران با مشخصات دموگرافیک
۴-۱ سوال پژوهش

1. 1. میزان مطابقت ترانسفوزیون خون و مراقبتهای مربوط به آن با استانداردها، چگونه است؟

1. 1. وضعیت عملکرد پرستاران در زمینه ترانسفوزیون خون پس از اجرای مداخله، چگونه است؟

سوالات فرعی پژوهش
آیا میان نمره کل عملکرد پرستاران با مشخصات دموگرافیک ارتباط وجود دارد؟
۵-۱ تعریف واژه ­ها
۱-۵-۱ ممیزی بالینی
تعریف نظری: ممیزی بالینی (Clinical Audit) فرآیندی است برای ارتقای کیفیت خدمات بالینی که از مجموعه ­ای از فعالیتهای به هم مرتبط تشکیل شده است (۱۹, ۲۱).
تعریف عملی: در این پژوهش منظور از ممیزی بالینی، فرآیندی است برای ارتقای کیفیت خدمات بالینی مربوط به ترانسفوزیون خون و مراقبتهای مربوط به آن انجام می گیرد. ابتدا از طریق مطالعه متون علمی و گایدلاین­های معتبر کشوری، استاندارد ارائه خدمات یا مراقبت مورد نظر تعیین و تدوین می­ شود، سپس وضعیت موجود ترانسفوزیون خون و مراقبتهای مربوط به آن بررسی گردیده و مواردی که عدم تطابق با استاندارد وجود دارد مشخص می­ شود در نهایت در مکانهایی از اختلاف، که امکان مداخله وجود دارد مداخله صورت گرفته و پس از یک بازه زمانی مناسب، به منظور ارزیابی میزان اثربخش بودن مداخله انجام شده، ممیزی مجدد انجام می­ شود.
۲-۵-۱ ترانسفوزیون فرآورده ­های خونی
تعریف نظری: تزریق خون یا اجزای خون را به داخل عروق خونی بیمار، ترانسفوزیون خون می گویند(۲۲).

زانوی ضربدری^[۳۴]
زانوی ضربدری یا زانوی برون گرد به تغییر شکل زاویه دار شدن ساق پا اطلاق می­ شود. در این حالت مچ پاها از یکدیگر فاصله گرفته و زانوها به هم می­چسبند. فرد به تدریج روی لبه داخلی پا فشار بیشتری وارد کرده و لزوماً قوس کف پا نیز کم شده نوعی از عارضه کف صاف به صورت ثانویه بوجود می ­آید. (شکل ۱۵٫۲) در کتاب بیماری­های استخوان و مفاصل دکتر کاظم احدی (۱۳۶۵) به درجه بندی والگوس زانوها و پای ضربدری به این گونه اشاره دا رد. در نوع درجه یک فاصله دو قوزک کمتر از ۵/۲ سانتی متر است. درجه دو، فاصله دو قوزک بین ۵/۲ تا ۵سانتی متر است و در نوع درجه سه فاصله بین دو قوزک ۵ تا ۵/۷ سانتی متر و در نوع چهارم قاصله بین دو قوزک بیشتز از ۶/۷ سانتی متر است. اعلیم هرندی (۱۳۶۶) بیان می­دارد زانوها در وضعیت باز شدن کامل قرار می­گیرند. بطوریکه کشکک به جلو نگاه کند. فاصله بین دو قوزک را با متر نواری اندازه می­گیریم. و همچنین برای اندازه گیری زاویه والگوس زانوها از روی کلیشه رادیوگرافی، خطی در امتداد محور ران و درشت نی رسم کرده، ۶ میلی متر والگوس طبیعی را از آن کم می­کنیم. زانوی طبیعی باید ۷ درج والگوس داشته باشد. از کولیس و صفحه شطرنجی برای اندازه گیری می­توان استفاده کرد. چاقی، راشیتیسم، زمینه ارثی، پارگی رباط جانبی داخلی زانو و کوتاهی رابط جانبی خارجی، ضعف عضلات نیم غشایی و نیم وتری، رشد بیش از حد کندیل داخلی نسبت به کندیل خارجی، کوتاهی عضله دو سر رانی، کاهش زاویه بین سر و گردن استخوان ران با تنه آن از علل تغییر شکل پای ضربدری می­باشند. در حرکات اصلاحی برای درمان این عارضه کشش عضله دو سررانی و تقویت عضلات نیم غشایی و نیم وتری ضروری است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شکل ۱۵٫۲٫ عارضه­های مربوط به زانو به ترتیب از سمت چپ: نرمال، زانوی پرانتزی، زانوی ضربدری
کف پای گود^[۳۵] (پای طاقدیسی)
این عارضه نوعی اختلال در وضعیت طبیعی پاهاست که در آن قوس طولی پا افزایش می­یابد. افزایش قوس کف پایی در حالت اکتسابی معمولاً به علت بیماری­های عصبی و عضلانی ایجاد می­ شود که در این نوع قوس پا اعم از طولی داخلی و خارجی هر دو افزایش پیدا می­ کند. بطوری که در هنگام راه رفتن و ایستادن قوس طولی خارجی هم با زمین تماس حاصل نمی­کند. در این ناهنجاری روی پا برآمدگی پیدا می­ کند و در مشاهده اثر کف پا که بر روی زمین حک می­ شود پاشنه، سینه، و پنجه پا با یکدیگر متصل نیستند. از علل بروز ناهنجاری­های پای گود می­توان این موارد را ذکر نمود: استفاده از کفش و جوراب­های تنگ، کوتاهی بافت های نرم داخل پا به دلیل فعالیت­های بیش از اندازه، کوتاهی تاندون آشیل و ضعف عضلات پشت ساق پا(دوقلو و نعلی ضعف عضلات درشت نی قدامی، باز کننده دراز نشست پا و عضلات بین استخوانی و دودی کف پایی، گرفتگی یا فلج عضلات کف پایی به دلیل اختلالات عصبی ـ عضلانی.
معاینه و شناسایی: فرد در حالت ایستاده و به هنگام راه رفتن از نمای پشت و جلو مشاهده می­ شود. در هنگام راه رفتن به چرخش خارجی پاشنه و چرخش به خارج پنجه­های پا نسبت به خط پیشرفت توجه می­ شود، سایندگی جانب داخلی کفش و تغییر شکل­های غیر طبیعی ناحیه پاشنه و پنجه کفش بازدید می­ شود. برای اندازه گیری و تشخیص عارضه روش­های دقیقتری وجود دارند از جمله: روش ثبت نقش پا، جعبه آیینه، اندازه گیری ارتفاع قوس، ترسیم خط و خط شاقولی (دانشمندی، ۱۳۸۶). طراحی و برنامه برای اصلاح گودی کف پا باید به گونه ­ای باشد که کشش عضلات کف پایی، تاندول آشیل و عضلات خم کننده انگشتان را در برگیرد. همچنین باعث تقویت عضلات درشت نئی قدامی، عضلات کف پایی و دودی شود.
شکل ۱۶٫۲٫ قش گودی کف پا به ترتیب از راست با درجه شدت شدید، متوسط و نرمال
۷٫۲٫ دختران ۱۵ تا ۱۷ ساله
نوجوانی مرحله­ ای از مراحل تحول و رشد انسان است که محدوده سنی آن­را بین ۱۱ تا ۱۹ سالگی می­دانند. البته این محدوده سنی به زعم برخی صاحب نظران به ۳ مرحله ابتدای نوجوانی از ۱۱ تا ۱۵ سالگی؛ اواسط نوجوانی ۱۵ تا ۱۷ سالگی و اواخر نوجوانی از ۱۷ سالگی به بعد تقسیم می­ شود.
در تعاریفی که از نوجوانی به عمل آمده است، گذار از کودکی به بزرگسالی با تغییر شرایط جسمی و روانی مشهود است. دایره‌المعارف بریتانیکا، نوجوانی را به عنوان دوره‌ای بین کودکی و بزرگسالی تعریف کرده است: اصطلاح نوجوانی ”adolescence” از کلمه لاتین “adolescere” مشتق شده است که معنای آن رسیدن به بزرگسالی است. بیشتر صاحبنظران نوجوانی را یک حد فاصل بین کودکی و بزرگسالی می‌دانند. نوجوان از یک‌سو در حال گسیختن پیوند‌های خود با دوره کودکی و از دیگرسو شیفته دستیابی به استقلال جوانی و بزرگسالی است. ولی به طور کامل نه این است و نه آن. لذا این دوره دارای طیف وسیعی است که با بخشی از قلمرو کودکی مرتبط شده و در انتهای طیف به جوانی پهلو می‌زند. در این پژوهش با نوجوانانی که در مرحله­ دوم نوجوانی یعنی سن ۱۵ تا ۱۷ سال پرداخته شده که شامل دانش آموزان پایه اول، دوم و سوم دوره­ متوسطه بودند و به طور کلی اهم ویژگی­های نوجوانان در این سن عبارت است از:

• • بروز بخش اعظمى از استعدادهاى اختصاصى به‌دنبال استعدادهاى عمومی

• • رشد سریع قواى جسمانى و نیرومندى کم سابقه

• • رشد کامل هوش و رسیدن قدرت یادگیرى به حداعلاء خود

• • فزونى گرفتن الگوپذیرى و همانندسازی

• • جهت‌دار شدن کنجکاوى نوجوان

• • تفکر درباره مسائل جدى زندگى نظیر انتخاب رشته، انتخاب شغل و انتخاب همسر و نگرانى نسبت به این مسائل

• • پایان یافتن وابستگى شدید به والدین و تمایل به رهائى تدریجى از این وابستگى و داشتن استقلال فردی

• • دست یافتن به قواعد اجتماعى پایدار و احساس محدودیت نسبت به برخى از قواعد اجتماعى و خانواده

• • گرایش به امور سیاسى و مرام و مسلک

• • افزایش روحیه ارزش‌گذارى به امور فرهنگی، هنرى و علمی

• • احساس توانائى تأثیرگذارى و ایفاى نقش‌هاى مفید اجتماعى و شرکت در زندگى گروهی

• • رسیدن به بلوغ جنسى و بلوغ شرعی

• • وجود تفاوت بین پسران و دختران از لحاظ زمان بلوغ جنسی، شرعى و غیره

• • ورود به مرحله تفکر انتزاعى و گسترده شدن توانائى‌هاى فکرى و ذهنی

• • پرداختن به قضاوت، سنجش و ارزیابى دوباره اشخاص، اشیاء و پدیده‌ها و داشتن نوعى شک و تردید در باورها و اعتقادات براى دوباره‌سازى آن­ها

• • گسترش آمال و آرزوها و شدت یافتن تخیلات و تجسمات

• • شدت یافتن رفاقت به هم‌سالان و تمایل به جنس مخالف

• • بیدار شدن و تشدید گرایشات اخلاقى و مذهبی

• • تمایل به سازگارى با محیط و کاهش ماجراجوئی

• • تمایل به آراستن ظاهر خود و جلب توجه دیگران

در این میان بیشتر دختران هر چه به سنین نوجوانی و جوانی نزدیک­تر می­شوند میزان فعالیت­های جسمی و ورزشی­شان کاهش چشم گیری می­یابد. در مقطع ابتدایی نرخ فعالیت­های جسمانی در دختران و پسران تقریبا در یک سطح قرار دارد اما به مرور که دختران بزرگتر می­شوند میزان فعالیت جسمی­شان کاهش می­یابد. این مساله خود نشان می­دهد که چرا در بیشتر مواقع میزان اضافه وزن در زنان و دختران بیشتر مشاهده می­گردد در حالی که پژوهش­ها نشان داده که عادات غذایی دختران و پسران تا حد زیادی مشابه هم می­باشد. از طرف دیگر موضوع نگران کننده­تر این است که دختران نسبت به پسران بیشتر نگران وضعیت ظاهری خود هستند و به همین دلیل بیشتر به رژیم های غذایی سرسختانه روی آورده و با توجه به اینکه آنان در این دوره از زندگی در حال رشد هستند، به کار بردن این رژیم های غذایی باعث ایجاد کمبود مواد ضروری در بدن آنان می­گردد و باعث عواقبی مانند پوکی استخوان، ضعف قوای بدن، ضعف عضلانی، ریزش شدید مو و … می­گردد.
۸٫۲٫ بررسی پیشینه تحقیقات
۱٫۸٫۲٫ تحقیقات انجام شده در داخل کشور
بیاتی در سال ۱۳۹۱ به مقایسه شاخص­ های اصلی آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، فیزیولوژیکی، روانی و وضعیت قامتی اسکلتی- عضلانی قبل و بعد از بلوغ دختران ۱۱- ۱۳ سال پرداخت. یافته های تحقیق نشان داد بین شاخص­ های اصلی ویژگی­های آنتروپومتریکی (جز در قد، محیط تنه در سطح سینه، محیط تنه در سطح ناف، بیشترین محیط عضله ساق پا، وزن، بیشترین محیط بازو و طول ساق پا)، بیومکانیکی (جز در پرتاب توپ مدیسن بال)، فیزیولوژیکی (جز در نبض بعد از فعالیت، نبض در حالت عادی و سن) روانی (جز در افسردگی) و وضعیت قامتی، اسکلتی – عضلانی (جز در انحراف جانبی ستون مهره­ها) در قبل و بعد از بلوغ دختران ۱۱ تا ۱۳ سال تفاوت معنادار وجود ندارد (بیاتی، ۱۳۹۲).
کریلی در سال ۱۳۹۱ به مقایسه شاخص­ های اصلی آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، فیزیولوژیکی، روانی وناهنجاری­های اسکلتی – عضلانی در دختران ۹ تا ۱۱ سال پرداخت. یافته­های تحقیق نشان داد رشد موجب تفاوت در شاخص ­ها اصلی ویژگی­های آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، روانی و ناهنجاری­های اسکلتی- عضلانی در دختران ۱۱-۹ ساله شده است. در ویژگی­های آنتروپومتریکی ترکیب بدن در دختران ۹ساله، محیط اندام در دختران ۱۰ساله و طول اندام در دختران ۱۱ ساله چشمگیرتر است و به تدریج قدرت و استقامت عضلانی آنها افزایش یافته و در کل مهارت­ های حرکتی آنها بهبود می­یابد. همچنین کودکان به تناسب رشد جسمانی با احساسات جدید که در نتیجه دگرگونی ها جسمانی پدید می آید و موجب برانگیخته شدن حالات روحی و روانی آنها می شود، سازگارتر می شوند (کریلی، ۱۳۹۱).
رحمتی در سال ۱۳۹۱ به مقایسه شاخص­ های اصلی ویژگی­های آنتروپومتریک، بیومکانیک، روانی و ناهنجاری­های اسکلتی- عضلانی دختران ۱۸-۱۶ سال پرداخت. یافته­های تحقیق نشان داد بین شاخص­ های اصلی ویژگی­های آنتروپومتریکی (جز در ارتفاع از زائده آخرومی تا زمین، طول سر، چربی تحت کتفی، چربی شکمی، چربی سه سر و چربی دو سر)، بیومکانیکی، روانی (جز در استقلال و واقع گرایی) و ناهنجاری های اسکلتی- عضلانی دختران ۱۸-۱۶ ساله تفاوت وجود ندارد. در گروه سنی ۱۶ سال تعادل ایستا (تست لک لک)، واقع گرایی برای گروه سنی ۱۷ سال و چربی شکمی و تحت کتفی برای ۱۸ ساله ها به عنوان شاخص اصلی شناسایی شدند (رحمتی، ۱۳۹۱).
حسینی در سال ۱۳۹۰ به مقایسه بین ویژگی­های آنتروپومتریکی، بیومکانیکی و ناهنجاری­های اسکلتی زنان ۱۸ تا ۳۵ سال ورزشکار و غیر ورزشکار پرداخت. یافته­های تحقیق نشان داد بین میانگین­های قد نشسته، پهنای آرنج، پهنای تنه در سطح ناف، محیط تنه در سطح ناف، محیط ران در قسمت میانی و شاخص کورومیک و تیپ بدنی مزومورفی زنان ورزشکار و غیر ورزشکار تفاوت معنادار وجود داشت. در مورد فاکتورهای بیومکانیکی بین میانگین قدرت، سرعت، چابکی، استقامت و تعادل زنان ۱۸ تا ۳۵ سال ورزشکار و غیر ورزشکار تفاوت معنادار تایید شد. در مورد ناهنجاری­های اسکلتی، انحراف جانبی ستون مهره­ها، انحراف گردن به جلو و شکم افتاده تفاوت معنادار تایید شد. نتیجه می­گیریم که ورزشکار بودن می ­تواند در برخی از فاکتورهای آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، و ناهنجاری­های اسکلتی تأثیر مثبتی داشته باشد (حسینی، ۱۳۹۰).
شادمانی در سال ۱۳۹۰ به بررسی رابطه لوردوزیس کمر با ویژگی های آنتروپومتریکی، ترکیب بدنی و آمادگی جسمانی در دانش آموزان دختر هنرستان تربیت بدنی شیراز پرداخت. یافته­های تحقیق نشان داد بین لوردوزیس کمر با شاخص توده بدنی (BMI) دانش آموزان تربیت بدنی (r=0.351) در سطح۰٫۰۱ >α با ۹۹ درصد اطمینان رابطه معناداری وجود دارد و بین لوردوزیس کمر با درصد چربی بدن (%BF) دانش آموزان تربیت بدنی رابطه معناداری وجود دارد. بین لوردوزیس کمر با نسبت دور کمر به باسن (WHR) دانش آموزان تربیت بدنی رابطه معناداری وجود ندارد. همچنین بین لوردوزیس کمر با قدرت عضلات شکم دانش آموزان تربیت بدنی رابطه معناداری وجود ندارد (شادمانی، ۱۳۹۰).
بهره مند در سال ۱۳۸۹ به مقایسه ویژگی­های آنتروپومتریکی، ترکیب بدنی و تبپ بدنی زنان ۵۰ تا ۶۵ ساله پرداخت. نتایج نشان داد بین قد، وزن، ارتفاع زانو تا زمین، طول ران، پهنای تنه از ارتفاع نوک سینه­ها، پهنای تنه در سطح لگن، بیشترین محیط بازو، محیط ران در قسمت میانی، بیشترین محیط عضله ساق پا، شاخص دور کمر به باسن و شاخص کورومیک زنان فعال و غیر فعال تفاوت معناداری وجود ندارد. بین ارتفاع عمودی نشسته زنان ۵۰ تا ۶۰ ساله فعال و غیر فعال تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین بین درصد چربی، توده بدون چربی زنان ۵۰ تا ۶۵ ساله فعال و غیر فعال تفاوت معناداری وجود ندارد. بین عدد آندومورفی زنان فعال و غیر فعال تفاوت معناداری وجود ندارد. بین عدد مزومورفی و عدد اکتومورفی زنان ۵۰ تا ۶۵ ساله فعال و غیر فعال تفاوت معنادری وجود دارد (بهره­مند، ۱۳۸۹).
پرنیان در سال ۱۳۸۹ به مقایسه شدت و شیوع ناهنجاری­های اندام فوقانی و تحتانی دانش آموزان پسر و دختر مقطع اول متوسطه شهرستان اسلام آباد غرب پرداخت. آزمودنی ها ۵۰ نفر دختر و ۵۰ نفر پسر سال اول مقطع متوسطه بودند که به صورت نمونه گیری خوشه­ای تصادفی انتخاب گردیدند. نتایج حاصل نشان داد که بین میزان ناهنجاری­های کیفوز، لوردوز، زانوی پرانتزی، زانوی ضربدری در آزمودنی­های پسر و دختر سال اول متوسطه تفاوت معناداری وجود دارد. از طرف دیگر بین میزان شدت ناهنجاری های کیفوز و لوردوز در پسر و دختر سال اول متوسطه تفاوت معناداری وجود دارد از طرف دیگر بین میزان شدت ناهنجاری پای پرانتزی و پای ضربدری در پسر و دختر سال اول متوسطه تفاوت معناداری وجود ندارد. در مجموع می­توان نتیجه گیری کرد که بین میزان شیوع و شدت ناهنجاری ها در دختران و پسران سال اول متوسطه تفاوت آشکاری وجود دارد (پرنیان، ۱۳۸۹).
قلعه شاهین در سال ۱۳۸۸ به مقایسه برخی ویژگی­های آنتروپومتریکی و فاکتورهای آمادگی جسمانی فوتسالیست­های دختر و پسر منتخب مدارس متوسطه شهرستان اسلام آباد غرب پرداخت. نتایج تحقیق نشان داد میانگین شاخص های درصد چربی بدن، BMI، عرض لگن، انعطاف پذیری در فوتسالیست­های دختر بیشتر از فوتسالیست­های پسر است ولی این اختلاف تنها در مورد درصد چربی بدن و میزان انعطاف پذیری معنادار است. به جز موارد فوق میانگین داده ­ها در تمامی متغیرهای آنتروپومتریکی (قد نشسته، قد ایستاده، طول دو دست در حالت کشیده، طول پا، عرض شانه، عرض زانو، عرض آرنج، عرض مچ دست، محیط بازو، محیط ساق، محیط مچ دست، محیط شانه­ها) و نیز رکورد فاکتورهای آمادگی جسمانی(میزان چابکی، استقامت عضلانی) به طور معناداری در پسران بیشتر از دختران بود (قلعه شاهین، ۱۳۸۸).
سیاح در سال ۱۳۸۸ به مقایسه ویژگی­های آنتروپومتریکی، آمادگی جسمانی و آمادگی مهارتی دانشجویان پسر سال اول رشته تربیت بدنی با دانشجویان سال اول سایر رشته­ های دانشگاه زنجان پرداخت. یافته­های پژوهش نشان داد اختلاف معناداری بین دور قفسه سینه، درصد چربی، شاخص توده بدن، استقامت عضلانی،توان بی­هوازی، چابکی، سرعت، نیروی عضلات دست، انعطاف پذیری، و سرعت عکس العمل دست دو گروه وجود دارد. بین سن، قد و وزن این اختلاف معنادار نبود (سیاح، ۱۳۸۸).
سالم و همکاران در سال ۱۳۸۸ در تحقیقی با عنوان ارزیابی شاخص­ های تن سنجی در دختران مقطع راهنمایی و دبیرستانی شهرستان رفسنجان، اندازه­ های تن سنجی شامل وزن، قد و دور کمر ۱۲۲۱ دختر دانش آموز را اندازه گرفتند و به این نتایج دست یافتند: ۲/۱۱% افراد دارای اضافه وزن، ۴/۲% چاق و ۳/۱۱% دارای کم وزنی بودند. میزان افراد مبتلا به اضافه وزن و چاقی بین دو گروه راهنمایی و دبیرستانی دارای اختلاف معناداری بود (۰/۰۵>P ). اندازه گیری دور کمر نشان داد که ۲/۱% نمونه ها دارای چاقی مرکزی هستند. بین دور کمر و شاخص توده بدنی همبستگی آماری معناداری وجود داشت (۰/۰۱>P و r= 0/08). یافته­های آنان نشان داد که اضافه وزن، چاقی و کم وزنی یک مشکل معمولی بهداشتی در دانش آموزان مقاطع راهنمایی و دبیرستانی شهرستان رفسنجان است (سالم و همکاران، ۱۳۸۸).
صادقی و همکاران (۱۳۸۸) در بررسی ارتباط بین قدرت و انعطاف عضلات تنه با میزان قوس کایفوز پشتی در دانش آموزان پسر مقطع راهنمایی گزارش کردند که ارتباط معناداری بین کایفوز پشتی با تمام متغیرهای پیش بین (قدرت، عضلات بازکننده، پشت، قدرت عضلات نزدیک کننده کتف، انعطاف عضلات تاکننده کمربند شانه­ای و انعطاف عضلات سینه­ای شکمی) نشان داد. متغیرهای قدرت عضلات بازکننده پشتی و انعطاف عضلات سینه ای شکمی، انعطاف تاکننده کمربند شانه ای به عنوان مهم­ترین پیشگوها برای میزان تغییرات کایفوز پشتی معرفی شدند. با توجه به نتایج تحقیق چنین به نظر می­رسد که با کاهش قدرت علا بازکننده و نزدیک کننده کتف، کاشه انعطاف سینه ای شکمی و نیز تاکننده کمربند شانه ای، میزان قوس کایفوز پشتی افزایش می­یابد(صادقی و همکاران، ۱۳۸۸) .
شجاع الدین و همکاران در سال ۱۳۸۷ به بررسی ارتباط استقامت عضلات تنه و ویژگی­های آنتروپومتری با میزان دردهای کمری در ورزشکاران دارای ناهنجاری گودی کمر پرداختند. تعداد ۳۰ نفر از دانشجویان پسر دانشگاه تربیت معلم که ورزشکار بودند در این تحقیق شرکت نمودند. آزمودنی­ها همه دارای گودی کمر و براساس شدت درد به سه دسته کمر درد خفیف و کمردرد متوسط و کمردرد شدید، تقسیم بندی شدند. ویژگی­های آنتروپومتریکی آزمودنی­ها اندازه گیری شد. نتایج بدست آمده بیانگر این بود که با افزایش استقامت عضلات تنه میزان درد کمر کاهش می­یابد. همچنین بین برخی ویژگی­های آنتروپومتریکی آزمودنی­ها، شامل طول اندام فوقانی و تحتانی، پهنای لگن، پهنای شانه، قد نشسته و میزان درد کمر هیچ رابطه معناداری مشاهده نشد و تنها بین دامه حرکتی کمر با میزان کمردرد رابطه معنی داری وجود داشت. بنابراین چنین به نظر می­رسد که استقامت عضلانی کم در ناحیه عضلات شکم و پشت و کاهش دامنه حرکتی ورزشکاران در ناحیه کمری خطر ابتلا به کمردرد را افزایش می­دهد (شجاع الدین و همکاران، ۱۳۸۷).
عابدین در سال ۱۳۸۷ تحقیقی با عنوان مقایسه هوش هیجانی، سلامت روانی و کارکرد خانواده دانش آموزان دبیرستانی فرزند جانباز با معلول و عادی را انجام داد، یافته­های به دست آمده به طور کلی حاکی از آن بود که در خانواده جانبازان کناره گیری عاطفی و هیجانی پدر و به همراه معلولیت وی با کاهش تعاملات و ارتباطات درون خانواده و تغییر الگوهای ارتباطی اعضاء با یکدیگر رابطه دارد. این تغییرات نیز به نوبه خود سبب کاهش هوش هیجانی فرزندان جانباز به ویژه در مؤلفه بین فردی و نیز سلامت روانی آنان و افزایش مشکلات اضطرابی و پرخاشگری آنان بر می گردد (عابدین، ۱۳۸۷).
نعمتی و همکاران در سال ۱۳۸۷ در تحقیقی با عنوان بررسی عوامل تن سنجی دانش آموزان دختر ۱۹-۷ ساله اردبیل و مقایسه آن با استاندارد NCHS با بهره گرفتن از روش نمونه گیری چند مرحله ای قد و وزن، ۳۹۹۶ دختر ۱۹-۷ ساله را اندازه گرفتند و به این نتیجه رسیدند که میانگین قد و وزن دختران شهری از همسالان روستایی خود بالاتر است. رشد قد آزمودنی­ها در فاصله سنی ۱۲-۹ سالگی بیشتر و حداکثر آن در نه سالگی و به میزان شش سانتی متر در سال است. بیشترین میزان افزایش وزن دختران در سیزده سالگی و به مقدار پنج و نیم کیلوگرم در سال است. میانگین قد و وزن دختران اردبیلی در سنین مورد مطالعه در همسالان تهرانی، کرمانی و اصفهانی کمتر است همچنین تمام صدک­های قد و وزن و توده بدن دختران ۱۹-۷ ساله اردبیل از صدک های مشابه خود در استاندارد NCHS کمتر است (نعمتی و همکاران، ۱۳۸۷).