سپهری و ریاحی(۱۳۸۹) در پژوهشی به بررسی کاربست تحلیل شبکه‌ اجتماعی برای استخراج نیازهای سیستم مدیریت دانش در سازمان‌های دانش‌بنیان پرداختند. برای استخراج نیازهای سیستم مدیریت دانش ۴ گام اصلی تعریف معیارها برای ارزیابی همکاری، انتخاب روش و سنجه‌های مناسب برای ارزیابی معیارهای همکاری، جمع‌ آوری داده ها برای ارزیابی معیارهای همکاری و استخراج نیازهای سیستم مدیریت دانش در سازمان تعریف شده است. برای جمع‌ آوری داده ها، با طراحی پرسشنامه میزان تعاملات کاری افراد با همدیگر در پژوهشکده‌ای اندازه‌گیری شده است. نتایج به‌‌دست آمده، نشان‌دهنده کاربرد تحلیل شبکه اجتماعی در شناخت نیازهای سازمانی است. از بین قابلیت‌هایی که باید یک سیستم مدیریت دانش داشته باشد، اهمیت قابلیت اجتماعی‌سازی، خارجی‌سازی، جستجو و بازیابی، حافظه‌ تعاملی و فرادانش را می‌توان تعیین کرد. استفاده از این روش در مطالعه‌ موردی نشان داد که سیستم‌هایی با امکان تولید سایت‌های اطلاعاتی برای تبیین اطلاعات بین افراد از اهمیت بسیار بالاتری نسبت به سایر سیستم‌ها برخوردار هستند.

طاهری‌هشی و همکارانش(۱۳۸۹) در مطالعه‌ خود، موانع انسانی مدیریت دانش در سیستم مالی ارتش جمهوری اسلامی ایران را بررسی کردند. جامعه‌ آماری این پژوهش مدیران سیستم مالی ارتش هستند و نمونه‌ آماری با روش نمونه‌گیری طبقه‌ای از بین اعضای جامعه انتخاب شده است. این پژوهش کاربردی بوده و از نوع پژوهش می‌دانی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای دقیق، جست‌وجو در اینترنت، مطالعه‌ مقاله ها، کتب، مجلات، پایان‌نامه‌ها و سایر پایگاه‌های علمی معتبر است. شاخص‌های مطرح در قالب پرسشنامه‌ای تدوین و به نظرسنجی گذاشته شد. پس از جمع‌ آوری داده ها و تحلیل آن‌ ها، یافته های پژوهش ارائه شد. تجزیه‌ و‌ تحلیل داده های پرسشنامه با بهره گرفتن از نرم‌افزار spssو رگرسیون انجام شد. یافته های پژوهش نشان داده است که توسعه و استقرار مدیریت دانش در سیستم مالی ارتش جمهوری اسلامی ایران با موانع انسانی مواجه است. موانع مدیریتی بر مدیریت دانش در سیستم مالی ارتش تأثیر مثبت دارد و همچنین موانع شغلی(شرح شغل‌های نامناسب، مشاغل تکراری و روزمره، ابهام و تعارض در نقش، سیستم‌های حقوق و دستمزد) بر مدیریت دانش در سیستم مالی ارتش تأثیر مثبت دارد. در نهایت مدلی جامع برای توسعه‌ مدیریت دانش در سازمان تدوین شد.

در تحقیقی دیگر، نکودری و یعقوبی(۱۳۹۰) به ‌­بررسی عوامل تسهیل‌کننده­ مدیریت دانش در سازمان مدیریت بحران پرداختند. برای تجزیه ‌و تحلیل داده ها در این پژوهش، از آزمون‌های همبستگی پیرسون، فریدمن، one –sample T test و تحلیل عاملی، استفاده شده است. بر اساس نتایج به دست آمده ، از دید پاسخ‌دهندگان، در بین عوامل تسهیل‌کننده‌ مدیریت دانش، عوامل فناوری اطلاعات و فرهنگ سازمانی برای تسهیل مدیریت دانش معنی‌دار بوده و در عوامل استراتژی و ساختار ، به عنوان عامل تأثیرگذار بر تسهیل مدیریت دانش، معنی‌داری وجود ندارد. از میان چهار متغیر مورد بررسی، فرهنگ سازمانی مهم‌ترین عامل تأثیرگذار جهت تسهیل مدیریت دانش و عامل استراتژی کمترین اهمیت را بر تسهیل مدیریت دانش دارند.

ابزری و همکارانش(۱۳۹۰) به بررسی شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب مدیریت دانش در صنعت خودروی ایران پرداختند. ‌بنابرین‏، پس از احصای مؤلفه‌های اصلی مدیریت دانش از طریق بررسی ادبیات موضوع، میزان توجه ‌به این مؤلفه‌ها در دو وضعیت موجود و مطلوب صنعت خودرو و میزان شکاف بین آن‌ ها مطالعه شده است. عمده‌ترین ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه‌ی محقق‌ساخته است که بر اساس مبانی نظری موضوع تنظیم شده است. جامعه‌ آماری این پژوهش، طبقات مختلف کارکنان و مدیران صنعت خودرو هستندکه برای آزمون فرضیه‌های پژوهش، ۱۲۰ نفر از طبقات مختلف کارکنان و مدیران صنعت خودرو به صورت نمونه‌گیری طبقه‌ای انتخاب شدند. در تجزیه‌ و تحلیل داده ها، برای آزمون فرضیه‌های پژوهش از t تک نمونه‌ای، برای اولویت‌بندی مؤلفه‌ها و شاخص‌های مدیریت دانش از آزمون فریدمن و برای تعیین شکاف بین وضع موجود و مطلوب از آزمون T مستقل و نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج تجزیه‌ و تحلیل اطلاعات بیانگر آن است که بیشترین شکاف بین وضعیت مطلوب و موجود در بین مؤلفه‌های مدیریت دانش به­ترتیب مربوط به ایجاد و کاربرد دانش است.

در تحقیقی دیگر، نهاوندی و همکارانش(۱۳۹۰) به ‌تعیین و اولویت‌بندی معیارهای مؤثر بر اثربخشی مدیریت دانش در سازمان‌های تحقیقاتی ایران با رویکرد تطبیقی(فازی و قطعی) پرداختند که هدف از این پژوهش، توسعه و گسترش مدلی به­منظور ارزیابی اثربخشی مدیریت دانش در مراکز پژوهشی بود. در پژوهش حاضر، داده ها بر اساس فرایند تحلیل سلسله مراتبی توسعه‌یافته فازی به­عنوان یک فرایند تصمیم‌گیری چند‌شاخصه تحلیل شده‌اند. در مجموع ۳۴ زیر معیار در قالب ۶ معیار اصلی جهت ارزیابی اثربخشی مدیریت دانش در مراکز پژوهشی تعیین شدند. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که معیار منابع انسانی در رتبه‌ی اول و معیارهای انتقال دانش، مدیریت- ساختار، به‌کارگیری و به‌روز‌رسانی دانش، خلق و جمع‌ آوری دانش، و حفظ و بقای دانش در رتبه دوم تا ششم از نظر تأثیرگذاری بر اثربخشی مدیریت دانش قرار دارند.

سالاری و همکارانش(۱۳۹۰) در مطالعه‌ خود، به‌ تعیین و اولویت‌بندی عوامل مژثر بر موفقیت مدیریت دانش در پارک‌های علم و فناوری پرداختند. در این راستا ۳۱ عامل فرعی در قالب ۷ عامل اصلی نیروی انسانی، راهبرد، مدیریت، ارزیابی، فرهنگ سازمانی، فرآیندها و فناوری اطلاعات که همان عوامل مؤثر بر موفقیت مدیریت دانش در یک پارک علم و فناوری می‌باشند، بر اساس مطالعات مرتبط شناسایی شده است و به کمک فرایند تحلیل سلسله­مراتبی و با بهره گرفتن از نظرات خبرگان و متخصصین وزن‌دهی شده است. بر این اساس، اولویت عوامل اصلی مؤثر بر مدیریت دانش به­ صورت نیروی انسانی، راهبرد، مدیریت، فرهنگ سازمانی، فرایندها، ارزیابی و فناوری اطلاعات تعیین شده است. در نهایت، مدل مذکور برای ارزیابی ۹ مرکز رشد فناوری وابسته به پارک علم و فناوری یزد مورد استفاده قرار گرفته است.

همان طور که اشاره شد وظیفه بیمه گزار بیان کامل «موارد مهم» (material facts) است. یعنی آن مواردی که در تصمیم گیری شخص بیمه گر در ارزیابی دامنه ریسک یا تعیین حق بیمه مؤثر است.

این موارد معمولاض دو نوع هستند: الف) مواردی که بر طبیعت یا وقوع خطر تأثیر گذار هستند. ب) مواردی که به خصوصیات مورد بیمه مرتبط می‌گردند. من باب مثال می توان از آن مواردی نام برد که موجب می‌شوند خطر و ریسک بیشتر از حد معمول شوند و یا آن مواردی که نشانگر غرض خاصی برای بیمه می‌باشند.

نقض اصل حسن نیت کامل در قرارداد بیمه معمولاً به دو صورت است: مثبت یا منفی. نقض مثبت وظیفه حسن نیت کامل همیشه عمدی و با سبق تصمیم است، در حالی که نقض منفی غیر عمدی در اظهار موارد مهم صورت می‌گیرد.

نقض این وظیفه در صورت عمدی بودن قرارداد را باطل و اگر غیر عمدی باشد قرارداد را قابل ابطال می‌کند و طرف دیگر حق دارد که قرارداد را اگر بخواهد باطل اعلام نماید.

‌در مورد نقض مثبت وظیفه حسن نیت کامل ماده ۱۲ قانون بیمه ایران مقرر می‌دارد:

«هر گاه بیمه گزار عمداً از اظهار مطالبی خودداری کند یا عمداً اظهارات کاذبه بنماید و مطالب اظهار نشده و یا اظهارات کاذبه طوری باشد که موضوع خطر را تغییر داده یا از اهمیت آن در نظر بیمه گر بکاهد عقد بیمه باطل خواهد بود حتی اگر مراتب مذکور تأثیری در وقوع حادثه نداشته باشد. در این صورت نه فقط وجوهی که بیمه گزار پرداخته است قابل استرداد نیست بلکه بیمه گر حق دارد اقساط بیمه را که تا آن تاریخ عقب افتاده است نیز از بیمه گزار مطالبه کند».

همچنین ماده ۱۳ قانون بیمه ایران در خصوص نقض منفی وظیفه حسن نیت کامل اعلام می‌دارد:

«اگر خودداری از اظهار مطالبی یا اظهارات خلاف واقع از روی عمد نباشد عقد بیمه باطل نمی شود. در این صورت هرگاه مطلب اظهار نشده یا اظهار خلاف واقع قبل از وقوع حادثه معلوم شود بیمه گر حق دارد یا اضافه حق بیمه را از بیمه گزار در صورت رضایت او دریافت داشته قرارداد را ابقاء کند و یا قرارداد بیمه را فسخ کند …»

بند پنجم : نفع قابل بیمه یا نفع بیمه ای

در یک قرارداد بیمه دریایی لازم نیست که منافع قابل بیمه در زمان انعقاد قرارداد وجود داشته باشند، بلکه این منافع باید در هنگام شروع مدت بیمه وجود داشته باشند. اما بر اساس ماده ۶ قانون بیمه دریایی انگلستان باید در موقع ورود خسارت و ضرر موجود باشند، لذا ضرورت ندارد در شروع مدت بیمه وجود داشته باشند.

مطابق با همین ماده چنانچه موضوع بیمه بر مبنای بیمه نامه «خسارت واقع شده یا نشده» (lost or not lost) بیمه شده باشد، بیمه گزار می‌تواند حتی اگر نافع اش را بعد از خسارات تحصیل و تأمین نماید خسارت خود را از طریق بیمه جبران کند، مگر اینکه بیمه گزار هنگام آغاز قرارداد بیمه از وقوع خسارت آگاه بوده اما بیمه گر از آن اطلاعی نداشته باشد.

البته بر اساس ماده ۱۸ قانون بیمه ایران بیمه «خسارت واقع شده یا نشده» باطل است. این ماده مقرر می‌دارد: «هرگاه معلوم شود خطری که برای آن بیمه به عمل آمده قبل از عقد قرارداد واقع شده بوده استقرارداد بیمه باطل و بی اثر خواهد بود ….»

مطلبی که باید در اینجا ذکر کرد این است که اگرچه ممکن است شخصی دارایی منافع قابل بیمه شدن در مالی باشد، لکن این منافع باید در معرض خطرات و ریسک سفر دریایی قرار گیرد تا بتوان آن مال را بیمه کرد.^[۶۲]

گفتار دوم : اقسام بیمه دریایی

مهم ترین اقسام بیمه دریایی عبارتند از بیمه بدنه کشتی (hull)، محموله (cargo)، کرایه محموله (freight)، و مسئولیت صاحب کشتی (shipowner’s liability).

بند اول : بیمه بدنه کشتی

بیمه بدنه کشتی شامل تجهیزات، ساز و برگ و انبار های کشتی می‌گردد و با این بیمه می توان ضرر و تلف کلیه کشتی به وسیله طوفان، به گل نشستن، آتش سوزی، تصادم یا دیگر خطرات دریایی را تحت پوشش قرار داد. این بیمه از هنگام ساخت کشتی آغاز می‌گردد یعنی در وقتی که منافع قابل بیمه را سازنده کشتی دارد. بعد از اینکه کشتی به خریدار فروخته شد این منافع قابل بیمه برای صاحب کشتی متصوراست.

بند دوم : بیمه کرایه محموله

صاحب کشتی معمولاً کرایه محموله را از پیش دریافت می‌کند. لکن چون وی قانوناً تا وقتی که کالا سالم تحویل نشود مستحق این کرایه نیست، ممکن است در صورت تلف محموله و گم شدن آن مواجه با دعوی از سوی صاحب کالا برای استرداد کرایه شود. چنانچه مبلغ کرایه به علت شرط خاصی که در قرارداد وجود دارد قابل استرداد نباشد، کرایه قسمتی از ارزش بیمه شده کالا و محموله را تشکیل خواهد داد. چنانچه کرایه در هنگام تحویل قابل پرداخت باشد این موضوعی برای صاحب کشتی خواهد شد که کرایه را در مقابل ضرر احتمالی بیمه کند.

بند سوم : سایر اقسام بیمه دریایی

الف ) بیمه محموله کشتی: این بیمه در معاملات صادرات و واردات ا مری بسیار حیاتی است. زیرا مسئله پرداخت قیمت کالا حول محور وجود بیمه نامه قابل اطمینان دور می زند.

ب ) بیمه مسئولیت صاحب کشتی: این گونه بیمه بسیار متعدد است. به طوری که نه تنها شامل محموله، مسافران و خدمه کشتی، بلکه خدمه و مسافران کشتی های دیگر، تأسیسات بندری نیز آلودگی محیط زیست است.

گفتار سوم : انواع بیمه نامه های دریایی در صورت تصادم کشتی ها

قبل از آنکه به ذکر انواع بیمه های دریایی بپردازیم، لازم به تذکر است که گرچه بیمه نامه بعداً صادر شود، قرارداد بیمه دریایی از زمانی که پیشنهاد بیمه گزار برای بیمه کردن مال خود مورد قبول بیمه گر واقع می شود منعقد می‌گردد، همچنین پیش از آنکه بیمه نامه تنظیم گردد معمول است که یک سند به نام «slip» خوانده می شود صادر شود. این سند حاوی قبولی بیمه گر در قالب یادداشت کوتاه از قرارداد می‌باشد که گواه بر تاریخ شروع بیمه نیز هست. دلال های بیمه (brokers) که به عنوان نماینده بیمه گزار عمل می‌کنند این سند را به بیمه گران متعددی ارائه می‌دهد که هر یک از آنان با توجه به اوضاع و شرایط پیشنهاد با نرخ معلومی درصد مشخصی از بیمه را قبول می‌کنند (pro tanto) تا اینکه تمامی مبلغی که در یادداشت آمده است تحت پوشش قرار گیرد. این کار را با نگاشتن (line) انجام می‌دهند. ‌بنابرین‏ اسلیپ از یک پیشنهاد و امضاهای هر یک از بیمه گران تشکیل می شود. اینک انواع بیمه های دریایی که قبلاً تعریف آن ذکر شد:

بند اول : بیمه نامه شامل ارزش موضوع بیمه (valued policy)

جدول ۲-۲ : عوامل مؤثر بر موفقیت مدیریت دانش

ابعاد

عوامل

توصیف

مرجع

عوامل فردی کارکنان

اعتبار افراد

قابلیت و توانایی کارمندان برای برآوردن انتظارات در فرایند مدیریت دانش

Lucas & Ogilvie

ایجاد حس وفاداری در

کارکنان

حمایت و پشتیبانی های مادی و معنوی از کارمندان برای ایجاد حس تعلق و تعهد در آن ها نسبت به سازمان

Nayir et al

امنیت شغلی

ایجاد یک جو امن و مطمئن شغلی

Byrne , Nayir , Bartol

اعتماد

اعتماد در اشتراک گذاری دانش از طریق کاهش ترس از دست دادن ارزش یگانگی فرد و افزایش تمایل به مستند کردن دانش

Krogh , Nayir

مشوق ها و عوامل

انگیزشی مناسب

مشوق ها دو نقش عمده در مدیریت و انتقال دانش دارند: نوعی پاداش برای انتقال موفق دانش و بالا بردن کارایی، محرک و پیشران افراد را برای شرکت در فرایند انتقال دانش

Wong , yahya v Bartol , Lin , Davenport , Liebowitz , Akhavan

عوامل گروهی

انسانی

درگیری و مشارکت

کارکنان در امور

اینکه چقدر کارمندان می‌توانند برای رسیدن به اهداف سازمان به طور مؤثر مشارکت کنند. درجه ای که کارمندان اطلاعات، دانش، پاداش ها و قدرت را در سراسر سازمان به اشتراک می‌گذارند.

Chong & Choi , Ryan

آموزش کارکنان

آموزش مناسب و به موقع کارکنان

Davenport , Wong , Chong

کار تیمی

پرورش یک روحیه کار تیمی بر اساس اعتماد، یک عامل اساسی برای پیاده سازی موفق مدیریت دانش در سازمان ها است.

Yahya , Ryan , Jafary

توانمند سازی کارکنان

از طریق توانمند سازی، کارفرمایان می‌توانند بر مهارت کارکنانشان ارزش بگذارند و به آن ها کمک کنند تا با ایجاد راه هایی برای تسخیر و به اشتراک گذاری دانش، دانش خود را انتقال دهند

Davenport , Chong

زیرساخت ها

زیر ساخت فنی

زیرساختی که همکاری دانشوران را تسهیل و پشتیبانی کند.

Liebowitz , Lai , Chouride , rayan . s , davenport

Kyrme , probst , yang , wong

زیر ساخت دانشی

دانش می‌تواند در سطح گروه و یا سازمان ایجاد شود. مخصوصا دانش مطمئن، سودمند، به روز و به موقع می‌تواند از طریق به اشتراک گذاری با دیگر گروه ها ، تامین کنندگان و مشتریان به دست آید.

Davanport , Chong

زیرساخت

شامل منابع دانشی مفید، منابع انسانی و منابع مالی

Wong , Holsapple

عامل فرهنگ

فرهنگ

ایجاد فرهنگی که اشتراک دانش را تشویق کند و کارکنان را به اشتراک و نه پنهان کاری دانش تشویق کند.

Wong , Holsapple , Skyrme , Davanport , liebowits

عوامل

استراتژیک و

مدیریتی

استراتژی و هدف در مدیریت دانش

مدیریت دانش ابزار استراتژیک محسوب می شود ‌بنابرین‏ استراتژی مدیریت دانش در سازمان باید با حمایت مادی و معنوی مدیر ارشد ایجاد شود.

Wong , Skyrme , Chourides

عوامل

استراتژیک و

مدیریتی

استراتژی و هدف در مدیریت دانش

مدیریت دانش ابزار استراتژیک محسوب می شود ‌بنابرین‏ استراتژی مدیریت دانش در سازمان باید با حمایت مادی و معنوی مدیر ارشد ایجاد شود.

Wong , Skyrme , Chourides

الگوسازی

الگو سازی تعیین می‌کند که چطور سازمان های پیشرو به سطوح کارایی مورد نظر دست یافته اند و از اطلاعات به عنوان پایه ای برای اهداف سازمانی، استراتژی ها و پیاده سازی استفاده می‌کنند.

Davenport , Chang

حمایت و رهبری

مدیریت ارشد

مدیر ارشد یک نقش کلیدی نه تنها در پیاده سازی مدیریت دانش بلکه در طول کل پروژه ایفا م یکند.

Holsapple , Davenport , beers , Long , Probst , Skyrme , Rayan ,Hassanali , chong

مدیر ارشد دانش

مدیر ارشد دانش یک طراح برای نگاشت متخصصین به مهارت ها و یک کاوشگر دانش در سازمان محسوب می شود .

Liebowitz

مدیریت منابع انسانی

پیوستگی چهار ناحیه مدیریت منابع انسانی (آموزش، تصمیم سازی، ارزیابی کارایی و تشویق و تنبیه) با مدیریت دانش و تغییر دیدگاه و همراستایی این فعالیت ها با آن

Wong , yahya , Chourides

ساختارها و

فرآیندهای

سازمانی

کانال های انتقال دانش

دانش از طریق چندین کانال که همدیگر را تقویت می‌کنند منتقل می شود و هر کدام از کانال ها ارزش متفاوتی ایجاد می‌کنند.

Davenport

ساختار سازمانی

حذف محدودیت هاو پیچیدگی ها و رسمیت زیاد در سازمان

Akhavan,Lin,Hassanali&Choi,Wong,Chong

یادگیری سازمانی

یادگیری در تمام سطوح سازمان باید به طور مداوم صورت گیرد.

Davenport , Skyrme

فرایندها و فعالیت های

سیستماتیک دانش

چارچوب و فرایندهایی برای تشخیص، به دست آوردن و انتشار دانش به شکل ساختارمند.

Holsapple , Wong , Skyrme

فضای آزاد سازمان

یک معماری سازمانی که اجتماعی تر، شفاف تر، آزاد تر و منعطف تر و محترم تر نسبت به افراد باشد.

Rayan ,Krogh , Lang

اندازه گیری کارایی

جمعاوری اطلاعات درباره کارایی و بهره وری افراد، گروه ها و واحدهای بزرگتر سازمانی.

Holsapple , Davanport , Long & Hassanali , yahya , Chong & Choi Wong

منبع : ( پیمان اخوان و همکاران ، ۱۳۸۹ )

۲-۱-۶ اهمیت اقدامات مدیریت دانش در سازمان

بهات ( ۲۰۰۱ ) چرخه مدیریت دانش را شامل فعالیت های کسب ، ثبت ، انتقال ، خلق و کاربرد دانش در سازمان می‌داند . کسب دانش شامل مجموعه فعالیت هایی که به منظور کسب دانش جدید از خارج سازمان صورت می‌گیرد . فعالیت هایی مانند میزان مشارکت اعضا در انجمن های علمی و میزان شرکت در دوره های آموزشی ، همکاری سازمان با دانشگاه ها و سایر مراکز علمی و خریداری دانش جدید برای سازمان نشان دهنده میزان تلاش برای کسب دانش جدید و ورود آن به سازمان می‌باشد .

ثبت و مستند سازی دانش شامل مجموعه فعالیت‌هایی است که به منظور ثبت دانش موجود در سازمان صورت می‌گیرد . دانش تولید شده و موجود را باید بتوان در شکلی که برای همه قابل دسترسی و قابل استناد باشد ، ذخیره گردد . در واقع با این کار می توان دانش را از حالت ذهنی خارج کرد و در حافظه سازمان قرار داد زیرا در غیر اینصورت ممکن است دانش در ذهن کارمندان موسسان سازمان و … باقی بماند و با خروج آن ها از سازمان یا مرگ آن ها دانش از بین خواهد رفت . فعالیت هایی مانند استفاده از پایگاه های داده برای ثبت دانش سازمانی ، کدگذاری دانش ، مستند سازی تجارب موفق و نا موفق از جمله فعالیت های ثبت دانش در سازمان می‌باشند .

۱۰-۶-۲مدل انگیزه ی نوگرایی مصرف کننده (MCI)

وندکاستیل در سال ۲۰۰۸ به برسی انگیزه های نوگرایی پرداخت. وی ۴ بعد از عواملی که باعث می شود مصرف کننده محصولات جدید را بخرند و در مطالعات پیشین نیز استفاده شده بود، را مطرح کرد. اولین بعد مربوط می شود به لذت جویی و احساسی ‌به این معنی که خرید محصول جدید احساسات شخص را بر می انگیزد. بعد دیگر نوگرایی که توسط هیرشمن و ونکاترامان مطرح گردید اشاره دارد به مصرف کنندگان نوگرایی که توسط کاربرد محصولات جذب می‌شوند. بعد دیگر اشاره دارد. به اینکه مصرف کنندگان می خواهند تا دیگران را تحت تاثیر قرار دهند و موقعیت اجتماعی کسب کنند. و درآخر، بعد شناختی که توسط نکاترامان و پرایس مطرح شد این است که مصرف کنندگانی که می خواهند تجارب جدیدی را تجربه کنند که ذهن آن ها را تحریک و تهییج کنند (وند کاستیل، ۲۰۰۹، ۷).

شکل-۹ : مدل انگیزه ی نوگرایی مصرف کننده

کاربرد

کسب موقعیت اجتماعی

شناختی

انگیزه نوگرایی

احساسی

منبع: وندکاستیل،۲۰۰۸

۱-۷-۲تلفن همراه

از دهه ی ۱۹۹۰ اکثر شرکت های آمریکایی وارد بازارهای بین‌المللی شدند . این جریان منجر به رقابت سنگینی به ویژه برای محصولات تکنولوژیکی مانند تلفن همراه ، کامپیوتر منجر شد. و این شرکت ها را مجبور کرد تا نوآور باشند و به طور متداوم محصولاتشان را به روز کنند تا بتوانند در بازار باقی بمانند(یان هی، ۲۰۰۸: ۱). تلفن همراه وسیله ایست برای ارسال و دریافت تماس تلفنی از طریق ارتباط رادیویی در پهنای وسیع جغرافیایی. منظور از موبایل یا گوشی همراه یا تلفن سلولی وسیله‌ای است که برای اتصال به شبکهٔ تلفن همراه به کار می‌رود. این وسیله اولین بار توسط شرکت امریکایی موتورولا در تاریخ ۳ آوریل ۱۹۷۳ با وزنی نزدیک به یک کیلوگرم تولید شد. موبایل نسل‌های گوناگونی دارد و دائما در حال تغییر هستند. آیفون ۵ نسل ششم و آخرین نسل معرفی شده از گوشی‌های هوشمندی است که توسط شرکت اپل ساخته‌شده‌است( دانشنامه آزاد ویکی پدیا).

۲-۷-۲کاربرد تلفن همراه

مصرف کنندگان نوگرا توسط کاربرد محصولات جذب می‌شوند(وندکاستیل،۲۰۰۸: ۷). کاربرد تلفن همراه ناظر بر استفاده ابزاری این وسیله است، و مهمترین کاربرد آن تسهیل ارتباطات غیرفردی از راه دور است و به عنوان وسیله برقراری رابطه نقش ایفا می‌کند: نامه اولین وسیله ارتباطات غیرچهره به چهره بوده و پس از آن تلفن و ایمیل و حالا تلفن همراه، که مهمترین وجه تمایز آن از تلفن ثابت،و همین طور دیگر واسطه های ارتباطی، دسترسی هرزمانی و هرمکانی و نیز برقراری ارتباط دائمی و همیشگی است. کاربردهایی نظیر بهبودکیفیت ارتباطات میان فردی، دسترسی همیشگی، سیار بودن. ( یگانه، کوثری و خیرخواه،۱۳۹۰: ۲۷).

کوثری و دیگران ( ۱۳۸۵: ۲۱۵) بر مبنای تئوری استفاده و خوشنودی، به کاربردهایی اشاره می‌کنند که به سبب رضایتمندی از داشتن تلفن همراه حاصل می شود. این کاربردها عبارتنداز:

۱٫ نیاز اطلاعجویی : که در ذیل این امر اطلاعات ترافیکی، اتفاقات و رخدادها، تیتر روزنامه ها، اطلاعاتی مربوط به قیمت‌ها و انواع سرگرمی ها را می توان گنجاند که از منظر استفاده های ابزاری مطالعه می شود و یا تامین نیازهای اطلاعاتی شخصی، مثل خبردادن و خبرگرفتن از اتفاقات خانه.

۲٫ فواید اجتماعی: شایعه، چت، لذت بردن از صحبت کردن، گذران وقت و احساس آرامش، که انگیزه های استفاده را در بر می‌گیرد؛ امکان برقراری ارتباط به بهانه هایی چون درد دل کردن یا گذران وقت و همچنین برقراری ارتباط با دوستان و خانواده و از سویی بازی با گوشی تلفن همراه یا سرگرم شدن با امکانات آن به هنگام تنهایی یا در جمع دوستان، مثل انتقال اطلاعات از طریق بلوتوث یا عکس گرفتن با بهره گرفتن از دوربین گوشی.

۳٫ رضایتمندی های عاطفی: که تسهیل ارتباط با خانواده، احساس نزدیکی با اعضای خانواده، نمایش مراقبت از یکدیگر، و دانستن نگرانی دیگران نسبت به ما را شامل می شود.

۴٫ تحرک و در دسترس بودن، به عبارتی حذف محدودیت گشتن به دنبال تلفن عمومی و در صف تلفن ایستادن: بی تعلقی به مکان برای در ارتباط بودن با دیگران، دسترسی همیشگی بدون دغدغه مکان، دسترسی هرزمانی و هرمکانی، حفظ ارتباط همیشگی و در دسترس بودن برای اعضای مسن تر یا بیمار خانواده، که این دو گزینه آخر رضایتمندی تازه و منحصر به فرد تلفن همراه در میان وسایل ارتباطی میان فردی به شمار می‌آید.

هنگامی که موبایل برای نخستین بار به بازار آمد، در اصل همان کاربرد را داشت یعنی تنها وسیله ای بود برای تلفن زدن. هنگامی که سطوح نفوذ موبایل افزایش یافت، امکان انجام کارهای دیگر با آن نیز فزونی یافت. . موبایل می‌تواند به عنوان ارتباطگر برای تلفن زدن و ارسال پیام کوتاه، به عنوان وسیله سرگرمی از طریق بازی‌های موجود در آن، و همچنین به عنوان ساعت زنگدار و دفترچه آدرس به کار رود. دیدگاه های مختلفی درباره نقش و کارکرد موبایل در حال شکل گیری است، کارکردهایی نظیر: هویت فردی، خودابرازی، امتداد خود ، مدگرایی و هماهنگی که در استفاده از موبایل به هم گره خورده اند؛ را می توان به عنوان کارکردهای موبایل برشمرد ( یگانه ، کوثری و خیر خواه ، ۱۳۹۱: ۳۱).

۱)هویت: عاملی( ۱۳۸۴ ) مطرح می‌کند: موبایل از فردی ترین ابزار زندگی امروز است که امکان « خود اظهاری هویتی » را فراهم می آورد. قابلیت های انعطافی همچون: ۱) امکان ارتباط دو سویه یا چند سویه دائمی؛ ۲) قابل برنامه ریزی بودن ارتباطات؛ ۳)انتخابی بودن پذیرش ارتباطات؛۴) انتخابی بودن در دسترس بودن و در دسترس نبودن؛ ۵) استقاده های چند منظوره رسانه ای، گوش دادن به رادیو، موسیقی و تماشای تلویزیون و ورود به جهان مجازی اینترنت این قابلیت‌ها خصلت هایی است که کانونی بودن فرد و خواسته های فرد را معنا می بخشد. عرصه های دیگری که انتخاب فرد و هویت فردی را در تعامل با موبایل تجسم می بخشد عبارتند از: ۱) انتخابی بودن زنگ موبایل؛ ۲) انتخابی بودن تصویر یا جعبه تصویری آن؛ ۳ ) انتخابی بودن دستگاه و جلد موبایل و حتی نوع ارتباط با دستگاه از طریق گوشیهای با سیم یا بی سیم که نمادهای هویتی از تشخص و یا ویژگی‌های فردی را منعکس می‌کند.

۲)امتداد خود: موبایل ارتباط بسیار نزدیکی با هویت پیدا ‌کرده‌است و بسیاری از افرادی که تلفن همراه دارند، تا اندازه ای به آن وابسته شده اند که آن را بخش ضروری و بسطی از خود آن ها تلقی می‌کنند: « موبایل بخشی از من است » هیچ وسیله دیگری تا این میزان وسیع و اینقدر سریع، مانند موبایل، به جامعه نفوذ نکرده است که بتواند به اندازه موبایل سبک‌های زندگی را تغییر دهد و هیچ وسیله دیگری، به جز موبایل، را نمیتوان دائماً استفاده کرد. موبایل درحال باز کردن جای خود در جامعه است و در واقع تبدیل به بخشی از فرهنگ جوامع متاخر مدرن می شود. اتکا ‌به این وسیله بسیار ژرف و عمیق است : « اگر به ما گفته شود که درست فردا صبح ، ما تلفن همراه شما را از شما می گیریم، ممکن است احساس کنید که دست راست خود را از دست می دهید.»گم کردن هیچ وسیله شخصی دیگری مانند مو بایل سراسیمگی ایجاد نمی کند..

۳) مد و تلفن همراه:

۲-۱۰-اهداف مدیریت دانش

مدیریت دانش شامل فرایند ترکیب بهینه دانش و اطلاعات در سازمان و ایجاد محیطی مناسب به منظور تولید، اشتراک و به کارگیری دانش وتربیت نیروهای انسانی خلاق و نوآور است. هدف مدیریت دانش ایجاد یک سازمان یادگیرنده و شراکت با ایجاد جریانی بین مخازن اطلاعات ایجاد شده توسط افراد قسمت های مختلف شرکت )مالی، عملکرد،هوش رقابتی، وغیره( و مرتبط کردن آن ها با یکدیگر است. به عبارت دیگر هدف نهایی مدیریت دانش ارتقای ارزش افزوده دانش موجوددر سازمان به منظور توسعه و بهبود خلاقیت، بهره وری و ایجاد مزیت رقابتی برای سازمان است(Verna,2001).

بخش دوم: نوآوری سازمانی

۲-۱۱-مفهوم خلاقیت و نوآوری

خلاقیت به کارگیری توانایی‌های ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید است. خلاقیت به معنای توانایی ترکیب ایده ها در یک روش منحصر به فرد یا ایجاد پیوستگی بین ایده هاست (عبدالکریمی، ۱۳۸۵).

خلاقیت بر خلق چیز نو دلالت دارد. خلاقیت یک فرایند انسانی است که به نتیجه نو و مفید (حل مشکلات فعلی یا برآورده ساختن یک نیاز ) می‌ انجامد. نوآوری به کارگیری ایده های نوین ناشی از خلاقیت است که می‌تواند یک محصول جدید، خدمت جدید یا راه حل جدید انجام کارها باشد (سلطانی، ۱۳۸۰).

نوآوری فرایند ادراک یا ایجاد دانش مربوط و تبدیل آن به محصولات و خدمات بهبود یافته و یا جدید، برای افرادی که خواهان آن ها هستند، می‌باشد.

نوآوری فرایند اخذ ایده خلاق و تبدیل آن به محصول، خدمات و روش های جدید عملیات است. نوآوری استعداد و توانایی تغییر یا انطباق را به وجود می آورد.

بهره برداری + نوآفرینی+ استنباط= نوآوری^[۵]

در تعریف فوق مفهوم کلمه استنباط به معنی دستیابی به ایده های نو با توجه به بعضی از چهارچوب های مرجع ذهنی می‌باشد. کلمه نوآفرینی به هر ایده جدیدی که قابلیت تبدیل به واقعیت را داشته باشد، دلالت دارد و کلمه بهره برداری به استفاده از نوآفرینی اشاره دارد (عبدالکریمی، ۱۳۸۵).

همان‌ طور که از تعاریف فوق استنباط می شود، خلاقیت لازمه نوآوری است و تحقیق نوجویی وابسته به خلاقیت است. اگرچه در عمل نمی توان این دو را از هم متمایز ساخت ولی می توان تصور کرد که خلاقیت بستر رشد و پیدایی نوآوری ها است. گاهی ایده ها و اندیشه‌های نو از ذهن فرد تراوش می کندو در سال های بعد آن اندیشه نو به وسیله فرد دیگری به صورت نوآوری در محصول یا خدمت متجلی می‌گردد.

۲-۱۲-اصول نوآوری

برخی از مهمترین اصول نوآوری عبارتند از:

همه ایده ها ظریف و ارزشمند هستند ‌بنابرین‏ سزاوار است محیطی فراهم نمود که همه ایده ها شکوفا و پرورش یابند.

مبتکر ایده برای ارتقاء و پرورش ایده به کمک نیاز دارد به عبارتی ایده مبتکر باید توسط یک حامی مورد پشتیبانی قرار گیرد.

محصولات نوآورانه جدید برای بقای شرکت لازم و ضروری است.

مبتکران ایده، عامل اصلی و اساسی رشد شرکت هستند(همان ، ۸۷).

۲-۱۳-انواع نوآوری از دیدگاه سازمان

نوآوری بنیادی: این نوآوری بنیادی منجر به خلق بازارهای جدید می شود.

نوآوری توسعه عملکرد(محصول): وقتی نوآوری در محصولی به وجود می‌آید، شرکت‌ها تلاش می‌کنند که کاربرد این محصول جدید را افزایش دهند.

نوآوری تجدید ساخت تکنولوژی: تجدید ساخت تکنولوژی مستلزم وارد کردن مواد یا تجهیزاتی از دیگر حوزه های صنعت برای تولید هر محصول جدید می‌باشد.

نوآوری نام گذاری و در تبلیغ برچسب کالا: نوآوری در برچسب کالا، ایجاد تمایل به خرید یک محصول خاص را در برمی‌گیرد. تحقیقات نشان می‌دهد که حدود ۲۴ درصد از فروش محصول به تبلیغ آن برمی‌گردد.

نوآوری در فرایند: نوآوری در فرایند تولید باعث ‌می‌شود که شرکت، مزیت هایی بر رقبا به دست آورد که عبارتند از: افزایش سرعت فرایند تولید و افزایش قابلیت انعطاف تولید از یک محصول به محصول دیگر.

نوآوری در طراحی: یکی از مسائل مهم در طراحی، قابلیت انعطاف است ‌به این معنی که کالا با توجه به شرایط بازار و تغییر علائق مصرف کنندگان، قابلیت تعدیل داشته باشد.

نوآوری در زمینه تجدید فرمول سازی: تجدید فرمول سازی شامل تغییر در ساختار محصول فعلی بدون تغییر در اجزاء آن می‌باشد.

نوآوری در ارائه خدمات: مطالعات نشان می‌هد که هزینه جلب یک مشتری هفت برابر هزینه حفظ آن می‌باشد، ‌بنابرین‏ نوآوری در خدمات یکی از مسائل مهم در رقابت محسوب می‌شود.

نوآوری در بسته بندی: تغییر بسته بندی عموما باعث تغییر میزان خرید کالا و یا میزان استفاده از آن در یک دوره زمانی و باز شدن بازارهای جدید بر روی آن کالا می شود (هادی زاده و رحیمی،۱۳۸۴).

۲-۱۳-شاخص های سنجش نوآوری

اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۰ میلادی در پاسخ به جهانی سازی وتغییرات اقتصاد دانش محور و جهت دستیابی به هدف خود )ارتقای نوآوری بین کشورهای عضو وتبدیل شدن به پویاترین اقتصاد دانش محور دنیا( شاخص های سنجش نوآوری را در سطح ملی در چهار گروه اعلام نمود:

منابع انسانی: میزان و کیفیت منابع انسانی تعیین کننده های اصلی خلق و انتشار دانش جدید در کل اقتصاد به شمار می‌آیند.

خلق دانش جدید: شاخص‌های مرتبط با خلق دانش، ظرفیت و وضعیت اختراعی کشورها را اندازه‌گیری می‌کنند.

انتقال و کاربرد دانش جدید: این حوزه فعالیت‌های نوآورانه غیر رسمی از قبیل اقتباس تجهیزات جدید برای سیستم‌های خدماتی و تولیدی شرکت، اقتباس نوآوری‌هایی که به وسیله سایر شرکت‌ها و یا سازمان‌ها توسعه یافته اند و اقتباس دانش جدید برای نیاز‌های خاص شرکت را پوشش می‌دهد.

امور مالی و ستاده‌های نوآوری: این طبقه شاخص‌های زیر را در برمی‌گیرد: عرضه سرمایه خطرپذیر تکنولوژی پیشرفته، فروش‌های نوآوری و …(طباطباییان و بناب پاکزاد، ۱۳۸۵).

۲-۱۴-فرایند نوآوری

تغییر ایده های خلاق به نوآوری را به منظور تاثیرگذاری بر سازمان را، فرایند نوآوری گویند. همچنین فرایند نوآوری عبارت است از توسعه و اجرای ایده های جدید توسط افرادی که در طول زمان در تراکنش با دیگران در درون یک سازمان هستند. باید توجه داشت که نوآوری یک عمل انتزاعی نیست، بلکه فرآیندی کلی متشکل از فرآیندهای فرعی مرتبط با یکدیگر می‌باشد. توالی فرایند نوآوری در سازمان را به صورت زیر می‌توان نشان داد: (تولایی، ۱۳۸۷).

تشخیص

توسعه ایده

فعالیت حل مسئله

راه حل

به اجرادرآوردن به صورت آزمایشی

استفاده در سازمان به صورت کامل

شکل ۲-۶-توالی فرایند نوآوری در سازمان منبع: (تولایی، ۱۳۸۷).

۲-۱۴-عوامل مؤثر بر شکل گیری فرایند نوآوری در سازمان

بر اساس تحقیقات انجام گرفته در ایران، به طور کلی پارامترها و عوامل مؤثر بر فرآیندهای نوآور شرکت‌ها و سازمان‌ها را به دو گروه اصلی می‌توان تفکیک کرد: (احمدی، ۱۳۸۶)

الف- عوامل درونی سازمان ها

ب- عوامل بیرونی سازمان‌ها

عوامل درونی را موتور نوآوری نام نهاده‌اند که سیستم پیچیده عوامل داخلی تاثیر گذار بر فرایند نوآوری را شامل می‌شود. عوامل داخلی شامل توانایی و قابلیت یادگیری سازمان ها برای توسعه و خلق محصولات و فرآیندهای جدید است.

عوامل خارجی نیز توانایی‌هایی است که قدرت رقابت و عرضه متناسب با نیازمشتریان و ذینفعان را گسترش می‌دهد.

۲-۱۵-تفاوت خلاقیت، نوآوری و تغییر