تاریخ حدیث البحرین
الأستاذ المشرف
حجه الاسلام والمسلمین مهدی مهریزی
الأستاذ المساعد
الاستاد قاسم الجوادی
ال‍طالب
مهدی سلیمانی الآشتیانی
موعد المناقشه
جمادی الثانی ۱۴۳۰
Abstract
If we see from history of Hadith as brunch of hadith sciences, geographical reading of hadith happens will have hi position in that. In this inquiry , historical Bahrain as one center for hadith works is very effective and important.
In historical geography, Bahrain involve all of lands that located in west and south of Persian Golf seashores(between Basrah and Omman). More of ten names of Bahrain people (whether natives and Arab tribes) and specially Abd ul-Qais tribe – that it is very important and effective more than of them- in between companions of the blessed Prophet well find.
Also Bahrain people have had strong relation with Shi’ism commonly and with Shia hadith specially. Bahrain for the reason that involve seventy narrators in the Imams era and being more than 130 traditionalists after Imams era from end of 10^th century, to collect of important hadith works, to forming of effective thoughts, being scientific centers, to relate with narrators and traditionalists of this and other center – that all of situations and instruments are as hadith center- located in this region as the main centre of Shia hadith in that period. All of them cause to Bahrain that changing to important hadith centre.
Key Words: hadith history of Bahrain, Hadith school of Bahrain, Bahrain traditionalists, hadith center, hadith schools.
A Thesis
Presented for
Master degree in Hadith sciences
Hadith history of Bahrain
Supervisor
Dr. Mahdi Mehrizi
Advisor
Qasim Jawdi
By
Mahdi solaymani-e Ashtiani
June 2009

1. 1. . ر.ک: «مراکز حدیثی شیعه، فعالیتها و بایستهها»، مهدی مهریزی، علوم حدیث، ش ۳۳. ↑

1. 1. . الوجیزه، ص ۴؛ نهایه الدرایه، ص ۸۰؛ مقباس الدرایه، ج ۱، ص ۵۷. ↑

1. 1. . کتاب العین، ج ۳، ص ۲۲۰؛ البلدان، ابن فقیه، ص ۸۹. ↑

1. 1. . وقعه صفین، ص ۵۵۷ ـ ۵۵۸. ↑

1. 1. . تاریخ الطبری، ج ۲، ص ۵۲۶. ↑

1. 1. . معجم البلدان، ج ۲، ص ۴۳۳. ↑

1. 1. . الصحاح، ج ۵، ص ۲۱۰۱، معجم مقاییس اللغه، ج ۱، ص ۲۰۳؛ معجم ما استعجم، ج ۳، ص ۸۵۵، معجم البلدان، ج ۱، ص ۳۴۷. ↑

1. 1. . شرح الرضی علی الکافیه، ج ۳، ص ۲۶۷. ↑

1. 1. . معجم البلدان، ج ۱، ص ۳۴۶. ↑

1. 1. . شرح الرضی علی الکافیه، ج ۳، ص ۲۶۷. البته این مطلب را در تهذیب اللغهنیافتیم. ↑

1. 1. . معجم ما استعجم من اسماء البلاد والمواضع، ج ۱، ص ۲۲۸. ↑

1. 1. . معجم ما استعجم، ج ۱، ص ۲۲۸؛ المواعظ والإعتبار بذکر الخط والآثار، ج ۱، ص ۲۵. استعمال لغت «بَحران» برای منطقۀ بحرین نباید، باعث اشتباه آن با سرزمین بُحران یا بَحران واقع در فُزُع در چهار فرسخی مدینه طیّبه گردد. محل اخیر به جهت غزوه‌ای که در ربیع‌الاول سال سوم هجری اتفاق افتاد، شهرت پیدا کرد.

   

در جریان این غزوه پیامبر اکرمˆ به همراه ۳۰۰ تن از یاران، برای مقابله با بنی سُلیم ـ که در بحران جمع شده بودند و گویا قصد توطئه داشتند ـ از مدینه خارج شد و به منطقۀ فُزُع رفت. چون جنگی پیش نیامد، رسول گرامی در جمادی الاول به مدینه بازگشت. این غزوه گاهی با عنوان غزوۀ بنی سُلیم، گاهی به غزوه الفُرُغ و گاهی نیز با عنوان غزوه بحران، شهرت دارد.
ر.ک: معجم البلدان، ج ۱، ص ۳۴۱؛ سیره إبن إسحاق، ص ۲۹۴؛ کتاب المغازی، واقدی، ج ۱، ص ۱۹۶. ↑

1. 1. . تهذیب اللغه، ج ۵، ص ۴۰؛ شرح الرضی علی الکافیه، ج ۳، ص ۲۶۷. ↑

1. 1. . معجم البلدان، ج ۱، ص ۳۴۷. ↑

1. 1. . صفه جزیره العرب، ص ۲۵۱. ↑

1. 1. . تهذیب اللغه، ج ۵، ص ۴۰. چنانچه آمد از کلام ازهری فهمیده می‌شود که بین بحیره و بحر اخضر، ده فرسنگ فاصله است. با این وصف آنچه در دانشنامۀ جهان اسلامآمده مبنی بر اینکه، بین قریه‌هایِ بحرین تا بحر اخضر، ده فرسنگ فاصله است، صحیح نیست. کلام ازهری را یاقوت آورده است و ترجمۀ استاد پروین گنابادی در برگزیدۀ مشترک یاقوت حموی، مؤیدِ برداشتِ ما، از بیان ازهری است. ر.ک: دانشنامۀ جهان اسلام، مدخل بحرین (۲)؛ معجم البلدان، ج ۱، ص ۳۴۷؛ برگزیدۀ مشترک یاقوت حموی، ص ۳۰. ↑

1. 1. . معجم البلدان، ج ۱، ص ۳۴۷. ↑

1. 1. . آکام المرجان فی ذکر المدائن المشهوره فی کل مکان، ص ۵۵. ↑

1. 1. . معجم الامکنه الوارد ذکرها فی صحیح البخاری، ص ۶۲. ↑

1. 1. . نزهه المشقاق فی إختراع الآفاق، ج ۱، ص ۳۸۶. ↑

1. 1. . المسالک والممالک، بکری، ج ۱، ص ۱۹۰. ↑

1. . دایره المعارف بزرگ اسلامی، مدخل بحرین. ↑

۵

۲

۳۸۳

پیشنهادات مردم در ارائه خدمات

۵۹۵/۰

۰۷/۲

۵

۳

۳۸۳

عوارض شهرداری و ارائه خدمات

۳۸۳

Valid N (listwise)

جدول ۴-۵ مربوط به آمارهای توصیفی شاخص های مدیریت شهری و خدمات شهری
با توجه به جدول فوق و ستون مربوط به میانگین مشاهده می­ شود که پایین­ترین میانگین(۱۴/۲) مربوط به عامل وجود پارکینگ­ و پارکبان­ و­ بالاترین ­میانگین (۱۱/۴ ) مربوط به افزایش توانمندی نظارتی شهروندان از سوی شهرداری برای ارتقاء مشارکت­آن­ها می­باشد.وجود پارکینگ­ و­پارکبان که در بهبود معضل عبور و مرور نقشی اساسی دارد و از وظایف مدیریت شهری می­باشد با میانگین ۱۴/۲ کمترین نتیجه را با توجه به نظرات شهروندان و واقعیتی که پیش رو داریم در پی داشته است.

۴-۲-۲ یافته­های تحلیلی (آزمون فرضیه ­ها)
بعد از توصیف شاخص ­ها و پاسخ های بدست آمده از جامعه آماری، به بررسی فرضیه ­های مطرح شده و آزمون آماری مورد استفاده در پژوهش پرداخته می­ شود. به بیان دیگر در ادامه به تحلیل یافته­­ها پرداخته می­ شود تا از نظر آماری بتوان صحت و سقم فرضیات را مورد بررسی قرار­داد.
برای استفاده از تکنیک­های آماری ابتدا باید مشخص شود که داده های جمع آوری شده از توزیع نرمال برخوردار است یا غیر نرمال. چون در صورت نرمال بودن توزیع داده ­های جمع آوری شده برای آزمون فرضیه ­ها می­توان از آزمون های پارامتریک استفاده نمود و در صورت غیرنرمال بودن از آزمون­های ناپارامتریک .
فرضیه اول:
به نظر می­رسد مدیریت شهری در ارائه­ خدمات شهری با مشکلات و تنگناهای متعددی مواجه است.
فرضیه دوم:
فرض ­بر ­این ­است که مجموعه­ مدیریت شهری کوهدشت توان رسیدن به سطح مطلوبی از ارائه خدمات و رضایتمندی شهروندان را دارا می­باشد.
فرضیه سوم:
به نظر می­رسد با توجه به افزایش کارکنان و پرسنل تخصصی شهرداری به همین نسبت میزان رضایتمندی ارباب رجوع فراهم گردیده است.
در جواب فرضیه اول با توجه به گویه ­های پرسشنامه وارزیابی­ نظرات شهروندان مشخص شد که یکی از مشکلات شهرستان نبود پارکینگ و افراد پارکبان­ در حل معضل سد معبر می­باشد که پایین­ترین میانگین را هم به خود اختصاص داده بود که همین نبود پارکینگ باعث به وجود آمدن ترافیک و معضل سدمعبر در شهرستان می­ شود و همین­طور با توجه به پاسخ ها معلوم گردید عوارضی ­که شهرداری از مردم می­گیرد صرف ارائه خدمات نمی شود؛ نظر به اینکه هزینه­ های دریافتی ­عوارض از سوی مردم که شهرداری دریافت می­ کند در بهمن ماه با توجه به تخفیف ۳۰% عوارض؛ درآمد بالایی به حساب شهرداری واریز می­ شود؛ البته در دیگر ماه­ها و فصول­ به­ نسبت­­ ساخت­وساز و برنامه های شهرداری عوارض وصول می­ شود که شهردار ی به صورت مقطعی ­و نبود برنامه میان­ مدت ­و بلند مدت بیشتر به صورت هزینه­ های جاری ­و پرسنلی هزینه می­نماید و اصل هزینه- عملکرد با خلأ مواجه می­ شود، در صورتی که باید شهرداری با برنامه­ ریزی منسجم و اصولی اولویت کارهای عمرانی را مدنظر قرار دهد.
در جواب فرضیه ­دوم با توجه به گویه ­های پرسشنامه و ارزیابی نظرات؛ مشخص شد که شهرداری با افزایش توانمندی نظارتی شهروندان به صورت مستقیم و غیرمستقیم مایل به ارتقاء مشارکت شهروندان می­­باشد.
شهرداری را شاید بتوان مردمی­ترین دستگاه خدمت­رسان به حساب آورد که تقریباً تمام فعالیت­­های ریز و درشت مرتبط با آن در ارتباط نزدیک با شهروندان است و علی رغم این­که هیچ­گونه توازن و تعادلی بین حجم انتظارات به حق مردم­ وقدرت وتوان مالی شهرداری واختیارات قانونی وجود ندارد ولی شهرداری همواره به عنوان یک سازمان پاسخ­گو وظیفه­ی خود می­داند خدمت رسانی خود را به انجام رساند .
شهروندان، شهردار و شورای اسلامی شهر به عنوان سه ضلع توسعه شهری می­باشند که در صورت تعامل مناسب بین این اضلاع فرایند توسعه­ ­شهر ازسرعت­ قابل قبولی ­برخوردار خواهد شد و شهرداری کوهدشت هم با توجه به مصاحبه­ای که با رئیس شورای اسلامی شهرستان به عمل آمد این توانایی را دارد که مشارکت شهروندانی که با مشارکت ­آن­ها می­توان به پیشبرد اداره امور شهر کمک کرد را افزایش داد .
در جواب فرضیه سوم و هم­چنین با توجه به نظر مخاطبان پرسشنامه که همزمان با کمیت تعداد کارکنان شهرداری کیفیت­ کاری ­آن­ها در جهت بهبود خدمات رسانی به شهروندان مؤثر بوده است؛ همین طور با توجه به اینکه شهرداری کوهدشت پرسنل زیادی را در خود جای داده است و در مقابل، روزانه با ارباب رجوع زیادی مواجه است کارکنان جوابگوی نیازهای شهروندان می­باشند.
جدول ۴-۶آزمون آلفای کرونباخ برای شاخص­ های مدیریت شهری و خدمات شهری

سؤالات

(مقیاس متوسط موارد حذف شده)

(مقیاس واریانس موارد حدف شده)

(ارتباط کل آیتم ها)

(آلفای کرونباخ گویه ها)

وجود پارکبان

۶۷.۹۲

۴۸.۷۵۶

.۱۹۴

.۷۲۱

بر اساس توصیف و تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده می توان گفت:
متغیر منابع شرکت، دارای میانگین امتیاز ۸۱/۳ با انحراف معیار ۴۴/۰می باشد که نشان می دهد ، منابع شرکت در استان گیلان بیشتر از میانگین مورد انتظار (۳) است. این درحالی است که هنوز با وضعیت ایده آل فاصله دارند. متغیر منابع شرکت دارای ابعادی است که به شرح زیر توصیف شده اند.
میانگین امتیاز منابع فیزیکی معادل ۷۹/۳ و با انحراف معیار ۶۳/۰ می باشد که نشان می دهد منابع فیزیکی در شرکت های تولیدی استان گیلان بیشتر از میانگین مورد انتظار(۳) می باشد.
میانگین امتیاز منابع مالی معادل ۷۳/۳ با انحراف معیار ۶۹/۰ است . و میانگین به دست آمده بیشتر از میانگین مورد انتظار (۳) است. که نشان می دهد ، منابع مالی در شرکت های تولیدی استان گیلان در سطح نسبتا مطلوبی قرار دارد.
میانگین امتیاز منابع تجربی معادل ۸۸/۳ و با انحراف معیار ۵۰/۰ است. میانگین به دست آمده بیشتر از میانگین مورد انتظار (۳) است. که نشان می دهد ، منابع تجربی در شرکت های تولیدی استان گیلان در جایگاه نسبتا خوبی قرار دارد.بررسی میانگین سازه های مربوط به اندازه گیری متغیر منابع شرکت، ترتیب اهمیت آن ها را در شرکت های مورد بررسی به صورت زیر نشان می دهد:
منابع تجربی (میانگین ۸۷/۳ و انحراف معیار ۵۰/۰)
منابع فیزیکی (میانگین ۷۹/۳ و انحراف معیار ۶۳/۰)
منابع مالی (میانگین ۷۳/۳ و انحراف معیار ۶۹/۰)
با بررسی سوالات مربوط به متغیر منابع شرکت، مشاهده می شود که میانگین ضرورت استفاده از تجهیزات برتر، در شرکت ها (۹۸/۳) نسبت به سایر عوامل بیشتر است.
متغیر قابلیت های شرکت دارای میانگین امتیاز ۸۳/۳ با انحراف معیار ۴۶/۰ می باشد. که نشان می دهد ، میزان قابلیت های شرکت در استان گیلان بیشتر از میانگین مورد انتظار (۳) است.
متغیر قابلیت های شرکت دارای ابعادی است که به شرح زیر توصیف شده اند.

میانگین امتیاز دیدگاه تسهیمی معادل ۸۳/۳ و با انحراف معیار ۵۹/۰ است. و میانگین به دست آمده بیشتر از میانگین مورد انتظار (۳) است. که نشان می دهد ، دیدگاه تسهیمی در شرکت های تولیدی استان گیلان در شرایط نسبتا خوبی قرار دارد.
میانگین امتیاز ساختار ارتباطی معادل ۸۷/۳ و با انحراف معیار ۵۹/۰ است. این درحالی است که میانگین به دست آمده بیشتر از میانگین مورد انتظار (۳) است. ساختار ارتباطی در شرکت های تولیدی استان گیلان در سطح نسبتا مطلوبی قرار دارد.
درک / پاسخ به فن آوری دارای میانگین امتیاز ۷۹/۳ و با انحراف معیار ۶۲/۰ می باشد. و گواهی می دهد، که درک/ پاسخ به فن آوری در شرکت های تولیدی استان گیلان بالاتر از میانگین مورد انتظار (۳) می باشد. بررسی میانگین سازه های مربوط به اندازه گیری متغیر قابلیت های شرکت، ترتیب اهمیت آن ها را در شرکت های مورد بررسی به صورت زیر نشان می دهد:
ساختار ارتباطی (میانگین ۸۷/۳ و انحراف معیار ۵۹/۰)
دیدگاه تسهیمی (میانگین ۸۳/۳ و انحراف معیار ۵۹/۰)
درک / پاسخ به فن آوری (میانگین ۷۹/۳ و انحراف معیار ۶۲/۰)
با بررسی سوالات مربوط به متغیر قابلیت های شرکت، مشاهده می شود که میانگین استقبال از پیشرفت های فن آوری به منظور تاثیر بالقوه بر فعالیت ها، در شرکت ها (۹۵/۳) نسبت به سایر عوامل بیشتر است.
متغیر استراتژی های بازاریابی دارای میانگین امتیاز ۸۴/۳ با انحراف معیار ۴۷/۰ می باشد. که نشان می دهد، میزان کاربرد استراتژی های بازاریابی در شرکت های تولیدی استان گیلان بیشتر از میانگین مورد انتظار(۳) است. لازم به ذکر است که این شرکت ها ، بیشتر از میانگین فوق می توانند از این متغیر سود ببرند.
متغیر استراتژی های بازاریابی دارای ابعادی است که به شرح زیر توصیف شده اند.

میانگین امتیاز محصول/خدمت معادل ۸۵/۳ و با انحراف معیار ۶۹/۰ است. که نشان می دهد ، این استراتژی ، از نظر مدیران شرکت های تولیدی استان گیلان در سطح نسبتا مطلوبی قرار دارد و بیشتر از میانگین مورد انتظار (۳) است.
میانگین امتیاز قیمت معادل ۸۰/۳ و با انحراف معیار ۶۶/۰ می باشد. که ثابت می کند استراتژی قیمت بیشتر از میانگین مورد انتظار (۳) است و در سطح نسبتا خوبی قرار دارد.
میانگین امتیاز توزیع معادل ۸۷/۳ و با انحراف معیار ۷۲/۰ است. که نشان می دهد این استراتژی ، از نظر مدیران شرکت های تولیدی استان گیلان در سطح نسبتا مطلوبی قرار دارد و بیشتر از میانگین مورد انتظار (۳) است.
میانگین امتیاز تبلیغ معادل ۸۴/۳ و با انحراف معیار ۶۵/۰ می باشد که بیشتر از میانگین مورد انتظار (۳) است. و ثابت می کند که این استراتژی ، از نظر مدیران شرکت های تولیدی استان گیلان در جایگاه نسبتا خوبی قرار دارد. بررسی میانگین سازه های مربوط به اندازه گیری متغیر استراتژی های بازاریابی، ترتیب اهمیت آن ها را در شرکت های مورد بررسی به صورت زیر نشان می دهد:
توزیع (میانگین ۸۷/۳ و انحراف معیار ۷۲/۰)
محصول / خدمت (میانگین ۸۵/۳ و انحراف معیار ۶۹/۰)
تبلیغ (میانگین ۸۴/۳ و انحراف معیار ۶۵/۰)
قیمت (میانگین ۸۰/۳ و انحراف معیار ۶۶/۰)
با بررسی سوالات مربوط به متغیر استراتژی های بازاریابی، مشاهده می شود که میانگین بسته بندی مناسب و قابلیت حمل آسان ، در شرکت ها (۰۲/۴) نسبت به سایر عوامل بیشتر است.
متغیر مزیّت رقابتی دارای میانگین امتیاز ۸۴/۳ با انحراف معیار ۵۳/۰ می باشد. که نشان می دهد، مزیّت رقابتی از نظر مدیران شرکت های تولیدی استان گیلان در سطح نسبتا مطلوبی قرار دارد و بیشتر از میانگین
مورد انتظار (۳) است. با بررسی سوالات مربوط به متغیر مزیّت رقابتی ، مشاهده می شود که میانگین تطبیق محصول با استاندارد های کیفی معتبر، در شرکت ها (۰۳/۴) نسبت به سایر عوامل بیشتر است.
متغیر عملکرد مالی دارای میانگین امتیاز ۳۸/۳ با انحراف معیار ۸۱/۰ می باشد. که نشان می دهد، میزان عملکرد مالی شرکت های تولیدی استان گیلان بیشتر از میانگین مورد انتظار( ۳) است. این درحالی است که این شرکت ها تا نیل به عملکرد مالی مطلوب فاصله دارند. با بررسی سوالات مربوط به متغیر عملکرد مالی مشاهده می شود که میانگین رشد سود آوری، در شرکت ها (۳۹/۳) نسبت به سایر عوامل بیشتر است.
متغیر عملکرد بازار دارای میانگین امتیاز ۵۲/۳ با انحراف معیار ۷۴/۰ می باشد. که ثابت می کند، میزان عملکرد بازار شرکت های تولیدی استان گیلان بیشتر از میانگین مورد انتظار (۳) است. اما این شرکت ها برای رسیدن به عملکرد عالی در بازار باید از همه ظرفیت های خود سود ببرد. با بررسی سوالات مربوط به متغیر عملکرد بازار ، مشاهده می شود که میانگین رضایت مشتری ، در شرکت ها (۶۵/۳) نسبت به سایر عوامل بیشتر است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۵-۲-۲) نتایج آمار استنباطی
همان طور که در فصل چهارم به تفصیل بیان شده ، تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیات منجر به نتایج زیر می گردد.
بر اساس آزمون فرضیه های تحقیق می توان گفت:
* ضریب تعیین متغیر وابسته اول «استراتژی های بازاریابی» در این تحقیق ، برابر با ۳۵ درصد می باشد. به این معنا است که متغیر های منابع و قابلیت های شرکت، ۳۵ درصد تغییرات استراتژی های بازاریابی را تبیین می کنند.
فرضیه اول:
با توجه به میزان رابطه ۳۴/۰و میزانT که درحالت معناداری برابر با ۲۳/۳ قرار دارد، می توان نتیجه گرفت که فرضیه اول تایید می گردد. به عبارت دیگر، در این تحقیق بین متغیر منابع شرکت و استراتژی های بازار یابی رابطه وجود دارد و این رابطه در جهت مثبت می باشد. به بیان دیگر از دیدگاه مدیران و مسئولان شرکت های تولیدی استان گیلان، به کار گیری منابع فیزیکی، مالی و تجربی می تواند بر استراتژی های بازاریابی تاثیر بگذارد و به شرکت اجازه دهد تا مزیت رقابتی بهتری نسبت به رقبا داشته باشد. نتیجه ی این فرضیه هم راستا با نتایج فاهی(۲۰۰۲) و لئونیدو و همکارانش(۲۰۱۳) می باشد.
فرضیه دوم:
با توجه به میزان رابطه ۶۲/۰و میزان T که درحالت معناداری برابر با ۹۲/۸ می باشد ، می توان نتیجه گرفت که فرضیه دوم تایید می گردد. به عبارت دیگر، در این تحقیق بین متغیر قابلیت های شرکت و استراتژی های بازار یابی رابطه وجود دارد و این رابطه در جهت مثبت می باشد. از دیدگاه مدیران شرکت های تولیدی استان گیلان، داشتن قابلیت هایی مانند: دیدگاه تسهیمی، ساختار ارتباطی و درک/پاسخ به فن آوری می تواند بر استراتژی های بازاریابی تاثیر بگذارد و برای آن مزیت رقابتی بهتری به ارمغان آورد. در تحقیقی که توسط لئونیدو و همکارانش(۲۰۱۳) انجام گرفت، ثابت شد که بین قابلیت های شرکت و استراتژی های بازاریابی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.
با توجه به نتایج فرضیه های اول و دوم می توان نتیجه گرفت که میزان تاثیر قابلیت های شرکت بر استراتژی های بازاریابی، نسبت به منابع شرکت بیشتر است.
فرضیه سوم:
با توجه به میزان رابطه ۷۳/۰و میزان T که درحالت معناداری برابر با ۵۵/۵ قرار دارد، می توان نتیجه گرفت که فرضیه سوم تایید می گردد. به عبارت دیگر، در این تحقیق بین متغیر استراتژی های بازار یابی و مزیت رقابتی رابطه وجود دارد و این رابطه در جهت مثبت می باشد. به بیان دیگر یک واحد افزایش در استراتژی های بازاریابی منجر به ۵۲ % واحد افزایش در مزیّت رقابتی خواهد شد. مدیران شرکت های تولیدی استان گیلان بر این باورند که به کار گیری استراتژی های بازاریابی (محصول / خدمت، قیمت، توزیع، تبلیغ) می تواندموجبات مزیت رقابتی را فراهم ، و در گام بعدی بر روی عملکرد بازار و عملکرد مالی تاثیر مثبت بگذارد. نتیجه ی این فرضیه هم راستا با نتایج تحقیق های کارمونا و همکارانش(۲۰۰۴) و لئونیدو و همکارانش(۲۰۱۳) می باشد.
فرضیه چهارم:
با توجه به میزان رابطه ۸۱/۰و میزان T که درحالت معناداری برابر با ۷۲/۵ قرار دارد، می توان نتیجه گرفت که فرضیه چهارم تایید می گردد. به عبارت دیگر، در این تحقیق بین متغیر مزیت رقابتی و عملکرد بازار رابطه وجود دارد و این رابطه در جهت مثبت می باشد. به بیان دیگر یک واحد افزایش در مزیّت رقابتی منجر به ۶۶ % واحد افزایش در عملکرد بازار خواهد شد. از نظر مدیران و مسئولان شرکت های تولیدی استان گیلان، مزیت رقابتی ، نقطه ی عطفی است برای داشتن عملکردی بهتر در بازار. در تحقیق که توسط ساوهنی و پیپر(۲۰۰۲ ) و لئونیدو و همکارانش(۲۰۱۳) ثابت شد که بین مزیت رقابتی و عملکرد بازار رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد.
فرضیه پنجم:
با توجه به میزان رابطه ۳۸/۰و میزان T که درحالت معناداری برابر با ۰۱/۳ قرار دارد، می توان نتیجه گرفت که فرضیه پنجم تایید می گردد. به عبارت دیگر، در این تحقیق بین متغیر مزیت رقابتی و عملکرد مالی رابطه وجود دارد و این رابطه در جهت مثبت می باشد. به بیان دیگر یک واحد افزایش در مزیّت رقابتی منجر به ۴۷ % واحد افزایش در عملکرد مالی خواهد شد. مدیران شرکت های تولیدی استان گیلان معتقدند که ، هرچه قدر به مزیت رقابتی بیشتر توجه شود شرکت می تواند
عملکرد مالی خود را نسبت به رقبا بهبود بخشد. نتیجه ی این فرضیه هم راستا با نتایج تحقیق های محققانی هم چون کارمونا و همکارانش(۲۰۰۴) و لئونیدو و همکارانش(۲۰۱۳) می باشد.
با توجه به نتایج فرضیه های چهارم و پنجم می توان نتیجه گرفت که تاثیر مزیت رقابتی بر عملکرد بازار بیشتر از تاثیر مزیت رقابتی بر عملکرد مالی است.
فرضیه ششم:
با توجه به میزان رابطه ۷۶/۰و میزان T که درحالت معناداری برابر با ۱۰/۹ قرار دارد، می توان نتیجه گرفت که فرضیه ششم تایید می گردد. به بیان دیگر، در این تحقیق بین متغیر عملکرد بازار و عملکرد مالی رابطه وجود دارد و این رابطه در جهت مثبت می باشد. به عبارت دیگر، یک واحد افزایش در عملکرد بازار منجر به ۵۷ % واحد افزایش در عملکرد مالی خواهد شد. مدیران و مسئولان شرکت های تولیدی استان گیلان بر این باورند که هرگاه شرکت به تواند در بازار عملکرد بهتری از خود به نمایش بگذارد، می تواند عملکرد مالی خود را متناسب با آن در شرایط بهتری قرار دهد. در تحقیقی که توسط هامبارگ(۲۰۰۲) و لئونیدو و همکارانش(۲۰۱۳) انجام شد ، ثابت گردید که بین عملکرد بازار و عملکرد مالی رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد.
۵-۳) پیشنهاد بر اساس یافته های تحقیق
با عنایت به شدت گرفتن رقابت و تنگ تر شدن عرصه برای شرکت های فعال در فضای کسب و کار و نیز عمومیت پیدا کردن بهره گیری از منابع و قابلیت ها در کسب و کار ، لازم است شرکت ها به ویژه شرکت های تولید استان گیلان به عنوان شرکت های پیشرو با جدیت تمام به فکر استفاده از منابع و قابلیت ها در بخش های مختلف شرکت خود باشند.
بدین منظور بر مبنای یافته های این تحقیق پیشنهاد های زیر به مسئولان و مدیران این شرکت ها توصیه می گردد:
توجه ویژه به منابع فیزیکی مانند تجهیزات مدرن و فن آوری های جدید به منظور تسهیل کارایی و اثر بخشی محصول یا خدمت.
بهبود جریان های مالی، بهره وری، کار و قدرت بازسازی و احیا به منظور به دست آوردن ثبات و موفقیت استراتژی های بازاریابی.

ویژگی

اکسپدیشن

سابربن

ظرفیت سرنشین

۹

۹

ظرفیت بار

۱۱۵ فوت مکعب

۵/۱۴۹ فوت مکعب

موتور

۶/۴ لیتر، ۸-v

۷/۵ لیتر، ۸-v

مصرف سوخت در شهر

۱۴ مایل هر گالن

۱۳ مایل هر گالن

مصرف سوخت در جاده‌ها و بزرگراه‌ها

۱۸ مایل هر گالن

۱۷ مایل هر گالن

طول

۶/۲۰۴ اینچ

۲۲۰ اینچ

قیمت

۲۴ تا ۳۶ هزار دلار

۶۸۲/۲۴ تا ۰۰۰/۳۸ دلار

Lucchetti, 1996.
مقایسه‌های فیزیکی، که در ابتدا براساس اطلاعات فنی انجام می‌شود تا براساس اطلاعات بازار، می‌توانند قدمی اساسی در انجام یک تجزیه و تحلیل موقعیت‌یابی باشند. این مطلب به ویژه در خصوص کالاها و خدمات صنعتی رقابتی صدق می‌کند زیرا خریداران عمدتاً براساس چنین ویژگی‌ها و مشخصات، ارزیابی خود را انجام می‌دهند. به علاوه، مقایسه‌های فیزیکی با تعیین مشخصات فیزیکی کلیدی محصول موجب بهبود عملیات تحقیق و توسعه/ بازاریابی می‌شود؛ به تعریف ساختار رقابتی، از طریق آشکار کردن شدّت رقابت نام‌های تجاری مختلف با یکدیگر، می‌کند؛ و ممکن است وجود شکاف‌های عمیق از حیث محصول (نبود محصولاتی که مشخصات فیزیکی مطلوب خاصی را دارا هستند) را نشان بدهند و به این ترتیب فرصت‌های فراروی تولید یک محصول جدید آشکار گردد.
۱-۴-۲) محدودیت‌های موقعیت‌یابی فیزیکی: مقایسه ساده تنها ابعاد فیزیکی محصولات مختلف معمولاً تصویری کامل از موقعیت‌های نسبی آنها ارائه نمی‌دهد، زیرا همان‌طور هم که قبلاً گفتیم خود مشتریان نهایتاً کار موقعیت‌یابی و مقایسه را انجام خواهند داد. حتی اگر بشود مشخصات فیزیکی، بسته‌بندی، نام تجاری، قیمت و خدمات پشتیبانی را طوری طراحی کرد که شرکت به جایگاه خاصی در بازار دست یابد، باز هم ممکن است مشتریان اهمیت کمی به برخی از این مشخصات بدهند یا آنها را جور دیگری درک کنند. به علاوه، دیدگاه‌های مشتریان به یک محصول اغلب بر پایه ویژگی‌های اجتماعی یا روان‌شناختی شکل می‌گیرند، ویژگی‌هایی که تحت تأثیر مقایسه فیزیکی قرار ندارند؛ ویژگی‌هایی چون جاذبه زیباشناختی محصول، قابلیت‌ها و ظاهر ورزشی آن. در نتیجه، تجزیه و تحلیل موقعیت‌یابی ادراکی^[۳۵]– چه با هدف کشف فرصت‌هایی برای محصولات جدید صورت بگیرد و چه با هدف ارزیابی و تعدیل موقعیت محصولات فعلی- از اهمیت بسیاری برخوردار است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۵-۲) موقعیت‌یابی ادراکی: مصرف‌کنندگان اغلب اطلاعات کمی درباره ویژگی‌های فیزیکی اساسی بسیاری از محصولات، به ویژه محصولات و لوازم خانگی، دارند و اگر هم اطلاعاتی در این رابطه داشته باشند نمی‌توانند به خوبی ویژگی‌های فیزیکی را درک کنند و از آنها به عنوان معیاری برای انتخاب بین محصولات رقابتی استفاده کنند (نمایش ۳-۲، تفاوت‌های عمده میان تجزیه و تحلیل موقعیت‌یابی ادراکی محصول با تجزیه و تحلیل موقعیت‌یابی فیزیکی محصول را نشان می‌دهد). بسیاری از مصرف کنندگان نمی‌خواهند وقت خود را صرف توجه به بررسی ویژگی‌های فیزیکی یک محصول کنند زیرا آنها این خصوصیات را نمی‌خرند بلکه منافع حاصل از آنها را خریداری می‌کنند. درست است که ویژگی‌های فیزیکی یک محصول شخصاً بر منافع ارائه شده تأثیر می‌گذارند، اما یک مصرف کننده معمولاً یک محصول را بهتر می‌تواند براساس آنچه که انجام می‌دهد ارزیابی کند تا براساس آنچه که است. بنابراین، مثلاً مصرف کننده بررسی می‌کند که یک دارو چقدر سریع می‌تواند یک سردرد را تسکین بدهد، یا یک خمیردندان چقدر موجب معطر شدن و تازگی نفس او می‌شود و با یک خودرو چقدر راحت حرکت می‌کند.
ارزیابی بسیاری از محصولات به شکل ذهنی انجام می‌شود، زیرا تحت تأثیر عواملی غیر از ویژگی‌های فیزیکی قرار دارد؛ عواملی چون نحوه عرضه محصولات، تجربه به گذشته مشتری از آنها، و نقطه نظرات دیگران. بنابراین اگر محصولاتی که از نظر فیزیکی با یکدیگر مشابه‌اند، با نام‌های تجاری مختلف، در زمان‌های مختلف و از طریق عملیات تبلیغی مختلف معرفی و عرضه شوند، آن گاه مشتریان آنها را متفاوت از یکدیگر تلقی می‌کنند. مثلاً، برخی از مردم توجه و اعتماد بیش‌تری به آسپرین‌های تولیدی شرکت بایرن آلمان می‌کنند تا آسپرین‌های شرکت‌های دیگر که تبلیغ نشده‌اند.
جدول ۲-۲: مقایسه تجزیه و تحلیل موقعیت‌یابی فیزیکی با موقعیت‌یابی ادراکی

موقعیت‌یابی فیزیکی

موقعیت‌یابی ادراکی

– توجه به ویژگی‌های فنی
– ویژگی‌های فیزیکی

یکی دیگر از نمادهای برجسته در فرهنگ سیاسی شیعه حکومت عدل علی(ع) می باشد. شیعه ارزش و حرمت ویژه ای برای دوران طلایی حکومت چند ساله حضرت علی(ع) قائل است و این تنها دوره آرمانی پس از پیامبر اکرم(ص) در تاریخ اسلام می باشد که آمال و اهداف مکتب شیعه(قسط و عدل) تا حد امکان به مرحله عمل در آمده، بدین جهت این دوره از حکومت امیرالمؤمنان(ع) به صورت نماد عدالتخواهی و دادگستری در حافظه تاریخ ثبت شده است؛ که دلیل آن، ویژگی های خاص امیرالمؤمنین(ع) می باشد. امام در بُعد سیاسی، مظهر پایبندی و تمسّک به اصول و صداقت و صراحت در عرصه سیاست و دفاع از حقوق محرومان است(هنری لطیف پور، پیشین، ص۹۰).

انحرافات اساسی از سیره پیامبر اکرم(ص) در دوران خلفا، موجب رواج شدید تبعیض و بی عدالتی و تبدیل شدن جامعه به دو قطب محروم و برخوردار و بروز شکاف عمیق طبقاتی شده بود. امام علی(ع) با توجه به شناخت عمیق و روشنی که از وضع حال و افق آینده داشت، زمام هدایت و اداره امور جامعه را در دست گرفت و به رغم همه فشارها و توطئه ها از ناحیه دشمنان و مصلحت اندیشی ها از ناحیه دوستان، بر موضع و پیمان خویش که همانا حرکت بر مسیر حق و عدل بود، پافشاری نمود و در نهایت به علت پافشاری بر همین سیره به شهادت رسید(همان).
با توجه به موارد فوق و نیز از آن روی که تأسیس و تحقق مدینه فاضله اسلامی یکی از مهمترین آرزوها و محرک های روح آرمان خواه شیعه در مسیر تاریخ بوده است می توان گفت، اگر چه دوره پنج ساله حکومت علی(ع) ممکن است مصداق تمام و کمال یک مدینه فاضله نباشد، اما بدون شک نزدیک ترین الگو و تجربه عینی یک حکومت و نظام مبتنی بر حق و عدل است که تاکنون در تاریخ شکل گرفته است، لذا همواره به عنوان نماد و نمونه یک نظام حکومتی کامل، الهام بخش ذهن و روح متلاطم شیعه در طول تاریخ پرفراز و فرود آن بوده است(همان، ص۹۰-۹۱).
گفتار سوم: فرهنگ سیاسی شیعه
۱- فرهنگ
الف) تعریف فرهنگ
فرهنگ از جمله مقولاتی است که در حوزه های مختلف علوم اجتماعی دارای تعاریف متفاوت است. واژه فرهنگ در زبان پهلوی از دو جزء (فر) و (هنگ) تشکیل شده است(فر) یا (فره) نمود الهی است که بر دل انسان تجلی می کند و مایه کمال و تعالی نفس است و (هنگ) به معنی برآوردن و جلوه گر ساختن است. با این توضیح فرهنگ تجلی کمال و تعالی در انسان و جامعه می باشد. در زبان های اروپایی “culture” به معنی پرورش و تعلیم و تربیت است. فرهنگ نمایشگر رفتارها و باورهای والا و جا افتاده جامعه است و شامل آدابی است که الگو و اسوه اعمال افراد در جمع است و روح هر جامعه ای را باز می نماید(کاظمی، پیشین، ص۳۵).
به عبارت دیگر فرهنگ عبارت است از مجموعه ای از آداب و رسوم، اخلاقیات، اعتقادات و ارزش هایی که از طریق جامعه پذیری از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود(عبدالعلی قوام، ۱۳۸۰، ص۷۰).
فرهنگ را نیز می توان مجموعه ارزش ها، هنجارها و نظام اعتقادات یک جامعه مشتمل بر سنت ها، آداب و رسوم و مذاهب، ایدئولوژی ها و تشریفات مذهبی، میراث و زبان و کلیه عادت ها یا دیدگاه های مشترک دیگر که ممکن است از این نوع مفاهیم مستثنی شده باشد، دانست(مونتی پالمر و دیگران، ۱۳۷۲، ص۹۹).
فرهنگ شامل تمامی عادات یک جامعه است. یا اگر جامعه را مجموعه افرادی سازمان یافته بدانیم که شیوه ی زندگی خاصی دارند، در این صورت فرهنگ یعنی شیوه زندگی. باربو در کتاب خود به نام جامعه، فرهنگ و شخصیت می نویسد؛ «بیشتر تعریف های فرهنگ بر دو نکته تأکید می گذارند: نخست عناصر فرهنگ، چه به صورت عادات اجتماعی جلوه گر شوند و چه به صورت روش زندگی یک جامعه تظاهر بیابند، دوم اثر انگیزاننده و هنجاری این عناصر بر رفتار فرد»(zevedei, 1971, p.75).
فرهنگ بزرگترین نیاز جامعه بشری و عامل اصلی پویایی، نشاط و تداوم حیات جوامع است. امروزه مباحث حوزه فرهنگ به عنوان مهمترین عامل در توسعه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و انسانی و اخلاقی در کانون توجه صاحب نظران، اندیشمندان و نخبگان قرار گرفته است. نقش مؤثر و بنیادی فرهنگ در کلیه عرصه های زیستی و فکری بشر چشم انداز جدیدی در حوزه های ذهنی و عینی ایجاد کرده است. فرهنگ بستر باز تعریف، بازیابی و تکامل همه توانایی ها، ارزش ها، هویت ها، باورها، هنجارها، سنت ها، اسطوره ها و نمادهای بشری است. فرهنگ روح همبستگی و تداوم حیات معنوی و وجدان عمومی یک ملت، قوم و سرزمین است(صالحی امیری، ۱۳۸۹، ص۷).
شاید مهمترین وجه تمایز زیستی جوامع انسانی و حیوانی را در عنصر فهم و فرهنگ باید جستجو کرد. فرهنگ و تمدن عامل غرور ملی، زنجیره تداوم حیات تاریخی و عامل بقای یک جامعه در شرایط حال بستر حیات معنوی و مادی جوامع و بشر در آینده است. فرهنگ، انسان ها و جوامع را به گذشته تاریخشان متصل و پویایی و تکامل حیات فعلی آن ها را تضمین می کند و چراغ روشنی بخش حرکت جوامع به سوی فضیلت ها، زیبایی ها، ارزش ها و هنجارهای انسجام بخش در آتیه خواهد بود. فرهنگ، حیات بخش و روح افزا است. فرهنگ خلق می کند، می آفریند و می میراند. حیات فرهنگی در گرو حرکت تکاملی آن است. فرهنگ غیر پویا و غیر مولد به سمت میرایی میل می کند(همان).
اساساً فرهنگ هر ملتی شناسنامه ملی آن است. در عصر جهانی شدن که همه مرزهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در نوردیده شده است، مباحث فرهنگی همچنان با حفظ جایگاه برجسته خود در کانون مباحث اندیشمندان و صاحب نظران قرار دارد(همان، ص۸).
بوس می گوید: «فرهنگ را می توان شامل رفتارهایی دانست که در میان گروهی از انسان ها مشترک است و از نسلی به نسلی و از جامعه ای به جامعه ای انتقال می پذیرد». تعریف رالف لینتن نیز جزء همین بخش به شمار می رود، بنا به تعریف او «فرهنگ ترکیبی از رفتار مکتسب است که به وسیله اعضا جامعه معینی از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود و میان افراد مشترک است»(وثوقی و نیک خلق، ۱۳۸۵، ص۱۱۴).
تعریف های هنجاری فرهنگ بر قواعد و راه و روش های زندگی متکی است. در این زمینه هرسکویتس می گوید: «فرهنگ، راه و روش زندگی یک قوم است. حال آنکه جامعه مجموعه سازمان یافته افرادی است که از یک راه و روش معین زندگی پیروی می کنند، به عبارت ساده تر جامعه مرکب از مردمان است و راه و روش و رفتار آنان فرهنگشان است»(همان، ص ۱۱۵).
نوع دیگر تعریف فرهنگ جنبه روانشناختی دارد که در آن برخی از محققان بر عادت تکیه دارند، مانند این تعریف از یانگ که می گوید: «فرهنگ صورت های رفتار عادتی مشترک در یک گروه اجتماعی یا جامعه است و از عوامل مادی و غیرمادی ساخته شده است. و برخی بر آموزش متکی است، مانند این تعریف از ویسلر: پدیده فرهنگی را می توان مجموعه پیچیده ای از فعالیت های آموخته گروه های بشری دانست»(همان).
در تعریف فرهنگ، تعابیر فراوانى وجود دارد. انسان شناسان کلاسیک، فرهنگ را در یک معناى وسیع، معادل سبک زندگى تعریف مى کنند؛ ولى جامعه شناسان، فرهنگ را مجموعه اى از اندیشه ها و ارزش ها مى دانند. در جاى دیگرى، فرهنگ مشخص کننده باورداشت ها، مسلک ها و اسطوره ها، یعنى صور ذهنى دسته جمعى یک اجتماع که به تعبیرى، عوامل روحى و روانى آن جامعه مى باشد، تعریف شده است. به بیان دیگر، فرهنگ عناصر زیادى را در سطوح مختلف از جمله: عقاید، عواطف، ارزش ها، هدف ها، کردارها، تمایلات و اندوخته ها را در بر مى گیرد. در جاى دیگر نیز آمده است که فرهنگ، مجموعه اى است از فضایل و هنرها و آداب و دانش ها و معارف و کلیه نیروهاى اخلاقى و روحى که بشر را از حالت بدوى و ابتدایى خارج ساخته و به سوى کمال معنوى سوق مى دهد(ماندگاری، ۱۳۷۹، ص۸۲).
هگل فرهنگ را نشانه رشد، کمال و ارتقاء جامعه انسانی به سطحی متعالی و دستیابی به آزادی و همچنین هویت یابی انسان می شمرد. فرهنگ مقوله ای است که به وجود انسان قوام می بخشد و او را در مرحله تکامل یافته تری تثبیت می کند. از نظر هگل، انسان در صورتی فرهنگی می شود که پا از دایره ضرورت ها و نیازها بیرون بگذارد و به جهان آزادی و کمال دست یابد(صالحی امیری، پیشین، ص۲۳).
ماکس وبر مفهوم فرهنگ را مفهوم ارزش می داند و می گوید: «فرهنگ از یک سلسله روش ها و زمینه ها متأثر است که آن روش ها و زمینه ها، افراد یک جامعه را به هم می پیوندد و در رفتار، کردار و روابط اجتماعی آن ها منعکس می شود. ولی برای درک این تعریف باید به وابستگی عمیق ارزش ها و سمبل ها و به تغییرات مادی و نتایجی که این ارزش ها و سمبل ها به دنبال می آورند و یا خود از آن زاده می شوند، توجه کرد»(همان، ص۲۳-۲۴).
مارکس فرهنگ را برحسب وابستگی آن به زمینه های اجتماعی، اقتصادی و سیاست جامعه توضیح می داد. اما ماکس وبر درست در نقطه ی مقابل نظر او زمینه های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را برحسب فرهنگ، که از گرایشات عقلایی و منافع شخصی فرد شکل می گیرد، توضیح می داد(رونالد چیلکوت، ۱۳۷۷، ص۱۹۰).
ادوارد تیلور، مردم شناس انگلیسى در کتاب فرهنگ ابتدایى «فرهنگ را کلیتى درهم بافته شامل: دانش، هنر، اخلاق، قانون، آداب و رسوم و هرگونه قابلیت و عادت که به وسیله انسان، به عنوان عضوى از جامعه، کسب شده است، مى داند». از مجموع این تعاریف، مى توان این گونه استنباط و استخراج کرد که: «فرهنگ، مجموعه دانش ها، بینش ها، نگرش ها، منش ها و ارزش هاى یک ملت محسوب مى شود» بنابراین، وقتى که مى توان گفت فرهنگ، مجموعه اى از دانش ها، بینش ها، نگرش ها، منش ها و ارزش هاى یک ملت مى باشد، پس مى توان گفت که فرهنگ هر جامعه نیز به عنوان پدیده اى بى همتا، به تدریج، در حیات جامعه شکل گرفته و قوام مى یابد(ماندگاری، پیشین، ص۸۳).
در مجموع فرهنگ را می توان یکی از زیربنایی ترین مؤلفه های هر جامعه انسانی دانست که تأثیرات آن در ساختار و جهت دهی مسیر حرکت جوامع بسیار اساسی و حائز اهمیت می باشد. از طرفی فرهنگ ، تجلیات مختلفی دارد که آن را از کلیت اولیه تبدیل به موضوعات محدودتر و تخصصی تری می نماید که از آنها به عنوان فرهنگ های مضاف یاد می شود؛ همچون فرهنگ سیاسی، فرهنگ اجتماعی، فرهنگ اقتصادی، فرهنگ دینی، فرهنگ مدیریتی و … که در میان همه اینها فرهنگ سیاسی جزء اصلی ترین مؤلفه های فرهنگی می باشد که مورد بحث و دقت نظر قرار می گیرد و علت آن نیز تأثیرات مستقیمی است که بر سرنوشت سیاسی و به تبع آن بر کلیه بخش های یک جامعه دارد(همان).
ب) پیشینه فرهنگ
در سال های پس از جنگ جهانی دوم، فرهنگ به عنوان یک موضوع کلیدی در قلب تحلیل های کارکردگرایی رشته مردم شناسی قرار گرفت. از بین سیستمیستها(نظام گرایان) پارسونز به فرهنگ و دانش، مذهب و مقدسات در درون یک نظام فرهنگی توجه خاصی مبذول داشت. در میانه این مطالعات و توجهات بود که پاره ای از سیاست شناسان بحث فرهنگ سیاسی را به میان آوردند(نقیب زاده، ۱۳۹۰، ص۷۱).
تقسیم فرهنگ به فرهنگ سیاسی، اقتصادی و غیره، فقط می توانست کار پژوهشگران آمریکایی باشد. زیرا جامعه شناسان اروپایی که هنوز به آموزه های دورکیم و وبر وفادار بودند، چنین تصمیمات سطحی را نمی پذیرفتند. بعد از آن جامعه شناسان اروپایی همراه با پاره ای از جامعه شناسان انگلوساکسون به جامعه شناسی تاریخی فرهنگ که در آن توجه خاصی به امر مقدس و نقش مذاهب در شکل گیری حوزه های فرهنگی و نظام های سیاسی مبذول می شود، روی می آورند. زیرا هسته مرکزی یک نظام فرهنگی، نظام ارزشی آن است که رابطه مستقیمی با مذهب دارد(همان).
ج) اهمیت فرهنگ
امروزه اهمیت فرهنگ برای همگان روشن شده است و اکثر علمای اجتماعی به تأثیرات آن بر سایر جنبه های حیات بشری توجه کرده اند. حتی در این اواخر در میان اندیشمندان مارکسیست نیز شاهد چرخش قابل ملاحظه ای به سمت پذیرش اهمیت فرهنگ بوده ایم. تاکنون متفکران و صاحب نظران بسیاری توانسته اند تأثیر فرهنگ بر شخصیت، انسجام و همبستگی اجتماعی، توسعه و پیشرفت، تحول و دگرگونی اجتماعی و سیاسی و… را به تأیید برسانند(صالحی امیری و عظیمی دولت آبادی ، ۱۳۹۱، ص۴۲).
به تعبیر حضرت آیت الله خامنه ای: «از هر طرف که حرکت می کنیم، می بینیم که به فرهنگ می رسیم و راه ها واقعاً به فرهنگ ختم می شود». ایشان در بیان ارزشمند دیگری نقش و اهمیت فرهنگ را چنین یادآور می شوند: «فرهنگ مایه اصلی هویت ملت هاست. فرهنگِ یک ملت است که می تواند آن ملت را پیشرفته، عزیز، توانا، عالم، فنّاور، نوآور و دارای آبروی جهانی کند. از سویی دیگر راز سقوط تمدن ها و زوال آنها را نیز در ضعف فرهنگ معرفی می نماید».
معظم له همچنین درباره نقش فرهنگ در مواجهه با دشمن اعلام می دارند که «اگر ما در زمینه مسائل فرهنگی خودمان را کاملاً اسلامی و انقلابی کنیم، در برخورد نظامی، سیاسی و اقتصادی با دشمن، شکست نخورده و نخواهیم خورد».
در اهمیت، جایگاه و نقش فرهنگ به همین اندازه بسنده کنیم که از نظر رهبر معظم انقلاب اسلامی، استقلال یک ملت جز با استقلال فرهنگی تأمین نمی شود، و اینکه: «فرهنگ در حقیقت همه چیز یک جامعه است، هیچ بنیاد اجتماعی و اقتصادی بدون اتکاء به یک فرهنگ شکل نمی گیرد. روشن است که فرهنگ به گونه های مختلف تقسیم می شود، سیاسی، اجتماعی، نظامی، اقتصادی، امّا در این میان فرهنگ سیاسی از اهمیت والاتری برخوردار است».
د) ویژگی های فرهنگ
۱- فرهنگ، عام، ولی خاص است
می توان گفت که فرهنگ به عنوان معرفت بشری از وجوه تمایز زندگی اجتماعی انسان و حیوان بشمار می رود و در تمام اجتماعات بشری وجود دارد و عام است. زیرا تمام جلوه ها، عناصر و اجزاء آن در همه زمینه های زندگی اجتماعی انسان، از ساختن ابزار گرفته تا قوانین و آداب و عادات، امور سیاسی، اقتصادی، حکومتی، فلسفه، عقاید درباره هستی و ماوراء طبیعی، زبان، نماد، تجلی آرزوها، شادی ها و شیوه های بیان آن ها، ترانه ها، افسانه ها، متل ها، هنجارها و ارزش های اجتماعی، آیین ها و پدیده های دیگر حیات اجتماعی انسان وجود دارد(همان، ص۱۱۹).
۲- فرهنگ، متغییر، ولی ثابت است
تمام پدیده های اجتماعی در معرض تغییر و دگرگونی اند، اما تغییرات فرهنگی کند و بطئی اند و در دراز مدت صورت می گیرند و در زمان کوتاه محسوس نیستند. اگر بخواهیم این تغییرات را اندازه بگیریم و کاملاً احساس کنیم، حداقل در مقاطع زمانی ۴۰ تا ۵۰ سال امکان پذیر است(همان، ص۱۲۱).
۳- فرهنگ، اجباری، ولی اختیاری است
فرهنگ تمام جنبه های مختلف زندگی انسان را در بر می گیرد و انسان از آغاز تولد از طریق خانواده و جامعه، پدیده های اجتماعی- فرهنگی، هنجارها، ارزش های اجتماعی را می آموزد و بدین ترتیب فرهیخته، و با جامعه همنوا و سازگار می شود. چون این آموزش ها به تدریج و به مرور زمان انجام می گیرد، گرچه به فرد فشار می آورد و به مثابه امری اجباری تلقی می شود، ولی برای او غیر قابل تحمل نیست و فرد به میل خود به آن ها تن در می دهد، می پذیرد و به مرحله اجرا در می آورد(همان).
ویژگی های فرهنگ را نیز می توان اینگونه بیان کرد(رهبر، ۱۳۷۶، ص۲۴۱۲۴۲-):
۱- فراگرفتنی: فرهنگ، غریزی نیست و از راه توارث نیز به فرد منتقل نمی شود؛ به عبارت دیگر، فرهنگ از عادت ها و تجربیاتی تشکیل یافته است که افراد در طول حیات خویش می‌آموزند
۲- قابل انتقال: امور فرهنگی بر اثر تلاش و علاقه انسان ها از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود.
۳- اجتماعی: عادت ها و تجربیاتی که فرهنگ را تشکیل می دهند جنبه انفرادی ندارند. شرائط اجتماعی مانند جنگ ها، حوادث بزرگ طبیعی و تحولات سیاسی در تحول فرهنگی مؤثّر واقع می شوند.
۴- پاسخ گوی نیازمندیهای اساسی حیات: فرهنگ چگونگی مقابله با حوادث و تحولات طبیعی و یا تغییرشکل طبیعت رابرای انطباق آن باخواسته های انسان را به او می آموزد.
۵- پایدار: اگرچه تحول پذیری یکی از ویژگی های فرهنگ است ولی این تحول به اندازه ای آرام و غیرمحسوس صورت می گیرد که به نظر می رسد جنبه «پایدار» و «دیرپا» بودن آن قویتر است.
۶- مشخص کننده معیارها و ارزش ها: هر فرهنگ با توجه به مجموعه خصوصیات و موقعیت خود نسبت به مسائل و موضوعات مختلف موضع گیری، مرزبندی و درنتیجه ارزش گذاری می کند.
هر فرهنگ حاوی تعاریفی از مفاهیم اساسی موجود است و بر اساس آن نظام رفتاری، وضعیت زندگی فردی و اجتماعی را شکل می دهد.
ه) نسبیت فرهنگی
فرهنگ امری نسبی است، هر پدیده فرهنگی را تنها بر اساس معیارهای موجود در جامعه و به لحاظ رابطه ای که با کل فرهنگ آن جامعه دارد، می توان درک و تبیین کرد. زیرا یک فرهنگ ممکن است امری پسندیده و اخلاقی باشد ولی در فرهنگ دیگر ناپسند و غیراخلاقی تلقی شود و به همین دلیل فرهنگ ها را نمی توان درجه بندی کرد و برخی را بر بعضی دیگر برتری داد(صالحی امیری و عظیمی دولت آبادی ، پیشین، ص۱۳۷-۱۳۸).
بنابراین می توان گفت که نظریه نسبیت فرهنگی بر اساس این واقعیت بنا شده است که هر فرهنگی مشتمل است بر مجموعه ای منسجم و از الگوهای فکری و رفتاری و ویژگی هایی متناسب با ساختار اجتماعی جامعه که با تغییراتی نسبی از نسلی به نسل دیگر انتقال پیدا می کند و در طول زمان تداوم می یابد(همان)
و) کارکردهای فرهنگ
۱- انسجام بخشی
مهمترین کارکرد فرهنگ از دیدگاه متفکّران بزرگی چون دورکیم و پارسونز، انسجام بخشی و ایجاد وفاق اجتماعی است. از نظر پارسونز، مهمترین وظیفه سیستم فرهنگی «حفظ و تداوم الگوها» است. به عقیده وی، فرهنگ مجموعه‌ای از ارزشها و باورهای خاصّ هر جامعه‌ را در برمی‌گیرد که حفظ و باور به آن ، نقش حیاتی و تعیین کننده‌ای در تدوام یک جامعه ایفا می‌کند. فرهنگ جامعه با تأکید گذاردن به برخی ارزشهای خاص، فرد را به عمل به یک شیوه رفتاری به خصوص، ترغیب می‌کند. شیوه رفتاری که تدوام آن، سیستم اجتماعی را یاری می‌رساند.(همان، ص۴۶).
۲- قالب ریزی شخصیّت
یک فرهنگ در واقع نوعی قالب است که در آن شخصیّت‌های روانی افراد شکل می‌گیرد واین قالب، اشکال تفکر، معرفت، آراء و عقاید، کانال های ممتاز بیان احساسات، وسایل ارضاء یا تشدید احساسات طبیعی و غیره را عرضه و یا فراهم می‌کند(همان، ص۴۷).