آمارتیا سن
بخش اول – مرور تاریخی توسعه
بخش اول فصل حاضر به مرور تاریخی موضوع تحقیق می‌پردازد. در این بخش تاریخچه مفهوم توسعه، نظریات مربوط به آن و همچنین مختصری از تاریخ توسعه در ایران را مرور خواهیم.
تاریخچه مفهوم توسعه
توسعه به عنوان یک مفهوم، اساساً از سوی ابنخلدون متفکر مسلمان مسائل اجتماعی (۱۴۶۰ – ۱۳۳۲) در کتاب «مقدمه» (مقدمهای بر تاریخ) مطرح شد. ابنخلدون تونسی، که پارهای وی را بنیانگذار جامعهشناسی و جمعیتشناسی میدانند از اصطلاح عربی «العمران» برای تشریح علم نوین توسعه یا «علم الجامعه» که همان جامعهشناسی است استفاده کرده است. وی مفهوم توسعه را برای بررسی علل تکامل تاریخی بکار برده است، عللی که وی آنان را در ساختارهای اقتصادی و اجتماعی جوامع جستجو میکرد. وی واژهی توسعه را در عام‌ترین شکل و در اشاره به تحولات مکانی و زمانی جوامع بکار میبرده است. بنابراین از نظر ابنخلدون علم تحول و تطور و یا جامعهشناسی (علمالعمران) در بستر علمی خویش به تاریخ مربوط است زیرا این علم طریقهای برای بررسی و درک تاریخ بوده است. آثار ابنخلدون طی دو قرن، تنها تحلیل همهجانبه از تحولات و سازمانهای اجتماعی به شمار میآمد. با آغاز قرن هفتم و سپس در قرنهای نوزدهم و بیستم بود که فیلسوفان، متفکران امور اجتماعی، اقتصاددانها و جامعهشناسان اروپا به مفهوم وسیع توسعه پرداختند. توجه به توسعه در این دوران از زاویه تغییر شکل جامعه «روستایی، گروهی و کشاورزی» به جامعه «شهری، خردگرا، قراردادی» صورت گرفت و در عین حال توجه به سیستم صنعتی دولت – ملت نیز در مرحله بعد از آن قرار داشت (مولانا،۱۳۷۱: ۲۹-۳۱).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

به طور کلی، سابقه مباحث «توسعه» به عنوان یک موضوع علمی و مشخص به بعد از جنگ جهانی دوم بر میگردد. هر چند که در تاریخ نظریههای توسعه، بعضی آن را تا اولین مباحث علوم اجتماعی در اوایل قرن بیستم و حتی قرن نوزدهم ردیابی میکنند (سو،۱۳۷۸: ۱۱).
پس از پایان جنگ جهانی دوم، مفهوم توسعه به عنوان مفهومی برای اطلاق به تغییرات بین المللی، نهادی، فردی و همچنین اصطلاحی به جای پیشرفت، به کار رفت. در واقع نیاز به بازسازی کشورهای آسیب دیده در جنگ جهانی و رهایی بیشترین بخش جهان سوم از یوغ استعمار ازجمله دلایل عمده برای اولویت قرار دادن برنامه های توسعه در این کشورها و در نتیجه، گسترش مبانی نظری این مفهوم بوده است. لازم به ذکر است که اصطلاح توسعه در دههی ۱۹۴۰ و به ویژه در دو دههی ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ با مفاهیمی چون رشد، نوگرایی، دموکراسی، خلاقیت، صنعتی شدن و پارهای از تغییرات تاریخی و تکوینی مربوط به غرب، مترادف بود. اصطلاحی که ابتدا توسط پژوهشگران و سیاستگذاران آمریکایی محبوبیت یافت و سپس به سرعت به اروپا و به ویژه به کشورهای کمتر صنعتی جهان معرفی شد (مولانا،۱۳۷۱: ۲۴).
در این میان، تولد سازمان ملل متحد و مؤسسه های گوناگون اجرایی پس از جنگ جهانی، نقطه عطفی در آغاز رسمی اعطای کمک به توسعه کشورهای جهان سوم محسوب می‌شود. به طوری که سازمان ملل متحد، دهۀ ۱۹۶۰ را «نخستین دههی توسعه» نامید و هدفهایی را برای رشد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه معین کرد. این هدفها معرف موسسههای کلیدی سازمان ملل در حوزه یاریرسانی، که بانک جهانی در صدر آنان قرار دارد، به شمار میآمدند و با هدفهای سازمانهای تازه تشکیل شدهی کمک دهنده و کمک گیرنده عمدتاً هماهنگی داشتند (ملکات و استیوز، ۱۳۸۸ :۶۳).
در راستای این یاری رسانی، در سال ۱۹۴۱ وینستون چرچیل و فرانکلین روزولت، منشور آتلانتیک شمالی را به امضاء رساندند. آنان در این منشور کلیات برخی از اصول مشترکی را به اجمال بیان کردند. اجرای این برنامه دارای کارکرد خدمات رسانی است و در درجهی اول به منزله یک بنگاه تأمین اعتبارات مالی برای همکاریهای فنی فعالیت میکند. این نهاد، همکاریهای خارج از کشورها را به درخواست هر یک از دولتها هماهنگ میکند. نکتهی مهم اینجاست که وظیفه و اختیارات برنامهی توسعهی ملل متحد ارتقای پیشرفت انسانها با هدف کمک به کشورهای در حال توسعه برای دستیابی به اعتماد به نفس از طریق سازندگی و تقویت توانایی ملتهایشان است. مفهوم «ارتباطات حامی توسعه»^[۷] نیز نخستین بار در چارچوب همین نهاد در دههی ۱۹۶۰ به وسیله «ارسکین چایلدرز»^[۸] مطرح شد که به موجب این ایده، نوعی تکلیف مدیریتی به برنامهی توسعه ملل متحد تفویض شد (ملکات و استیوز،۱۳۸۸: ۵۲-۵۳ و ۵۶) .
در همین راستا نیز، ایالات متحده، به عنوان متنفذترین عضو سازمان ملل، فعالیت‌های امدادگرانه ای را در اروپای جنگ زده آغاز کرد و به همین منظور «برنامه بازسازی اروپا» را که به «طرح مارشال» معروف است، به اجرا در آورد که این را می‌توان نخستین و بزرگ‌ترین پروژه کمک به کشورهای خارجی با پشتیبانی یک دولت دانست. دولت ترومن در آمریکا ۵/۲ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را به عنوان تشریک مساعی به همین امر اختصاص داد، که تا کنون نظیر آن دیده نشده است. هدف‌های طرح‌های مارشال مشتمل بود بر کمک‌های بشر دوستانه، بازسازی بازارهای های اروپایی برای کالاهای آمریکایی و توانایی بخشیدن به اروپا برای آنکه در مقابل نفوذ شوروی در اروپای غربی مقاومت کند. موفقیت طرح مارشال الهام بخش تدوین و اجرای این گونه پروژه‌ها در کشور های جهان سوم شد. همین توجه به نابسامانی معیشت مردم کشورهای جهان سوم، ترومن، رئیس جمهور آمریکا را بر آن داشت تا برنامهی «اصل چهار» مصوب در سال ۱۹۴۹ را پیشنهاد کند. اصلی که قرار بود نسخهی جهان سومی طرح مارشال باشد. او در این باره چنین گفت:
بیش از نیمی از مردم جهان در وضعیتی زندگی میکنند که با فقر شدید فاصله چندانی ندارند. خورد و خوراک آنان کافی نیست. آنان قربانی انواع بیماریها هستند اقتصاد آنان راکد و زندگی آن‌ها از لحاظ اقتصادی همچون زندگی اقوام بدوی است فقر آنان منشأ خطری است که هم خودشان و هم ساکنان مناطق مرفه را تهدید میکند. نخستین بار در طول تاریخ، بشریت به دانش و مهارتی دست یافته است که میتواند به کمک آن، این عده از مردم را از درد و رنج نجات دهد (ملکات و استیوز، ۱۳۸۸: ۵۵-۵۶ و ۶۰).
برنامه اصل چهار ترومن دارای چهار مرحله بود : نخست این که آمریکا به حمایت از سازمان ملل مبادرت کند و به سهم خود بر توانایی آن سازمان برای اجرای تصمیمهایی بیفزاید؛ در مرحلهی دوم به کار خود در زمینه احیای مجدد اقتصاد جهان ادامه دهد؛ در مرحلهی سوم به تقویت اقوام و ملل آزادیخواه در اطراف و اکناف جهان در پیکار علیه شرارتهای ناشی از اعمال تجاوزکارانه مبادرت کند و در مرحلهی آخر به اجرای یک برنامه جدید نوسازی و سرمایهگذاریهای کلان دست بزند (ملکات و استیوز:۱۳۸۸، ۶۰).
این توجه های ذکر شده نسبت به توسعه در کشور های جهان سوم، زمینه ساز گسترش قلمرو پژوهش در این حیطه نیز بوده است. به طوری که به عقیده حمید مولانا، در قلمرو نظری و رویه پژوهشهای توسعه که از دههی ۱۹۶۰ شروع و کاملاً تا دههی ۱۹۷۰ ادامه مییابد، دو گرایش عمده را می‌توان مشاهده کرد. نخستین گرایش نادیده گرفتن الگوهای متفاوت و رقیب در زمینه های توسعه اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بود. همه توسعهگرایان این الگوهای رقیب را نادیده میانگاشتند. نادیده گرفتن تغییرات ناشی از توسعه در جمهوری خلق چین و کوبا تبلور این گرایش است. در چین و کوبا تغییرات موفقیتآمیزی در زمینه های خاص اقتصادی و اجتماعی نظیر کشاورزی، بهداشت و آموزش به وقوع پیوسته است که میتوان برای ایجاد دگرگونی در کشورهای کمتر صنعتی، حکم الگو را داشته باشد. دومین گرایش که به اندازه گرایش اول دارای اهمیت بود، این است که «گذر از جامعه سنتی» که پژوهشگران غربی مسائل اجتماعی، نوید آن را داده بودند، در کشورهایی چون پاکستان، ترکیه و ایران با مشکلاتی برخورد کرده بود. در حقیقت، همه جهان سوم نگران این بود که الگوی حاکم توسعه که در دهه های ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ برای آن‌ها تبلیغ شده بودند برای نیازهای کشورهای آسیا، آمریکایی لاتین و آفریقا که از تنوع فرهنگی برخوردار بودند، مناسب نیست. این دیدگاه یک نتیجهگیری اصولی بود و اگر پژوهشگران میخواستند، میتوانستند این استنتاج را به یک نقطه عطف در حوزه توسعه تبدیل کنند. اکنون واژه توسعه از مفهوم محدود رشد اقتصادی صرف دور شده و بر آن بود تا قلمرو وسیع‌تر فعالیتهای سیاسی و اجتماعی و فرهنگی را در برگیرد اما با این همه مفهوم واژه توسعه هنوز در قلمروهای غیر اقتصادی شخص نشده بود (مولانا،۱۳۷۱: ۲۷-۲۶ ).
بنابراین، گسترده شدن قلمرو مفهومی توسعه به ایجاد نظریات و پارادایمهای متفاوتی در این حیطه انجامید که آن‌ها را می‌توان در دو دسته عمده تقسیم بندی کرد. دسته اول نظریاتی هستند که صرفاً به مسائل اقتصادی در توسعه چشم دارند. مانند نظریاتی که در مکتب‌های نوسازی و وابستگی مطرح شده است و دسته دوم نظریاتی هستند که به عوامل غیر اقتصادی در توسعه نیز توجه می‌کنند که از بین آن‌ها می‌توان به نظریه توانمند سازی و مکتب الهیات رهایی بخش اشاره کرد. در ادامه نیز به بیان تاریخچه مختصری از مطرح‌ترین نظریات حوزه توسعه خواهیم پرداخت.
توسعه و مکتب نوسازی
پارادایم نوسازی قدیمی‌ترین پارادایم در حوزه توسعه است که ریشه در نظریات اقتصادی نئوکلاسیک و نظریه سیاسی لیبرال دارد. عنصر مرکزی این دیدگاه «استعارۀ رشد» است و رشد نیز با «ایده پیشرفت» شناسایی و تعریف شده است. بنابراین توسعه به مثابه ایده ای ارگانیک، ذاتی، جهت دار، تجمعی، برگشت ناپذیر و هدفمند در نظر گرفته می‌شود (سرواس،۱۳۸۴: ۸۰). پس از جنگ جهانی دوم مکتب نوسازی وارد مرحله جدیدی شد که میتوان آن را محصول تاریخی سه رویداد مهم به شمار آورد. ۱- قدرت گرفتن ایالات متحد در حالی که جنگ جهانی باعث تضعیف جایگاه سایر کشورهای غربی شده بود. آمریکا با اجرای طرح مارشال برای بازسازی اروپای جنگ زده، به یک رهبر جهانی مبدل گردید. ۲- واقعه دوم گسترش جنبش جهانی کمونیسم بود. ۳- تجزیه امپراطوریهای استعماری اروپایی در آسیا، آفریقای لاتین که موجب ظهور شمار بسیاری از کشور ملتهای جدید در جهان سوم گردید. در این دوران نخبگان سیاسی در آمریکا، اندیشمندان علوم اجتماعی را به مطالعه کشورهای جهان سوم ترغیب نمایند تا از این طریق ضمن دستیابی به توسعه اقتصادی و ثبات سیاسی در این مناطق از غلتیدن کشورهای مزبور به دامان بلوک کمونیستی نیز جلوگیری نمایند (سو،۱۳۸۸: ۲۵) .
در مبانی نظری این مکتب، توسعه مساوی با رشد درآمد سرانه و افزایش سریع و مستمر تولید ملی تعریف می‌شود که تحقق آن را در گرو انباشت سرمایه و پیشرفت تکنولوژی می‌داند. اما نکته مهم اینجاست که نظریات نوسازی از یک کاستی در مبانی خود در رنج بودند و آن تحلیل توسعه در چارچوب مفاهیم اقتصادی بود. این تحلیلها به شرایط نهادی و ساختاری که توسعه اقتصادی در چارچوب آن محقق مییافت توجه نداشت و یا توجه آن اندک بود (رجب زاده، ۱۳۷۸: ۱۲). بنابراین از دهۀ۱۹۶۰، الگوی کلاسیک توسعه کاملاً ضربه دید و منتقدین آن با طرح تضادهای درونی این الگو، سقوط آن را محتوم و این نوع توسعه را غیر ممکن میدانستند (مولانا،۱۳۷۱: ۳۴-۳۳).
از نظر منتقدین نئو مارکسیست، دیدگاه نوسازی چیزی بیش از یک ایدئولوژی جنگ سرد نیست که برای توجیه دخالت‌های ایالات متحده در جهان سوم طراحی شده است. بدین ترتیب منتقدینی چون «آندره گوندر فرانک»^[۹] در مقاله معروف خود به نام «جامعه شناسی توسعه و توسعه نیافتگی جامعه شناسی» ادعا می‌کند که پرده های علوم اجتماعی امپراطوری آمریکا را کنار زده و در واقع برهنگی علمی را که در پشت پرده نقاب ایدئولوژیک آن مخفی گشته آشکار ساخته است (سو،۱۳۷۸: ۶۰).
بنابراین، در نتیجۀ جدال‌های نظری در دهۀ۱۹۶۰ محققین نوسازی عموماً در موضع دفاع از خود قرار داشته و به بحث‌های منتقدین توجهی نمی‌کردند. با این حال پس از اینکه غبارها در اواخر دهۀ ۱۹۷۰ فرو نشست، آن‌ها آرام آرام شروع به جدی گرفتن این انتقادات نمودند. این بود که مکتب نوسازی به تدریج با اصلاح بخشی از محتوای اصلی اندیشه خود یک رشته مطالعات تازه را تحت عنوان «مطالعات نوسازی جدید» از سر گرفت (سو،۱۳۷۸: ۶۵).
توسعه و مکتب وابستگی
همان‌گونه که مکتب نوسازی را می‌توان مجموعه نظریاتی دانست که توسعه را از دیدگاه ایالات متحده و دیگر کشورهای غربی مورد بررسی قرار می‌دهند، درباره مکتب وابستگی نیز می‌توان گفت که از دیدگاه جهان سوم به توسعه می‌پردازد و نمایانگر «طنین آواهایی ست که از پیرامون به گوش می‌رسد و با سلطه فکری مکتب آمریکایی نوسازی به معارضه بر می‌خیزد» (سو:۱۳۸۸، ۹۷).
در دهۀ ۱۹۶۰ راهبرد توسعۀ مبنی بر حمایتگرایی و توسعۀ صنایع جایگزینی واردات، تبدیل به رکود اقتصادی در رژیمهای مردمگرا در آمریکای لاتین در دههی ۱۹۵۰ شد و مسائلی چون بیکاری، تورم، کاهش نرخ برابری پول‌ها و دیگر مشکلات اقتصادیِ آمریکای لاتین در اوایل ۱۹۶۰ به بالا گرفتن اعتراضات مردمی، سقوط رژیمهای مردمگرا و به سرکار آمدن رژیمهای سرکوبگر نظامی و اقتدارگرا انجامید. پس از آن مکتب بومی وابستگی در آمریکا لاتین به سرعت مرزهای این منطقه را در نور دیده و در آمریکای شمالی نیز انتشار یافت و «آندره گوندرفرانک» که بر حسب اتفاق در اوایل دهه ۱۹۶۰ در آمریکای لاتین به سر میبرد، پیام آور نظریات مکتب وابستگی برای دنیای انگلیسی زبان گردید. بنابراین مکتب وابستگی در آن دهه با استقبال گرمی در ایالات متحده روبرو گردید چرا که بازتاب احساسات نسل جدیدی از محققین جوان و انقلابی نیز بود که تجربه دورانی از جنبش‌های دانشجویی، اعتراض علیه جنگ، فعالیت برای آزادی زنان و شورش‌های محلات فقیر نشین را در آن زمان پشت سر گذاشته بودند، تلقی می‌شد. مکتب وابستگی همچنین بازتاب بحرانی بود که مارکسیسم ارتدکس در آمریکای لاتین در اوایل دهۀ دچار آن گردید. چرا که از نظر کمونیسم راست آیین، کشورهای آمریکای لاتین برای برپایی یک انقلاب سوسیالیستی باید پیدایش یک مرحله انقلاب صنعتی بورژوازی را از سر می‌گذراندند، در حالی که انقلاب سال ۱۹۴۹ چین و انقلاب اواخر دهۀ ۱۹۵۰ در کوبا نشان دادند که کشورهای جهان سوم می‌توانند از این مرحله انقلاب بورژوایی جهش نمایند. بدین ترتیب بسیاری از محققین بنیادگرای آمریکای لاتین که مجذوب الگوهای توسعه چین و کوبا شده بودند از خود می‌پرسیدند که آیا کشورهای آنان نیز می‌تواند به همین ترتیب گام در مرحله انقلاب سوسیالیستی بگذارد؟ (سو:۱۳۸۸،۹۷-۹۸)
بدین ترتیب مکتب وابستگی با خروج از زمینه تاریخی دهۀ ۱۹۶۰ به عنوان پاسخی نسبت به ضعف برنامه اصلاحات «کمیسیون اقتصادی سازمان ملل برای آمریکای لاتین» (اکلا)، بحران مارکسیسم ارتدکس و افول مکتب نوسازی در ایالات متحده پدیدار شد (سو: ۱۳۸۸،۹۹).
توسعه و مکتب رهایی بخش
همان طور که در بالا نیز اشاره شد، اکثر مباحث توسعه اعم از اینکه ریشه در نظریه انتقادی یا نظریه نوسازی داشته باشند و یا ترکیبی از این دو رهیافت باشند در یک چهارچوب اقتصادی قرار دارند و به این می‌پردازند که منابع مادی چگونه در جامعه تخصیص داده می‌شوند (ملکات و استیوز،۱۳۸۸: ۳۸۵). از آنجا که این چهارچوب صرفاً اقتصادی نتوانست در تبیین و رفع توسعه نیافتگی موفقیت کامل بدست بیاورد؛ نیاز و توجه به چارچوب نهادی و ساختاری لازم برای توسعه اقتصادی قوت گرفت و همراه آن مفهوم توسعه نیز تغییر محتوا پیدا کرد : از مفهومی بیشتر کمی و اقتصادی به مفهومی بیشتر کیفی و جامعهشناختی. بنابراین گسترش فضای مفهومی توسعه از واقعیتی اقتصادی به واقعیتی با ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، باعث شد توسعه موضوع تحلیل جامعهشناختی قرار بگیرد و به تبع آن واحد تحلیل نیز از اقتصاد به جامعه، که همان واحد دولت – ملت میباشند تغییر کرد (رجب زاده،۱۳۷۸: ۱۳- ۱۴).
بنا به عقیده ملکات، ملاحظات غیر مادی که توسعه را وارد عمقی متفاوت – قلمرو معنویات – می‌رساند به ندرت در پژوهش‌ها یا عملیات کمک‌های توسعۀ غرب در اولویت قرار می‌گیرند و تعداد اندکی از آثار مربوط به ارتباطات توسعه در سنت‌های اصلی تأثیر مذهب و معنویت را در نظر گرفته‌اند. در بهترین حالت، متون ارتباطات توسعه فقط اشاره گذرا به مذهب می‌کنند و غالباً آن را یک واقعیت جمعیت شناختی ساده یا در مفهومی منفی و یا مانعی بر سر راه توسعه قلمداد می‌کنند. با وجود این نگرش‌های منفی گسترده به مذهب، اکثر کسانی که در کشورهای در حال توسعه به سر برده‌اند ملاحظه کرده‌اند که وابستگی‌های مذهبی و انگیزش‌های معنوی اغلب نقشی مهم در موفقیت طرح‌ها ایفا کرده‌اند. در نتیجه مکتب رهایی بخش که به عنوان سومین مکتب مطرح در حیطه ارتباطات توسعه شناخته می‌شود در دهه ۱۹۷۰ سر برآورد. این رویکرد که کاملاً متأثر از الهیات رهایی بخش است بر رهایی افراد و اجتماع از ستمدیدگی به عنوان وسیله توانمند سازی و خود تاکید می‌ورزد. «پائولو فریره»^[۱۰] معلم برزیلی را می‌توان از جمله معروف‌ترین افراد حامیان و مروجان توسعه رهایی بخش در دهۀ ۱۹۷۰ دانست (ملکات،۱۳۸۸: ۳۳-۳۸۲).
ارتباطات و توسعه
توجه به آثار ارتباطات در توسعه پس از جنگ جهانی دوم و به ویژه از دهه ۱۹۵۰ به دلیل اهمیت یافتن توسعه اقتصادی کشورهای جهان سوم افزایش یافت. از آن پس چون از نظر کارشناسان غربی اساس توسعۀ اقتصادی، رشد سریع تولید شناخته می‌شد و چنین رشدی نیز تغییر در رفتار افراد را می‌طلبد ارتباطات باید به عنوان یک عامل دگرگونی رفتارها به کار گرفته شود، به همین منظور وسایل ارتباط جمعی به مثابه ابزارهای کلیدی توسعه شناخته شدند (علیزاده،۱۳۸۴: ۱۸۰). این توجه به نقش وسایل ارتباط جمی در توسعه در دهه ۱۹۶۰ نیز ادامه پیدا کرد و در طول این سال‌ها، نقش ارتباطات با تغییر بینشهای مربوط به راهبردهای توسعه، همساز شد. بنابراین نقش ارتباطات دگرگون شد و به عنوان وسیلهای برای پشتیبانی از برنامهها و پروژه های موجود در توسعه در آمد (بورن،۱۳۷۸: ۷- ۱۷) .
به همین سبب رویکرد ارتباطات توسعه را می‌توان، یکی از چالش‌برانگیزترین مباحث در عرصه علوم اجتماعی، اقتصاد، سیاست و فرهنگ طی چهار دهه اخیر در سطح بین‌المللی قلمداد کرد. در واقع از زمانی که دانیل لرنر، جامعه شناس و نظریه پرداز آمریکایی نخستین کتاب خود را به سفارش کاخ سفید تحت عنوان گذر جامعه سنتی؛ نوسازی خاور میانه در سال ۱۹۵۸ انتشار داد و در آن کوشید رسانه‌ها را به عنوان عامل و نیروی پیش برنده توسعه در انتقال جوامع سنتی جهان سوم به شرایط صنعتی، معرفی کند تا امروز، ادبیات وسیعی در این حوزه حساس شکل گرفته که طیف متنوعی از علایق و دیدگاه‌ها و نیز کامیابی‌ها و شکست‌ها را باز می‌نمایاند. این بحث و منازعه، تنها مختص غربی‌ها و طرفداران اقتصاد بازار یا سوسیالیست‌ها و مارکسیست‌های مخالف الگوی غربی نبوده است. گرچه این دو گروه در دو سوی طیف گسترده چالشگران قرار دارند ولی صاحب نظران کشورهای در حال توسعه نیز صداهایی را از چهار گوشه جهان، آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین بلند کرده‌اند که هر روز رساتر شده است اگرچه در این میان، مفهوم سازی و نظریه پردازی های انتقادگران غربی آمریکایی، که خاستگاه اولیه دیدگاه توسعه بخشی ارتباطات بوده است، از جایگاه ویژه و در خور توجهی برخوردار است (فرقانی،۱۳۸۰: ۴۷).
بنابراین به لحاظ تاریخی دانیل لرنر از نخستین کسانی است که پس از جنگ جهانی دوم به تدوین استراتژی و الگوی توسعه برای جهان سوم پرداخت و طی آن کوشید نقش رسانه های جمعی را در تسهیل و تسریع فرایند توسعه کشورهای عقب مانده به سبک غربی، تبیین کند. به دنبال او نظریه‌پردازان دیگری از جمله «ویلبر شرام»، «اورت راجرز» و «مک کلند» آمریکایی، ابعاد دیگری از نظریه توسعه بخشی ارتباطات را مطرح کردند. شرام با انتشار کتاب رسانه های جمعی و توسعه ملی و راجرز با کتاب معروف خود نشر نوآوری‌ها نه تنها بر الگوی لرنر صحه گذاشتند بلکه به تقویت و تحکیم آن پرداختند. اگرچه «ویلبر شرام» چند سال بعد، دیدگاه های خود را تا حدودی تعدیل کرد و به عنصر فرهنگ و تنوع شرایط تاریخی و مقتضیات ملی کشورهای جهان سوم، توجه نشان داد. راجرز در مطالعات و آثار بعدی خود با محققان انتقادگرای جهان سوم هم آوا شد و بر الگوی خطی لرنر خط بطلان کشید و الگوی متناوب توسعه را به عنوان راهبرد اصلی برای کشورهای در حال توسعه پذیرفت. این در حالی ست که لرنر تقریباً تا پایان عمر بر صحت نظریه خود پای فشرد و حاضر به بازنگری در ارکان آن نشد. به هر حال الگوی لرنر در ادبیات ارتباطات و توسعه به عنوان «الگوی حاکم» یا «الگوی قدیمی» به ثبت رسیده و هنوز نیز طرفداران و معتقدانی دارد. در آن زمان، توسعه، هم به معنای استقرار دولت‌های با ثبات دموکراتیک بود که بتوانند جایگزین رژیم‌های دارای اقتدار سنتی شوند و هم اینکه برنامه‌هایی را در جهت ارتقای شرایط اجتماعی، کشاورزی و سواد آموزی داشته باشند، و چنین پنداشته می‌شد که رسانه های جمعی می‌توانند نقش مؤثری چه در تغییر دولت‌ها و چه در پیشبرد برنامه‌ها بازی کنند. اما در ۳۵ سال اخیر الگوی حاکم به شدت به چالش کشیده شده است. کسانی چون «چودری عنایت الله» از نخستین محققان جهان سومی و اورت راجرز از اولین نظریه‌پردازان غربی بودند که با الگوی خطی توسعه در مکتب نوسازی به معارضه برخاستند (فرقانی،۱۳۸۰: ۴۸) . بنابراین با گذشت زمان این فرضیه که ایدههای نو را میتوان به مخاطبان مورد نظر تزریق کرد، اشتباه از آب درآمد زیرا تغییر اجتماعی، روندی مکانیکی نیست که در آن نمودار افرادِ «مخاطبان مورد نظر» بتوانند به صورت مستقل تصمیم بگیرند، بلکه بافت اجتماعی که این افراد جزیی از آن هستند بر تصمیمات آن‌ها در باره پذیرش ایدههای نو مؤثرتر و تعیین کننده است (بورن، ۱۳۷۸: ۷ – ۱۶).
بالا گرفتن انتقادها نسبت به الگوی خطی توسعه و پایان الگوی حاکم و خوش‌بینانه در مورد ارتباطات و توسعه، مصادف با پایان مقبولیت مشروعیت ایالات متحده به عنوان نماینده اصلی غرب بود، در واقع اعتراض به جنگ ویتنام و بروز نارضایتی‌های داخلی در این کشور، نمودهای بارز این عدم مشروعیت بودند. اینک مدل غربی توسعه، یک ترفند استعماری تلقی می‌شد که در آن سازمان‌های ارتباطی و رسانه ای چند ملیتی زیر نقاب شعار آزادی گرایی تنها در پی تأمین منافع سیاسی-اقتصادی خود و گسترش کنترل و سلطه بر منابع جهان سوم بودند. به تدریج محکومیت این جریان که به «امپریالیسم فرهنگی و ارتباطی» نیز تعبیر می‌شد در کلیه محافل بین‌المللی و از جمله اجلاس‌های یونسکو در دهۀ ۱۹۷۰ قوت گرفت. در این زمان گفته می‌شد که الگوی نوسازی که وعده توسعه صنعتی، اقتصادی و حتی سیاسی را از راه دموکراتیک کردن حکومت‌های جهان سوم داده بود؛ هماهنگ با ویژگی‌های جهان سوم نبوده و تقریباً هیچ کشوری را به توسعه نرسانده است. از نظر راجرز، در میان کشورهای جهان سوم، چین پیشرفت قابل ملاحظه ای در زمینه توسعه به خصوص در زمینه های بهداشت، تنظیم خانواده و صنعت به دست آورد، اما این کشور بدون کمک و دخالت نیروهای خارجی به این مرحله رسید. کما اینکه دولت این کشور نیز معتقد بود که در مسیر توسعه، نه از سرمایه داری غرب و نه از سوسیالیسم صرف شوروی، هیچ‌کدام پیروی نکرده است. در این سال‌ها شاهد رشد فلسفه توسعه غیر غربی هستیم که با آمدن جنبش عدم تعهد به عنوان یک سازمان فعال سیاسی به میدان، قوت بیشتری گرفت (فرقانی،۱۳۸۰: ۴۸-۴۹).
روزنامه نگاری برای توسعه
کشورهای جهان سوم که اکثراً، پس از پیروزی جنبش‌های استقلال طلبی و اجرای سیاست‌های استعمار زدایی در دوره بعد از جنگ جهانی دوم، در صحنه زندگی بین‌المللی پدیدار شدند- در زمینه ارتباطات جمعی نیز مانند سایر پدیده‌ها و نهاد های جدید اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی به پیروی از نظریه‌ها و الگوهای غربی توسعه ملی، به اقتباس پرداختند. به گونه ای که ممالک مذکور، ایجاد وسایل جدید ارتباطی و مخصوصاً رادیو تلویزیون و همچنین خبرگزاری‌های ملی را هم مانند سرود ملی از مظاهر استقلال سیاسی می‌دانستند (معتمد نژاد، ۱۳۶۸: ۴۹۹).
در جریان این اقتباس، ممالک جهان سوم که بیشتر تحت تأثیر سیاست‌های استعماری سابق غرب و جاذبه های کاذب استعمار نوین آن، در راه توسعه سرمایه داری وابسته گام گذاشته بودند، در کاربرد ارتباطات جمعی و طرز اداره آن، نیز بدون توجه به شرایط تاریخی و هویت فرهنگی خویش تجربه ممالک غربی را دنبال کردند و در مدارس و دانشکده های روزنامه نگاری و ارتباطات جدیدالتأسیس که اغلب با کمک مستقیم و غیر مستقیم ممالک اروپایی و ایالات متحده آمریکا ایجاد شد، نیز از برنامه های آموزشی و ارزش‌ها و معیارهای روزنامه نگاری معمول در غرب، تقلید نمودند (معتمد نژاد، ۱۳۶۸: ۵۰۰).
از اوائل دهه ۱۹۷۰، همراه با عمیق‌تر شدن مبارزات کشورهای مترقی جهان سوم برای مقابله با سلطه های فرهنگی و ارتباطی، همچنان که نظریه‌ها و الگو های حاکم غربی درباره نقش وسایل ارتباط جمعی در توسعه اجتماعی، مورد بازنگری قرار گرفت، شیوه آسیایی «روزنامه نگاری برای توسعه» که در جهت تحکیم روابط سلطه و وابستگی، در خدمت رژیم‌های دیکتاتوری در آمده بود، نیز مطرود شناخته شد و تلاش تازه ای برای ایجاد شیوه های نوین «روزنامه نگاری آزادی بخش» یا «روزنامه نگاری در خدمت پیشرفت» ^[۱۱] آغاز گردید. به عنوان مثال جواهر لعل نهرو نخست وزیر پیشین هندوستان، که خود از مدافعان پر آوازۀ آزادی گرایی نیز بشمار می‌رود، در زمینه نقش مطبوعات در کشورهای تازه استقلال یافته دیدگاهی متمایز با نظریات کلاسیک آزادی خواهی غربی بیان داشته است. به گفتۀ نهرو، نوع آزادی مورد نظر در کشورهای جهان سوم، با آزادی بدون محدودیت طرف توجه کشورهای اروپایی و ایالات متحده آمریکا متفاوت است. نهرو معتقد بود که آزادی نامحدود وسایل ارتباط جمعی، ممکن است وضعیت بین‌المللی خطرناکی پدید آورد و به همین لحاظ دولت‌ها باید «مسلح به چنان قدرتی باشند که بتوانند با زبان خطرناک مطبوعات مقابله کنند».او همچنین تأکید می‌کرد که ما نمی‌توانیم به نام نوعی آزادی خیال آمیز که به تمام آزادی‌ها پایان می‌دهد، سلامت همه ملت را به مخاطره بی اندازیم (معتمد نژاد، ۱۳۶۸: ۵۰۴).
بنابراین می‌توان گفت که خبر توسعه همان طور که «ویلبر شرام» و «اروین اتوود»^[۱۲] در کتاب جریان خبر در جهان سوم : بررسی آسیا می‌گویند خبری ست که مربوط به رشد و پیشرفت‌های اقتصادی و اجتماعی به صورتی که از طریق کوشش و برنامه ریزی انسانی انجام گرفته باشد. مفهوم کلیدی، عمدی بودن کوشش‌ها ست. خبرهای توسعه اقتصادی و اجتماعی شامل مطالبی است که کوشش دولت، سازمان‌های خصوصی، گروه و افراد را در بهبود وضع موجود نشان دهد. از نظر این پژوهشگران انتشار مطلبی درباره نرخ بی‌سوادی یا باسوادی در کشور خبر توسعه نیست، ولی تأسیس یک مرکز آموزشی برای مبارزه با بی‌سوادی، خبر توسعه است. یا، مطلبی درباره یک کشف علمی در صورتی به عنوان خبر توسعه شناخته می‌شود که به طور بالقوه به بهبود وضع اجتماعی مردم کمک کند. شرام و اتوود شکست فعالیت‌ها و برنامه اقتصادی و اجتماعی را نیز جز اخبار توسعه می‌دانند (بدیعی و قندی، ۱۳۷۸: ۴۲۵).
طبقه بندی مقوله های توسعه و ارتباطات از جنگ جهانی دوم به بعد
ملکات (۱۳۸۴) از نظریه‌پردازان به نام حیطه ارتباطات و توسعه در کتاب خود به نام «ارتباطات و توسعه در جهان سوم» طبقه بندی مختصری از روند توسعه در جهان ارائه داده است. این طبقه بندی
بدین شرح است :
۱- پیدایش مؤسسات کمک‌های سازمان یافته توسعه (۱۹۴۵) :
– صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی، سازمان‌های تخصصی زیر مجموعه سازمان ملل – برنامه اصل چهار ترومن
۲- توسعه جهان سوم در حال ظهور (دهه ۱۹۵۰)
– ترویج خودیاری از طریق سرمایه و اشاعه نوآوری‌های جدید عمدتاً وارد شده از غرب
– صنعتی شدن، شهری شدن و غربی شدن برای توسعه ضروری تلقی شد
– تجویز مراحل جهانشمول برای رشد ملی برخاسته از صنعت
– تأکید بر نیاز به تغییر بنیادی در نگرش‌ها و رفتار فردی و ساختار اجتماعی در جهان سوم
– انقیاد کشاورزی (بزرگ و کوچک مقیاس) در برابر اولویت‌های صنعتی شدن
۳- دهۀ نخست توسعه (دهۀ ۱۹۶۰) :
(دورۀ خوش بینی بزرگ)
– رشد اقتصادی از طریق صنعتی شدن
– فناوری سرمایه بر
– برنامه ریزی اقتصادی متمرکز

//not being debugged
شکل۴-۱۳: تکنیک INT3
۴-۹-۲- واردکردنINT2D
تکنیک ضداشکال زدایی INT2D مانندINT3 از دستور INT 0X2D برای دسترسی به اشکال­زدای مرکزی استفاده می‌کند.زیرا INT 0X2D راهی است که اشکال زداهای مرکزی نقاط توقف را تنظیم می‌کنند، روشی که درفهرست ۱۰-۱۶ نشان داده شده است بکاربرده می‌شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴-۹-۳- وارد کردنICE
یکی از دستورات ثبت نشده Intel نقطه توقف مدار شبیه سازی^[۱۹] شده ‌است، (‌رمزالعمل OXF1). ICEBP. این دستور برای آسانترکردن اشکال­زدایی با بهره گرفتن از یک مدار شبیه سازطراحی شده است، زیرا مشکل است که یک نقطه توقف دلخواه را با یک مدار شبیه سازی تنظیم کرد.
اجرای این دستور یک استثنا تک مرحله‌ای را ایجاد می‌کند. اگر برنامه از طریق یک تک مرحله‌ای درحال دنبال کردن باشد، اشکال زدا تصور می‌کند این یک استثنا عادی ایجاد شده توسط یک تک مرحله‌ای است و مجموعه‌ای از اداره کننده‌های استثنا قبلی را اجرا نمی‌کند. بدافزار می‌تواند با بهره گرفتن از اداره کننده استثنا برای جریان اجرای نرمال از آن سوء استفاده کند که می‌تواند باعث شکست این موضوع شود.
۴-۱۰- آسیب های اشکال زدا
مانند تمامی نرم­افزار‌ها، اشکال زدا‌ها آسیب‌هایی دارند، وبرخی اوقات ونویسندگان بدافزار به آن‌ها حمله می‌کنند تا از اشکال­زدایی جلوگیری کنند. در اینجا چندین آسیب رایج در راهی که OLLYDBG فرمت پرونده اجرایی قابل حمل را اداره می‌کند آورده شده ست.
۴-۱۰-۱- آسیب های سرآیند
اولین تکنیک تغییر سرآیند مایکروسافت از یک فایل اجرای دودویی است، که سبب می‌شود OLLYDBG هنگامی که اجرا را بارگذاری می‌کند بشکند. نتیجه آن خطای «فایل اجرایی ۳۲بیت ناشناخته یا اشتباه» است. و برنامه معمولا بخوبی در خارج از اشکال زدا کار می‌کند. این کار ناشی از این حقیقت است که OLLYDBG در جهت خواندن سرآیند پرونده اجرایی قابل حمل دقیقاً ویژگی­های مایکروسافت را دنبال می‌کند. در سرآیند پرونده اجرایی قابل حملیک ساختار شناخته شده به عنوان IMAGE- OPTIONAL- HEADER وجود دارد. شکال ۴-۱۴زیرمجموعه‌ای از این ساختار را نشان می‌دهد.
شکل ۴-۱۴: PE IMAGE-OPTIONAL- HEADER و آسیب NUMBER OF REVA AND SIZES
چندین عنصر پایانی دراین ساختار مورد توجه خاص هستند زمینه NUMBER OF REVA AND SIZESتعداد ورودی‌هایی را که در آرایه‌یDATA DIRECTORY جریان دارند مشخص می‌کند. DATA DIRECTORY نشان می‌دهد کجا می‌توان دیگر اجزا‌ها ی قابل اجرای مهم را پیدا کرد، این اندکی بیشتراز آرایۀ ساختارهای IMAGE- DATA- DIRECTORY در پایان ساختار سرآیند اختیاری است. هر ساختار فهرست داده اندازه و آدرس مجازی مرتبط فهرست را مشخص می‌کند.
اندازه آرایه به IMAGE- NUMBER OF – DIRECTORY- ENTRIES تنظیم شده است که برابر با۰X10 است. بارگذاری ویندوز از هر NUMBER OF REVA AND SIZES بزرگتراز ۰X10 چشم پوشی می‌کند زیرا هرچیز بزرگ‌تر در آرایهDATA DIRECTORYجا نخواهد شد.
OLLY DBG استاندارد‌ها را دنبال می‌کند واز NUMBER OF REVA AND SIZES استفاده می‌کند. به عنوان نتیجه تنظیم اندازه آرایه به مقدار بزرگ‌تر از ۰X10 (مانند۰X99) سبب می‌شود OLLYDBG یک پاپ آپ ویندوز را برای کاربر پیش از خارج شدن از برنامه ایجاد کند. ساده‌ترین راه برای غلبه براین تکنیک تغییر دستی سرآیندپرونده اجرایی قابل حمل وتنظیم NUMBER OF REVA AND SIZES به ۰X10 با بهره گرفتن از یک ویرایشگر شانزده تایی با جستجوگر پرونده اجرایی قابل حمل است. می‌توانید از یک اشکال زدا استفاده کنید که برای این تکنیک آسیب رسان نیست مانند WINDBG یا OLLYDBG2.0
حقه دیگر سرآیند شامل سرآیند‌های بخش می‌شود، سبب می‌شود OLLYDBG درطی بارگذاری باخطای «فایل حاوی داده‌های بسیار زیادی است» ‌ بشکند. (WINDBG و OLLYDBG2.0 برای این تکنیک آسیب‌پذیر نیستند) بخش‌های حاوی اجزای فایل، شامل کد، داده‌ها، منابع و دیگر اطلاعات هستند. هربخش یک سرآیند به شکل یک ساختار IMAGE- SECTION- HEADER دارد. شکل ۴-۱۵ یک زیرمجموعه از این ساختار را نشان می‌دهد.
شکل ۴-۱۵:‌ساختار PE IMAGE- SECTION- HEADER
عناصر قابل توجه VIRTUAL SIZE و SIZE OF RAW DATA هستند. مطابق با ویژگی­های پرونده اجرایی قابل حمل ویندوز، VIRTUAL SIZE زمانی که درحافظه بارگذاری می‌شود، باید حاوی اندازه کلی بخش باشد و SIZE OF RAW DATA باید حاوی اندازه داده‌ها در دیسک باشد. بارگذاری ویندوز از VIRTUAL SIZE و SIZE OF RAW DATA کوچکتری برای هدایت داده‌ها به بخش حافظه استفاده می‌کند. اگر SIZE OF RAW DATA بزرگتراز VIRTAL SIZE باشد تنها داده‌های virtal size به حافظه کپی می‌شود. به این دلیل که ollydbg تنها از size of raw data استفاده می‌کند، تنظیم size of raw data به چیزی بزرگ‌تر مانند ۰X77777777 سبب از کار افتادن ollydbg می‌شود.
ساده‌ترین راه برای غلبه براین تکنیک ضداشکال زدایی تغییر دستی سرآیندپرونده اجرایی قابل حمل وتنظیم size of raw data با بهره گرفتن از یک ویرایشگر شانزده تایی برای تغییر مقداری نزدیک به virtual size است.
(قابل ذکراست که مطابق با ویژگی‌ها، این مقدار باید ضرب مقدار file Alignment در
image- optional- header باشد) جستجوگر پرونده اجرایی قابل حمل برنامه‌ای بزرگ برای استفاده از این هدف است زیرا بامقدار بزرگی برای size of raw data پرشده است.
۴-۱۰-۲-آسیب output debug string
بدافزار اغلب تلاش می کند که ازیک آسیب حلقه فرمت درنسخه ۱/۱ ollydbg استفاده کند، با بهره گرفتن از حلقه s% به عنوان پارامتری برای output debug string به سبب از کار افتادن ollydbg . . از فراخوانی های مشکوک مانند output debug string آگاه باشید . اگر این فراخوانی اجرا شود اشکال زدای شما از کار خواهد افتاد.
۴-۱۱- نتیجه گیری
این فصل برخی تکنیک‌های ضداشکال زدایی محبوب را شرح داد. این کار نیاز به صبر برای یادگیری و دانستن تکنیک‌های ضداشکال زدایی را دارد.
بیشتر تکنیک‌های ضداشکال زدایی می‌تواند با بهره گرفتن از حس معمول مشخص شوند، درحالی که یک فرایند را به آهستگی اشکال­زدایی می‌کنند. برای مثال اگر بطور نابهنگام پایان یافتن کدی را در یک جهش شرطی دیدید، می‌تواند دریک تکنیک ضداشکال زدایی اشاره شود. بیشتر تکنیک‌های ضداشکال زدایی محبوب شامل دسترسی fs:[30h] فراخوانی یک ویندوز API یا اجرای یک بررسی زمان بندی است.
البته بهترین راه برای یادگیری بی‌نتیجه گذاشتن تکنیک‌های ضداشکال زدایی ادامه دادن به مخالفت و مطالعه بدافزار است. نویسندگان بدافزار همیشه به دنبال راهی جدید برای بی‌نتیجه گذاشتن
اشکال زدا‌ها و انگشت به دهان نگه داشتن تحلیل­گران بدافزار همانند شما است.
فصل ۵
مترسک
۵-۱- مقدمه
بسیاری بر این عقیده هستند که یک بدافزار حتما باید بر روی سیستم شما در قالب یک فایل دانلود شود تا بتواند کارش را انجام دهد. اما به خاطر داشته باشید انواع بدافزار‌ها از انواع روش‌ها و تکنیک‌های مختلف برای اجرا خود استفاده می‌کنند. برخی از بدافزار‌ها از اجرای نرم افزار‌ها یا عملیات‌های خاصی بر روی سیستم جلوگیری می‌کنند، بضی از آن‌ها سیستم شما را به عنوان یک سیستم قربانی برای سوء استفاده و انجام عملیات تخریبی بر روی سیستم‌های دیگر استفاده می‌کنند، برخی از بدافزار‌ها وجود دارند که صرفا برای جمع آوری اطلاعات شخصی کاربران طراحی شده‌اند، برای مثال اطلاعات مربوط به کارت شناسایی، شماره حساب‌های بانکی، رمز‌های عبور و نام‌های کاربری و امثال این اطلاعات را جمع آوری و برای نویسنده آن بدافزار ارسال می‌کنند. اما این‌ها تنها برخی از کارهایی است که بدافزار‌ها می‌توانند انجام دهند، بد افزار‌ها نه تنها می‌توانند باعث دردسر کاربران شوند و آن‌ها را اذیت کنند، بلکه می‌توانند هزینه‌های سنگینی برای کاربران داشته باشند، حتی بدافزارهایی که برای جمع آوری اطلاعات شخصی طراحی شده‌اند ممکن است باعث ایجاد تخریب در سیستم قربانی شوند. این‌‌ همان دلیلی است که شناسایی و حذف کردن این بدافزار‌ها از سیستم عامل کاربران را تبدیل به امری حیاتی کرده است. در این پژوهش ما برروی روشی مطالعه می‌کنیم که بدون داشتن یک ضد اشکال زاد بتوانیم از باز شدن بد افزاری که به حالت بسته‌ای شده می‌باشد جلوگیری کنیم.
۵-۲- مترسک چیست؟
با توجه به بد افزار‌های سیستمی شده (پک شده) می‌خواهیم با ایجاد یک سری عملیات و با بهره برداری از خواص شناسایی اشکال زدا بدون اینکه در حافظه قرار داشته باشند می‌توانیم از بسته خارج شدن آن‌ها (آنپک شدن) جلوگیری نماییم برای انجام این عمل می‌دانیم یک بدافزار به روش‌های مختلفی قابل انجام می‌باشد که اشکال مختلف آن را با توجه به مطالب فصل قبل صورت زیر مطرح می‌شود باید توجه داشت که ممکن است روش­های مختلفی مطرح گردد که در این حالت ممکن است در آینده روش­های دیگری نیز مطرح گردد این روش‌ها به شرح زیر می‌باشند:
۱- استفاده از رابط برنامه نویسی کاربردی (بخش ۴-۲)
۲- بررسی دستی ساختار‌های حافظه (بخش ۴-۳)
الف – نشانه Being Debugged
ب- نشانه Process Heap
ج- نشانه NTGlobalFlag
۳- بررسی رفتار اشکال زاد‌ها( بخش ۴-۵)
الف- اسکن INT
ب- بررسی‌های مجموعه مقابله‌ای
ج- بررسی‌های زمان.
حال با توجه به هدف یاد شده بعد از بررسی هریک از آن‌ها می‌توانیم یکی از آن‌ها را برای ساخت مترسک خود استفاده نماییم.
۵-۳- نمودار کلی کار
شکل ۵-۱:نمودار مترسک
۵-۴- استفاده از رابط برنامه نویسی کاربردی
جدول ۵-۱ واکنش توابع

برای کنترل اثرات سوء کلید زنی بانکهای خازنی بر روی زمان کلید زنی و تجهیزات کلید زنی کار می شود. بطور کلی روش های مختلف برای این عمل عبارتند از:

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

کنترل بستن همزمان با مقدار اولیه بیشینه ولتاژ ( VPSC )،
( Voltage peak synchronous closing)
۲- روش کلید زنی در صفر ولتاژ ( VZSC)، ( Voltage zero synchronous closing )
استفاده از کلید همراه با امپدانس، ( Preinsertion impedance switch)
استفاده از برقگیر (Arrester).

روش کنترل بستن همزمان با بیشینه ولتاژ
فرض کنید یک بانک خازنی بوسیله یک منبع سینوسی برقدار شود، بطوریکه مقدار بیشینه ولتاژ AC می باشد. آلفا زاویه فاز قراردادی است که کلید در آن لحظه از سیکل ولتاژ بسته می شود. هنگامیکه کلید بسته می شود معادله زیر بصورت رابطه ای از جریان برقرار است:
۳-۴
که در رابطه ۳-۴، ظرفیت بانک خازن و اندوکتانس موثر بین منبع و بانک خازنی می باشد. در این رابطه از مقاومت صرفنظر شده است.
معادلات لحظه ای ولتاژ و جریان بانک خازنی بصورت زیر بیان می شوند:
۳-۵
۳-۶
که و به ترتیب مقادیر اولیه جریان سلف و ولتاژ خازن می باشند، و فرکانس طبیعی مدار کلید زنی و مقدار درواحدی فرکانس طبیعی می باشد.

امپدانس خازن در فرکانس اصلی و مقادیر بیشینه مولفه های فرکانس اصلی جریان و ولتاژ خازن می باشند.
۳-۷
معادلات لحظه ای ولتاژ۳-۵ و جریان ۳-۶که در بالا مطرح شدند، پاسخ حوزه زمان ولتاژ و جریان خازن در مدار کلید زنی می باشند. قسمت اول مولفه فرکانس اصلی می باشد. قسمتهای دوم و سوم نمایش مولفه های مدار در فرکانس طبیعی می باشند. اندازه مولفه های نوسانی تابعی از ولتاز شبکه، ولتاژ اولیه خازن،جریان اولیه سلف و زمان کلید زنی می باشند.
بدترین حالت کلید زنی زمانی اتفاق می افتد که یک خازن بی بار در لحظه بیشینه ولتاژ برقدار شود، که نتیجه آن ایجاد اضافه ولتاژ به اندازه دو برابر بیشینه عادی ولتاژ می باشد.
برای کلید زنی ایده ال مولفه های نوسانی جریان در رابطه لحظه ای آن (ولتاژ در رابطه لحظه ای آن) باید صفر باشند. این مورد تنها زمانی بدست می آید که دو شرط زیر بطور همزمان با یکدیگر موجود باشند:
۳-۸ و۳-۹
در مدار کلید زنی جریان اولیه صفر می باشد یعنی . اولین شرط از کلید زنی ایده ال بدین معنی است که کلید باید در قله مثبت یا منفی شکل موج سینوسی ولتاژ منبع ( ) بسته شود. شرط دوم بدین معنی است که خازن باید در یک سطح ولتاژ مشخص برقدار شود.
۳-۱۰
با برقرار شدن شرایط کلید زنی ایده ال مولفه های نوسانی ایجاد شده از بین خواهند رفت. سپس هر دو مورد ولتاژ و جریان خازن فقط شامل مولفه های فرکانس اصلی خواهند بود.

روش کلید زنی در صفر ولتاژ Voltage zero synchronous closing) )
در این روش خازنها دارای کلیدهای مجزایی هستند و هر کلید به هنگام عبور ولتاژ آن فاز از صفر بسته می شود. کلیدها باید دارای سرعت قطع و وصل زیادی بوده و بتوانند در حدود ۱ عمل قطع و وصل را انجام دهند. اگر زمان عملکرد از این مقدار بیشتر شود این روش کارایی خود را از دست خواهد و به نتیجه مطلوب نخواهد رسید. این کلیدها همچنین باید قادر باشند در شرایط مختلف شبکه و محیط سرعت خود را حفظ کنند. در حال حاظر کلیدهای الکترونیکی به سرعت مورد نیاز دسترسی دارند.

استفاده از کلیدهای همراه امپدانس
الف) کلید همراه مقاومت
در این روش از کلیدهایی به شکل۳-۷ استفاده می کند.
در این روش در لحظه وصل کلید ابتدا از مسیر به همراه مقاومت سری کلید زده می شود و پس از طی چند سیکل این مقاومت با زدن کلید اتصال کوتاه شده و از مدار خارج می گردد. این مقاومت سبب می شود که در لحظه وصل کلید از فروپاشی ولتاژ شینه به میزان قابل توجهی جلوگیری کند و در نتیجه بیشینه گذرای بازیافت ولتاژ را کاهش می دهد.
در این روش به دو نکته باید توجه کرد:
اول اینکه میزان تلفات توان ناشی از مقاومت ها باید برای مقاومت قابل تحمل باشد و قابلیت اعتماد شبکه را کاهش ندهد.
دوم اینکه گذرای ثانویه که به هنگام بایپس نمودن حاصل می شود بیش از گذرای اولیه نباشد.
کلید با مقاومت
کلید همراه با سلف
در نوع دیگر کلیدهای با امپدانس بجای مقاومت از سلف استفاده می شود، که در شکل ۳-۸ آورده شده است.
کلید با سلف
از آنجاییکه امپدانس سلف به فرکانس در لحظه برقدار شدن بانک خازنی وابسته است، در این لحظه امپدانس بزرگی از خود نشان داده و از فروپاشی ولتاژ شینه جلوگیری نموده و در نتیجه باعث کاهش بیشینه جریان گذرای اولیه می شود. در هنگام خروج سلف از مدار گذرایی تولید می شود که اغلب از گذرای اولیه کوچکتر است.
در این نوع کلیدها از دو نوع سلف استفاده می شود:
یکی سلفهایی که از سیمهای فولادی ساخته شده و دارای مقاومت بالایی هستند و دیگری سلفهایی که از سیمهای آلومینیومی ساخته شده و دارای مقاومت کوچکی هستند.
سلفهای با مقاومت زیاد برای مواردی که گذرای ولتاژ بزرگ است کاربرد دارند، البته این سلفها منجر به گذرای ثانویه بزرگی می شوند و برای مواردی که خازنها بزرگ هستند نباید از این سلفها استفاده نمود، چون گذرای ثانویه می تواند خیلی شدید باشد.
سلفهای با مقاومت کم با توجه به اینکه دارا ی اندوکتانسی مشابه سلفهای مقاومت بالا هستند، در کاهش میزان گذرای ولتاژ رفتاری مشابه با نوع قبلی دارند، ولی به علت داشتن امپدانس کوچکتر، گذرای ثانویه کوچکتری هم دارند. غالباٌ این سلفها پس از گذشت چند سیکل بایپس می شوند که این مدت به سطح ولتاژ شبکه وابسته است. در ضمن این سلفها چون با خازن سری هستند موجب تغییر فرکانس گذرای کلید زنی هم می شوند.
این روش برای بانکهای خازنی با کلید زنی پشت به پشت بسیار موثر بوده و گذرای جریان کلید زنی را به خوبی کنترل می کند. این روش در مقایسه با مقامتهای بایپس شونده دارای قابلیت اعتماد بیشتری بوده و اقتصادی تر نیز می باشد.
در روش دیگر از وجود سلفهای دائمی بصورت سری با کلید خازنی استفاده می شود. این سلفها که حدوداً ۰.۵ تا ۲ میلی هانری می باشند به شکل موثری جریانهای گذرای کلید زنی پشت به پشت را کاهش می دهند، ولی تاثیر قابل ملاحظه ای در کنترل و کاهش گذرای ولتاژ ندارند.
اثر قابل توجه این سلفها این است که آنها می توانند با ایجاد فاصله مناسب بین فرکانس تشدید سری و فرکانس مدار کلید زنی به شکل موثری بر چگونگی تقویت هارمونیکی ناشی از خازنهای تصحیح ضریب توان اثر گذاشته و موجب کاهش تقویت هارمونیکی می شوند.

ردیف: بستند
۱۶۴ – نقـــش بختــش بــر آسـمان بســتند
عَقــد اقبـــالــش اختـــران بســـــتند
معنی و مفهوم: نقش و نگار بخت شاه اخستان را در آسمان‌ها ترسیم کردند و ستارگان بین او و بخت و اقبال نیک، عقد و پیمان برقرارکردند.
آرایه‌های ادبی: نقش بخت اضافه‌ی استعاری است. اقبال به عروسی مانند شده است که ستارگان آن را به عقد شاه اخستان درآورده‌اند.
۱۶۵ – خسـروانـــش ســـزنــد غـاشــیه دار
کـــمر حــــکم او بــــر آن بســـــتند
واژگان: غاشیه دار: خادم، مطیع. (آنندراج)
معنی و مفهوم: شایسته است که پادشاهان همگی خدمت‌گزار و آماده‌ی اجرای فرمان‌های شاه اخستان باشند.
آرایه‌های ادبی: غاشیه دار کنایه از خدمت‌گزار است. کمر حکم او بستن کنایه از فرمان‌برداری است.
۱۶۶ – سـینه چـون چـنگ، بــر کتـف بـردنــد
دیــده چــون نــای، بــر مـیان بســـتند
معنی و مفهوم: پادشاهان عالم از هیبت و شکوه شاه، ترسان و فرمان بُردارند و همگی آماده‌ی خدمت‌گزاری به شاه اخستان هستند.
آرایه‌های ادبی: سینه بر کتف بردن و دیده بر میان بستن هر دو کنایه از ترسیدن و فرمان‌برداری کردن است. دیده، استعاره از سوراخ‌های نای است.
۱۶۷ – بخـت را کــوسـت بـــکر دولـــت زای
عقـد بـــر شــاه کــامـــران بســـــتند
معنی و مفهوم: بخت و اقبال را که همانند دوشیزه‌ای است که همواره دولت و فرمانروایی می‌زاید، به عقد شاه کامروا درآوردند و آن را برای همیشه با شاه همراه کردند .

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

آرایه‌های ادبی: بخت به دوشیزه‌ای مانند شده است که دولت می‌زاید. عقد بستن بخت برای شاه کنایه از همراه شدن همیشگی اقبال با اوست.
۱۶۸ – بــهر تهـــدیـــد ســگدلان نفـــاق
شـیر چــرخــش بــر آســتان بســـتند
واژگان: سگدل: سخت دلی، بد دلی. (دهخدا) شیر چرخ: برج پنجم از بروج فلک. (غیاث)
معنی و مفهوم: برای ترساندن منافقان دو روی بی رحم، صورت فلکی شیر آسمان را بر در آستان شاه بسته‌اند تا کسی جرأت هیچ خطایی نداشته باشد .
آرایه‌های ادبی: سگدل کنایه از بی رحم و سخت دل است. بیت دارای اغراق است.
۱۶۹ – چـرخ را خـود بـر آستانـش، چــو سـگ
بـــر درخـــت گُـــل امـــان بســــتند
معنی و مفهوم: همان‌گونه که سگ را برای تعلیم و رام شدن، مدتی به درخت گل می‌بندند، آسمان سرکش را نیز، همانند سگ، مدتی به امن و امان حاکم بر آستان شاه بستند، تا تربیت شود.
آرایه‌های ادبی: آسمان به سگی مانند شده است که برای تأدیب، آن را به امان آستان شاه که همانند گل است، بسته‌اند.
توضیحات :
سگ به گل بستن: گویند که: سگ تازی را چون خواهند تربیت کنند و مستعد تعلیم شکار نمایند، مدّتی بر درخت گل بندند. (کزازی، ۱۳۷۴: ۷۵۸)
۱۷۰ – ســگ دیـــوانــــه‌ی ضـــلالـــت را
هــم ســـگان درش دهـــان بســـــتند
واژگان: ضلالت: گمراه شدن. (دهخدا)
معنی و مفهوم: سگان درگاه شاه اخستان، ضلالت و گمراهی را که مانند سگی دیوانه بود، خفه و نابود کردند.
آرایه‌های ادبی: ضلالت به سگی دیوانه مانند شده است.
۱۷۱ – آن کسـان کــه آسمانـش می‌خـوانـدنـد
نــام قصـــّاب بـــر شـــبان بســــتند
معنی و مفهوم: کسانی که شاه اخستان را آسمان خوانده‌اند؛ مثل این است که نام قصّاب را بر شبان گذاشته باشند؛ چرا که آسمان همانند قصّابی مردم را می‌کشد، امّا شاه مانند شبانی در اندیشه‌ی پرورش مردم است.
آرایه‌های ادبی: آسمان با تشبیه مضمر به قصّاب و شاه به شبان مانند شده است .
۱۷۲ – آســمان را بـــه حــکم‌ هـــارونیــش
ز اختــــران زنگـــــل روان بســــتند
واژگان: هارون: قاصد که بر کمر زنگله داشته باشد تا کسی از راهداران و حُجاب مانع او نشوند. (دهخدا) زنگل: زنگ، درا، جلاجل. ( رهان)
معنی و مفهوم: آسمان پیک و خبر رسانی، بیش نیست؛ به همین دلیل است که ستارگان را مانند زنگل پیک‌ها، بر آسمان بسته‌اند.
آرایه‌های ادبی: آسمان به پیک تشبیه شده است و ستارگان به زنگل و جلاجلی که پیک‌ها بر خود می‌بسته‌اند. هارون با زنگل تناسب دارد.
۱۷۳ – خســـروان گــرز گــــاو ســـارش را
ز بـــر چتـــر کــــاویـــان بســـــتند

نوع مرکاپتان
حلالیت در آب (مول بر لیتر)

اتیل‌مرکاپتان

۱۱۲۰۰/۰

نرمال‌پروپیل‌مرکاپتان

۰۲۵۰۰/۰

نرمال‌بوتیل‌مرکاپتان

۰۰۶۶۱/۰

ترت‌بوتیل‌مرکاپتان

۰۱۰۷۰/۰

نرمال‌آمیل (n-Amyl)

۰۰۱۵۰/۰

نرمال‌هپتیل (n-hepthyl)

۰۰۰۰۷/۰

در شکل (۲-۵)، Kp و K_E مرکاپتان‌های مختلف برای سیستم ایزواکتان و محلول سود ۵/۰ نرمال و همچنین حلالیت در آب، برای نرمال‌مرکاپتان‌های مختلف نشان داده‌شده است. در این شکل آشکار است که حلالیت مرکاپتان‌ها در آب با افزایش وزن موکولی به‌سرعت کاهش می‌یابد (منحنی ۱ در شکل (۲-۵)). ضریب تقسیم (K_P) مطابق منحنی (۳) کاهش می‌یابد که متناظر با آن ضریب استخراج (K_E) کاهش پیدا می‌کند (منحنی۲). موازی و نزدیک بودن منحنی‌های (۳ و ۲) در شکل (۲-۵) نشان می‌دهد که ثابت یونیزاسیون نرمال‌مرکاپتان‌ها به مقدار خیلی کم متأثر از جرم موکولی آن‌ها است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

حلالیت مرکاپتان شاخه‌دار در آب بیشتر از مرکاپتان‌های مستقیم با همان تعداد کربن می‌باشد ولی K_E مرکاپتان‌های شاخه‌دار کمتر از K_E مرکاپتان‌های مستقیم است که این نشان می‌دهد ثابت یونیزاسیون مرکاپتان‌های شاخه‌دار کمتر از ثابت یونیزاسیون مرکاپتان‌های مستقیم می‌باشد و کارهای Ellis نیز این امر را تأیید می‌کند [۲۱].

تعداد اتم‌های کربن در نرمال‌مرکاپتان‌ها
۱- حلالیت نرمال‌مرکاپتان‌ها در آب (مول بر لیتر)
۲- ضریب توزیع مرکاپتان‌ها بین فاز هیدروکربنی ایزواکتان و فاز آبی محلول سود ۵/۰ نرمال (K_E)
۳- توزیع مرکاپتان‌ها بین فاز هیدروکربنی ایزواکتان و آب (K_P)
شکل ۲-۵- حلالیت نرمال‌مرکاپتان‌ها در آب و توزیع مرکاپتان‌ها بین فاز هیدروکربنی ایزواکتان و فاز آبی محلول سود ۵/۰ نرمال [۲۱].
۲-۵-۳- تأثیر غلظت محلول هیدروکسید بر فرایند استخراج و واکنش تبدیل مرکاپتان‌ها به مرکاپتایدهای‌سدیم
با افزایش غلظت محلول هیدروکسید، ضریب استخراج (K_E) افزایش می‌یابد. در مورد پروپیل و بویتل مرکاپتان‌ها این افزایش برای محلول سود تا غلظت حدود ۳ مولار قابل‌توجه می‌باشد و از این غلظت به بعد با افزایش غلظت، ضریب استخراج در حد انتظار افزایش پیدا نمی‌کند که علت این امر همان‌طور که قبلاً توضیح داده شد مربوط به پدیده Salting–out می‌باشد که سبب کاهش K_P و درنتیجه افزایش کم در مقدار K_E با افزایش غلظت هیدروکسید می‌شود.
Setschenow اثر پدیده Salting–out را به‌صورت معادله زیر بیان کرده است [۲۱].
(۲-۱۲)
حلالیت در آب So:
حلالیت در محلول نمک Sc:
غلظت نمک در محلول آبی C:
ثابت پدیده K: Salting-out
K = 0/075for Ethyl Mercaptan
K = 0/181for n-Buthyl Mercaptan
شکل (۲-۶) نیز اثر غلظت و مقدار عامل استخراج‌کننده را در حذف مرکاپتان‌ها نشان می‌دهد. با افزایش غلظت عامل استخراج‌کننده اگرچه عملیات استخراج بهبود می‌یابد ولی این افزایش غلظت تا حدی مجاز می‌باشد، زیرا اگر غلظت عامل استخراج‌کننده بیشتر از مقدار معینی ازدیاد پیدا کند ویسکوزیته آن افزایش پیداکرده و در این وضعیت جداسازی فاز آبی و هیدروکربن خیلی مشکل می‌شود.

شکل ۲-۶- اثر مقدار و غلظت محلول سود در استخراج مرکاپتان‌ها
شکل (۲-۷) تغییرات ویسکوزیته محلول هیدروکسیدسدیم را با غلظت آن نشان می‌دهد. در دمای ^۰C 25 اگر غلظت محلول از ۱۰% به ۵۰% برسد ویسکوزیته آن ۴۰ برابر می‌گردد.

شکل ۲-۷- تغییرات ویسکوزیته محلول سود با غلظت آن [۲۱].
پس از استخراج مرکاپتان‌ها از فاز هیدروکربن توسط محلول سود، واکنش مرکاپتان‌ها با سود و تشکیل مرکاپتایدهای‌سدیم مطابق واکنش زیر صورت می‌گیرد: